Diagnosis in amyloidosis
advertisement
Amyloïdose Patiëntendag 13 december 2014, Utrecht Bouke Hazenberg, UMCG UMCG UMC Groningen – Reumatologie & Klinische Immunologie Guard Onderwerpen Amyloïd en amyloïdose Onderverdeling in verschillende typen Orgaanbetrokkenheid UMCG en vooruitzichten UMC Groningen – Rheumatology and Clinical Immunology Guard Amyloid: “zetmeel-achtig" Rudolf Virchow (1821 - 1902) zetmeel-achtige kleuring met jodium UMCG UMC Groningen – Rheumatology and Clinical Immunology Guard Amyloïdose Amyloïd: Vouwprobleem van allerlei eiwitten dat leidt tot extracellulaire afzetting van onoplosbaar fibrillair eiwithoudend materiaal Amyloïdose: Afzetting van amyloïd geeft functiestoornis v/h betrokken orgaan of weefsel = ziekteverschijnselen UMCG UMC Groningen – Rheumatology and Clinical Immunology Guard Amyloïd: β-vouwblad structuur Gillmore, Thorax 1999 UMCG UMC Groningen – Rheumatology and Clinical Immunology Guard Amyloïd: β-vouwblad structuur UMCG UMC Groningen – Rheumatology and Clinical Immunology Guard Amyloïd: structuur v/d fibril UMCG UMC Groningen – Rheumatology and Clinical Immunology Guard Amyloïd: fibrillaire structuur bij elektronenmicroscopie Stijve, niet-vertakkende fibrillen Onbepaalde lengte Gedraaide polypeptide ketens Amyloïd P-component Pentagonaal eiwit Ca-afhankelijke binding 1 : 50.000 UMCG 1 : 200.000 UMC Groningen – Rheumatology and Clinical Immunology Guard Merlini, N Engl J Med 2003 UMCG UMC Groningen – Rheumatology and Clinical Immunology Guard Onderwerpen Amyloïd en amyloïdose Onderverdeling in verschillende typen Orgaanbetrokkenheid UMCG en vooruitzichten UMC Groningen – Rheumatology and Clinical Immunology Guard Amyloïdose – indeling Twee onderling samenhangende indelingen van amyloïdose: Komt het lokaal of systemisch voor Indien systemisch: door welk type eiwit is het amyloïd gekenmerkt? UMCG UMC Groningen – Rheumatology and Clinical Immunology Guard Amyloïdose – indeling UMCG Lokale typen, zoals: Hersenen (bèta amyloïd) - ziekte van Alzheimer Alvleesklier (amyline) - Diabetes Mellitus type II Hart - in atrium (ANF) en in aorta (apo-A1) Huid - lichen amyloidosis (kerato-epitheline), nodulair (lichte ketens) Stembanden, ooglid, urinewegen (lichte ketens) Amyloïd tumoren (amyloïdomen - lichte ketens) UMC Groningen – Rheumatology and Clinical Immunology Guard Amyloïdose – indeling De UMCG belangrijkste systemische typen: type associatie voorloper eiwit AA ontsteking serum amyloid A (SAA) AL plasmacel kloon vrije kappa of lambda lichte ketens AB2M chronische dialyse β-2-microglobuline ATTR transthyretine (normaal) transthyretine (mutaties) 1. ouderdom 2. erfelijk UMC Groningen – Rheumatology and Clinical Immunology Guard Belangrijkste oorzaken AA: Langdurige ontsteking – hoog SAA Westen: reumatische ziekten en andere chronische ontsteking Middellandse zeegebied: Familiaire Middellandsezee Koorts Derde wereld: tuberculose en andere chronische infectieziekten AL: Plasma cel kloon – kappa of lambda UMCG MGUS, M Myeloma, NHL, plasmocytoom ATTR: gemuteerd of ongemuteerd transthyretine (TTR) Erfelijke TTR mutaties Ongemuteerd TTR bij ouderdom (vooral mannen) UMC Groningen – Rheumatology and Clinical Immunology Guard Relatie precursor en amyloïd PRECURSOR UMCG AMYLOID SAA AA K/L Lichte ketens AL TTR (mutatie) ATTR β-2-microglobuline Aβ2M UMC Groningen – Rheumatology and Clinical Immunology Guard Onderwerpen Amyloïd en amyloïdose Onderverdeling in verschillende typen Orgaanbetrokkenheid UMCG en vooruitzichten UMC Groningen – Rheumatology and Clinical Immunology Guard Klinische orgaanbetrokkenheid AA Milt en nier vooral soms darm, lever, schildklier, bijnier, en hart AL zeer diverse organen AB2M UMCG hart, zenuw, nier, lever, milt, darm, tong, beenmerg, gewrichten, etc. Carpale tunnel syndroom (CTS), gewrichten ATTR Erfelijk: zenuwen en hart; soms nieren, ogen, darm en hersenvliezen Ouderdom: hart en carpale tunnel UMC Groningen – Rheumatology and Clinical Immunology Guard Onbehandelde amyloïdose Systemic amyloidosis Survival (%) 100 AA (N=180) AL (N=115) ATTR (N=19) 80 60 40 20 0 0 24 48 72 96 120 Months UMCG UMC Groningen – Rheumatology and Clinical Immunology Guard