Amsterdams Synagogaal Koor

Amsterdams
Synagogaal Koor
Ilia Belianko · dirigent
Exodus en Ballingschap
zondag 20 september · 13.30 - 14.45 uur
synagoge
1.
Lecha Dodi · Victor Schlesinger (Amsterdam,
1885-1939). Welkomsthymne voor de sjabbat,
vrijdagavonddienst
2.
Ets Chayim · Victor Schlesinger
Terugbrengen van de thorarol naar de Heilige Arke
na de thoralezing tijdens sjabbatmorgendienst
3.
Shuvi Nafshi · Louis Lewandowski
10.Sim Shalom · Arno Nadel (Wilna, 1878-1943)
Gebed voor vrede, moesafgebed,
sjabbatmorgendienst
11.Ein K’Elohenu · Ori Talmon (Haifa, 1983)
Samenzang, afsluiting van de dienst op
sjabbatmorgen (6de-8ste eeuw)
12.Shir Hama’a lot · Yossele Rosenblatt (Rusland,
(Berlijn, 1834-1891) · Gezang voor begrafenis­
1882-1933) · Gezongen voor het dankgebed na
ritueel (uit psalm 116)
de maaltijd op sjabbat (psalm 126)
4.
Vezot haTora · Ilia Belianko (Sint-Petersburg,
1974) · Tonen van de thorarol tijdens de
sjabbat­morgendienst
5.
Zacharti Lach · Louis Lewandowski
Moesafgebed voor de Rosj Hasjanadienst
(Joods Nieuwjaar) (Jeremia 2)
6.
Ase lema’an shimcha · Louis Lewandowski
Inleiding voor de kedoesja (heiliging) voor het
moesafgebed op Rosj Hasjana
7.
Uvnucha yomar · Louis Lewandowski
Terugbrengen van de thorarol naar de Heilige
Arke na de thoralezing op sjabbat
8.
Tsaddik Katamar · Louis Lewandowski
Welkomstdienst voor de sjabbat, vrijdagavond
(psalm 92)
9.
Yigdal · traditioneel, Vleeschhouwer Groningen,
13.Enosh · Louis Lewandowski
Begrafenisritueel (psalm 103)
14.Shir Hama’a lot · Salamone Rossi (Mantua,
1570-ca.1630) · Huwelijksvoltrekking (psalm 128)
15.Unetanneh tokef · Louis Lewandowski
Moesafgebed Rosj Hasjana
16.Se’u Shearim · Samuel Naumbourg (Strassbourg,
1817-1880) · Moesafgebed Rosj Hasjana (psalm 24)
17.Hayom Harat Olam · Louis Lewandowski
Gezang na het horen van de sjofartonen;
Moesafgebed Rosj Hasjana
18.Hallaluyoh · Louis Lewandowski
Moesafgebed Rosj Hasjana (psalm 150)
19.Tal Tein · Victor Schlesinger · Gebed voor de dauw,
rabbijns gedicht (6de-7de eeuw) Pesachdienst
20.Adon Olam · Simon Spiro (Londen/VS)
Samenzang, afsluiting vrijdagavonddienst (naar
Samenzang in de synagoge; bezingt de almacht
de 13 geloofspunten van Mozes Maimonides,
van God, gezongen als opening of afsluiting
14de eeuw)
van synagogedienst.
zondag t 13.30
Haar wegen zijn lieflijk
Een korte geschiedenis van het
Amsterdams Synagogaal Koor
‫םענ ׳כרד ה׳כרד‬, ‫םולש היתוביתנ לכו‬
In 1916 werd een koor opgericht voor de Grote
‘Haar wegen zijn lieflijk en al haar paden vredig.’ *
Synagoge van de Joods-Asjkenazische Gemeente in
Amsterdam. Eeuwenoude joodse muzikale tradities
In de synagogale liturgie is ‘De Weg’ een centraal
werden er omgevormd tot verfijnde, romantische
thema. De weg van het nu naar het verre verleden.
