Orthopedisch onderzoek

Skillslab handleiding
Faculteit Geneeskunde
&
Gezondheidswetenschappen
Inleiding tot het
orthopedisch onderzoek
Academiejaar 2011-2012
Skillslabteam©
Dr. Francis Hugelier - Dr. Jan Reniers – Dr. Hans Van den Abbeele
Met dank aan Prof. Dr. Guy Vanderstraeten
Deze handleiding behoort toe aan:
…………………………………………………………………………………………………………………………...
Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 2
DEEL I: HET BOVENSTE LIDMAAT
1.1. SCHOUDER
SCHOUDERTERMINOLOGIE
 Schouderdak: acromion + ligamentum coracoacromialis
 Bursa subacromiodeltoïdea
 Rotator cuff: m. supraspinatus + m. infraspinatus + m. subscapularis
 Impingement
 Abductieboog – painful arc
1.1.1. Inspectie
Schouderhoogte
Spieren:
m. pectoralis maior
m. deltoïdeus
m. biceps brachii
m. trapezius pars descendens
m. supraspinatus en infraspinatus
m. latissimus dorsi
m. triceps
1.1.2. Anatomische structuren en palpatie
Sternum
Sternoclaviculair gewricht
Clavicula
Processus coracoïdeus
Sulcus intertubercularis (met pees van caput longum m. bicipitis) - tuberculum majus tuberculum minus
Acromioclaviculair gewricht
Acromion
Scapula:
Spina
Margo medialis
Angulus inferior
Glenohumeraal gewricht
1.1.3. Actieve beweeglijkheid
Voorwaartse elevatie (anteflexie)
Achterwaartse elevatie (retroflexie)
Abductieboog
Schouder in neutrale stand (elleboog 90° flexie)
Exorotatie
Endorotatie
Schouder in 90° abductie (elleboog 90° flexie)
Exorotatie
Endorotatie
Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 3
1.1.4. Passieve beweeglijkheid
Abductieboog
Schouder in neutrale stand (elleboog 90° flexie)
Exorotatie
Endorotatie
Schouder in 90° abductie (elleboog 90° flexie)
Exorotatie
Endorotatie
1.1.5. Weerstandstesten
Abductie
Exorotatie
Endorotatie
Flexie elleboog
Extensie elleboog
m. supraspinatus, m. deltoideus
m. infraspinatus
m. subscapularis
m. biceps
m. triceps
1.1.6. Specifieke testen
A. ROTATORCUFF
I. PEESTESTEN
1. m.supraspinatuspees
a. klassieke weerstandstest voor abductie exorotatie
b. Test van Jobe
2. m.infraspinatuspees
klassieke weerstandstest mn geresisteerde neutral exorotatie
m.subscapularis
klassieke weerstandstest mn geresisteerde neutrale endorotatie
3. m.biceps - caput longum pees
a. klassieke weerstandstest
Palm-up test (Test van Speed)
b. test voor bicepspeestendinitis/subluxatie:
Test van Yergasson
II. IMPINGEMENTTESTEN
1. Test van Hawkin (Hawkin’s test
2. Test van Neer
B. INSTABILITEITSTESTEN
I. APPREHENSIETEST EN RELOCATIETEST (anterieure letsels –bv kapselletsels-labrumletsels)
II. POSTERIEURE STRESSTEST
Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 4
C. FUNCTIONELE TESTEN
I. HAND NEKBEWEGING
II. HAND RUGBEWEGING
1.2. ELLEBOOG
1.2.1. Inspectie
Cubitus valgus
Driehoek bij 90° flexie: olecranon, epicondylus medialis en lateralis
1.2.2. Anatomische structuren en palpatie
Epicondylus medialis: aanhechting pols- en handflexoren
n.ulnaris t.h.v. de sulcus
Olecranon + margo posterior + bursa olecrani
Epicondylus lateralis: aanhechting pols- en handextensoren
Articulatio humeroradialis + caput radii
Elleboogplooi:
bicepspees
m. brachioradialis
1.2.3. Actieve beweeglijkheid
1.2.4. Passieve beweeglijkheid
1.2.5. Weerstandstesten
Flexie
Extensie
Pronatie (elleboog 90° flexie)
Supinatie (elleboog 90° flexie)
1.2.6. Specifieke testen
tenniselleboog
golferselleboog
1.3.
