Tuintips SEPTEMBER Border aanvullen met winter- en lentebloeiers Hoge planten opbinden ter bescherming tegen herststormen 2e helft van september geen gras meer zaaien of bemesten Voorjaarsbloeiende bollen planten Laatste maand om coniferen te snoeien Onkruid blijven verwijderen Uitgebloeide bollen en knollen nu uit de grond halen Haal gevoelige kuipplanten naar binnen Bollen die in het voorjaar bloeien kunnen vanaf nu geplant worden De zomer is nog niet afgelopen en er is nog zo veel te genieten. Van de eerste dauw overgoten spinrag, kleurige bessen en vlinders, de unieke nazomer lichtval en de tuin staat waarschijnlijk in volle bloei. Toch zijn er wel de nodige karweitjes die de aandacht vragen. Tuin algemeen Hoge en bloeiende tuinplanten waar nodig opbinden, en overtollige zaadvorming wegnemen. Zaden oogsten voor volgend jaar. De zaden droog en donker, goed laten drogen en daarna binnen bewaren in papieren zakjes. Vaste planten controleren op ongedierte. Uitgebloeide bloemen en overtollige bladeren terugsnoeien en naar de composthoop brengen. Verwelkte zomerplanten verwijderen. Markeer met stokjes (eventueel met gekleurd draad ertussen gespannen, ter herinnering aan welke kleur u daar wilt hebben) de kale stukken in uw borders. Onkruid wieden. De sierborder desgewenst aanvullen met winterbloeiende planten. Voorjaarsbloeiende bollen nu uitzoeken en nieuwe plannen maken. Wilt u nieuwe rozen aanschaffen, kijk dan nu eens om u heen, in de tuin van de buren of bij speciale bezoekers tuinen. De rozen staan er nu op zijn mooist bij, dus een goede gelegenheid om ideeën op te doen en keuzes te maken. Zet nieuwe uitlopers van de klimroos nu vast. Klem de twijg niet af, door hem achter het klimrek te buigen, maar bindt de jonge tak losjes aan de voorkant van het klimrek. Planten Bladverliezende struiken, rozen en bomen nu planten. Vaste planten eventueel uitgraven, scheuren en de jongste (buitenste) delen opnieuw planten. Nieuw aangekochte vaste planten in de bloemborders planten. De grond is nu nog warm, waardoor er snel nieuwe wortels gevormd worden. Zo zijn de planten goed aangeslagen voordat de winter invalt. Dompel voordat u containerplanten gaat planten, de kluit eerst in een emmer water totdat deze verzadigd is. Let wel: nooit planten in een te natte grond. Voorjaarsbloeiende bloembollen planten. Naast de alom bekende plantwijze in verband (op vaste afstanden van elkaar), zoals de tulp, narcis en hyacint van oudsher geplant worden, kunt u de bollen ook op een natuurlijke wijze planten. Strooi de bollen uit de losse hand en plant ze waar ze neer gekomen zijn. Winterkleur aanbrengen, door het planten van bijvoorbeeld sierkool, winterharde violen en besdragende struikjes geeft u uw tuin ook in de winter meer kleur. Groenblijvende heesters, coniferen en klimplanten mogen deze maand (ver-)plant worden. Grotere struiken, bomen en coniferen die u volgend seizoen wilt verplanten, nu de wortels rondom afsteken. In de nu ontstane geul strooit u turfmolm. Snoeien Uitgebloeide hortensia's kunt u laten staan voor een mooi wintersilhouet, maar ze kunnen ook geplukt en binnenshuis gedroogd worden. Hagen zoals liguster, beuk of coniferen krijgen deze maand een goede snoeibeurt. Knip de haag altijd taps toelopend. Dus van boven smaller dan de onderkant. Knip uitgebloeide bloemen van dahlia's, begonia's en canna's regelmatig weg. Dit stimuleert de doorbloei. Heeft u uw snoeivormen zoals buxus, liguster of klimop nog niet gesnoeid, het kan nu nog. Afgeknipte buxustakjes kunt u ook stekken. Zomerbloeiende heide