Geheugen - UNSTABLE.NL

Geheugen
Vorige week: Hoofdstuk 6: Opslaan
(acquisition / encoding)
Vandaag: Hoofdstuk 7: Onthouden
(retention / consolidation / storage)
17 september: Hoofdstuk 8: Terugzoeken
(retrieval)
Opdracht vorige week
Geef een beschrijving van de ‘power law of learning’.
De ‘power law of learning’ beschrijft het opmerkelijke fenomeen
dat bijna alle leerfuncties beschreven kunnen worden met
een power functie (1 punt). Een power functie is te
herkennen door een log-log transformatie te doen: als log
tijd afgezet tegen log oefening een rechte lineaire relatie
laat zien, dan is sprake van een power functie (1 punt). De
power functie laat zien dat als er oneindig wordt
doorgeleerd, de baten van het doorleren steeds minder en
minder worden. (1 punt). Dit wordt de eigenschap van
negatieve acceleratie genoemd: elke eenheid van
oefening levert een steeds kleiner wordende verbetering in
de prestatie op (de “law of diminishing returns”) (1 punt). In
termen van geheugen kan dit uitgelegd worden als het feit
dat oefening de sterkte van de herinnering doet toenemen,
maar die sterkte neemt toe met steeds kleinere
hoeveelheid (1 punt).
Opdracht vorige week
Proefpersonen krijgen de volgende zin te horen: ‘De
docent sloeg de student.’ Na tien minuten krijgen de
proefpersonen de volgende zinnen te horen:
a. De student werd geslagen door de docent.
b. De student sloeg de docent.
c. De docent werd geslagen door de student.
d. De docent sloeg de student.
De proefpersonen moeten aangeven welke zin zij tien
minuten geleden hebben gehoord. Welke twee
antwoorden zullen door de proefpersonen het meest
worden gekozen? Geef een toelichting op je antwoord.
Opdracht vorige week
Goede antwoorden: a (1 punt) en d (1 punt). Toelichting:
Uit experimenten is gebleken dat mensen die een zin
horen, eerder een betekenisvolle interpretatie
onthouden, dan de exacte bewoordingen (1 punt).
Volgens Kintsch’s Propositional Theory of Text
Memory” komt dit omdat mensen informatie onthouden
in de vorm van proposities: de kleinste eenheid van
kennis die kan worden gezien als een aparte bewering
(1 punt). In essentie komt het erop neer dat de
propositie het abstracte idee is achter de zin die is
gehoord. Mensen onthouden deze propositie, en dus
niet de exacte bewoordingen (1 punt).
Overzicht dit college
Waarom vergeten we dingen?
•
•
•
•
•
•
Ebbinghaus’ retentie-functie
Power law of forgetting
Spacing effects
Decay hypothesis
Interference hypothesis
Arousal en vergeten
Ebbinghaus’ retentie-functie
Power law of forgetting
Kan vergeten, net als leren, worden
weergegeven met een powerfunctie?
Wixted & Ebbesen (1991)
Drie experimenten
Power law of forgetting
Experiment 1:
Proefpersonen zagen lijst met zes woorden
Conditie 1: elk woord bleef 1 sec op scherm
Conditie 2: elk woord bleef 5 sec op scherm
Power law of forgetting
Experiment 1:
Retentie-intervals:
Conditie 1: 2.5 sec
Conditie 2: 5 sec
Conditie 3: 10 sec
Conditie 4: 20 sec
Conditie 5: 40 sec
Tijdens de retentie-intervals: distractors
Power law of forgetting
Experiment 1:
Resultaten
Power law of forgetting
Experiment 2:
Proefpersonen zagen 40 foto’s van gezichten
Conditie 1: elke foto bleef 3 sec op scherm
Conditie 2: elke foto bleef 11 sec op scherm
Power law of forgetting
Experiment 2:
Retentie-intervals:
Conditie 1: 1 uur
Conditie 2: 1 dag
Conditie 3: 1 week
Conditie 4: 2 weken
Na de retentie-interval zagen proefpersonen
80 foto’s, waaronder de 40 bekeken foto’s
Power law of forgetting
Experiment 2:
Resultaten
Power law of forgetting
Experiment 3:
Duiven zagen simpele stimuli (rood rondje of
groen vierkantje)
Retentie-intervals:
Conditie 1: 0.5 sec
Conditie 2: 1 sec
Conditie 3: 2 sec
Conditie 4: 6 sec
Power law of forgetting
Experiment 3:
Resultaten
Power law of forgetting
Waarom is de ‘power law of forgetting’ een
universeel kenmerk van geheugen?
