PowerPoint-presentatie

De Wereld van Sport, Bewegen en Gezondheid 2
Hoorcollege 1: Leefstijl 1 - Energiebalans
Planning
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Toetsing
• Tentamenweek blok 2
• MC tentamen (4 keuze)
• 60 vragen
• Hoorcolleges
• Literatuur
• Werkcolleges
– Samenvatting
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Terugblik BraVo
• SBG blok 1.1
– Hoorcollege
– Fysiek (deels)
• Sporthart
– Test je leefstijl
– Supersize me (sportbios)?
Vandaag: Energiebalans
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Simpel
V
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
B
Energie
• Energie = De mogelijkheid om arbeid te
verrichten.
• Eenheid: Kcal
Eén calorie is de hoeveelheid energie die
nodig is om de temperatuur van één gram
water met één graad te laten stijgen.
• Diverse vormen van energie
– Kinetisch, thermisch, chemisch, elastisch etc
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Energie inname
Voedingsmiddelen
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Energie inname
1 gram vet levert 9 kcal
1 gram koolhydraat levert 4 kcal
1 gram eiwit levert 4 kcal
1 gram alcohol levert 7 kcal
Koolhydraten
Vitaminen
Eiwitten
Vetten
Mineralen
Water
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Verhouding KEV?
60% - 15% - 25%
50% - 30% - 20%
40% - 40% - 20%
??
Energie inname - Training
Verhouding KEV?
60% - 15% - 25%
50% - 30% - 20%
40% - 40% - 20%
??
Trainingsdoel
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Energie inname
Hoge energie inname
Koolhydraten
&
Vetten
Opslag in de vorm van
Glycogeen
In de spieren
In de lever
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Energie opslag: Glycogeen
Glycogeen is een polymeer van glucose
Glucose
Glycogeen
Eenvoudig aanspreekbare energie voorraad
In het melkzuursysteem wordt ATP gevormd met hulp van
glycogeen
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Energie opslag: Glycogeen
Koolhydraten
stapelen?
Mate van getraindheid
Spiermassa
Individualiteit
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Energie opslag: Glycogeen
Glycogeen opgeslagen?
Hormoon glucagon:
• Stimuleert afbraak glycogeen in glucose.
• Werkt bloedsuikerspiegel verhogend.
Hormoon insuline:
• Stimuleert opname van bloedglucose door de cellen
• Werkt bloedsuikerspiegel verlagend.
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Energie opslag: vet
Lever en spieren verzadigd met glycogeen?
Energie opslag in de vorm van vetten.
Vetten:
Hoge energiedichtheid
Adipocyten
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Energie opslag: vet
• Belangrijke functies
– Isolatie
– Bescherming
– Oplosmiddel vitaminen
– Energie
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Energie opslag: vet
Verzadigde vetten
Cholesterol (LDL)
verhogende werking
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Onverzadigde vetten
Cholesterol (LDL)
verlagende werking
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Energie verbruik
• Verbranding glycogeen
– Melkzuursysteem
– Zuurstofsyteem
ATP
– Snel beschikbaar, niet onuitputtelijk.
• Verbranding vetten: energie komt vrij
– Vet  Glycerol + Vrije vetzuren  ATP
– Langzaam, is bijna onuitputtelijk
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Vrijgekomen energie
BMR – Spijsvertering – Activiteit
• BMR: Basal metabolic rate
– Hartspier, ademhaling, organen, temperatuur
– Beïnvloed door geslacht, leeftijd, lengte, gewicht
– Beïnvloed door groei, stress, ziekte
• Spijsvertering
– Grote invloed, tot 10% toename BMR
• Activiteit
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Energie verbruik
Slapen = 0.95 Kcal/Kg/uur
Casus JW
71 kg
8uur slaap
Energieverbruik vannacht?
540Kcal
Energie verbruik activiteiten
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Energieverbruik - BMR
• Formule Harris Benedict
• Formule Katch McArdle
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Harris Benedict
= de herziene Harris en Benedict- formule
van Roza en Shizgal uit 1984 luidt:
Mannen (in kcal./dag)
• BMR ≈ 88 + (13,4 x gewicht in kg.) + (4,8 x lengte in cm.) –
(5,7 x leeftijd in jaren)
Vrouwen (in kcal./dag)
• BMR ≈ 447 + (9,2 x gewicht in kg.) + (3,1 x lengte in cm.) (4,3 x leeftijd in jaren)
• Erik, 50 jaar, 1.88 m, 95 kg
BMR = 88 + (13,4 x 95) + (4,8 x 188) – (5,7 x 50)
= 88 + 1273 + 902 – 285 = 1978 kcal
• N.B. Formule Harris Benedict houdt geen rekening met
lichaamsamenstelling.
