Zwaarddrager

LICG Huisdierenbijsluiter | Zwaarddrager
www.licg .n l
Serie vissen
Zwaarddrager
Xiphophorus helleri
De zwaarddrager is een veel gehouden tropische vis. Het is een sterke vis die zich
gemakkelijk voortplant. Van oorsprong komen zwaarddragers uit Mexico, Guatemala
en Honduras. Van nature zijn ze overwegend groen gekleurd, waarbij de vrouwtjes een
wit-gele en de mannetjes een rode buik hebben. Mannetjes hebben een lange onderste
staartvin, het ‘zwaard’. De vrouwtjes worden tot zo’n twaalf centimeter lang, de mannetjes
blijven wat kleiner, het zwaard niet meegerekend. Zwaarddragers zijn levendbarende
tandkarpers. Dit betekent dat de vrouwtjes geen eieren leggen maar deze inwendig
uitbroeden.
Als u overweegt om zwaarddragers als huisdier te kopen, is het belangrijk dat u zich van
tevoren goed laat informeren. Deze huisdierenbijsluiter is hierbij een hulpmiddel.
Juli 2009
www.licg .n l
LICG Huisdierenbijsluiter | Zwaarddrager
Verschillende varianten
verwarmingselement en een thermostaat
Zwaarddragers komen in verschillende
zodat de temperatuur niet schommelt.
kweekvarianten voor. Ze kunnen zwart,
De pH-waarde van het water hoort tussen
rood, geeloranje of gevlekt zijn. Er
zeven en acht te liggen. De hardheid van
bestaat zelfs een albino variant. Sommige
het water moet tussen tien en twintig
zwaarddragers hebben extra hoge
DH liggen. Een waterfilter en verlichting
rugvinnen of lange staartvinnen.
horen ook tot de basisuitrusting van
het aquarium. Zorg ervoor dat het licht
Natuurlijk gedrag
tenminste twaalf uur per dag aanstaat.
Van nature komen zwaarddragers voor in
Zwaarddragers hebben het liefst een
ondiep zoet water zoals warme bronnen
donkere bodembedekking. Hoewel de
en begroeide vijvers en kanalen. Ze eten
vissen genoeg zwemruimte nodig hebben,
wormen, insecten en planten zoals algen.
is het wel verstandig om voldoende
Zwaarddragers leven in groepen. Binnen
planten in het aquarium te zetten. Deze
de groep is vaak een hiërarchie aanwezig.
doen dienst als schuilplaats voor de jonge
Over het algemeen zijn het vreedzame
visjes en helpen de waterkwaliteit op peil
vissen, hoewel mannetjes onderling soms
te houden.
vechten. Zwaarddragers zijn actieve,
Zorg voor een goede dekruit, want
snelle zwemmers.
zwaarddragers kunnen goed springen.
Huisvesting
Bij het opzetten, inrichten en
U kunt kiezen voor een aquarium
onderhouden van een aquarium komt heel
met alleen zwaarddragers, maar
wat kijken. In de handleiding ‘het tropisch
deze vissen zijn ook geschikt om in
zoetwateraquarium’ leest u hoe u dat aan
gezelschapsaquaria te houden met andere
kunt pakken.
soorten. Zwaarddragers maken gebruik
van alle waterlagen maar het meest
Verzorgen en hanteren
van de bovenste laag. Omdat ze veel
Dagelijks moet u de vissen even bekijken
zwemmen, mag het aquarium niet te dicht
om te zien of ze gezond zijn. Controleer
beplant zijn, zeker in het midden moet
meteen de watertemperatuur. Kijk
zwemruimte zijn.
elke dag of er geen voedselresten in
Om zwaarddragers te houden heeft u
het aquarium liggen. Deze kunt u met
een aquarium nodig van tenminste 80
een speciale zuiger of een schepnetje
centimeter lang. Een vuistregel die voor
verwijderen. Voer vervolgens wat minder
kleinere vissoorten opgaat is om te
zodat er geen resten blijven liggen. Haal
zorgen voor tenminste één liter water
elke week losse plantenresten weg.
per centimeter vis. Neem altijd meer
Hoe vaak het nodig is om het filter
vrouwtjes dan mannetjes omdat de
schoon te maken hangt onder andere af
mannetjes de vrouwtjes blijven opjagen
van de bezetting van uw aquarium. Het
om te paren. Eén mannetje per tenminste
mechanische deel van uw filter, zoals
drie vrouwtjes werkt het beste.
