ING Investment Office Publicatiedatum: 26 april 2016 Grote belangen, weinig duurzaamheid In de gezondheidszorgsector Bedrijven in de gezondheidszorgsector hebben direct invloed op ons welzijn en onze welvaart. Voor de beleggingsstrategie Duurzaam kijken wij kritisch naar de manier waarop zij deze belangrijke rol invullen. Opmerkelijk feit: veel bedrijven in deze sector vallen af als duurzame belegging bij ING. Duurzame ondernemingen nemen de effecten van hun activiteiten op het gebied van mens, milieu en maatschappij mee in hun overwegingen en ondernemingsplannen. Bij de selectie van beleggingen voor onze strategie Duurzaam kijken we goed hoe bedrijven scoren op deze niet-financiële factoren. Wij hebben daarvoor onze Niet-Financiële Indicator (NFI) ontwikkeld. De NFI van een bedrijf laat zien hoe het presteert ten opzichte van zijn sectorgenoten. Wij merken dat het geen sinecure is om binnen de gezondheidszorgsector organisaties te vinden die voldoen aan onze duurzaamheidseisen. Binnen deze sector komt een aantal onwenselijke praktijken voor die het predicaat ‘duurzaam’ blokkeren. Jochen Harkema werkt sinds 2004 bij ING en is sinds 2012 Analist Duurzaam Beleggen bij het Investment Office. Hij studeerde Economie aan de Universiteit Maastricht en is RBAgeregistreerd. Consumenten moeten inzicht hebben in de effectiviteit van een medicijn Grote impact slecht werkzame medicijnen Belangrijke aandachtspunten waar wij ondernemingen in de gezondheidszorg op toetsen zijn: De kwaliteit van de producten en hoe het bedrijf deze waarborgt. De impact van bijvoorbeeld slecht werkzame medicijnen of van ondeugdelijke hulpmiddelen is op patiënten bijzonder groot. De verkoopstrategie van de onderneming. De farmaceutische industrie heeft namelijk een traditie van een op verkoopprikkels gebaseerde marketingstructuur. Hoe het bedrijf bijdraagt aan de toegankelijkheid van de gezondheidszorg. Welke prijs vragen aanbieders bijvoorbeeld voor hun medicijnen? En verschillen deze prijzen per regio? De mate van transparantie over de onderzoeks- en ontwikkelingsfase. Overheden en consumenten(organisaties) moeten inzicht hebben in de werking en effectiviteit van een medicijn. Aantal grote spelers volgens ons geen duurzame belegging Discussie over prijsbeleid Gilead Een aantal grote spelers in de gezondheidszorgsector hebben wij op basis van deze uitgangspunten uitgesloten van ons duurzame beleggingsuniversum, de ‘Masterlist Duurzaam’. GlaxoSmithKline hebben wij uitgesloten vanwege zijn verkooppraktijken en Johnson&Jonhson vanwege zijn productkwaliteit. Het prijsbeleid van Gilead en de discussie hierover, ook in de Amerikaanse Senaat, heeft er toe geleid dat we dit bedrijf onlangs hebben uitgesloten van het duurzaam universum. Het aandeel maakt nog wel deel uit van onze Select-strategie. Zodra wij een geschikt alternatief hebben gevonden voor Gilead, zullen wij deze belegging verkopen. Dit doen wij uiterlijk binnen zes maanden na uitsluiting. GlaxoSmithKline heeft forse maatregelen genomen Uitsluiting GlaxoSmithKline GlaxoSmithKline (GSK) hebben wij uitgesloten van het duurzaam universum vanwege de manier waarop het bedrijf zijn medicijnen aan de man bracht. De Chinese autoriteiten hebben in 2014 GSK een boete gegeven van 500 miljoen dollar. De farmaceut had Chinese artsen en ziekenhuizen honderden miljoenen dollars aan smeergeld betaald om de verkoop van zijn medicijnen te stimuleren. Inmiddels heeft GSK forse maatregelen genomen om dit soort affaires in de toekomst te voorkomen. Johnson&Johnson spant zich in onze ogen te weinig in Jonson&Johnson: hoge boetes Johnson&Johnson was betrokken bij een reeks aan incidenten rond de gebrekkige kwaliteit en veiligheid van zijn producten. In een aantal gevallen heeft dit geleid tot ernstige en soms fatale bijwerkingen. Johnson&Johnson heeft hier hoge boetes voor gekregen. Het bedrijf spant zich in onze ogen te weinig in om de negatieve effecten van zijn producten op gebruikers te beperken. Dit alles is voor ons voldoende reden om de Amerikaanse farmaceut uit te sluiten van opname in onze beleggingsstrategie Duurzaam. Hoge prijzen maken medicijnen Gilead onbereikbaar Gilead: reputatieschade Ook Gilead hebben wij uitgesloten van onze Masterlist Duurzaam. Gilead heeft er bewust voor gekozen om zijn medicijnen niet toegankelijk te maken voor een breed publiek. Een voorbeeld is de prijsbepaling van het medicijn Sovaldi, een middel tegen de leverziekte hepatitis C. Een in