Handleiding - Sovon Vogelonderzoek Nederland

Handleiding
Broedvogels inventariseren met een tablet
Jan-Willem Vergeer, Vincent de Boer en Albert de Jong. 2015 (versie 1.2)
Handleiding Broedvogels inventariseren met een tablet.
Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen
1
1. Inhoud
1.
Inhoud .................................................................................................................................. 2
2.
Inleiding ............................................................................................................................... 3
3.
Vooraf: apparatuur, aanmelden en instellen .......................................................................... 4
Wat heb je nodig? ............................................................................................................................... 4
In 4 stappen klaar om te starten ......................................................................................................... 5
Stap 1: ObsMapp op je tablet zetten .............................................................................................. 5
Stap 2: BMP-module in ObsMapp activeren ................................................................................... 5
Stap 3: soortenlijst installeren......................................................................................................... 7
Stap 4: uploaden naar BMP mogelijk maken .................................................................................. 8
4.
Kaarten downloaden ............................................................................................................. 9
5.
In het veld .......................................................................................................................... 10
Belangrijke tip vooraf .................................................................................................................... 10
Start in het veld ............................................................................................................................. 10
Een waarneming invoeren ................................................................................................................ 11
Waarneming opslaan .................................................................................................................... 12
Ander kaarttype kiezen ................................................................................................................. 12
Meerdere stippen van dezelfde soort zetten................................................................................ 13
Andere soort invoeren .................................................................................................................. 13
Waarneming snel kopiëren ........................................................................................................... 14
Een waarneming corrigeren of verwijderen ................................................................................. 15
6.
Na het veldwerk.................................................................................................................. 17
Wat heb je nodig? ......................................................................................................................... 17
Uploaden vanaf je tablet ............................................................................................................... 17
Verwerken op je computer ........................................................................................................... 18
Wegschrijven waarnemingen naar telgebied................................................................................ 19
Veldbezoek aanmaken .................................................................................................................. 20
Veldbezoek controleren ................................................................................................................ 21
Bijlage I: kaarten downloaden via Locus Free .............................................................................. 22
2
2. Inleiding
In deze handleiding leggen we uit je gebruik kunt maken van een tablet bij het vastleggen van
waarnemingen tijdens BMP-broedvogelinventarisaties. Voor de invoeren van deze waarnemingen
heb je de Android-app Obsmapp(versie 4.6 of later) nodig. Deze app is ontwikkeld door Alex Kwak in
samenwerking met Sovon en Waarneming.nl.
De app is gratis te downloaden via Google Play Store.
In deze handleiding leggen we stapsgewijs uit hoe de digitale veldinvoer voor het BMP in zijn werk
gaat. We hebben de informatie verdeeld in 4 chronologische onderdelen:
1.
2.
3.
4.
Vooraf: apparatuur, aanmelden en instellen
Kaarten downloaden
In het veld
Na het veldwerk
3
3. Vooraf: apparatuur, aanmelden en instellen
Wat heb je nodig?
A. Een tablet met Android
Het belangrijkste van de tablet die gebruikt wordt voor het inventariseren is de
aanwezigheid van GPS-ontvanger. Daarnaast zijn formaat, geheugen, het
gewicht en de prijs ook van belang.
Via de website www.vergelijk.nl kunt u door een aantal opties aan te vinken op
een geschikte tablet uitkomen. Nadat u voor deze site gekozen heeft kiest u
onder Categorieën voor Computer en daarna voor Tablet.
Wij hebben daarna de volgende opties gekozen. U kunt in het geval van de prijs nog andere
opties aanzetten.





16G intern geheugen
Besturingssysteem Android
Schermgrootte: 7.8 – 8.4 inch
Extra’s: GPS-ontvanger
Gewicht: 330-440 gram
U houdt dan een stuk of 10 modellen over die allemaal geschikt zijn om inventarisaties met uit te
voeren.
Bij het bepalen van de keuzes is geen rekening gehouden met andere, persoonlijke voorkeuren,
zoals een zwaarder geheugen of een snellere processor voor het afspelen van HD-films. Merken
die bewezen goed functioneren zijn de modellen van Asus en Samsung.
Gebruikers dienen zelf een tablet aan te schaffen. Sovon kan daar helaas niet aan bijdragen.
B. Een account op Sovon.nl
- Om je waarnemingen digitaal te verwerken, heb je een account op
Sovon.nl nodig. Dat bestaat uit een waarnemerscode
(gebruikersnaam) en wachtwoord.
-
Ben je al als teller bekend bij Sovon? Dan beschik je reeds over inlogcode en wachtwoord.
-
Ben je wachtwoord en/of code vergeten? Stuur een mailtje naar [email protected] of vul
het digitale helpdesk-formulier in via https://www.sovon.nl/nl/helpdesk.
-
Ben je nog niet als Sovon-teller bekend? Ga naar
https://www.sovon.nl/nl/content/waarnemerscode-aanvragen en vul het formulier in.
4
In 4 stappen klaar om te starten
Stap 1: ObsMapp op je tablet zetten
ObsMapp is gratis te verkrijgen in de google-playstore . Ga op je tablet naar
https://play.google.com/store en volg de instructies om de app te downloaden.
Stap 2: BMP-module in ObsMapp activeren
Binnen ObsMapp is een speciale module voor BMP-broedvogeltellingen ontwikkeld. Deze module
moet eenmalig geactiveerd worden. Hoe? Zie volgende pagina.
5
→Instellingen
→ Gebruikersinstellingen
→ vinkje bij Gebruik BMP
6
Stap 3: soortenlijst installeren
Voor de BMP-gebruiker zijn er “Tellijsten Sovon” met daarop de juiste soortenlijst beschikbaar. Hoe activeer je deze lijst?
→ Instellingen