koormuziek. De behoefte om in de synagoge eenzelfde
De weg van het nu naar de messiaanse toekomst. De
decorum te creëren als in de christelijke kerk, droeg bij
weg terug naar de tijd dat wij ons tot God konden
aan deze ontwikkeling. Dit in navolging van andere
richten door middel van de tempeldienst. De weg
joodse gemeenschappen, zoals die in Berlijn, Wenen,
door de Joodse diaspora – de weg van heimwee en
Londen en Parijs. In deze steden begon de ontwikkeling
loutering. De weg van vertrouwen in Gods leiding in
van synagogale koormuziek al honderd jaar eerder.
ons leven en in onze geschiedenis. De weg door het
De zangers van het koor in Amsterdam waren profes-
leven – hier en nu – door de richtlijnen te volgen van
sionals. Veel chazzaniem (voorzangers) componeerden
de Thora om op die manier rechtvaardigheid en liefde
voor het koor, en ontwikkelden zo een karakteristieke,
te betrachten tussen ons en onze medemensen en de
Nederlands-joodse muzikale stijl en traditie.
weg om ons dienstbaar te maken aan God. De weg
om onze traditie en ons geloof door te geven van
Het Amsterdamse chazzanoet en diens koortraditie
geslacht op geslacht. In dit programma worden al
Vanaf de eerste helft van de vorige eeuw gaf het
deze elementen tot uitdrukking gebracht.
Amsterdams synagogaal koor uiting aan de muzikale
expressie van de Nederlands-joodse identiteit. In 1928
De synagogale liturgie ontleent haar teksten aan
won het koor de eerste prijs op een internationaal
psalmen en bijbelse profeten, middeleeuwse
joods korenfestival in Londen. Behalve in de wekelijkse
rabbijnse literatuur, mystieke gezangen, en teksten
synagogale diensten, gaf het koor ook veel concerten
uit de Thora. Dit programma neemt u mee op de
in Nederland, zowel in Amsterdam als daarbuiten,
weg van de Joodse kalender en laat karakteristieke
en trad het op tijdens bezoeken van de koninklijke
momenten horen van feest- en treurdagen van het
familie aan de joodse gemeenschap. Het koor maakte
Joodse jaar, naast meer persoonlijke momenten die
grammofoonplaten en werkte mee aan (internatio-
verbonden zijn met huwelijk en overlijden.
nale) radio­uitzendingen. Tot 1942 trad het koor op.
De gezongen werken zijn voornamelijk gecomponeerd
In 1943 werden alle leden gedeporteerd, en evenals
in de negentiende en eerste helft van de twintigste
het grootste deel van de Nederlands-joodse gemeen-
eeuw. Deze periode werd gekenmerkt door de eman-
schap werden zij in de Holocaust vermoord.
cipatie van de Europese Joden en hun pogingen om
Wat overbleef was de herinnering aan het koor. Het
te integreren in de Europese samenleving en cultuur.
was voornamelijk chazzan Hans Bloemendal die het
Joden namen meer en meer deel aan politiek, weten-
lukte om de vooroorlogse Amsterdamse synagogale
schap en kunsten, en zo deed ook in de synagoge de
muziek opnieuw te laten klinken. Met de belangrijke
nieuwe wereld zijn entree. De gezangen geven uiting
feestdagen Rosj Hasjana en Jom Kippoer stelde hij
aan het diepe verlangen van Joden om als gelijke
een begeleidend kwartet samen.
burgers en vrije mensen deel te nemen aan het
Pas in 1985, ter gelegenheid van de viering van het
maatschappelijk gebeuren en verklankt de muzikale
350-jarig bestaan van de joodse gemeente in Amster-
weg die van slavernij en onderdrukking leidde naar
dam, werd er weer een volwaardig synagogekoor
spirituele en maatschappelijke bevrijding.