Anderson & Schooler (1991)
De ‘power law of forgetting’ past bij de
statistische structuur van de omgeving
Power law of forgetting
Anderson & Schooler (1991)
730 dagen New York Times
Als een woord gisteren in de krant stond, is de
kans groot dat het woord vandaag weer in de
krant staat (kort retentie-interval)
Als een woord een maand geleden in de krant
stond, en daarna niet meer, dan is de kans
klein dat het woord vandaag in de krant staat
Power law of forgetting
Hersenen
Long-term potentiation (LTP): neuraal leren na
stimulatie van een hersengebied, bijvoorbeeld
hippocampus
Barnes (1979):
Hoe langer het retentie-interval tussen
stimulatie en meting, des te minder sterk was
de LTP (ratten)
Overzicht dit college
Waarom vergeten we dingen?
• Ebbinghaus’ retentie-functie
• Power law of forgetting
• Spacing effects
• Decay hypothesis
• Interference hypothesis
• Arousal en vergeten
Spacing effects
Wanneer onthoud je het beste: leren met
regelmatige tussenpozen, of in korte tijd alles
leren?
Glenberg (1976)
SCHOEN - HUIS
BOOM - KAR
SCHOEN - HUIS
POP - FIETS
ROOS - NEK
VERF - LAMP
POP - FIETS
POP - ?
ROOS - NEK
SCHOEN - ?
JAS - KRAAM
BOOM - KAR
ROOS - ?
Spacing effect
Twee factoren:
- het aantal trials tussen aanbieding 1 en
aanbieding 2 van woordpaar
- het aantal trials tussen aanbieding 2 en
de test
Spacing effect
Resultaten
Spacing effect
Conclusie
Informatie lange tijd onthouden: ruime
intervals tussen leermomenten
Informatie onthouden voor een specifiek
moment: korte intervals tussen
leermomenten
Spacing effect
Karpicke & Roediger (2007)
Vijf condities:
1) Opeen: 1 woordpaar - 3 tests (0-0-0)
2) Uitgesmeerd: 1 woordpaar - 1 trial - 1 test 5 trials - 1 test - 9 trials - 1 test (1-5-9)
3) Gelijk aantal: 1 woordpaar - 5 trials - 1 test
- 5 trials - 1 test - 5 trials - 1 test (5-5-5)
4) Meteen: 1 woordpaar - 1 trial - 1 test (1)
5) Uitstel: 1 woordpaar - 5 trials - 1 test (5)
Spacing effect
Karpicke & Roediger (2007)
Resultaten zonder feedback: 10 min
2 dagen
1) Opeen: (0-0-0)
47%
20%
2) Uitgesmeerd: (1-5-9)
71%
33%
3) Gelijk aantal: (5-5-5)
62%
45%
4) Meteen: (1)
65%
22%
5) Uitstel: (5)
57%
30%
Spacing effect
Karpicke & Roediger (2007)
Resultaten met feedback:
10 min
2 dagen
1) Opeen: (0-0-0)
49%
19%
2) Uitgesmeerd: (1-5-9)
90%
49%
3) Gelijk aantal: (5-5-5)
87%
60%
4) Meteen: (1)
60%
24%
5) Uitstel: (5)
71%
36%
Overzicht dit college
Waarom vergeten we dingen?
• Ebbinghaus’ retentie-functie
• Power law of forgetting
• Spacing effects
• Decay hypothesis
• Interference hypothesis
• Arousal en vergeten
Decay hypothesis
We vergeten dingen simpelweg omdat
herinneringen steeds zwakker worden over de tijd
Evidentie:
• Ebbinghaus’ retentie-functie
• Power law of forgetting
Probleem:
Tijd kan geen oorzaak zijn; is geen biologisch
proces
Decay hypothesis
Betere formulering: we vergeten door neurale
verandering over de tijd
Zit een kern van waarheid in: zie studie long-term
potentiation
Maar simpelweg “decay” is niet een afdoende
verklaring: sommige dingen vergeet je, andere
dingen niet
Interference hypothesis
We vergeten omdat nieuwe herinneringen de
plaats innemen van oude herinneringen
Drie vormen van interferentie:
1) Negatieve transfer: het leren van eerdere
informatie belemmert het leren van nieuwe
informatie
DAS - RADIO
DAS - KOFFER
Interference hypothesis
Drie vormen van interferentie:
2) Proactieve interferentie: het leren van eerdere
informatie versnelt het vergeten van nieuwe
informatie
Slechtere prestatie direct na het leren: negatieve
transfer
Gelijke prestatie direct na het leren, maar
afnemende prestatie over de tijd: proactieve
interferentie
Interference hypothesis
Drie vormen van interferentie:
3) Retroactieve interferentie: het leren van nieuwe