→ Download
→ Tellijsten (Sovon)
Klik op “overzicht” (knop arend)
Klik op “instellingen ” (knop tandraderen)
Klik op “Download”
Klik op “Tellijsten (Sovon)”
De Sovon-tellijsten worden nu geactiveerd.
7
Stap 4: uploaden naar BMP mogelijk maken
Om te zorgen dat de BMP-waarnemingen die je gaat invoeren straks op de juiste manier bij je Sovonaccount terecht komen, dien je nog een paar instellingen aan te passen:




Ga naar Instellingen en klik op Gebruikersinstellingen.
Klik op Portalen (scrol naar onderen, het is de op een na onderste regel).
Zet een vinkje bij Upload mijn waarnemingen naar Sovon-BMP, Avimap en Vogelatlas
Vul nu eenmalig je gebruikersnaam (de code met vier letters en twee cijfers) en je
wachtwoord in.
8
4. Kaarten downloaden
Voordat je het veld in gaat, moet je zeker weten dat je de juiste kaartondergrond hebt in ObsMapp.
Er zijn drie scenario’s die je kunt volgen om goed kaartmateriaal te downloaden.
1. Open Streetmaps gebruiken
Zodra je ObsMapp installeert, vraagt de app of je Open Streetmaps wilt
installeren. Deze kaart is in het stedelijk gebied vaak wel te gebruiken,
maar in veel buitengebieden niet de ideale ondergrond. Open Streetmaps
is ook los te downloaden via Google Play store.
2. Bing en Google Maps (thuis) downloaden
Wil je niet in het veld voor verrassingen staan, dan is het goed om thuis (online) naar je
telgebied te gaan via ObsMapp. Je zoomt zo ver mogelijk in via de kaart (Bing of Google
Maps) op je telgebied(en) en downloadt zodoende
het kaartmateriaal met het hoogste detailniveau.
Je tablet slaat deze kaarten op.
Je kunt dus offline in het veld met deze kaarten werken,
omdat je die al eerder hebt gedownload.
3. Kaarten via Locus Free downloaden
Heb je meerdere BMP gebieden en/of wil je kiezen uit meer types kaartmateriaal dan Bing of
Google Maps dan is de app Locus Free een handig hulpmiddel.
Ga naar bijlage I om kaarten via Locus Free te downloaden.
9
5. In het veld
Je hebt een tablet geregeld, ObsMapp erop gezet, je Sovon-account is in orde en de BMP-instellingen
in ObsMapp staan klaar. Kortom: je bent klaar om in het veld aan de slag te gaan met je tablet!
Belangrijke tip vooraf
Om te beginnen een belangrijke tip. We bevelen je aan om naast je tablet altijd een papieren kaart
van je telgebied en wat schrijfwaar mee te nemen. Stel je voor dat je tablet halverwege je telling
geen stroom meer heeft of dat hij er om andere redenen de brui aan geeft. Dan kun je altijd
terugvallen op het ouderwetse handwerk.
Start in het veld
Op de startpagina van ObsMapp staat een icoon waarop een verrekijker met een plusje. Dit
symbool is de start van de veldinvoer. Je klikt op de verrekijker en voert bijvoorbeeld een Roodborst
in. Dat gaat zo:
Er zijn twee manieren om bij de gewenste soort te komen:


Scroll door de alfabetische soortenlijst tot je bij de gewenste soort bent.
Typ de naam van de soort in het zoekveld (meestal volstaan enkele letters)
10
Een waarneming invoeren
Let op! Bij Gedrag zie je nu voor elke vogelsoort de in het BMP meest gebruikte broedcode voor de soort staan. De opties in dit meno betreffen de
gangbare broedcodes. Voor elke vogelsoort is standaard de meest gebruikelijke broedcode klaargezet. Bij de Roodborst is dat ‘Baltsend/zingend’, ofwel
broedcode 2.
→ Broedcode
Kies eventueel een afwijkende broedcode
→ Locatie van stip bepalen
→ Stip van waarneming zetten
Klik op de wereldbol
De blauwe punaise geeft de locatie van de waarnemer aan.
Stippen van
deze soort
die je eerder
hebt gezet.
Nieuwe
waarneming
/ stip
11
Waarneming opslaan
Staat de waarneming op de goede plaats en is de juiste gedragscode aan de waarneming gehangen?
Druk dan op de icoon V+ linksonder. Druk niet op de icoon V (zonder +) die daarnaast staat. Er
verschijnt nu een rode punt bij de waarneming. Dat betekent dat de waarneming is opgeslagen.
Ander kaarttype kiezen
Je kunt desgewenst ook een andere kaartondergrond kiezen. Hoe? Ga naar het icoon met de drie
strepen linksboven op het kaartbeeld en klik dit aan. Er verschijnt een overzicht van de beschikbare
kaarttypes. Je kunt dit nog uitbreiden door vooraf zelf kaarten te downloaden. Z ie hiervoor
hoofdstuk 4
12
Meerdere stippen van dezelfde soort zetten
Hoor je meerdere zingende Roodborsten? Dan kun je die
direct op de kaart aanklikken. Voor elke stip die je op de
kaart zet, verschijnt de gele punaise. Klik wel na elke
nieuw stip op de icoon V+. Pas dan verschijnt de rode punt
en is de waarneming dus opgeslagen.
Andere soort invoeren
Wil je een andere soort invoeren? Ga met behulp van de
pijl linksonder terug uit het kaartbeeld en selecteer een
andere soort.
13
Waarneming snel kopiëren
ObsMapp onthoudt steeds de laatste 20 door je ingevoerde soort/gedragscode-combinaties. Deze
soort/gedrag-combinaties kun je extra snel oproepen door het volgende te doen:


Blijf na het invoeren en opslaan van je waarneming in het kaartbeeld staan.
Klik op het icoon met het vergrootglas, linksboven op je scherm.

Het overzicht van de laatste 2 ingevoerde soort/gedrag-combinaties verschijnt. Klik op de
gewenste soort/gedrag-combinatie . Zet vervolgens de stip en sla op met de V+-icoon.
Indien je nu opnieuw op de icoon met het vergrootglas drukt zie je dat de zojuist door jou
ingevoerde soort/gebied-combinatie nu bovenaan de lijst staat.

14
Een waarneming corrigeren of verwijderen
Stel dat je een fout maakt bij de invoer en de waarneming
al hebt opgeslagen. Wat dan te doen?
Hieronder volgen de 7 stappen die je daarvoor zet.
1. Ga naar het kaartscherm en klik de gewenste stip
aan. De gele punaise verschijnt bij de stip.
Ga via deze knop terug
naar het beginscherm.
(Stap 2)
2. Onderin het scherm verschijnt in een grijs vlak detailinformatie over deze waarneming.
Onthoud deze detailinformatie, met name het precieze tijdstip van invoer.
3. Ga nu naar het overzicht van je ingevoerde waarnemingen. Daar kom je door vanuit het
kaartbeeld twee maal op de pijl linksonder te klikken.
4. Open het Waarnemingenoverzicht door op de gewenste datum te klikken.
15
5. Nu verschijnen alle op die dag ingevoerde waarnemingen.
6. Klik de te corrigeren of verwijderen waarneming lang aan. Nu verschijnt een scherm met vier
opties.
7. Kies voor de gewenste optie , voer deze uit en sla de aanpassing op.
16
6. Na het veldwerk
Na afloop van je BMP-veldbezoek staan alle relevante waarnemingen keurig opgeslagen in je tablet.
Nu moeten we nog zorgen dat ze veilig worden opgeslagen in de Sovon-database: dat doen we door
ze te uploaden. Hoe dat werkt, leggen we hieronder uit.
Wat heb je nodig?
Al je opgeslagen BMP-waarnemingen moeten terechtkomen bij het juiste BMP-telgebied. Zorg
daarom voordat je begint met het overzetten van de waarnemingen op je tablet voor het volgende:



Je hebt een Sovon-inlogcode en wachtwoord .
Je bent als hoofdteller of als medeteller met schrijfrechten gekoppeld aan het juiste BMPtelgebied.
Het gewenste BMP-telgebied staat in het juiste teljaar op Autocluster (ACL).
Als bovenstaande stappen gezet zijn, ben je klaar om je veldgegevens te gaan uploaden.
Uploaden vanaf je tablet
Ga naar Overzicht en klik op Uploaden en bevestig de upload via OK.
Je waarnemingen zijn nu aangekomen in de database van Sovon. Je bent nu klaar met de tablet. Let
op: het is belangrijk om na elke bezoekronde te uploaden!
17
Verwerken op je computer
Zet nu je computer aan, ga naar www.sovon.nl en log in met je
inlogcode en wachtwoord. Ga vervolgens naar Broedvogels en
BMP-tellingen.
Boven het overzicht van je BMP-telgebieden staat nu :“U heeft onverwerkte mobiele
waarnemingen.
1. Klik op beheer-tool om de waarnemingen te verwerken in je telgebied(en).
Nu verschijnt een overzicht van de nog niet verwerkte mobiele waarnemingen. Dat zijn dus
veldgegevens die klaar staan om aan de Sovon-database toe te voegen. Er kunnen meerdere
velddagen in staan. Ga naar de gewenste datum.
18
In de regel met de gewenste datum staat analyseer. Klik hierop.
Wegschrijven waarnemingen naar telgebied
De op de bewuste datum gedane waarnemingen wordt nu weggeschreven naar de op je naam
staande BMP-telgebieden. Als alle waarnemingen zijn overgezet, verandert analyseren in naar
details. Klik hierop.
19
Veldbezoek aanmaken
Nu volgt de laatste stap naar het definitief toevoegen van je veldgegevens. In het nu verschenen
overzicht wordt per bezoek aangegeven hoeveel waarnemingen naar welk BMP-telgebied worden
toegeschreven. Dit is vooral belangrijk als je meerdere BMP-telgebieden op je naam hebt staan.
Voor elk BMP-telgebied worden nu per teldatum drie keuzes gegeven:



Negeren
Aanmaken
Reset status
Staan de waarnemingen bij het juiste BMP-telgebied? Klik dan op aanmaken.
Je waarnemingen worden nu weggeschreven naar het aangegeven BMP-telgebied. Als het klaar is,
verschijnt de melding dat het bezoek en de waarnemingen zijn aangemaakt. Je bent nu klaar met de
verwerking.
20
Veldbezoek controleren
Wil je controleren of de gegevens correct zijn verwerkt of een waarneming aanpassen?
Ga nu via Broedvogels en BMP-tellingen naar het telgebied waaraan je zojuist waarnemingen hebt
toegevoegd. Je ziet de toegevoegde bezoekronde nu in het overzicht staan. Je kunt nu via bewerk
nog wat zaken aanvullen of corrigeren:




De opgegeven bezoektijd is automatisch bepaald aan de hand van de eerste en de laatste
gezette stip/waarneming. Pas desgewenst de bezoektijd handmatig aan.
De telling staat nu alleen op naam van de degene die de waarnemingen heeft geüpload.
Voeg desgewenst medetellers toe.
Controleer of deelbezoek of Bezoek groeperen of ongunstige weersomstandigheden van
toepassing zijn.
Voege eventuele opmerkingen toe.
Klaar? Klik dan op “Toevoegen/wijzigingen opslaan”. De telling is nu compleet en correct opgeslagen!
21
Bijlage I: kaarten downloaden via Locus Free
Wie zelf de best bruikbare satellietkaarten wil gebruiken, zal vooraf zelf kaartmateriaal moeten
downloaden. Locus Free is de app waarmee je online zelf een flink aantal kaarttypes kunt
downloaden en dus de ideale ondergrond voor je telgebieden kunt selecteren. Als je veel telgebieden
hebt, kun je de gedownloade kaarten van een naam voorzien en selecteren in ObsMapp.
Hoe werkt het?

Ga naar de Play Store en installeer de gratis applicatie (app)
Locus Free op je tablet.

Download ook de app Maps Tweaker. Locus Free correspondeert namelijk niet
goed met Google Maps, maar met deze app (die verder geen functie heeft) kun je
wel gewoon Google-kaarten downloaden in Locus Free.
Ga in Locus Free via Hoofdmenu naar Kaarten en kies Online



Er verschijnt een lijst van kaarttypen waaruit je kunt kiezen. (We bevelen Bing Maps aan,
maar je kunt ook voor een andere optie kiezen.)
Klik op Download en kies voor Selecteer gebied.
Maak nu een ruime selectie van de kaart waarbinnen je telgebied(en) liggen.
LET OP: maximale downloadomvang per dag is 10.000 tegels. Download desnoods in
stappen.
22




Klik op Bevestigen
Bepaal het detailniveau van de kaart (zoomfactor) met behulp van het plaatje.
Geef de kaart de naam van je telregio/gebied en druk op Download.
Wil je een overzicht van de door jou gedownloade kaarten zien? Klik dan Kaart en
Persoonlijk.
23