Overeenkomsten

Inleiding tot het economische recht
Contactpersoon: [email protected]
maandag 15/10/2012
Overeenkomsten: algemene beginselen
Overeenkomst:
= meerzijdige rechtshandeling die op wilsovereenstemming berust waarbij meerdere partijen
wederzijds juridische bindende verbintenissen aangaan.
! wilsovereenstemming is noodzakelijk
Overeenkomst ontstaat zodra wilsovereenstemming geuit is
= er moet niets op papier staan (enkel makkelijker ter bewijs)
Ontstaan bestaat uit twee delen:
Aanbod:
= eenzijdige wilsuiting waarbij een persoon duidelijk maakt dat hij overeenkomst wilt
inclusief precisering rond voorwaarden en waarover
- essentiële elementen: noodzakelijk voor de overeenkomst
- substantiële elementen: zaken waar partijen objectief belang aan hechten
! aanbod is bindend van zodra het aanvaard werd (niet meer intrekken/wijzigen)
Aanvaarding:
= eenzijdige rechtshandeling waarbij degene die aanbod kreeg, het volledig aanbod onderschrijft
(tegenpartij kan ook bijkomende voorstellen doen en wordt dan de aanbieder)
= duidelijke instemming met het aanbod, die tijdig en volledig is
(kan ook via stilzwijgen, zie voorbeeld pagina 85)
! er is pas wilsovereenstemming wanneer het aanbod en de aanvaardig volledig overeenstemmen
Soorten overeenkomsten:
Consensuele overeenkomsten: komen tot stand door enkele toestemming van partijen
= er zijn geen formaliteiten gebonden aan het bestaan v/d overeenkomst
Plechtige overeenkomsten: kunnen pas na vervulling bepaalde formaliteiten
= indien ze niet vervuld zijn, is de overeenkomst ongeldig
Zakelijke/reële overeenkomsten: vb. bewaargeving (geen lesstof)
Eenzijdige en wederkerige overeenkomsten:
Eenzijdige overeenkomst: slechts voor één partij verbintenissen
Wederkerige overeenkomst: verbintenissen voor beide partijen
! overeenkomst is altijd meerzijdige rechtshandeling
(beide partijen moeten hun wil uiten ≠ eenzijdige rechtshandeling bv. bruikleen)
Overeenkomsten om niet en ten bezwarende titel:
Overeenkomst om niet: overeenkomst met als bedoeling dat slechts één partij er voordeel uit haalt
= geen tegenprestatie
Voorbeeld:
- bewaargeving (Art. 1917 BW)
- lastgeving (Art. 1986 BW)
Overeenkomst ten bezwarende titel: overeenkomst waarbij beide partij van mening zijn dat ze een
voordeel behalen
Voorbeeld:
- koop
- huur
Overeenkomsten verbonden aan de persoon:
intuïtu personae-overeenkomst
Overeenkomst waarbij kwaliteiten en persoonlijke eigenschappen v/d tegenpartij bepalend zijn
= contract gebonden aan de persoon
= gaat teniet bij het overlijden, faillissement of de onbekwaamheid v/d schuldenaar
(contracten gaan niet over op rechtsopvolgers)
Voorbeeld:
- Arbeidsovereenkomst
- Aannemen v/e werkkracht
Benoemde en onbenoemde overeenkomsten:
Benoemde overeenkomst: geregeld in burgerlijk wetboek of andere
Onbenoemde overeenkomst: verschilt wezenlijk van benoemde overeenkomst
= geregeld in contractenrecht of bijzondere wettelijke regels voor benoemde contracten
Gevolgen van overeenkomsten (partijen):
Overeenkomst: bindt partijen tot de wet
! behalve wanneer de overeenkomst strijdig is wet
Voorbeeld:
Exenoratie: beperking op aansprakelijkheid plicht
vb. werknemer is beperkt aansprakelijk voor grote fouten (Art. 18 WAO)
= afwijking mag binnen bepaalde beperkingen, anders in strijd met wet
- grenzen op bepaalde overtredingen
- mag het contract niet nutteloos maken
vb. advocaat zal zien wat hij kan doen en anders vijf euro geeft om het goed te maken
Onrechtmatige bedingen
Overeenkomst bevat:
Meer dan uitdrukkelijk bepaald:
- aanvullend recht
- Art. 1135 BW (verbinden tot overeenkomst en gevolgen ervan)
Minder dan uitdrukkelijk bepaald:
- naar redelijkheid en billijkheid (fair, eerlijk)
Voorbeeld:
Als je iemand Thuis laat komen zien, doet hij aan contractbreuk wanneer hij alles vuil maakt en je
eten op eet.