sponzen, kunt u uitspoelen in warm (niet
Voor zwaarddragers is een
heet) water zodat de bacteriën die het
watertemperatuur rond 24 graden
water helpen schoonhouden niet dood
Celsius het meest gunstig. Gebruik een
gaan. Neem hiervoor bijvoorbeeld het
2
www.licg .n l
LICG Huisdierenbijsluiter | Zwaarddrager
verwijderde aquariumwater als u een deel
besmettelijk voor mensen en bovendien
van het water ververst. Is het materiaal
kunnen vissen de Salmonella bacterie bij
erg vies dan kunt u het vervangen. Het
zich dragen.
biologische deel van het filter hoeft
minder vaak vervangen te worden. U
Voeding
kunt dit afspoelen in water van 25 graden
Zwaarddragers zijn alleseters, dus u
Celsius of aquariumwater.
kunt ze voeren met allerlei soorten voer
Ook moet af en toe een deel van het
droogvoer, diepvriesvoer zoals Artemia
water ververst worden, bijvoorbeeld
(pekelkreeftjes) en levend voer zoals
om de week ongeveer een derde van
watervlooien, Tubifex of muggenlarven.
het water of elke week twintig procent.
Laat diepvriesvoer wel eerst ontdooien.
Gebruik hiervoor altijd water op de juiste
Voor de pasgeboren visjes verkruimelt
temperatuur en vervang niet teveel water
u het droogvoer of geeft u stofvoer.
ineens. Behandel het verse leidingwater
Zwaarddragers hebben ook groenvoer
eerst met een waterbehandelaar om
nodig zoals algen, eventueel gedroogd.
eventueel aanwezig chloor en andere
Ze kunnen zo gulzig zijn dat ze te grote
ongewenste stoffen te verwijderen.
stukken voer ineens inslikken, dus geef
In de dierenspeciaalzaak zijn allerlei
het voer in kleine stukjes. Geef liever
testsetjes te koop waarmee u de
twee of drie keer per dag een klein beetje
waterkwaliteit kunt controleren. Belangrijk
voer dan ineens een heleboel: voer zoveel
zijn daarbij vooral de zuurgraad (pH)
als de vissen in één tot twee minuten op
en de hoeveelheid nitriet, nitraat en
hebben. Voerresten moeten verwijderd
ammonium.
worden omdat ze het water vervuilen.
De ruiten van het aquarium kunt u
Bewaar het potje droogvoer niet op de
schoonhouden met een krabber, een
lichtkap van het aquarium, want dan
pluk filterwatten of een magneetveger.
wordt het te warm en gaan de vitaminen
Gebruik liefst geen schoonmaakmiddelen
verloren.
maar is dit toch eens nodig, gebruik dan
uitsluitend schoonmaakmiddelen die
Van jong tot volwassen dier
geschikt zijn voor een aquarium en alleen
Bij de zwaarddrager is er een duidelijk
aan de buitenzijde.
onderscheid tussen mannetjes en
TL-lampen moeten, afhankelijk van het
vrouwtjes. Het lichaam van het mannetje
type, regelmatig vervangen worden.
is vaak kleiner dan van het vrouwtje,
Heeft u meerdere lampen, vervang ze
maar hij heeft een tot ‘zwaard’ verlengde
dan niet tegelijkertijd want dan verandert
onderste staartvin. Vrouwtjes hebben
het licht te plotseling. Gebruik attributen
een afgeronde staart. Bij de mannelijke
die voor het aquarium bestemd zijn,
zwaarddrager is bovendien de aarsvin
zoals een emmer en schepnetje, alleen
omgevormd tot een paringsorgaan,
voor het aquarium en niet voor andere
het gonopodium, want omdat de
huishoudelijke activiteiten. Was altijd uw
zwaarddrager levendbarend is, moet
handen nadat u met het aquarium bezig
de bevruchting van de eieren inwendig
bent geweest. Gebruikt u een hevelslang,
gebeuren.
zorg er dan voor dat u geen water binnen
Zwaarddragers hebben een uitgebreide
krijgt. Sommige visziekten zijn ook
balts, waarbij het mannetje zijn zwaard
3
www.licg .n l
LICG Huisdierenbijsluiter | Zwaarddrager
krom trekt en zelfs achteruit zwemt.
