I NH OUD Thema 3 VERFIJNING VAN HET MATERIEMODEL: atomen en moleculen 1 Moleculen 8 2 Atomen 9 3 Oefeningen 11 4 Atomen in chemische symbolentaal 13 5 Modellen voor atoombouw 16 Atoommodel van Dalton (± 1800) Atoommodel van Thomson (± 1900) Atoommodel van Rutherford (± 1911) Oefeningen Atoommodel van Bohr (± 1913) Atoommodel na Bohr 16 17 18 21 22 25 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 INHOUD EURE1BW 001-026.indd 3 3 2/28/13 5:23 PM Thema 4 1 1.1 1.2 1.3 2 2.1 2.2 2.3 2.4 3 3.1 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4 4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 5 5.1 5.2 5.3 4 KRACHT ARBEID VERMOGEN ENERGIE Wat is een kracht? 28 Inleiding Krachten kunnen lichamen vervormen Krachten kunnen de bewegingstoestand van een voorwerp veranderen 28 30 Krachten meten 32 De dynamometer Kenmerken van een kracht Voorstelling van een kracht Oefeningen 32 33 33 34 Soorten krachten 37 Zwaartekracht, massa en gewicht Wat is zwaartekracht? Kenmerken van de zwaartekracht Massa, gewicht, zwaartekracht ... Hoe zit dat in elkaar? Oefeningen 37 37 39 Arbeid 46 Zonder verplaatsing geen arbeid Definitie Wiskundige formule van arbeid Eenheid van arbeid Oefeningen 46 46 47 47 48 Vermogen 50 Wat is vermogen? Definitie Eenheid 50 51 51 30 42 44 INHOUD EURE1BW 001-026.indd 4 2/28/13 5:23 PM 6 Energie 6.1 6.2 6.3 6.3.1 6.3.2 6.3.3 6.3.4 6.3.5 6.3.6 6.4 6.5 6.6 6.6.1 6.6.2 6.6.3 7 7.1 7.2 7.2.1 7.3 7.3.1 7.3.2 7.3.3 54 Begrip Grootheid en eenheid Vormen van energie Chemische energie Mechanische energie Thermische energie Elektrische energie Stralingsenergie Kernenergie Behoud van energie Omzettingen van energie Praktijkvoorbeelden Fietsdynamo Kerncentrale Alternatieve energiebronnen 54 54 55 55 55 56 57 57 57 57 58 59 59 60 60 Spieren 63 Soorten spieren Bouw van de dwarsgestreepte spieren Oefening Werking spieren Algemene werking Oefeningen Microscopische werking 63 64 64 65 65 65 66 INHOUD EURE1BW 001-026.indd 5 5 2/28/13 5:23 PM Thema 5 1 Opdracht 70 2 Waarom classificeren? 71 3 Classificatie van de chemische elementen 72 Opdracht De tabel van Mendelejev Het periodiek systeem der elementen (PSE) Oefeningen Atoomnummer (Z) en massagetal (A) Atoomnummer (Z) Massagetal (A) Oefeningen 72 72 74 76 77 77 77 77 Classificatie van stoffen 81 Experiment Enkelvoudige en samengestelde stoffen Formules van zuivere stoffen Formules van enkelvoudige stoffen Formules van samengestelde stoffen Oefeningen 81 82 83 83 84 84 Classificatie van organismen 88 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.5.1 3.5.2 3.6 4 4.1 4.2 4.3 4.3.1 4.3.2 4.4 5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.4.1 5.4.2 5.4.3 5.4.4 5.4.5 5.4.6 5.5 5.5.1 5.5.2 5.6 5.7 6 C L A S S IF ICA T I E Inleidende oefening Determineren van organismen Practicum Indeling van organismen in rijken De moneren of prokaryoten De eencelligen of protisten Het dierenrijk Het plantenrijk Het zwammenrijk Virussen Verdere indeling binnen één rijk Indeling van het plantenrijk in afdelingen Indeling van het dierenrijk in stammen Familie, geslacht en soort Naamgeving 88 90 91 95 96 96 97 97 97 100 101 101 106 116 121 INHOUD EURE1BW 001-026.indd 6 2/28/13 5:23 PM