Top margin 1

IP/06/48
Brussel, 17 januari 2006
De Europese Commissie stelt een ambitieus
actieplan voor om de binnenvaart te stimuleren
De Commissie heeft vandaag een meerjarig actieprogramma voorgesteld dat
tot doel heeft de binnenvaart in Europa aan te moedigen. De binnenvaart
biedt aanzienlijke mogelijkheden om het vervoerssysteem in Europa, dat te
kampen heeft met congestie en vertragingen en dat schade toebrengt aan het
milieu, te verbeteren. Meer goederen over het water vervoeren helpt de
steeds toenemende goederenstromen in goede banen te leiden. Bovendien
kan de binnenvaart volledig worden geïntegreerd in de deur-tot-deurlogistiekketens. Het actieprogramma heeft betrekking op vijf cruciale
aspecten van de binnenvaart: diensten, vloot, personeel, imago en
infrastructuur.
"Het NAIADES1-actieplan levert een bijdrage tot de Europese strategie voor groei en
werkgelegenheid. Met een vloot van 11 000 vaartuigen en een capaciteit die gelijk is
aan 10 000 treinen of 440 000 vrachtwagens kan de binnenvaart het vervoer in
Europa efficiënter, betrouwbaarder en milieuvriendelijker maken. Europa kan het
zich niet veroorloven geen gebruik te maken van deze mogelijkheden.", aldus
Jacques Barrot, vice-president van de Commissie en bevoegd voor vervoer.
Het actieplan is toegespitst op vijf strategische gebieden:
(1) het scheppen van gunstige omstandigheden voor diensten en het aanboren van
nieuwe markten,
(2) het stimuleren van de modernisering van de vloot en van innovatie,
(3) het aantrekken van nieuwe arbeidskrachten en het vergroten van de
investeringen in menselijk kapitaal,
(4) het promoten (via een promotienetwerk) van de binnenvaart als succesvolle
zakenpartner, en
(5) het opzetten van de geschikte infrastructuur voor de binnenvaart.
Ten slotte bekijkt de Commissie ook welke mogelijkheden er zijn om de regelgeving
te moderniseren en aan te passen aan de toekomstige uitdagingen.
Het tijdschema voor de tenuitvoerlegging van het plan is de periode 2006 – 2013.
Het programma is gericht tot alle niveaus die bevoegd zijn voor de binnenvaart, tot
de sector zelf en tot de lidstaten en de Europese Unie.
Nadere informatie over het NAIADES-actieprogramma is beschikbaar op:
http://europa.eu.int/comm/transport/iw/index_nl.htm
1
De naam van het programma "NAIADES" (Navigation And Inland Waterway Action and
Development in Europe) is geïnspireerd door de zoetwaternimfen uit de Griekse
mythologie.
BIJLAGE
Vragen & Antwoorden
1. Waarom wil de Europese unie meer inspanningen verrichten om de
binnenvaart promoten?
Er wordt verwacht dat het goederenvervoer in Europa met één derde zal toenemen
tegen 2015, dit omwille van de steeds toenemende handel over zee en de
uitbreiding van de EU.
De huidige trends in transport en het overwicht van wegtransport leiden steeds meer
tot congestie en vervuiling. Indien geen actie ondernomen wordt, zullen deze
negatieve effecten van het wegtransport blijven toenemen, met aanzienlijke
negatieve gevolgen voor het milieu, alsook sociaal-economisch.
Omwille van deze redenen wil de Europese Unie transport dat energiezuiniger is, dat
minder vervuilt en dat veiliger is. Samen met het spoorvervoer en het zeevervoer
over korte afstand, beschikt de binnenvaart nog over grote capaciteitsreserves. Het
zijn dan ook voor de hand liggende keuzes voor het nastreven van deze
doelstellingen en het aankunnen van de steeds groeiende stroom van goederen.
2. Wat is de huidige stand van zaken op het gebied van de Europese
binnenvaart?
Hoewel de binnenvaart traditioneel sterk staat in het bulkvervoer, is ze er sinds de
jaren 1990 ook in geslaagd met succes door te breken op een aantal nieuwe
markten zoals containervervoer, multi-modale transportdiensten en goederenvervoer
over korte afstand.