potentie levensreddend medicijn, dat met een gemiddelde prijs van 84.000 dollar per behandeling maar voor een beperkte groep patiënten bereikbaar is. Uit onderzoek van een Amerikaanse Senaatscommissie kwam in 2014 naar voren dat Gilead er bewust voor heeft gekozen de prijs zo hoog te stellen. Bij de prijsstelling stond de patiënt niet voorop, maar het financieel gewin. Gilead kocht het werkende bestanddeel van Sovaldi in 2012 via de overname van biotechnologiebedrijf Pharmasset. Een jaar na de introductie van Sovaldi had Gilead de kosten van de overname - 11 miljard dollar- al bijna terugverdiend dankzij de hoge verkoopprijs. Met die strategie heeft Gilead de Amerikaanse gezondheidszorg in de problemen gebracht. De hoge prijs van het medicijn betekende namelijk ook hoge kosten voor de zorgverzekeringsinstellingen van de Amerikaanse overheid, Medicair en Medicaid, en daarmee hoge kosten voor de Amerikaanse maatschappij. Minder dan vijf procent van de hepatitis Cpatiënten wordt momenteel met de medicatie van Gilead behandeld, terwijl het medicijn veel effectiever is dan concurrerende middelen. De hoge prijs van Sovaldi heeft reputatieschade Groet Belangen, Weinig Duurzaamheid In De Gezondheidszorgsector- Duurzaam Beleggen april 2016 2 opgeleverd voor Gilead, heeft geleid tot nieuwe toetreders (zoals Abbvie en Merck) en zal waarschijnlijk (dat zou een positief effect zijn) nieuwe regels van de toezichthouder tot gevolg hebben. NFI-score bedrijven uit de sector gezondheidszorg Hieronder vindt u een overzicht van een aantal bedrijven uit de gezondheidszorgsector dat al dan niet is opgenomen in onze duurzame strategieën. Met de NFI-score geven wij aan hoe zij volgens ons binnen hun sector scoren op de facetten mens, milieu en maatschappij (ondermaats -, gemiddeld = , bovengemiddeld + of als sterke voorloper ++). Amgen Gilead Sciences Roche Holdings Shire Sonova Amgen scoort bovengemiddeld op de indicator maatschappij, vanwege zijn beleid op het terrein van bedrijfsethiek. Gilead Sciences heeft een duurzaamheidsbeleid dat momenteel net onder het gemiddelde ligt. De afgelopen drie jaar is Gilead wel beter gaan scoren op de facetten mens en maatschappij, maar minder op de indicator milieu. Per saldo heeft het bedrijf zich onvoldoende ontwikkeld. Het kan volgens ons zijn beleid voor milieu en mens nog sterk verbeteren. Roche heeft een strikt en goed vastgelegd milieubeleid en hanteert milieucriteria voor zijn leveranciers. Roche is zich bewust van de maatschappelijke risico’s die het loopt. Het bedrijf heeft een heldere gedragscode die corrupt handelen verbiedt. Op naleving wordt streng gecontroleerd. Shire scoort bovengemiddeld. Het bedrijf heeft een beperkt milieubeleid, maar het beleid dát het heeft wordt actief uitgedragen en uitgevoerd. Zijn gebruik van hernieuwbare energiebronnen is zeer beperkt, toch ligt de CO2- uitstoot van Shire ver beneden het gemiddelde van de gezondheidszorgsector. Positief voor de indicator mens is dat Shire zijn leveranciers vraagt een goed sociaal beleid te voeren. Het personeelsbeleid van Shire zelf kan wel beter. Op maatschappelijk gebied kan het bedrijf nog winst behalen door zijn duurzaamheidsbeleid nadrukkelijk mee te nemen in zijn verslaglegging en hier transparanter over te zijn. Sonova scoort op alle drie de facetten van mens, milieu en maatschappij relatief goed. Op milieugebied heeft het bedrijf de afgelopen jaren een sterke vooruitgang geboekt: Sonova heeft beleid ontwikkeld en is daar ook transparant over. Al zijn productiefaciliteiten worden uiterlijk in 2017 gecertificeerd op kwaliteit en op milieugebied. Sonova kan volgens ons zijn NFIscore verder verbeteren door concretere milieudoelstellingen te formuleren en door de hoeveelheid CO2-uitstoot en afval te beperken. Groet Belangen, Weinig Duurzaamheid In De Gezondheidszorgsector- Duurzaam Beleggen april 2016 3 + ++ = + Meer weten? Kijk op ing.nl/beleggen Disclaimer Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling, geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in deze publicatie heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in deze publicatie kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. De waarde van uw belegging kan fluctueren. U kunt uw gehele inleg kwijtraken. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr. 33031431 Amsterdam en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten AFM). ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V..