4. Grootouderschap (pdf

4.Grootouderschap
Grootouder worden gaat gepaard met nieuwe emoties, uitdagingen, verwachtingen en verantwoordelijkheden. Voor velen zijn de kleinkinderen
een bron van vreugde. Als grootouder speelt u een belangrijke rol om de
link te leggen tussen het verleden, het heden en de toekomst. Voor uw
kleinkind bent u als oudste generatie immers de belangrijkste schakel met
het verleden. Op die manier vormt uw kleinkind zich ook een beeld van het
ouder worden.
4.1 Wat kunnen kleinkind en grootouder voor elkaar
betekenen?
Voor wie kleinkinderen heeft, zijn ze van grote betekenis. Die betekenis ligt
vooral op het affectieve vlak, de vreugde van het elkaar graag zien. Grootouders hebben veel te bieden aan hun kleinkinderen. Ze geven hun kleinkinderen warmte en aandacht, bieden rust, zijn een vertrouwenspersoon
voor de kleinkinderen, geven waarden door en springen vooral bij voor
praktische zaken (bijvoorbeeld de kleinkinderen naar school brengen).
Voor kleinkinderen zijn grootouders belangrijk omdat ze tijd hebben om
naar hen te luisteren, om met hen bezig te zijn.
In een moeilijke situatie, zoals een echtscheiding, blijven veel grootouders
zich verantwoordelijk voelen voor hun kinderen en kleinkinderen. Vaak bieden ze dan continuïteit en ondersteuning, zowel voor het kleinkind als voor
de gescheiden ouder.
4.2 Invloed van echtscheiding, hertrouwen en nieuwe
relaties
58
Een echtscheiding kan belangrijke implicaties hebben op het grootouderschap. Daardoor kan het contact tussen grootouders en kleinkinderen veranderen en kunnen moeilijkheden ontstaan. Nochtans is het omgangsrecht
tussen grootouders en kleinkinderen geregeld in de wet op de gezamenlijke uitoefening van het ouderlijk gezag. Die wet verleent het recht aan
grootouders en kleinkinderen om elkaar te zien. Door een verzoekschrift in
te dienen bij de griffier van de jeugdrechtbank van de woonplaats van het
HET SOCIALE NETWERK
kind kunt u dat recht afdwingen als u om een of andere reden uw kleinkinderen niet meer te zien krijgt. Uiteraard kunt u ook een beroep doen op een
advocaat die de procedure voor u regelt.
Naast echtscheidingen kunnen nieuwe huwelijken of relaties - zowel bij de
grootouders als bij de kinderen - de relatie tussen kleinkinderen en grootouders eveneens beïnvloeden. Nadat grootouders een nieuwe relatie zijn
aangaan, kunnen ze zelf plots kleinkinderen krijgen met wie zij geen bloedverwantschap hebben. Kleinkinderen krijgen op hun beurt mogelijk meer
dan twee paar grootouders als hun ouders in een nieuwe relatie stappen.
4.3 Grootouders en kinderopvang
Grootouders hebben de laatste decennia een belangrijke taak in de kinderopvang op zich genomen. Vaak nemen grootouders hun rol van onthaalouder heel ernstig. Voor u zich engageert om uw kleinkinderen op te vangen,
is het aan te raden met uw kinderen daarover duidelijke afspraken te maken. Vraag u af of er voldoende ruimte overblijft om uw projecten verder
uit te bouwen of uw vrije tijd in te vullen zoals u dat wilt. De zorg voor de
kleinkinderen mag niet aanvoelen als een verplichting. U hebt immers ook
recht op een eigen leven. Als de opvang van de kleinkinderen te belastend
wordt, bespreekt u dit het best met uw kinderen.
4.4 Grootouders en hun opvoedende rol
Als grootouder bent u zich bewust van uw opvoedende rol ten aanzien
van de kleinkinderen, zeker als u die kleinkinderen vaak opvangt. In veel
gevallen is er sprake van rolvermenging van de ouders en grootouders in
de opvoeding. Sommige ouders zijn bang dat de grootouders de kleinkinderen te veel verwennen, dat grootouders normen en waarden meegeven
die niet meer van deze tijd zijn of dat grootouders zich bemoeien met de
opvoeding in het gezin. Dat kan uitmonden in meningsverschillen tussen u
en uw kinderen. Zorg ervoor dat er afstemming is tussen uw opvoedingsstijl en die van uw kinderen, zonder de eigen ‘huisregels’ te vergeten. In het
belang van het kind mag er ook niet té veel grootouderlijke aanwezigheid
zijn in de opvoeding. Dat kan de ouders remmen in hun opvoedingsrol;
ouders kunnen op die manier beginnen te twijfelen aan zichzelf en aan hun
59
competentie als ouder. Belangrijk is dat u niet in de plaats treedt van de
ouders of concurrentieel wordt ten aanzien van de opvoedingsstijl van uw
kinderen. Samen openlijk spreken over opvoeding en goede afspraken maken, vermijden problemen achteraf.
5. Andere familierelaties
Door de hogere levensverwachting komt het meer en meer voor dat een
familie vier of vijf generaties telt. Daartegenover staat dat de gezinnen de
laatste decennia minder kinderen tellen, wat ook gezinsverdunning wordt
genoemd.
Van vele jonggepensioneerden leeft de vader en/of moeder nog. Die laatsten zijn de oudste ouderen die wel vaker een beroep doen op de kinderen.
Er kan een zekere rolomkering tot stand komen: de kinderen zorgen voor
en nemen verantwoordelijkheid voor de ouders. De volwassen kinderen
hebben hun eigen kennis en ervaring en in de confrontatie met hun ouders
brengt dit gemakkelijker onzekerheid bij de oudsten teweeg. Wanneer u de
zorg voor uw (schoon)ouders opneemt, kan dit leiden tot conflicten met
uw (schoon)broers of (schoon)zussen. De relatie met de (schoon)broers/
zussen kan hierdoor onder druk komen te staan. Ook bij het overlijden van
de (schoon)ouders kunnen erfeniskwesties tot problemen leiden. Goede
afspraken en overleg kunnen problemen voorkomen of oplossen.
Over het algemeen wordt met het ouder worden de band tussen broers en
zussen hechter en neemt het onderlinge contact toe, vooral tussen zussen
onderling. Het wegvallen van de oudste generaties kan de overblijvende
gezinsleden bijeen brengen. Het gedeelde verleden en de nood aan een
vertrouwelijke band spelen hierbij een rol.
60