Made in China……

Made in China……
Materialistische mens V.S. Aziatische fabrieksarbeider
Een hongerloontje, nauwelijks pauze, gezondheidsrisico’s…. Heeft u er wel eens bij stilgestaan dat dit voor een groot aantal
Aziatische fabrieksarbeiders de dagelijkse realiteit is? Zodat u een paar dagen na de release de nieuwste iPhone in uw bezit
hebt. Deze mensen hebben het zwaar. Door de massaproductie van deze goederen wordt schaalvoordeel behaald
waardoor wij de producten kunnen aanschaffen voor relatief lage prijzen. Dat terwijl de fabrieksarbeiders er veel te weinig
voor betaald krijgen. Dit beseffen we ons niet en we consumeren er vrolijk op los. Wordt het niet eens tijd dat wij onze
verantwoordelijkheid nemen? Of valt er aan deze levensstijl weinig te veranderen aangezien wij in een materialistisch
wereld leven die voor een groot deel draait om eigenbelang? Adam Smith is er duidelijk over; ‘Wij produceren en
consumeren uit eigenbelang & Laat de economie zijn gang gaan, het is fout om in te grijpen’.
Wij mensen zullen altijd blijven verlangen naar meer en beter. De vraag is alleen hoelang de natuur dit nog volhoud.
Initiatieven met betrekking tot maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn zeer positief, maar lang niet toereikend om
dit wereldwijde probleem aan te pakken. Het begint bij besef. We zullen ons moeten beseffen dat we nooit volledig in onze
behoeften zullen worden voorzien. Dit besef is de eerste stap vooruit naar een economisch, ecologisch en maatschappelijk
verantwoord leven en gebruik van de aarde. Denkt u daar voortaan aan wanneer u een nieuwe gadget aanschaft die na 3
maanden niet eens zo bijzonder meer is?
Jasmijn Lagerweij
Eerstejaars Student Bedrijfskunde- MER
CHE, B1B
04-04-2013
Made in China……
Materialistische mens V.S. Aziatische fabrieksarbeider
Wat is de relatie tussen eigenbelang volgens Adam Smith, en het feit dat
mensen tegenwoordig blijven verlangen naar meer en beter?
Door: Jasmijn Lagerweij
Overal wordt u ermee geconfronteerd. Tijdens een vergadering op het werk, bij het tien
minuten gesprek van uw zoon of dochter. Op internet en tv reclames en wanneer u in de
stad langs verkooppunten loopt. Misschien is het wel de oorzaak van de ergernis aan uw
medepassagier waarvan u vindt dat de muziek te hard staat.
Een iPad, iPod of macbook. En niet te vergeten de iPhone. Grote kans dat u zelf ook in het
bezit bent van dit strakke Apple apparaat waar allang niet alleen meer op gebeld kan
worden. Ze zijn mooi, snel, gebruiksvriendelijk, handig en worden vaak gezien als
statussymbool. Dit zijn de belangrijkste redenen om een iPhone aan te schaffen voor een
paar honderd euro, of in combinatie met een van de duurdere abonnementen.
Maar als we deze eigenschappen nu even achterwege laten, en puur kijken naar het
materiaal van dit goed dan komen we tot de conclusie dat dit voornamelijk bestaat uit vele
metaal en plastic soorten.
Productie
De productie van de iPhone is daarentegen een stuk minder simpel. Hebt u wel eens
nagedacht over de manier waarop dit product wordt gemaakt? Wat er allemaal vooraf gaat
aan het moment dat u het iPhone doosje uitpakt? En beseft u zich dat die flitsende telefoon
door vele nauwkeurig kleine handen is gegaan voordat het de reis naar Nederland of
Amerika heeft gemaakt? De kans is klein.
Wij als overwegend rijke westerlingen hebben de mogelijkheid om dit soort innovatieve
producten aan te schaffen voor relatief lage prijzen. Maar eigenlijk kloppen de prijzen niet
met de werkelijke waarde van het product.