POLS & HAND
1.3.1. Inspectie – anatomische structuren en palpatie
Handrug
Processus styloïdeus radii
Processus styloïdeus ulnae
Carpalen
Articulatio carpometacarpaal I
Metacarpalen
Metacarpophalangeaal I tot V
Vingers – PIP – DIP
Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 5
Handpalm
Thenar (duimmuis)
Hypothenar (pinkmuis)
Carpal tunnel
Os pisiforme
Pees m. palmaris longus
Tabatière anatomique – anatomische snuifdoos
m. extensor pollicis longus
m. extensor pollicis brevis + m. abductor pollicis longus
processus styloïdeus radii
os scaphoideum
carpometacarpaal I
1.3.2. Beweeglijkheid pols
Actieve beweeglijkheid
- palmaire flexie
- dorsiflexie (extensie)
- ulnaire deviatie
- radiale deviatie
Passieve beweeglijkheid
- palmaire flexie
- dorsiflexie (extensie)
- ulnaire deviatie
- radiale deviatie
Weerstandstesten
- palmaire flexie
- dorsiflexie (extensie)
- ulnaire deviatie
- radiale deviatie
Specifieke testen
- Teken van Fahlen
- De Quervain tendinitis
1.3.3. Beweeglijkheid duim en vingers
Actief, passief en tegen weerstand
Vingers (mcp, pip, dip)
- flexie
- extensie
Duim
- flexie
- extensie
- adductie
- abductie
- oppositie (flexie adductie)
- Repositie (extensie abductie)
Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 6
DEEL II: HET ONDERSTE LIDMAAT
2.1. HEUP
2.1.1. Inspectie
dorsaal:
lateraal:
ventraal:
mediaal:
stand cristae iliacae
symmetrie bilplooien
mm. glutei, hamstrings
m. tensor fasciae latae - tractus iliotibialis
m. quadriceps femoris
adductoren
2.1.2. Anatomische structuren en palpatie
Trochanter major (aanhechting mm. gluteus medius en minimus)
Tuber ischiadicum (aanhechting hamstrings)
Spina iliaca anterior superior
Os pubis met symfysis pubica (aanhechting buikspieren en adductoren)
2.1.3. Actieve beweeglijkheid
flexie
extensie
2.1.4. Passieve beweeglijkheid
In ruglig
- flexie
- exo- en endorotatie met gestrekte benen
- exo- en endorotatie met heup en knie in 90° flexie
- abduktie
- adduktie
In buiklig
- extensie
- endorotatie met knie in 90° flexie
2.1.5. Weerstandstesten
- flexie: m. iliopsoas, m. rectus femoris
- extensie: mm. glutei
- flexie met heup en knie in 90°
- adductie: mm. adductor magnus, minimus, longus en brevis
- abductie: m. gluteus medius, m. tensor fasciae latae
- adductie met knieën in 90° flexie: mm. adductor longus en brevis
- abductie met knieën in 90° flexie
2.1.6. Specifieke testen
Teken van Trendelenburg
Handgreep van Thomas
Adductorentendinopathie
Bursitis Trochanterica
Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 7
2.2. KNIE
2.2.1. Inspectie in staande houding
Ventraal
- stand patella - hoogte – t.o.v. verticale as
- m. quadriceps femoris: m. vastus medialis en lateralis
- Q angle, genua vara / valga
Lateraal
- genu flexum / recurvatum
Dorsaal
- symmetrie knieplooien
- pezen hamstrings (m. biceps femoris lateraal en m. semimembranosus en
semitendinosus mediaal)
- knieholte
- m. gastrocnemius
2.2.2. Anatomische structuren en palpatie liggend
Ventraal: strekapparaat
- m. quadriceps femoris
- patella en patellapees
- tuberositas tibiae
Mediaal
- femur: condylus medialis
- tibia: condylus medialis
- mediale gewrichtsspleet en mediale collaterale band
- pezen mm. semimembanosus en semitendinosus
Lateraal
- femur: condylus lateralis
- tibia: condylus lateralis (aanhechting tractus iliotibialis)