mag nu terug gesnoeid worden. Zomerbollen oprooien Dahlia's, canna's en knolbegonia's kunnen nu nog prachtig staan bloeien. Na de eerste nachtvorst is het echter tijd, ook deze te rooien. Schudt de aarde eraf en verwijder eventuele beschadigde delen. Laten drogen op een beschutte plaats. Zodra de zomerbollen en knollen droog zijn, deze in een oude krant wikkelen en vorstvrij bewaren. Echte begonia liefhebbers bewaren de gedroogde knollen met de holle kant naar boven in kistjes met droge turfmolm. Gazon De nazomer is het tijdstip om uw gazon een opknapbeurt te geven of een nieuw gazon aan te leggen. Verwijder lelijke stukken door de plag ruim uit te steken, deze plek kunt u opnieuw inzaaien. Het gras wekelijks maaien en bij aanhoudende droogte regelmatig goed sproeien. Hark de afgevallen bladeren bij elkaar en verdeel ze tussen de vaste planten in de border. Voor sneller composteren en een nog beter resultaat, verspreidt u telkens een dun laagje bladeren over het gazon en ga er met de grasmaaier overheen. Het afgemaaide gras samen met het bladhaksel deponeert u in de compostbak of verdeelt u in de border. Geef voor de winter invalt een laatste keer mest, voor een zo groen mogelijk grastapijt in de winter. Mosvorming kunt u nu ook goed aanpakken. Met een verticuteermachine haalt u het mos los, ook kunt u ijzersulfaat strooien. Daarna kunt u opnieuw inzaaien. Voor plekken waar mos telkens terugkomt, kunt u het beste speciaal graszaad kopen voor in de schaduw. Kuipplanten In principe vallen alle planten in potten, containers en kuipen, onder het begrip kuipplanten. Ook kamerplanten die u voor de zomer buiten hebt gezet. Mits de nachtvorst niet erg vroeg invalt, kunt u de potten rustig buiten laten staan. Geef regelmatig water en zolang de planten bloeien, wekelijks extra voeding. Vergeet bij het water geven uw 'hanging baskets' niet. Deze drogen nog sneller uit! Mits er geen bloeiende planten uit de zijkanten van de 'basket' groeien, kunt u de 'basket' om de dag een dompelbad geven in een grote emmer of kunststof kuip. Doordat de manden hangen is de verdamping groot en dienen ze ook bij slecht weer minimaal één maal per dag goed begoten of gedompeld te worden. Gebruik zo mogelijk regenwater, maar in ieder geval water dat is opgewarmd door de zon. Uw planten schrikken enorm van ijskoud leidingwater. Moestuin Graaf bieslook, peterselie en andere vorstgevoelige kruiden uit en zet ze in een pot, in de keuken. Zo heeft u de hele winter toch heerlijke verse kruiden onder handbereik. Dit is een goed tijdstip om kiwi's aan te planten. Na het planten snoeit u de plant flink terug. In het voorjaar wordt u beloond met stevige jonge scheuten. Om ook kiwi's te kunnen oogsten, dient u normaal gesproken zowel een vrouwelijke als mannelijke plant naast elkaar te zetten. Wij bieden echter tweeslachtige planten te koop aan. Zijn de kiwi's aan het einde van deze maand nog niet rijp, haal ze dan binnen en laat ze daar narijpen. Zijn tomaten en pompoenen eind september nog niet rijp, haal ze dan binnen om na te rijpen. Peren zijn rijp als u het steeltje kunt draaien en dit loslaat. Raap al het valfruit zo snel mogelijk op, het voorkomt schimmelziekten. Het is nog steeds oogsttijd voor appels en enkele late pruimen. Raap gevallen fruit direct op, om beschimmelen en de daardoor veroorzaakte ziekten te voorkomen. Heeft u op een warme dag geoogst, laat het fruit dan eerst een nacht afkoelen, voordat u het definitief gaat opslaan. Bewaar het gave fruit op een wat donkere, koele plaats. Vrij gekomen bedden kunnen worden