Laatst hoorde ik een voorbeeld van een docent waarvan zijn vrouw naar een winkel ging en
een product wilde afrekenen. Deze mevrouw betaalde dubbel zoveel als de prijs die voor het
product gevraagd werd. De verklaring aan de caissière hierop was: ’Ik betaal graag de
werkelijke waarde van het product in plaats van de aanbiedingsprijs omdat dit product met
de hand is gemaakt. Ik ben van mening dat de werkelijke waarde niet vergeten mag worden’.
Ik heb nog niet eerder stil gestaan bij bovenstaand voorbeeld maar besef met dat er een
kern van waarheid in zit.
Massaproductie brengt schaalvoordeel met zich mee waardoor producten in prijs kunnen
dalen. Dit is positief voor de consument.
Maar hierbij mogen loonkosten van de arbeiders niet worden vergeten. De vraag die hierbij
gesteld moet worden luid als volgt; ‘Krijgen de fabrieksarbeiders voor het maken van mijn
iPhone genoeg betaald in verhouding tot het werk dat ze uitvoeren?’ Vaak is het antwoord
hierop; nee…
Fabrieken
Onze Apple gadgets worden geproduceerd in fabrieken horend bij het bedrijf genaamd
Foxconn.1 (Algemeen dagblad, 2012) Een organisatie met honderdduizenden werknemers in
dienst. De werkomstandigheden van deze werknemers zijn schrikbarend en tegelijk voor
veel mensen onbekend. De fabrieken bevinden zich in China in de omgeving van een aantal
grote Chinese steden.
De in Hongkong gevestigde organisatie SACOM2 doet onderzoek naar de
werkomstandigheden van fabrieksarbeiders in China en publiceert de uitkomsten. Het
onderzoek blijkt nog erg lastig. Bedrijven zoals Apple willen absoluut geen imagoschade
oplopen en distantiëren zich op een slimme manier van Foxconn. Wanneer er vragen zijn
wordt de media direct doorverwezen naar Foxconn terwijl het Apple is die opdracht geeft
tot het produceren in de Foxconn fabrieken.
Werkomstandigheden
De rapporten van SACOM liegen er niet om: Onbetaalde overuren die kunnen oplopen tot
100 uur per maand in drukke periodes. Tijdens deze zogenaamde piekmomenten3 worden
daarnaast een groot aantal relatief goedkope studenten ingezet zonder
ongevallenverzekering. Pauzes zijn er amper, om maar niet te spreken van toiletpauzes.
Deze worden te lang uitgesteld wat op den duur gezondheidsproblemen met zich
meebrengt. Veiligheidsvoorziening die ervoor zorgen dat schadelijke stoffen geen grip op de
gezondheid hebben zijn er in deze fabrieken nauwelijks.
Hoogstens mondkapjes die lang niet toereikend zijn. Daarnaast wordt het werken op zondag
niet dubbel uitbetaald zoals vaak gebeurd in Nederland, maar omgezet in verlofdagen.
Echter, verlofdagen hebben geen waarde aangezien werknemers niet de mogelijkheid
hebben om verlofdagen op te nemen. Tot slot kunnen werknemers tijdens piekperiodes
1
‘Apple staat controle toe in doodsfabrieken’, in: Algemeen Dagblad 14-02-2013
SACOM; Students and Scholars against Corporate Misbehaviour’ 26 september 2013
http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2012/09/26/chinese-arbeider-eist-zijn-deel-van-uw-iphone
3
Periodes zijn periodes vlak voor de release van een nieuw product van Apple.
2
worden overgeplaatst naar grotere fabrieken met slaapzalen waar een paar uurtjes kan
worden gerust voor het werk weer begint.4
Het is gezien bovenstaande werkomstandigheden dan ook niet opvallend dat op deze
slaapzalen regelmatig ruzies en rellen uitbreken. Ook het aantal zelfmoorden stijgt. 5
Van werknemersorganisaties en bonden hebben de meeste werknemers nog nooit gehoord.
