1)Belangrijkste vormen van dislipidemie PRIMAIR hypolipoproteïnemie 1. a-beta-lipoproteïnemie = acanthocytose = Bassen-Kornzweig syndroom ZZ Afwezigheid van beta-lipoproteïne (LDL) in het bloed Ontbreken van chylomicronen en VLDL Oorz: i. Defect in biosynthese apoproteïne ApoB 2. familiale hypo-beta-lipoproteïnemie LDL concentratie <10à50% vd nl waarde Ook chylomicronen w gevormd Meeste ptn: voelen zich gezond & leven lang 3. familiale alfa-lipoproteïnedeficiëntie = Ziekte van Tangier Homozygote pt vrijwel volledig ontbreken van HDL Ophoping cholesterolesters in de weefsels Gn invloed opvormine chylomicronen & VLDL Plasmaforese: i. Ontbreken van pre-beta-lipoproteïne ii. Brede beta-band (endogeen gevormd vet) Oorzaak: i. Onvermogen vorming ApoA ii. ApoC-II 1. w vervoerd dr HDL & afgegeven aan VLDL 2. activatie lipoproteïnelipase 3. gestoorde TG afbraak neiging hyperTG hyperlipoproteïnedeficiëntie Typ Totaal Totaal e plasma plasma cholesterol TG I CM IIa IIb III IV V LDL LDL VLDL IDL VLDL CM,VLD L Mechanisme (defect) Erfelijkh eid Incidentie Risico Lipoproteïne lipase eof ApoC-II LDL-R binding LDL-R binding ApoE Overproductie Lipoproteïne lipase of ApoCII(?) AR ZZ Geen AD AD ? AD AR Frequent frequent ZZ Frequent ZZ Groot Groot Groot Klein Klein CM = chylomicronen 1. Hypercholesterolemie (LDL++) Tot Chol ++ LDL Chol ++ TG nl vb. familiale hypercholesterolemie (FH) opname LDL & VLDLremnant in lever is probleem: doorr lager # LDL-Rn AD minder atherogeen??? meer risico pancreatitis 2. Hypertriglyceridemie (VLDL++) Tot Chol (+) LDL Chol nl TG ++ vb. familiale hypertriglyceridemie defectieve lipolyse (type IV of V HLP): gn afbraak VLDL tot VLDLremnant 3. Gemengde vorm Tot Chol ++ LDL Chol ++ TG ++ vb. familiale disbetalipoproteïnemie (apo E-2/E-2) vb. typeIII hyperlipoproteïnemie vb. Homozygote familiale hypercholesterolemie verminderde lipolyse: VDLD nr VLDLremnant nr LDL LDL receptor defect: verminderde opname LDL en VLDLremnant in lever SECUNDAIR Cause VLDL LDL HDL Type 2 diabetes Obesity = or Alcohol = or Nephrotic syndrome = or Chronic renal failure = Hypothyroidism Cholestasis = (LpX) 2)Effectiviteit van behandeling met statines = HMG-CoA reductase inhibitor - LDL-Cholesterol - 20à60% - HDL-cholesterol +5-10% - TG -10à30% van de krachtigste R/ beter verdragen ook gebruikt zonder hypercholesterolemie (DM) specifieke onderdrukking aanmaak cholesterol Vb: - simvastatin - atorvastatine - fluvastatine - pravastatine - rosuvastatine RIZIV volledig terugbetaald bij: familiale hypercholesterolemie 15% remgeld: primaire cholesterolemie Van heel wat statine’s bestaan generieken waardoor ze in de categorie ‘goedkoop’ vallen mog slechts 0,3 euro/d 3)Bepaling en belang van absoluut risico voor ischemische hart- en vaatziekten Modifiable – Dyslipidemia * Raised LDL * Low HDL * Raised TGs – Smoking – Hypertension – Diabetes mellitus – Obesity – Dietary factors – Sedentary lifestyle – ……. Non-modifiable – Age – Sex – Family history of premature CHD – Preklinisch bewijs van atherosclerose Berekeningstabel dodelijk CV risico in eerste 10j: - Geslacht - Lft - Systolische BD - Roken - Totaal cholesterol Note that total CVD risk may be higher than indicated in the chart: - in asymptomatic subjects with pre-clinical evidence of atherosclerosis (e.g. CT scan, ultrasonography) - in subjects with a strong family history of premature CVD - in subjects