DNA

DNA
5 havo 2014
DNA op celniveau
 DNA:
 Celkern
 Mitochondria (mitochondriaal DNA)
 Bladgroenkorrels
 DNA + bepaalde eiwitten = chromosomen
 DNA uit de celkern  helft vaderlijke kant, helft
moederlijke kant.
 DNA uit mitochondria  alleen moederlijke kant!
Nucleotiden
 DNA is opgebouwd uit nucleotiden
 Nucleotiden bestaan uit:
1. Fosfaatgroep
2. Desoxyribose (suiker)
3. Stikstofbase
 DNA bestaat uit lange ketens van nucleotiden.
 Chromosoom 1 bij de mens bevat 250 miljoen
stikstofbasen in een rij!
Bouw DNA
 DNA-Nucleotideketens zijn dubbel.
 In een helix
 Stikstofbasen vormen vaste paren:
 A–T
 C–G
 A = Adenine, T = thymine, C = Cytosine
G = Guanine
 Nucleotideketens verbonden door
Waterstofbruggen
Kopiëren van DNA
 Kopiëren = replicatie
 S-fase celcyclus
 Het bouwen van een nieuwe nucleotideketen is
assimilatie!  kost energie  chemische reactie =
enzymen bij betrokken!
 Belangrijkste enzym = DNA-polymerase
Betrokken stoffen




DNA-polymerase
Losse nucleotiden in het kernplasma
DNA-molecuul
Andere enzymen
DNA replicatie
Dubbelchromosomen
 Na replicatie blijven de twee DNA-moleculen aan
elkaar vast zitten = dubbelchromosoom
 Vast in centromeer
 Identieke DNA-moleculen  chromatiden
DNA en eiwit!
 DNA verdeeld in genen.
 Klein DNA genen, rest is “junk-DNA” (Junk = afval)
 Junk-DNA heeft een functie. Onduidelijk welke.
 Genen beschrijven eiwitten (99,9% van de genen)
DNA en eiwit
 Gen wordt afgeschreven in RNA.
 RNA naar cytoplasma
 RNA + ribosomen levert aminozuurketens op.
RNA en DNA
DNA
RNA
Bouwblokken
Nucleotiden
Nucleotiden
Type nucleotiden
Adenine, thymine,
cytosine en
guanine
Adenine, uracil,
cytosine en
guanine
Koppels
A-T en C-G
A-U en C-G
Suiker
Desoxyribose
Ribose
Opbouw
Dubbelstrengs
enkelstrengs
Kopiëren DNA  RNA
 Net als het kopiëren DNA.
 Enzym = RNA-polymerase.
 Product = enkelstrengs mRNA (m = messager =
boodschapper)
DNA -> RNA -> eiwit
In de cel gezien
 DNA  mRNA 
ribosoom 
endoplasmatisch
reticulum 
golgi-apparaat 
doel