Het hinterlandtransport van maritieme containers over de binnenwateren heeft het
voorbije decennium een enorme bloei gekend in noordwest Europa. In deze regio´s
heeft de binnenvaart een belangrijke marktpositie veroverd. Zo bedraagt het “modale
aandeel” van de binnenvaart in Nederland meer dan 40%. Van 1997 tot 2004
werden zelfs indrukwekkende groeicijfers (in ton-km) bereikt van meer dan 50% in
België en meer dan 35% in Frankrijk. Deze voorbeelden tonen aan dat een pro-actief
binnenvaartbeleid een grote stap voorwaarts in de promotie van binnenscheepvaart
en het algemene transportbeleid.
Vergeleken met het groeiende succes in de West-Europese regio´s, ligt het “modale
aandeel” van de binnenscheepvaart op de Donau en op andere waterwegen in
Centraal en Oost-Europa duidelijk lager. De industriële groei in de nieuwe lidstaten
en kandidaat-lidstaten zorgt voor een fors stijgende vraag naar containertransport,
maar deze wordt echter voornamelijk opgevangen door wegtransport. Op dit
moment wordt slechts van 7 à 10% van de maximale capaciteit van de Donau
gebruik gemaakt.
3. Wat zijn de voornaamste knelpunten in de ontwikkeling van de
binnenvaart?
Ondanks een zeker succes kampt de binnenscheepvaart nog steeds met een aantal
problemen, waardoor het werkelijke potentieel van de sector niet volledig wordt
benut. Traditioneel wordt de binnenvaartsector gekenmerkt door een hoog aantal
zelfstandige binnenvaartondernemers (KMO´s). De gefragmenteerde marktstructuur
en de sterke concurrentie belemmeren de mogelijkheden tot herinvestering.
Samen met de lange levensduur van de schepen vormt dit een belangrijke
hinderpaal voor vernieuwing van de vloot. Anderzijds verhinderen de moeilijke
toegang tot kapitaal en de hoge financiële risico´s van investeringen het opstarten
van nieuwe diensten en vormen een onmiskenbare hinderpaal voor het aantrekken
van nieuwe ondernemingen op de markt.
Bovendien hebben de carrièreperspectieven en leefomstandigheden aan boord voor
een groot tekort aan geschoold personeel gezorgd. Samen met een geleidelijke
verdwijning van de familiebedrijven, vormt dit één van de grootste problemen voor
de toekomst van de binnenvaart.
De algemene perceptie van het grote publiek over het goederenvervoer over de
binnenwateren strookt niet met de werkelijkheid. Zelfs transport en logistieke
bedrijven zijn zich vaak niet bewust van de voordelen van binnenscheepvaart.
Kortom, de sector kampt met een achterhaald en oubollig imago. Bovendien is er
geen duidelijke, heldere communicatiestrategie en worden, op enkele uitzonderingen
na, promotieacties zelden gecoördineerd.
Wat het waterwegennetwerk betreft, de voorbije decennia is onvoldoende
geïnvesteerd om strategische knelpunten weg te werken en werd het onderhoud van
de waterwegeninfrastructuur verwaarloosd. Grote infrastructuurwerken krijgen
daarenboven steeds vaker met tegenstand te af te rekenen op gebied van
milieuaspecten. Daarnaast brengt de ruimtelijke planning op regionaal en lokaal
niveau de mogelijkheden van de binnenscheepvaart onvoldoende in rekening.
Informatie en communicatie technologie zoals de River Information Services (RIS),
kunnen een belangrijke leveren tot een efficiënter en veiliger gebruik van de
waterwegen, maar dienen nog verder ontwikkeld te worden.
Het institutioneel kader voor de binnenvaart in Europa is gefragmenteerd en de
verantwoordelijkheden zijn verspreid over diverse administratieve regimes en
instanties met overlappende bevoegdheden (EC/EU, de Centrale Commissie voor
Binnenvaart op de Rijn, de Donau Commissie, de Europese Economische
Commissie van de Verenigde Naties en de Europese Conferentie van de Ministers
van Transport). Hierdoor vindt de binnenvaart weinig weerklank op politiek
niveau en is er een gebrek aan een doelmatig beleid, wat uiteindelijk leidt tot een
complexe bedrijfsomgeving.