informatie versnelt het vergeten van eerder
geleerde informatie
DAS - RADIO
DAS - KOFFER
Interference hypothesis
Test proactieve interferentie
Controle-conditie zonder interferentie:
Rust
Taak: Leer DAS - KOFFER
Test: Reproduceer DAS - KOFFER
Interference hypothesis
Test van proactieve interferentie
Conditie met proactieve interferentie 1)
Taak 1: Leer DAS - RADIO
Taak 2: Leer DAS - KOFFER
(langzamer dan
in controle-conditie)
Test: Reproduceer DAS - KOFFER (slechter dan
in controle-conditie)
Het geleerde in taak 1 bemoeilijkt het onthouden
van taak 2
Interference hypothesis
Test van proactieve interferentie
Conditie met proactieve interferentie 2)
Taak 1: Leer AAP - RADIO
Taak 2: Leer DAS - KOFFER
(sneller dan in
controle-conditie:
learning-to-learn)
Test: Reproduceer DAS - KOFFER (slechter dan
in controle-conditie)
Het geleerde in taak 1 bemoeilijkt het onthouden
van taak 2
Interference hypothesis
Test van retroactieve interferentie
Controle-conditie zonder interferentie:
Taak: Leer DAS - RADIO
Rust
Test: Reproduceer DAS - RADIO
Interference hypothesis
Test van retroactieve interferentie
Conditie met retroactieve interferentie 1)
Taak 1: Leer DAS - RADIO
Taak 2: Leer DAS - KOFFER
Test: Reproduceer DAS - RADIO (slechter dan
in controle-conditie)
Het geleerde in taak 2 bemoeilijkt het onthouden
van taak 1
Interference hypothesis
Test van retroactieve interferentie
Conditie met retroactieve interferentie 2)
Taak 1: Leer DAS - RADIO
Taak 2: Leer AAP - KOFFER
Test: Reproduceer DAS - RADIO (slechter dan
in controle-conditie)
Het geleerde in taak 2 bemoeilijkt het onthouden
van taak 1
Theorie over interferentie
Stel
BOOT - JAS
RIEM - SCHOOL
BERG - RAAM
KAR - POLS
Elke stimulus heeft een vaststaande capaciteit om
een herinnering te activeren.
Zet deze capaciteit op 1.0
Elke stimulus komt maar 1 keer voor, dus voor
elke stimulus is de capaciteit gelijk aan 1
Theorie over interferentie
Stel
BOOT - JAS
RIEM - SCHOOL
BOOT - RAAM
KAR - POLS
BOOT komt 2 keer voor; voor deze stimulus is de
capaciteit gelijk aan 1.0 / 2 = 0.5
Dus de kans om de juiste associatie met BOOT te
onthouden is aanzienlijk kleiner
Theorie over interferentie
Vergelijk met Rescorla-Wagner-theorie over
conditioneren
Rescorla-Wagner-theorie: als er verschillende
geconditioneerde stimuli zijn, dan zal er competitie
plaatsvinden om de totale activatie-sterkte
Fan-effect
De schilder zit in de auto
De body-guard zit in het gras
De bloemist zit in de auto
De body-guard zit in de auto
De body-guard zit in het gras
De schilder zit in het gras
Fan-effect
Dit experiment gaat over:
- herkenning (geen herinnering)
- geen controle-groep
Aantal zinnen
per locatie
1
2
3
Aantal zinnen per beroep
1
2
3
1.11
1.17
1.22
1.17
1.20
1.22
1.15
1.23
1.36
Tijd om zinnen te herkennen in secondes
Interferentie met bestaande
kennis
Balkenende is minister-president van Nederland
Balkenende is jarig op 7 mei
Interferentie met bestaande
kennis
Resultaten
Overzicht dit college
Waarom vergeten we dingen?
• Ebbinghaus’ retentie-functie
• Power law of forgetting
• Spacing effects
• Decay hypothesis
• Interference hypothesis
• Arousal en vergeten
Arousal en vergeten
Arousal = staat van opwinding
Freud: als je iets ergs meemaakt, dan vergeet je
dit door verdringing
Voorbeeld: ooggetuigen van vreselijke
gebeurtenissen herinneren zich minder details
Echter: wat ze zich herinneren, onthouden ze
langer
Arousal en vergeten
Conclusie: in een toestand van “arousal” gaat het
opslaan van informatie minder goed
Maar: datgene wat wel wordt opgeslagen, wordt
langer onthouden
Dus: we VERGETEN indrukwekkende
gebeurtenissen NIET sneller
Woensdag
Internet-zoektocht: minimaal 1 A4
Iedereen vertelt +/- 1 minuut over een interessante
site