- laterale gewrichtsspleet
- caput fibulae (aanhechting laterale collaterale band en m. biceps femoris)
- tractus iliotibialis
- pees m. biceps femoris
2.2.3. Actieve beweeglijkheid
- flexie
- extensie
2.2.4. Passieve beweeglijkheid
- flexie
- extensie
- exorotatie (knie 90°flexie)
- endorotatie (knie 90°flexie)
- valgiseren (knie 15-20° flexie)
- variseren (knie 15-20° flexie)
Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 8
2.2.5. Weerstandstesten
In buiklig
- flexie:
hamstrings
- extensie: m quadriceps femoris
In zittende houding
- flexie:
hamstrings
- extensie: m quadriceps femoris
2.2.6. Specifieke testen
voor het strekapparaat


Patellofemorale testen
1. passieve mobilisatie patella
2. palpatie van de patellaire facetten
3. teken van Zohlen (x3)
4. unipodaalstand
Meten omtrek bovenbeen
voor het kniegewricht




Patelladans (vocht in kniegewricht)
Testen voor de menisci
Test van McMurray in rugligTest van McMurray in ruglig
Vereenvoudigde test in ruglig met heup in 45° en knie in 90° flexie
Test van Apley in buiklig met knie in 90°
Testen voor de collaterale banden
Valgusdruk: mediale collaterale band
Varusdruk: laterale collaterale band
Testen voor de kruisbanden
klassieke schuiflade
voorste schuiflade: voorste kruisband
achterste schuiflade: achterste kruisband
Lachmantest en alternatieve Lachmantest
Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 9
2.3. ENKEL EN VOET
2.3.1. Inspectie in staande houding
- m. gastrocnemius
- Achillespees
- Calcaneum
- Valgushoek achillespees met hiel
- Malleolus medialis en lateralis
- Lengtegewelf (pes rectus, cavus, planus)
2.3.2. Inspectie, anatomische structuren en palpatie liggend
Mediale zijde van de voet
- Achillespees
- Malleolus medialis
- Ligamentum deltoideum (mediale gewrichtsbanden)
- Pees m tibialis posterior
- Talonaviculair gewricht
- Tarsometatarsaal I gewricht
- Metatarsaal I
- Metatarsophalangeaal I gewricht
Voetrug
- Metatarsalen
- Metatarsophalangeale gewrichten
- Pees m.tibialis anterior
- Pees m. extensor hallucis longus
- Pees m. extensor digitorum longus
Laterale zijde van de voet
- Achillespees
- Malleolus lateralis
- Lig. talofibulare anterius, talofibulare posterius en calcaneofibulare (laterale
gewrichtsbanden)
- Pezen mm. peronei
- Proc.styloideus metatarsaal V
- Calcaneocuboidaal gewricht
- Tarsometatarsaal V gewricht
- Metatarsaal V
- Metatarsophalangeaal V gewricht
Voetzool
- Lengtegewelf
- Dwarsgewelf
- Tuber calcanei
- Plantaire fascia
- Metatarsaalkoppen
Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 10
2.3.3. Beweeglijkheid enkel
Actieve beweeglijkheid
- Bovenste spronggewricht
 Flexie (Dorsiflexie)
 Extensie (Plantaire flexie)
- Combinatie van het bovenste en van het onderste spronggewricht
 Pronatie
 Supinatie
Passieve beweeglijkheid
- Bovenste spronggewricht
 Dorsiflexie
 Plantaire flexie
- Onderste spronggewricht (met enkel gefixeerd in dorsiflexie)
 Varus
 Valgus
- Combinatie onderste en bovenste spronggewricht
 Pronatie
 Supinatie
2.3.4. Weerstandstesten
-
plantairflexie
dorsiflexie
2.3.5. Specifieke testen
voor de gewrichtsbanden
1. Voorste schuifladetest (Ligamenten Talo Fibulare Anterius)
2. Inversie (test voor het LTFA, LTFP en LCF)
Gecombineerde beweging van plantaire flexie, varus en supinatie.