Voor hen is het bittere noodzaak om hun baan te behouden.
Dagelijks vormen zich lange rijen werkzoekenden voor de poorten van de fabrieken om de
lege plekken van ontslagen werknemers gelijk weer op te vullen.6 Het nieuwe werken
inclusief flexibele werktijden zoals dat in het westen steeds meer de kop opsteekt is al
helemaal een brug te ver.
Toekomst
Terwijl ik dit schrijf ratelen de naaimachines aan de andere kant van de wereld door en
worden de kleding en schoenen die ik binnenkort misschien wel aanschaf met honderden
verpakt en ingeladen. Want we hebben het hierbij niet alleen over Apple en de techniek
industrie. Ook de werknemers in kledingfabrieken in Bangladesh hebben het zwaar evenals
de werknemers in schoenfabrieken van bedrijven als Nike en Adidas.
Is het bovenstaande zo makkelijk te generaliseren en gaan grote bedrijven zoals Apple, Nike,
en Adidas met fabrieken in China allemaal zo onverantwoord te werk? 7
Nee, dit vermoeden is niet op zijn plaats. Termen als maatschappelijk verantwoord
ondernemen en cradle-2- cradle zijn hot. Het recyclen van afval is in veel gevallen al een
gewoonte geworden. Van plofkip tot fairtrade chocola; er wordt steeds meer aandacht
besteed aan welzijn van mens en dier.
Dat de prijs van deze producten hierdoor stijgt, is een logisch gevolg. Immers het invoeren
van maatregelen voor betere werkomstandigheden en duurzaam produceren kost een hoop
geld. Er wordt langzaam vooruitgang geboekt en consumenten worden zich steeds bewuster
van het feit dat het aanschaffen van fairtrade goederen echt verschil maakt.
4
Rapport SACOM http://sacom.hk/archives/980
SACOM; Students and Scholars against Corporate Misbehaviour’ 26 september 2013
http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2012/09/26/chinese-arbeider-eist-zijn-deel-van-uw-iphone
5
‘De zombies van Foxconn’ Evert Nieuwenhuis 06-06-2011 Vrij Nederland
http://www.vn.nl/Archief/Buitenland/Artikel-Buitenland/De-zombies-van-Foxconn.htm
6
‘Duizenden Chinezen in de rij voor baan in nieuwe Iphone-fabriek’ Gonny van der Zwaag 01-02-2012
Iphoneclub: http://www.iphoneclub.nl/165533/duizenden-chinezen-in-de-rij-voor-baan-in-nieuwe-iphonefabriek/
7
‘Olympic brands caught up in abuse scandal
While Adidas, Nike and Puma make millions out of the Games, their employees are claiming exploitation’ The
Guardian 3 maart 2012, http://www.guardian.co.uk/business/2012/mar/03/olympic-brands-abusescandal?newsfeed=true
Maar om de massaproductie en het zware arbeid in de Foxconn fabrieken aan te pakken is
grover geschut nodig. Hoe heeft het eigenlijk zo ver kunnen komen?
Hoe kan het dat wij als mensen steeds maar weer uit zijn op meer, beter en mooier zonder
stil te staan bij het proces hier toe? Kan dit zo door blijven gaan of gaat het misschien een
keer fout? Moeten we dit proberen te voorkomen of de economie zichzelf laten leiden zoals
we de natuur zijn gang laten gaan?
Eigenbelang en concurrentie volgens Adam Smith
‘It is not from the benevolence of the butcher, the brewer, or the baker, that we expect our
dinner, but from their regard to their own interest’ 8- Adam Smith 1723-17904
Adam Smith was een bekend econoom die leefde van 1723-1790. Wat betreft eigenbelang
kunnen wij veel van hem leren. In bovenstaande quote vat hij een van zijn standpunten
perfect samen. Het betreft het voorbeeld van de slager, de brouwer en de bakker.