with low HDL cholesterol levels, with raised triglyceride levels, with impaired glucose tolerance, and with raised levels of C-reactive protein, fibrinogen, homocysteine, Apo B or Lp(a). - in obese and sedentary subjects 4)Dislipidemie bij insulineresistentie (overgewicht/obesitas en/of diabetes type 2) BMI Obesity Disease risk * (kg/m²) Class Waist circumference Men < 102 cm > 102 cm Women < 88 cm > 88 cm Underweight < 18.5 Normal ** 18.5 - 24.9 Increased ** Overweight 25.0 - 29.9 Increased High Obesity 30.0 - 34.9 I High Very high 35.0 - 39.9 II Very high Very high Extreme III Extremely high Extremely high 40.0 - hyperTG obesity - laag HDL - verhoogd ApoB - kleine, dense LDL - inflammatoir profiel - insuline resistentie - hyperinsulinemie - glc intolerantie - impaired fibrinolyse - endotheel dysfct knn leiden tot - DM2 - HT - CV disease IDF definition of the Metabolic Syndrome • Central Obesity : Waist circumference > 94 cm (102 cm) men > 80 cm (88 cm) women • Plus any two of the following: - TG ≥ 150 mg/dl - HDL-C < 40 mg/dl men < 50 mg/dl women - BP ≥ 130/ ≥ 85 mmHg - Fasting glucose ≥ 100 mg/dl Theorie omtrent CEPT en insuline-resistentie DM2 verhoogde conc TG en VLDL verhoogde # LDL (mild) verlaagde #HDL verklaard door verhoogde CEPT activiteit - niet bewezen - wel: correlatie tss hoeveelheid small-dense LDL & plasmaTG o toename cholesteroltransfer van HDL LDL bij stijgend plasmaTG - rol CETP bij ontstaan atherogeen lipidenspectrum bij DM potentieel belang CETP inhibitoren - toename prevalentie DM2 - toename obesitas TG stijging in plasma verhoogde activiteit CETP (cholesteryl ester transfer protein) Cholesterol van HDL naar VLDL & LDL zo naar andere weefsels Inhibitoren van CEPT worden onderzocht voor de behandeling van dyslipidemie In theorie: inhibitie CEPT: stijging HDL torcetrapib: stijging HDL lager LDL (als + statine) maar : – stijging BD – gn verandering in atherosclerose – (+statin) stijging mortaliteit & CV events JTT-705/R1658 in onderzoek anacetrapib in onderzoek Artikel: “Pathogenic role of abnormal FA and adipokines in the portal flow. Relevance for metabolic syndrome, hepatic steatosis and steatohepatitis” Verhoogde conc non esterified FA in portal flow verhogen insuline resistentie stimulatie hepatische prot synthese - ApoB verhoging Andere liver-derived enzymes and proteins Verhoogde synthese van stollingsfactoren Verhoogde synthese fibrinolyse inhibitoren faciliteren cholesterol transfer van HDL & LDL nr VLDL in uitwisseling voor TG gemedieerd door CETP TG in LDL en HDL: gehydrolyseerd door hepatisch lipase = atherogeen profeel Obesitas verlaagde adiponectine productie in vetcel Adiponectine: reductie vrijstelling FA van vetcellen = verminderen opname in lever Verhogen opname en oxidatie in spier = verminderen opname in lever Anti-inflammatoir activiteit zo promoten insuline-resistentie atherogene dyslipidemie prothrombotische toestand Insuline stimuleert LPL DM1 : gedaald insuline VLDL trager omgevormd tot IDL DM2 : gestegen insuline VLDL sneller omgevormd tot IDL ? nee gedaald # Rn sterke stijging VLDL en stijging LDL HDL gedaald Obesitas stijging VLDL LDL = of gestegen HDL gedaald Insuline-resistentie = daling insuline-Receptoren stijging FFA lever stijging VLDL TG nr HDL hydrolyse: daling kwaliteit nier omgekeerd cholesterol transport gaat niet goed LDL: kleiner en denser: gemakkelijk geoxydeerd