3. Eversie (test voor het ligamentum deltoideum)
Gecombineerde beweegelijkheid van dorsiflexie, valgus en pronatie.
onderzoek achillespees, hiel en voetzool
- Achillespees
- insertieplaats achillespees
- malleolus lateralis
- tarsal tunnel
- n. tibialis
- m tibialis posterior pees
- aanhechting fascia plantaris
onderzoek metatarsophalyngeale gewrichten
- palpatie
- teken van Morton
Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 11
beenlengteverschil
- inspectie
- meting
- teken van Galleazi
2.3.6. Beweeglijkheid tenen
Actief, passief en tegen weerstand
Metatarsophalangeale, proximale en distale interphalangeale gewrichten
- flexie
- extensie
DEEL III: DE WERVELZUIL
3.1. CERVICALE WERVELZUIL
3.1.1. Inspectie
- stand hoofd
- torticollis
- lordose
3.1.2. Anatomische structuren en palpatie
- occiput
- proc. spinosus C2, C6 en C7
- ligamentum nuchae
- m.trapezius; pars descendens
- paravertebrale musculatuur
3.1.3. Actieve beweeglijkheid
- anteflexie
- retroflexie
- rotatie links en rechts
- lateroflexie links en rechts
3.1.4. Passieve beweeglijkheid
- anteflexie
- retroflexie
- rotatie links en rechts
- lateroflexie links en rechts
3.1.5. Specifieke testen
Test van Spurling : gecombineerde retroflexie-lateroflexie-rotatie met axiale compressie
(test facettaire en radiculaire pathologie)
3.2. DE THORACALE WERVELZUIL
3.2.1. Inspectie
- schouderhoogte
- scapula
- kyfose, scoliose
Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 12
3.2.2. Anatomische structuren en palpatie
- processus spinosus D3 en D7
- costovertebrale junctie
- paravertebrale musculatuur
3.2.3. Actieve beweeglijkheid
- rotatie in zit links en rechts
3.2.4. Passieve beweeglijkheid
- rotatie in zit links en rechts
3.2.5. Specifieke testen
- kloppijn wervels
3.3. LUMBALE WERVELZUIL
3.3.1. Inspectie
- symmetrie cristae iliacae
- symmetrie bilplooien
- lordose, scoliose
3.3.2. Anatomische structuren en palpatie
- overgang L4-L5
- overgang L5-S1
- Processi spinosi L4 –L5 –S1
- Spina iliaca posterior superior
- Processus spinosus S2
- sacro-iliacale gewrichten
- facetgewrichten L4-L5 en L5-S1
- os sacrum
- paravertebrale musculatuur
3.3.3. Actieve beweeglijkheid
- anteflexie
- retroflexie
- lateroflexie links en rechts
3.3.4. Specifieke testen
- test van Kemp: gecombineerde retrflexie-rotatie-lateroflexie (test facettaire en
radiculaire pathologie)
- Schöber index
- teenstand (worteltest S1)
- hielstand (worteltestL5)
- teken van Lasègue: radiculaire test
- test van Bragard: radiculaire test
- Bowstringsign