Formule van Katch-McArdle
Gaat uit van de Lean Body Mass (FFM) ook wel LBM
BMR = 370 + (21,6 x FFM in kg.)
 René = 100kg en heeft 30% vet  FFM = 70 kg
BMR = 370 + (21,6 x 70) = 1882 kcal.
 Rutger = 100kg en heeft 10% vet  FFM = 90 kg
BMR = 370 + (21,6 x 90) = 2314 kcal.
Formule van Katch-McArdle
Voorbeeld BMR via Katch-McArdle
Erik, 50 jaar, 1.88 m, 95 kg, 15% vet
Harris Benedict
1978 kcal/ dag
FFM
= gewicht – gewicht vetmassa
= 95 – (15/100 x 95 kg) = 95 – 14,25 = 80,75 kg
BMR
= 370 + (21,6 x FFM in kg.)
= 370 + (21,6 x 80,75) = 2114 kcal/dag
Katch-McArdle is nauwkeuriger!!!
FFM is metabool actief
Vet is niet metabool actief
Energieverbruik - activiteit
• Het energieverbruik bovenop je BMR
• MET
– Metabool equivalent
– De hoeveelheid energie die een bepaalde
fysieke inspanning kost ten opzichte van de
hoeveelheid benodigde energie in rust.
– BMR = 1 MET
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Remember NNGB...Wat is matig intensief?
MET= Metabool Equivalent
Matig intensief: tussen
4 MET en 6.5 MET
(voor volwassenen)
ACTIVITEIT
METwaarde
Rust (liggen, zitten, ontspannen staan, eten,)
1,0
Autorijden, piano spelen, computeren, typen
2,0
Wandelen 4 km/uur
3,0
Wandelen 5 km/uur
4,0
Fietsen 10-12 km/uur
5,0
Fietsen 16 km/uur
6,5
Zwemmen (crawl) 1 km/uur
5,0
Zwemmen (crawl) 3 km/uur
20,0
Rennen/joggen
8,0
“De MET-waarde ofwel het metabool
equivalent is een meeteenheid binnen de
fysiologie voor de hoeveelheid energie die
een bepaalde fysieke inspanning kost ten
opzichte van de hoeveelheid benodigde
energie in rust” (wiki)
Energieverbruik
Hoeveel energie verbruik JIJ?
1 MET komt overeen met 1 kilocalorie per kilogram lichaamsgewicht per
uur of met 3.5 milliliter zuurstof-opname per kilogram lichaamsgewicht
per minuut.
Energieverbruik van een
activiteit per minuut =
MET waarde x 3,5 x gewicht
200
4 x 3,5 x 70
200
ACTIVITEIT
METwaarde
Rust (liggen, zitten, ontspannen staan, eten,)
1,0
Autorijden, piano spelen, computeren, typen
2,0
Wandelen 4 km/uur
3,0
Wandelen 5 km/uur
4,0
= 4,9 Kcal per min
Uurtje wandelen = 300 Kcal
BMR en lichamelijk activiteit
Referentiewaarden
Mannen met actieve leefstijl
Vrouwen met een actieve leefstijl
leeftijd
kJ
kcal
Leeftijd
kJ
kcal
1-3 jaar
5000
1200
1-3 jaar
4700
1100
4-8 jaar
7200
1700
4-8 jaar
6500
1500
9-13 jaar
10600 2500
9-13 jaar
9500
2300
14-18 jaar
14000 3300
14-18 jaar
10400
2500
19-30 jaar
12900 3100
19-30 jaar
10200
2400
31-50 jaar
12200 2900
31-50 jaar
9700
2300
51-70 jaar
11000 2600
51-70 jaar
9000
2100
>70
9300
>70 jaar
8000
1900
2200
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Simpel?
Koolhydraten
Activiteit
Eiwitten
MET
Kcal
Lichaamssamenstelling
BMR
Glycogeen
Vetten
ATP
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Voeding
Energiebalans
Literatuur
Brug: Determinanten van overgewicht
De Greef: Belang van bewegen.
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management
Volgende week
• Leefstijl 2
– Roken
– Alcohol
– Ontspanning/ stress
• Literatuur BB
Instituut voor Sportstudies: Sport, Gezondheid en
Management