Seismologisch onderzoek in België door de Koninklijke

Seismologisch onderzoek in België door de Koninklijke Sterrenwacht van België Taken •  Toezicht op de seismische ac;viteit in en rond België –  Seismisch netwerk –  Lokale aardbevingen –  Verre aardbevingen •  Wetenschappelijk Onderzoek –  Historische aardbevingen –  Paleoseismologie / Aardbevingsgeologie –  Berekening seismische gevarenkans –  ... Aardbevingen wereldwijd (1970-­‐2010) 3 Aardplaten Noord-Amerikaanse
plaat
Euraziatische plaat
Stille Oceaanplaat
Afrikaanse
plaat
Australische
plaat
4 Plaatranden in Europa NOORD-AMERIKAANSE
PLAAT
EURAZIATISCHE
PLAAT
AFRIKAANSE
PLAAT
Seismisch netwerk in België Seismografen vroeger en nu Moderne breedbandseismometer (3 componenten)
Seismografen in het ondergronds laboratorium in Ukkel anno 1909.
Links: twee horizontale Bosch-Omori-seismometers,
Rechts: de horizontale Wiechert-seismometer (1000 kg)
Hoe meten we aardbevingen? Verticale seismograaf
Horizontale seismograaf
Digitale seismometer Principe: een magneet die mee beweegt met de grond binnen een vaste spoel
(samen met inertiële massa opgehangen aan een veer) veroorzaakt een spanning
die evenredig is met de snelheid van de beweging
Een seismogram P-golven (6 km/s) zijn sneller dan S-golven (3.5 km/s)
à Op basis van het tijdverschil kunnen we de afstand bepalen (zoals bij donder en bliksem)
Hypocentrum en epicentrum •  Het hypocentrum is het punt in de aardkorst waar de breukbeweging begint. •  Het epicentrum is het punt aan het aardoppervlak boven het hypocentrum. Aardbevingscatalogus van de KSB (1350 – heden) Aardbevingscatalogus van de KSB (1350 – heden) Intensiteitskaart voor de aardbeving van 06/04/1580 in de Noordzee (MS~6.0) Voorbeeld van een historische tekst over de aardbeving van 1580 “1580. Den VI Aprilis, sgoensdaeghs naer Paesschen XV LXXX, tusschen vyf ende ses
hueren naer middagh, wesende claer ende stille weder, is binnen deser stede van
Audenaerde ghebuert een eertbevinghe, duer welcke diveersche steenen van caven
ende tichelen van de huysen ghevallen zyn, daer duere eeneghe lieden doot, ende
eeneghe tot op der doot ghequetst zyn gheweest. Welcke voorscrevene eertbevinghe
duerde wel twee zoo drie pater-nosters, eerst beghinnende al bevende ghelick of daer
eenen grooten vaerwaeghen up straete voor by ghepasseert hadde, waer by alle
ghelaesveysters, mueren ende lysen duenden ende hoerde lutsen. Ende in tleste met
een groot ghedruyst ende dammelinghe ghelick eenen cleenen grollende donder, al
schuyffelende de eerde haer op hief, in dier voughen dat me ghekennelick de eerde, de
boomen, huysen, caven, solders, torren, ende mueren wel twee voeten oft daer
ontrent sagh vertrecken ; zoo dat elck daer van beroert ende benaut was. Die in
huysen waeren, meenden dat thuys inviel, zoo dat elck uuyt zynen huyse ende zyn
huys verloochenende, up strate quaem gheloopen, niet wetende watter schuulde, ende
den eenen ghebuer den anderen quaem zyn ghevaerte vertellen. Die te platte lande
waeren, hoorden ende saghen tghedruyst, coemende van uuyt den westen, treckende
naer dhooste, ende de eerde haer upheffen ghelick drie zoo vier baren in twatere,
alzoo voorts loopende. Welcke voorscrevene eertbevinghe bevonden es niet
alleendelijck hier gheschiet tzyne, maer allomme gheheel Vlaenderen duere, ende
ander circumvoisine landen.” Bron: Audenaerdsche Mengelingen Intensiteitskaart aardbeving 11/06/1938 (MS=5.0) De aardbeving van 1938 Puin in de straten van Rijsel (± 40 km van het epicentrum)
t.g.v. de aardbeving van 1938
De aardbeving van 1938 Somville, 1939
De aardbeving van 1938 •  Twee doden (Kruishoutem en Sint-­‐Amandsberg), en verschillende gewonden (o.a. schedelbreuk); •  Meer dan 17500 beschadigde schoorstenen in België; •  In Oost-­‐Vlaanderen werden talrijke kruisen of windhanen van kerken en kapellen geslagen; •  In Gent: –  Een arduinen blok van ca. 500 kg viel van de St.-­‐Jozefskerk; –  Een zijtorentje van het Belfort viel op straat; –  Scheur in de gevel van het Jus;;epaleis; •  Talrijke effecten op waterlopen en grondwater; •  Paniek bij de bevolking; •  Gevolgd door 6 naschokken (waarvan 2 met M>4) in enkele dagen, maar sedertdien geen ac;viteit meer. Intensiteitskaart voor de aardbeving van Roermond in 1992 (M=5.4) De aardbeving van Roermond in 1992: Schade aan gebouwen Schade in de Minderbroederskerk
te Roermond door neerstortende
stenen uit het plafondgewelf
De aardbeving van Roermond in 1992: Effecten op het landschap Zandvulkanen op een akker bij Herkenbosch
Afschuivingen op de
Brunssummerheide
(Bron: KNMI)
Scheuren en verzakkingen
langs de oevers van de
Maas
(Bron: KNMI)
Aardbevingen en breuken in de Roerdalslenk 23 Breuktrede in het landschap bij Bree Geologische opgraving van de Geleenbreuk bij Rotem Veroorzaakt door zware aardbevingen: M > 6.3
Laatste zware aardbeving: ± 3000 jaar geleden
Interval tussen zware aardbevingen: ± 15.000 jaar
Maar: tot nog toe slechts 1 breuk onderzocht !
25 Seismische gevarenkans in België Berekenen van maximaal niveau van grondbeweging dat eens in een bepaald ;jdsinterval voorkomt. Van belang voor ingenieurs voor ontwerp van construc;es: –  Gewone gebouwen (Eurocode 8 bouwnorm): 475 jaar –  Kerncentrales: 10.000 jaar of meer 27 Wat doen bij een aardbeving? http://www.dropcoverholdon.org/
Drie eenvoudige stappen die worden aangeleerd op school in Californië en Japan: •  Duik op de grond •  Zoek dekking onder een stevige tafel •  Hou je vast Loop niet zomaar naar buiten op straat! Het grootste gevaar komt van vallend puin (schoorstenen, dakpannen, …) hnp://www.aardbevingen.be 28 Einde