omgespit. Verse en half verteerde organische mest kunnen aan het eind van deze maand worden opgebracht. U kunt nu al beginnen met het planten van diverse fruitbomen. Ook in een kleine stadstuin komen bijvoorbeeld leibomen langs een tuinmuur of schutting goed tot hun recht en nemen weinig plaats in. Laagblijvende fruitbomen als een 'snoer' laten groeien. Hiervoor kweekt u smalle fruitzuiltjes, met één lange hoofdtak met daarlangs tal van korte zijtakjes (niet langer dan 30 cm.). Door verschillende fruitsoorten 50 cm van elkaar af te planten, verkrijgt u een zeer smakelijke en bijzondere erfafscheiding. Tegen een zuidmuur kunt u zelfs in de gematigde klimaatzones perziken, abrikozen en druiven planten. Na de laatste oogst van de frambozen, knipt u de afgedragen vruchtstengels direct tot de grond toe af. Dit geeft de nieuwe grondscheuten meer kans zich te ontwikkelen. Vanaf midden september kunnen ook bramen geplukt worden. Haal zoveel mogelijk bladeren rondom uw druiventrossen weg, door de volle zon zullen de trossen voller en smakelijker worden. Druiven voor directe consumptie kunt u nu krenten. Wacht hier niet te lang mee. Vruchten die te dicht op elkaar zitten, zullen sneller gaan rotten. Met behulp van een puntig schaartje knipt u overtollige of zieke bessen weg. Vijver Deze maand is zeer geschikt voor het aanleggen van een nieuwe vijver. Door de afnemende hoeveelheid daglicht zal de algengroei een stuk minder zijn. Terwijl de zon nog wel warm genoeg is om nieuwe planten te laten groeien. Denk bij het beplanten van een nieuwe vijver niet alleen aan de oeverbeplanting en waterlelies, maar ook aan voldoende zuurstof producerende planten. Bevestig een net boven uw vijver om afgevallen bladeren op te vangen. Vindt u zo'n net niet fraai, dan is het zaak om vrijwel dagelijks afgevallen blad weg te scheppen met een schepnetje. Haal lelijke bladeren van de waterlelie voorzichtig weg. Laat een klein stukje bij de stengel zitten, dit voorkomt dat er water in de holle stengels loopt, waardoor de plant kan gaan rotten. Ook is het aan te raden om waterlelies die in manden groeien van een nieuw laagje voedingssubstraat te voorzien. Breng ook meteen over de bodem van de vijver een nieuw laagje bodemsubstraat aan. Binnenshuis Bloemen uit eigen tuin, blijven langer mooi in een boeket als u ze op de juiste wijze in het water zet. Een roos schuin afsnijden. De stelen van astilbe en dahlia even in warm water dompelen. De wolfsmelk (Euphorbia) blijft langer bloeien als de snijvlakken van de stelen even in kokend water zijn gehouden. Snijbloemen kunt u het beste 's morgens vroeg plukken. Zet de bloemen na het plukken eerst in een emmer, desnoods gewikkeld in een krant. Pioenrozen en lelies plukt u het beste terwijl ze nog in de knop staan. Dahlia's en rode zonnehoed moeten echter wel helemaal open staan, voordat u ze plukt. Zet een boeket bloemen nooit vlakbij een schaal rijpend fruit, het vrijkomende ethyleengas veroorzaakt knopval en verwelking. Niet alleen in de tuin kunt u met bollen aan de slag, ook het vroegtijdig in bloei trekken binnenshuis is een leuke bezigheid. Als u al in december bloembollen in bloei wilt hebben binnenshuis, plant tulpen- en hyacintenbollen dan zo, dat ze met hun neus gelijk komen met het grondniveau in pot of schaal. Krokussen moeten een paar centimeter onder de grond en narcissen met hun neus juist een paar centimeter er boven. Zet de potten of schalen op een donkere en koele plaats (rond de 12° C.). Na gemiddeld een week of acht zullen de meeste bollen scheuten hebben gevormd.