opgericht. Veertig jaar na de Holocaust vormde de
* citaat uit de hymne die gezongen wordt wanneer de thorarol wordt teruggebracht
naar de thorakast tijdens de sjabbatdienst in de synagoge
joodse gemeenschap een koor met nieuw elan: her-
Het Amsterdams Synagogaal
inneringen, pijn en heimwee konden worden getrans-
Koor bestaat uit ongeveer
formeerd tot een erfgoed van trots, inspiratie, en het
vijftien zangers, de chazzan/
kunnen reconstrueren en voortzetten van de unieke
solist en de dirigent. Het
muzikale traditie van de Nederlands-joodse gemeen-
stond eerder onder leiding
schap.
van Jack van de Zand en
Het huidige koor zingt composities van Europa’s be-
Barry Mehler. Momenteel
leidt Ilia Belianko het koor.
kendste synagogale componisten, zoals Louis Lewandowski. Een bijzondere plaats wordt ingenomen door
Ilia Belianko
Evenals het vooroorlogse koor
het repertoire van de Nederlands-joodse componisten
is het Amsterdams Synagogaal Koor erin geslaagd
van synagogale muziek zoals Victor Schlesinger en
een centrale plaats in te nemen in de gemeenschap.
Anton Berlijn.
Vieringen, herdenkingsceremonies, huwelijken, aan
Omdat in de orthodox-joodse synagoge op sjabbat
al zulke gelegenheden neemt het koor deel en creëert
en feestdagen geen instrumentale muziek gespeeld
het een unieke sfeer. Het koor heeft opgetreden in het
mag worden, zingt het koor a cappella. Ook op con-
Concertgebouw in Amsterdam. Er zijn televisiepro-
certen buiten de synagoge is dat meestal het geval.
gramma’s over het koor gemaakt en het heeft opge-
Op deze manier benadrukt het koor zijn identiteit:
treden voor leden van het koninklijk huis. Inmiddels
joodse liturgische muziek zoals die klinkt in de ortho-
heeft het Amsterdams Synagogaal Koor drie cd’s
doxe synagoge. t
uitgebracht.
Ilia Belianko · dirigent
Ilia Belianko (1974) is geboren in Sint-Petersburg. In
1982 startte hij de opleiding koordirectie aan de
muziekschool Rimski-Korsakov. Na zijn emigratie naar
Israël voltooide hij zijn studie aan de Thalma Yalin
School of Arts in Tel Aviv (1990-1993). In 2001 studeerde Ilia Belianko af aan de Jerusalem Academy of Music
als orkestdirigent.
In 2004 verhuisde hij naar Nederland. Hij studeerde
koordirectie aan het Conservatorium van Amsterdam,
waar hij in 2006 zijn diploma behaalde. In 2005 was
hij laureaat bij een internationaal dirigentenconcours
in Riga.
Aan dit concert werken mee
gazzan Sacha van Ravenswade tenor
gazzan Gilad Nezer bas
sjofar Max de Wolf
t Gloria Campaner · piano
t SLOTCONCERT · El Viaje de Jerusalem
zondag 20 september · 17.00 - 18.00 uur
zondag 20 september · 20.00 - 21.15 uur
theater aan het vrijthof
onze lieve vrouwebasiliek
· € 12
· € 22
Pärt Für Aline
Música Temprana
Schumann Kinderszenen op.15
o.l.v. Adrián Rodríguez Van der Spoel
Beethoven Sonate in f ‘Appassionata’
Rachmaninov 3 Morceaux de fantaisie op.3
In 1588, 60 jaar oud, trok Francisco Guerrero, kapel-
Skrjabin Etude op.2 nr.1
meester van de kathedraal in Sevilla, naar het Heilig
Skrjabin Poème op.72 ‘Vers la flamme’
Land. Heen en terug ging de reis langs Venetië, waar
Prokofjev Toccata op.11
hij twee bundels liet uitgeven, met motetten en met
Spaanse geestelijke liederen. Toen Jeruzalem eindelijk
Gloria Campaner geldt als een van de grootste talenten
in zicht kwam, hieven hij en zijn medereizigers ontroerd
van een nieuwe generatie Italiaanse pianisten. Sinds
de hymne Urbs beata Jerusalem aan, een visioen van
haar twaalfde concerteert zij in binnen- en buitenland
vrede. De terugreis was turbulent. Guerrero kwam
met orkesten, in solorecitals, in kamermuziekbezet-
behouden maar geruïneerd thuis en publiceerde zijn
ting en in crossover met jazzmusici, elektronica en
reisverhaal, tevens een artistieke autobiografie. Tien
dans. Zij is zilveren prijswinnaar van het Paderewski
jaar later stierf hij aan de pest.