4. Wat zijn de doelstellingen van het NAIADES Actieprogramma? Wat moet
er gedaan worden?
Het Actie Programma NAIADES is een belangrijke stap voorwaarts in het volledig en
optimaal benutten van het marktpotentieel van de binnenvaart. Het programma
omvat zowel regelgevende en beleidsinstrumenten, als steunprogramma´s en
concentreert zich op 5 voor de binnenvaart strategische domeinen (zie bijgevoegde
tabel). Deze hoofdpunten worden afgesloten met een aantal beschouwingen over
een gepaste organisatorische structuur voor de uitvoering van het voorgestelde
actieplan.
5. Wat is er nieuw aan het actieprogramma?
De Commissie zal bijvoorbeeld een subsidiehandboek voor de binnenvaart
opmaken in 2006. Dit studiehandboek zal informatie verstrekken over subsidies,
subsidie criteria, voorbeeldprojecten, contactpersonen en subsidiërende
organisaties. De Commissie zal ook de administratieve knelpunten opsporen op
de verschillende niveaus, teneinde ondernemingschap aan te moedigen.
Verder zal er groot belang gehecht worden aan richtsnoeren betreffende
staatssteun op in de binnenvaartsector. Deze richtsnoeren zullen van toepassing
zijn op steunprogramma´s voor het aantrekken van nieuwe markten en
investeringen, en steunprogramma´s voor innovatie en vernieuwing van de vloot.
Speciale aandacht zal hierbij ook gegeven worden aan het IWT Reserve Fonds, dat
opgericht werd door de sector zelf, en de mogelijkheden van dit fonds voor innovatie
op het gebied van diensten, schepen en bemanning.
2
In verschillende lidstaten heeft men reeds met succes promotiebureaus opgericht,
die als voorbeeld kunnen dienen voor andere lidstaten. Er is ontbreekt echter een
coördinatie van de promotieacties op Europees niveau. Het is daarom dat de
Commissie een Europees promotie netwerk wil oprichten dat de nationale
agentschappen en aanspreekpunten overkoepeld. Het zal tevens steun bieden voor
de oprichting van nieuwe promotiebureaus in lidstaten waar deze momenteel nog
ontbreken.
Er is nood aan vergelijkbare en compatibele statistische data over het
goederenvervoer via de binnenvaart. Een systeem voor Europese Markt
Observatie wordt op dit moment ontwikkeld en zal hiertoe bijdragen.
Om de efficiëntie van het trans-Europese waterwegennet te verhogen dient een
Europees ontwikkelingsplan te worden opgesteld voor de verbetering en het
onderhoud van de binnenwateren en overslagfaciliteiten. Dit plan zou verder gaan
dan de bestaande TEN-T projecten en ook andere projecten van “algemeen belang”
omvatten, alsook kleine waterwegen, rekening houdende met de milieuaspecten.
Een Europees coördinator kan worden aangesteld om de uitvoering van de TEN-T
projecten te stroomlijnen, i.e. de Seine-Schelde verbinding en het Donau-project.
Tot slot dient het huidige institutionele kader veranderd te worden. De Commissie is
momenteel de verschillende mogelijkheden voor een toekomstige organisatorische
structuur aan het onderzoeken. Dit institutionele kader zou een rol kunnen spelen
in de coördinatie van de uitvoering van het NAIADES Actieprogramma.
6. Hoeveel zal de uitvoering van het NAIADES Actieprogramma kosten? Wie
zal het bekostigen?
Het programma omvat verscheidene soorten acties die elk verschillende kosten met
zich meebrengen. De instrumenten kunnen worden onderverdeeld in regelgevende
instrumenten, bvb. de harmonisatie van technische voorschriften, coördinerende
instrumenten, zoals de TEN Coördinator, en ondersteunende instrumenten.
Voorbeelden hiervan zijn de EU RTD en steunprogramma´s en andere nationale
steunprogramma´s.
Afhankelijk van de aard van de instrumenten, zullen sommige bekostigd moeten
worden door de EU en andere door de lidstaten, de industrie of door alle partijen
samen, i.e. de industrie, de lidstaten en de EU. Het herziene IWT Reserve Fonds
kan bijvoorbeeld gezamenlijk bekostigd worden door de binnenvaartsector, de EU en
de lidstaten.