- ter goeder trouw (verbod op rechtsmisbruik)
= altijd afwegen van de feiten
Voorbeeld:
- zender van Thuis verandert zonder kosten = contract blijft (wellicht) gelden
- Thuis komt ineens om 3 uur 's nachts op TV = contract zal (wellicht) niet meer gelden
- zender van Thuis verandert met kosten = contract zal (wellicht) niet meer gelden
- strafbeding (Art. 1126 - 1231 BW)
= rechter laat recht in overeenkomst niet toe
Voorbeeld:
Boetebeding: vooraf afgesproken schadevergoeding door de partijen
Rechter kan deze aanpassen (bijvoorbeeld matigen wanneer ze te hoog is)
Bevel van de rechter kan je niet uitsluiten
! partijen kunnen 1382 niet beroepen bij contractuele tekortkomingen
uitzonderingen:
- pre-contractuele aansprakelijkheid (fout bij totstandkoming)
Voorbeeld: bedrog
- bij een misdrijf (incl. onopzettelijke verwonding)
Waarom beroep doen op 1382 en niet op contractuele fout?
= omzeilen van exenoratie
Uitleg: exenoratie geldt enkel in contractuele sfeer, niet in buiten contractuele
= de gehele aansprakelijkheid is hierdoor mogelijk
Gevolgen van overeenkomsten (derden):
neergeschreven in Art. 1165 BW
Twee grote groepen bij overeenkomst:
- Derden: overheid*, iedereen in de wereld dat niet rechtstreeks zijn wil heeft geuit
- Partijen: personen die effectief hun wil hebben geuit waardoor de overeenkomst tot stand kwam
(incl. rechtsopvolgers), partijen kunnen rechten ook afdwingen
* de overheid kan ook een partij zijn
Rechten van derden: derden mogen geen negatieve invloed ondervinden v/e overeenkomst, maar
kunnen wel profiteren van eventuele positieve invloed
Voorbeeld:
Stel een partij belooft een andere partij TV te laten komen kijken en deze andere partij mag zijn hele
familie meenemen
= de familie is een derde en heeft een afdwingbaar recht verworven (ondanks dat het geen partij is)
Sterkmaking: verbintenis aangaan om recht te kunnen geven
Voorbeeld:
TV willen laten zien, maar geen TV hebben -> Jezelf sterk maken en zeggen dat je broer de kijker zal
toelaten (vervolgens de verbintenis aangaan)
Stel: de broer wil niemand laten komen
--> broer is niet contractueel aansprakelijk (hij is geen partij)
--> broer is niet buiten contractueel aansprakelijk (1382 n.v.t.)
De partij die zichzelf sterk maakte is WEL aansprakelijk
Meerwerken aan contractbreuk
= vervolgbaar via 1382
Voorbeeld:
Stel café is contractgebonden aan Stella, maar krijgt beter voorstel van Maes
--> café stapt over naar Maes en breekt het contract (vroegtijdig) met Stella
= zowel café als Maes aansprakelijk
Veinzing:
= partijen komen bewust naar buiten met een bepaalde rechtshandeling voor de schijn terwijl ze in
een tegenbrief andere zaken overeenkomen.
! Tegenbrieven binden enkel partijen, werken niet tegen derden (Art. 1321 BW)
(hierdoor is de wettelijke overeenkomst, juridisch van toepassing)
Derden mogen zelf kiezen op welke overeenkomst ze zich beroepen