Vinrot wordt veroorzaakt door een
Vrouwelijke zwaarddragers kunnen
bacterie die toeslaat als de weerstand
het sperma opslaan en verdelen
van de vis verlaagd is doordat de
over meerdere bevruchtingen. De
omstandigheden in het aquarium niet
zwangerschap duurt ongeveer een
optimaal zijn of bij stress. Door snelle
maand. Zwangere vrouwtjes zijn te
behandeling kunnen de aangetaste vinnen
herkennen aan een donkere vlek op hun
binnen een aantal weken weer herstellen.
achterlijf. Het vrouwtje krijgt per keer 10
Na beschadiging van de huid kunnen
tot 70 jongen. De jonge zwaarddragers
schimmelinfecties optreden.
zorgen voor zichzelf. Ze hebben wel
In de aquariumspeciaalzaak vindt
een verstopplaats nodig in bijvoorbeeld
u voor deze ziekten het geschikte
waterplanten, anders worden ze
bestrijdingsmiddel. Hier kunt u ook
opgegeten. Ze zwemmen voornamelijk bij
advies vragen over ziekten en mogelijke
de bodem.
behandelwijzen. Er bestaan ook
Vrouwelijke zwaarddragers zijn na
dierenartsen die gespecialiseerd zijn in
ongeveer een half jaar geslachtsrijp. Bij
vissen.
de mannetjes kan dat langer duren. Soms
Om uw vissen gezond te houden is het
krijgen de mannetjes pas na meer dan een
erg belangrijk om te zorgen voor een
jaar hun uiterlijke geslachtskenmerken
goede waterkwaliteit en goede voeding.
zoals het zwaard en gonopodium. Tot
Stress kunt u voorkomen door de vissen
die tijd lijken het vrouwtjes. Hierdoor is
zoveel mogelijk met rust te laten en een
het verhaal ontstaan dat een vrouwelijke
vast dagpatroon aan te houden. Zet geen
zwaarddrager kan veranderen in een
soorten bij elkaar die elkaar lastig vallen.
mannetje, maar hiervoor is nooit een
bewijs gevonden. Zwaarddragers worden
Benodigde ervaring
ongeveer drie tot vijf jaar oud.
Voor het op een verantwoorde wijze
houden van dit huisdier is geen specifieke
Ziekten en erfelijke aandoeningen
ervaring nodig. Zorg er wel voor dat u
Let vooral op de huid, de vinnen en de
zich van tevoren goed informeert.
manier van zwemmen om te zien of de
vissen gezond zijn.
Kosten
Een bekende vissenziekte is ‘witte stip’.
Zwaarddragers kunt u kopen in de
Deze ziekte wordt veroorzaakt door een
dierenspeciaalzaak. Een zwaarddrager
parasiet die de huid aantast en eruit
is een goedkope vis, per stuk bent u
ziet als witte stipjes op de huid van de
vanaf ongeveer twee euro kwijt. De
vis. Witte stip ontstaat vaak bij stress of
opstartkosten van een aquarium zijn
verlaagde weerstand door bijvoorbeeld te
vrij hoog, maar hangen erg af van de
koud water of plotselinge veranderingen
grootte van het aquarium en de gewenste
in de watersamenstelling. De ziekte
techniek. De kosten voor voer zijn niet zo
verspreidt zich snel en moet dan ook
hoog maar komen wel regelmatig terug.
meteen behandeld worden. Een andere
Daarnaast kunt u voor kosten komen
bekende huidziekte is fluweelziekte
te staan als er ziekten in het aquarium
(oodinium), waarbij de huid van de vis
ontstaan.
een fluweelachtig uiterlijk krijgt.
4
LICG Huisdierenbijsluiter | Zwaarddrager
www.licg .n l
Bijzonderheden
• Let er bij het kopen van vissen op dat
ze uit schone bakken komen. Er mogen
geen zieke of dode dieren in de bak
zitten. Laat de meest actieve vissen
vangen en vermijd ‘kneusjes’. Let erop
dat de vissen een mooie schone huid
hebben.
• Laat nieuw gekochte vissen
geleidelijk wennen aan de nieuwe
wateromstandigheden, nog beter
is het om nieuwe vissen in een
quarantainebak te plaatsen.
• Spoel planten voor het plaatsen altijd
goed af om parasieten te voorkomen.
Kijk voor de meest recente informatie op www.licg.nl
Het LICG is hét informatiepunt voor het ‘houden van huisdieren’. Deze
stichting geeft onafhankelijke en betrouwbare informatie over het op
een verantwoorde wijze kopen en verzorgen van huisdieren.
Deze informatie is op de meest recente inzichten gebaseerd en wordt
bovendien wetenschappelijk getoetst. Door het bieden van informatie en het organiseren van campagnes, levert het LICG een bijdrage
aan verbetering van de gezondheid en het welzijn van huisdieren in
Nederland.
5