Echter niet alle acties behoeven een nieuw budget, vele van de vooropgestelde
acties kunnen gefinancierd worden door middel van reeds beschikbare financiële
middelen, vb. de bestaande EU steunprogramma´s en het TEN-T budget. Er moet
enkel een groter belang gehecht worden aan de binnenscheepvaart. In het geval van
de TEN-T projecten, zou er een groter deel van het TEN-T budget moeten
vrijgemaakt worden voor binnenvaartprojecten.
De verschillende acties en maatregelen in het programma moeten uiteindelijk nog
verder uitgewerkt worden na deliberatie in de Europese Raad en het Europees
Parlement.
3
NAIADES ACTIE PROGRAMMA: VOORGESTELDE MAATREGELEN
1. GUNSTIGE VOORWAARDEN SCHEPPEN VOOR BINNENVAARTDIENSTEN
Nieuwe markten bereiken
 Onderzoek naar en invoering van nieuwe logistieke concepten
 Ondersteunen van intermodale lijndiensten
 Betere samenwerking tussen modaliteiten en binnen de sector
Aanmoedigen van ondernemerschap
 Nieuwkomers aantrekken
 Toegang tot kapitaal vergemakkelijken voor het MKB
Verbeteren van het administratief en regelgevend kader
 Administratieve barrières voor de ontwikkeling van de binnenvaart wegwerken
 Zorgen voor gelijke concurrentievoorwaarden/concurrentieverstoring vermijden
 Coördinatie tussen betrokken overheidsdiensten verbeteren
2. STIMULEREN VAN MODERNISERING EN INNOVATIE VAN DE VLOOT
Verbetering van de efficiency in de logistiek en van de milieu- en veiligheidsprestaties
van het de binnenvaart
 Ontwikkelen en stimuleren van innoverende scheepsconcepten en
 Aanmoedigen van de toepassing van veiligheidsverhogende technologieën
 Aanmoedigen van het gebruik van milieuefficiënte motoren en hernieuwbare
 Ontwikkelen van renovatieconcepten voor bestaande schepen
3. BEVORDEREN VAN WERKGELEGENHEID EN VAARDIGHEDEN
Werknemers aantrekken
 Verbeteren van arbeidsomstandigheden en sociale voorwaarden
 Stimuleren van arbeidsmobiliteit
 Bewustwording tot stand brengen en verbeteren van carrièremogelijkheden
 Bevorderen van samenwerking op het gebied van wederzijdse erkenning van
beroepskwalificaties
Investeren in menselijk kapitaal
 Instandhouden van onderwijs- en opleidingsinstellingen
 Stimuleren van levenslang leren
 Ondernemerschap bevorderen
4. VERBETERING VAN HET IMAGO EN DE SAMENWERKING
Promotie van de binnenvaart als succesvolle zakenpartner
 Ondersteunen en coördineren van promotieactiviteiten
 Beïnvloeden van de logistieke besluitvorming via public relations
Opzet en uitbouw van een Europees netwerk voor de promotie en ontwikkeling van de
binnenvaart
 Oprichten van nationale structuren voor promotie en ontwikkeling
 Bieden van politieke, praktische en financiële steun aan promotiecentra
 Aanstellen van nationale aanspreekpunten binnen administraties
 Integratie van nationale promotiecentra en aanspreekpunten in een Europees netwerk
Monitoring van trends en ontwikkelingen op de binnenvaartmarkt
 Harmonisering van gegevensverzameling op alle niveaus
 Compatibele brongegevens ter beschikking stellen
5. VOORZIEN IN AANGEPAST INFRASTRUCTUUR
Verbeteren van het multi-modale netwerk
 Instandhouding en verbetering van het Europees waterwegennet
 Verbetering van de wederzijdse verstandhouding inzake het multifunctioneel gebruik van
waterwegen
 Aanmoedigen van de ontwikkeling van overslagfaciliteiten – ook in kandidaat-lidstaten en
geassocieerde landen
 Reconversie van industriële sites nabij waterwegen
Invoering van River Information Services
 Ondersteunen en coördineren van de ontwikkeling en invoering van RIS in Europa
4