Vroeger werd van de bakker verwacht dat hij brood voor je bakte.
Wanneer je brood ging halen was je blij dat de bakker dit voor je gebakken had.
Maar daar gingen we de mist in.
De bakker verkoopt zijn brood uit namelijk uit eigenbelang. Hij wil zo veel mogelijk geld
verdienen door zo veel mogelijk broden te verkopen. Het is eigenbelang waarom hij zijn
werk doet zoals hij het doet. Dit is niet heel bijzonder aangezien we dit logisch vinden en ons
prima kunnen vinden in het doel van de bakker. Toch ben ik van mening eigenbelang in dit
voorbeeld en in onze omgeving een belangrijkere plaats inneemt dan we denken. We leven
in een individualistische wereld en daar gaan we ongemerkt in op.
Van jongs af aan worden we gepusht om ons te ontwikkelen.
Wanneer je iets ouder wordt merk je dat mensen veel met zichzelf bezig zijn. Hoe zie ik eruit
en wat vinden anderen van mij? Nog wat later realiseer je je dat je moet onderscheiden om
op te vallen in de menigte. Grijp die kans! wordt steeds vaker gezegd. We leven voor een
groot deel uit eigenbelang.
Verwende economie
Wanneer ik een iPhone zou willen aanschaffen zorg ik dat ik geld heb en ga ik naar de
winkel. Ik betaal en ben vanaf dat moment eigenaar van een gloednieuwe iPhone.
Zo makkelijk gaat dat in Nederland.
Omdat we de beschikking hebben over geld en vele mogelijkheden om dat geld te besteden
creëren we een soort verwende samenleving. Verwendheid kunnen we net als overgewicht
8
‘ Het is niet vanwege de goedheid van de slager, de brouwer of de bakker dat wij ons eten verwachten, maar
vanwege hun eigenbelang’ Adam Smith 1776 - The Wealth Of Nations , Boek 1, hoofdstuk 2, blz 266-267
scharen onder welvaartsziekten.
Adam Smith zegt hierover;’Consumption is the sole end, and purpose of all production’. 9
Het feit dat wij goederen produceren heeft als doel om te consumeren.
In hoeverre moeten we blijven produceren terwijl we eigenlijk al voorzien zijn in onze
behoeften? Het dilemma rondom het oneindig produceren en blijven consumeren is als een
vicieuze cirkel waar we moeilijk uit kunnen komen.
Concurrentie
De oorsprong hiervan ligt bij de theorie rondom concurrentie.
Wanneer twee bakkers beiden hetzelfde brood aanbieden voor dezelfde prijs en een derde
bakker een groter brood aanbied voor de dezelfde prijs, heb je te maken met concurrentie.
De bakker met het grootste brood zal meer verkopen dan de andere bakkers. Uiteindelijk
zullen de bakkers dalen met de prijs tot het niet verder kan en de verkoop niet langer
winstgevend is.
Het doel van de bakkers is winst maken en wanneer de prijs te laag wordt zal dit doel niet
langer bereikt kunnen worden.
In fabrieken werkt dit net zo. Wanneer consumenten betalen voor de producten in de winkel
zullen producenten zo min mogelijk kosten moeten maken zodat de producten winstgevend
blijven. Hierdoor zal worden bespaard op huisvestings - en loonkosten. Dit is een van de
oorzaken van de slechte werkomstandigheden in fabrieken. Daarnaast willen bedrijven in zo
min mogelijk tijd zo veel mogelijk goederen produceren.
Deze twee elementen komen samen in het begrip efficiëntie. Deze efficiëntie is volgens
Adam Smith te bereiken door middel van arbeidsdeling.
Arbeidsdeling
Om dit begrip te illustreren wordt vaak het voorbeeld van de speldenfabriek gebruikt. In
deze speldenfabriek werken 50 arbeiders. Deze arbeiders maken de hele dag door spelden.