Concours 2010 en winnaar van de Europese Cultuurprijs 2011.
Música Temprana roept het beeld op van Guerrero’s
epische, ultieme pelgrimage, met muziek uit zijn
Venetiaanse bundels en van zijn vereerde leermeester
Cristóbal de Morales, met fragmenten uit het boek,
en in dialoog met improvisaties op Arabische luit.
Stichting Musica Sacra,
Theater aan het Vrijthof Maastricht en Omroep MAX Radio 4.
festivaldirectie Hugo Haeghens bestuur Jean Jacobs, Eddy Klomp, Bas Huijser
en Michel Cobben programma­commissie Jacques Giesen (voorzitter), Jos Leussink
(adviseur), Sylvester Beelaert (Musica Sacra Maastricht), Hugo Haeghens en Fons
Dejong (Theater a/h Vrijthof), Russell Postema (Omroep MAX) projectleiding en
fondsenwerving Fons Dejong marketing en publiciteit Nicole de Boer productiebureau Peter Noten, Raf Meijers en Joyce Limpens-Paquay redactie Philip Leussink
en Jacinta Wetzer vormgeving Philip Leussink uitbalie Daan Grol, Judith Bruijnzeels,
Kirstin Görtz, Diederik Honing, Elsbeth Willems en Jules Indemans techniek Remco
van der Giessen facilitair Claire Dullens en Nandi Nijsten financiën Jos Spauwen,
Marc Berkmans en Willy Spronck
festivalbeeld GOTRA | Maïté Guérin © David Peskens
samenwerkingspartners Theater aan het Vrijthof, Omroep MAX, NPO Radio 4,
RKK, Academie Beeldende Kunsten Maastricht, Conservatorium Maastricht,
Koninklijk Conservatorium Den Haag, Intro in situ, Lumière Cinema Maastricht,
Philharmonie Zuidnederland, Stichting Maastrichtse Componisten, Studium
musica sacra maastricht is een coproductie van
Chorale, Toneelacademie Maastricht, VVV Maastricht, Boekhandel Dominicanen,
Universiteit Tilburg (School of Humanities, Department of Culture Studies),
dr. Fons Kurris, ds. Joen Drost en alle deelnemende locaties en podia.
mediapartners Omroep MAX, L1, Media Groep Limburg, RTV Maastricht.
Omroep MAX maakt ­opnamen voor (live) uitzending op NPO Radio 4.
met dank aan Fonds Podiumkunsten, Provincie Limburg, Gemeente Maastricht,
Stichting Elisabeth Strouven, VSBfonds, Fonds 21, Prins Bernhard Cultuurfonds
Limburg, Stichting Kanunnik Salden Nieuwenhof, Limburgs Festival Platform en
VVV Maastricht. De activiteiten worden mede mogelijk gemaakt door de Vrienden
van Musica Sacra Maastricht en door anonieme giften van particulieren.
word vriend van het festival Steun ons met een bijdrage vanaf € 40
en geniet als Vriend van het festival vele voordelen. Zie voor meer informatie
en aanmelding www.musicasacramaastricht.nl/vriend.
stichting musica sacra Vrijthof 47, 6211 LE Maastricht
[email protected] • www.musicasacramaastricht.nl