Een zeer afwisselend werkje door de vele handelingen die hierbij komen kijken.
Allereerst moet staaldraad worden afgeknipt op de juiste lengte.
Dit staaldraad moet worden gepunt en de punt moet worden geslepen.
Vervolgens moet er een speldenknop worden gemaakt.
Wanneer dit is gebeurd volgen er nog 4 stappen voor de speld klaar is. Wanneer iedere
werknemer dit hele proces doorloopt produceert hij op een dag ongeveer 100 spelden.
Doordat het maken van de spelden een zeer afwisselend werkje is, zijn de arbeiders
tevreden en halen ze voldoening uit het werk.
9
Adam Smith 1776 - The Wealth Of Nations, Boek 6 hoofdstuk 8 blz. 660
Maar er zijn meerdere mogelijkheden voor het produceren van spelden.
Een voorbeeld hiervan is het loskoppelen van elke handeling en deze specifiek toekennen
aan een werknemer. Op deze manier worden de werknemers steeds beter en sneller in hun
eigen handeling en kunnen er veel meer spelden per dag worden geproduceerd.
Dit gebeurt ook in de Foxconn fabrieken in China. Het is daar heel gewoon om de hele dag
één specifieke handeling uit te voeren. Een voordeel hiervan is dat de werknemer op den
duur een hoge snelheid en gemak in het uitvoeren van de handeling bereikt.
Een groot nadeel is dat de werknemer totaal geen uitdaging in zijn werk ervaart. Het werk
wordt als saai ervaren en hierdoor daalt de tevredenheid van de werknemer.
Het probleem dat we terug zien in de Foxconn fabrieken is het feit dat
werknemerstevredenheid er totaal niet toe doet. Werknemers mogen blij zijn dat ze werk
hebben, en als het niet bevalt staan er 10 anderen voor hem of haar in de rij.
Dit is een zeer lastige situatie waar een oplossing voor gevonden moet worden.
De vraag is namelijk hoe lang deze situatie nog door kan gaan.
Kan iedereen blijven consumeren zonder zich druk te maken over het welzijn van anderen?
Hoelang houd de natuur dit nog vol aangezien de fabrieksproductie grondstoffen kost en
daarnaast Co2 uitstoot voortbrengt?
Kunnen we met elkaar ingrijpen en deze verwende rijke economie een stapje terug laten
doen?
Volgens Adam Smith is dat stapje terug niet de juiste oplossing.
Hij is tegen het ingrijpen in de economie. Hij is van mening dat de overheid zich wat de
economie betreft zo veel mogelijk afzijdig moet houden.
Adam Smith vindt dat we de economie zijn gang moeten laten gaan. Laissez-faire wordt dit
genoemd. Vrij vertaal betekent dit; laten gaan. Maar wat zijn de consequenties als we op
deze voet doorleven en doorgaan met het streven naar meer en beter?
Besef
Op deze vraag kan ik geen antwoord geven. Het is een vraag die aan de ene kant heel simpel
maar aan de andere kant ook zo ongrijpbaar is.
Het is namelijk voor iedereen duidelijk dat we meer op het milieu moeten letten omdat
bewezen is dat onze levenswijze grote invloed heeft op de aarde. Maar hoe gaan we dit
aanpakken? Is dit iets wat de overheid wel regelt?
Beseffen we eigenlijk wel dat we er zelf iets aan kunnen doen?
Besef, dit simpele woord kan worden vertaald als bewustwording en inzicht in een situatie of
dreiging. Dat is precies waar het bij veel mensen aan ontbreekt.
Ik ben van mening dat besef de sleutel is tot actie en zichtbare verandering.
Om ons heen horen we genoeg waarschuwende verhalen over co2 uitstoot, bedreigde
diersoorten, bossen die worden gekapt en noem maar op. We horen deze voorbeelden maar
beseffen we de gevolgen ook?
We moeten ons gaan beseffen dat onze behoeftes nooit volledig zullen worden vervuld.
En dat begint bij onszelf. Er zullen steeds nieuwe technische hoogstandjes worden
uitgebracht. Zo snel dat we het bijna niet bij kunnen houden.
Maar hoe belangrijk is dit nu echt voor ons. Toen er nog geen computers en mobiele
telefoons bestonden waren mensen niet minder gelukkig dan nu.
Ze wisten simpelweg niet beter. Net zoals wij niet weten wat er over 20 jaar op
technologisch gebied allemaal mogelijk zal zijn. We moeten ons beseffen dat dit allemaal
maar relatief is.
Ik ben van mening dat wij als mensen altijd zullen blijven verlangen naar meer en beter. Dat
zit in ons en wordt versterkt door de omgeving waarin we leven. Adam Smith verduidelijkt
dit door zijn mening over eigenbelang duidelijk te maken. In dat opzicht ben ik het met hem
eens. We laten ons leven teveel leiden door eigenbelang.
Ons hiertegen verzetten is bijna onbegonnen werk. Enerzijds door de omgeving waarin we
leven, anderzijds ben ik van mening dat eigenbelang nu eenmaal in de mens zit. Maar
wanneer we dit beseffen denken we misschien iets beter na voor we weer een prachtig
nieuwe tablet, laptop of telefoon aanschaffen. Na een paar maanden zijn deze apparaten
niet eens meer zo bijzonder omdat er al weer iets nieuws op de markt is. We moeten
beseffen dat niet alles om onszelf draait en dat onze medemens in de Foxconn fabrieken net
als ons gevoelens heeft. We moeten beseffen dat winst als het goed is niet het enige is
waarvoor we leven.
We moeten dat we gelukkig kunnen zijn met wat we bezitten in plaats van met wat we
willen bezitten. Wanneer we dit alles beseffen…… Dan is de eerste stap gezet.
‘You can't just ask customers what they want and then try to give that to them. By the time
you get it built, they'll want something new’ - Steve Jobs10
10
Quote: Steve Jobs (1955-2011) mede- oprichter, CEO Apple Inc.
Bibliografie
Algemeen Dagblad (14-02-2013) Apple staat controle toe in doodsfabrieken
Chamberlain, Gethin (03-03-2012) Olympic brands caught up in abuse scandal
http://www.guardian.co.uk/business/2012/mar/03/olympic-brands-abusescandal?newsfeed=true
Smith, Adam (1776) The Wealth Of Nations, Boek 1, hoofdstuk 2, blz 266-267 Het is niet
vanwege de goedheid van de slager, de brouwer of de bakker dat wij ons eten verwachten,
maar vanwege hun eigenbelang.
Jobs, Steve (1955-2011) Co- founder Apple Inc. ‘You can't just ask customers what they want
and then try to give that to them. By the time you get it built, they'll want something new’
Nieuwenhuis, Evert (06-06-2011) De zombies van Foxconn, Vrij Nederland
http://www.vn.nl/Archief/Buitenland/Artikel-Buitenland/De-zombies-van-Foxconn.htm
Students and Scholars against Corporate Misbehaviour (26-02-2012) Apple fails in its
responsibility to monitor suppliers;
http://sacom.hk/
Smith, Adam (1776) The Wealth Of Nations, Boek 6, hoofdstuk 8, blz 660
Vannoost, Lode (26-09-2012) Chinese arbeider eist zijn deel van uw Iphone
http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2012/09/26/chinese-arbeider-eist-zijn-deel-vanuw-iphone
Vliet van, Pleun (2006) Wat drijft de mens?
Ronde de, Michiel (februari 2013) Voorbeeld uit college
Zwaag van der, Gonny (01-02-2012) Duizenden Chinezen in de rij voor baan in nieuwe iPhone
fabriek
http://www.iphoneclub.nl/165533/duizenden-chinezen-in-de-rij-voor-baan-in-nieuweiphone-fabriek/