Vetoplosbare Synonieme vitaminen: n: Vitamine A: Vitamine D: Vitamine E: Vitamine K: Samengestel Voedingsbronne Verwante d uit: n: stoffen: Functies (in het metabolisme): Deficiëntie symptomen: Overmaat symptomen: Retinoiden: Fruit (mango, retinol, retinal, abrikozen) en retinoinezuur groenten (spinazie, wortelen, tomaten), vislever (levertraan), melk(producten) en eieren Vitamine D3 Versterkte (cholecalcifero koemelk, l), vitamine D2 melkproducten, (ergocalciferol avocado, broccoli, ), zonlicht (aanmaak Vitamine D1 in huid) (mengsel) Alfa-, bèta-, Plantaardige gamma-, olieen, volle delta- granen, noten, tocoferol en – bladgroenten, tocotrienol eieren, volle melk Vitamine K1 Darmflora (fylloquinon, (neonati planten), oppassen), vitamine K2 groenten, fruit en (menaquinon, granen darmflora), vitamin K3 (menadion, synthetisch) Fotodetectie (retinal), retinoinezuur (groei- en differentiatiefactor) Nachtblindheid, xeroftalmie (blindheid) Levertoxiciteit , intracraniele hypertensie, dermatitis, longkanker Rachitis (rickets, Engelse ziekte): skeletafwijkingen Hypercalciemi e, nierstenen Caroteen, caretenoid en Antioxidant (meervoudig onverzadigde vetzuren) Bloedstolling, proteinematrix bot Veroorzaakt door lipidenmalabsorptie (steatorrhee) neurologische stoornissen Wateroplosbar e vitaminen: Vitamine B1: Thiamine (ongepelde) granen bruinbrood, peulvruchten, noten, vlees (varken) Vitamine B2: Riboflavine Volle granen, zuivelproducten, lever, vlees, gistcellen, tarwekiemen, bladgroenten, eieren FAD, FMN Elektronendrager/cofac tor (FAD, FMN) bij dehydrogenasen in o.a. Krebs-cyclus en betaoxidatie aandrijving elektronen transportketen NAD+, NADP+, tryptofaan Elektronendrager/cofac tor (NAD+) bij dehydrogenasen in o.a. glycolyse, Krebs-cyclus, beta-oxidatie en AZoxidatie aandrijving elektronen transportketen; reductieve biosynthese (NADP+) Cofactor transaminasen en oxidatieve Vitamine B3: Niacine, Nicotinezuur, nicotinamide Lever, vlees, verse groenten, vis Vitamine B6: Pyridioxine (= pyridoxol), Tarwekiemen, verse groenten, vitamine PP Oxidatieve decarboxylaties, Beriberi (droge en natte vorm): spieratrofie, neurologische stoornissen, hartstoornissen, oedemen; Wernickekrosakoff syndroom Gecombineerd gebrek: beriberi, pellagra, kwashiorkor; dermatitis, slijmvliesontsteking (eczeem, conjunctivitis, glossitis, cheilosis), bloedvaten zichtbaar in cornea Pellagra: dermatitis, diarree, dementie (3 D’s), hyperpigmentatie van handen en halsstreek Neuropathieen, deficiëntie door pyridoxal, pyridoxamine eigeel, gist, vis, vlees, lever deaminasen (AZmetabolisme) Cofactor AZmetabolisme Bladgroenten, (orgaan)vlees Drager geactiveerde C1-units nietessentiële AZ en nucleotiden Drager actieve acylgroepen (CoA, acyl carrier proteïne in vetzuursynthase systeem) KH en VZ metabolisme Verbonden aan lysine in actieve site van carboxylasen Vitamine B12: Cobalamin Foliumzuur: Pantotheenzu Vitamine B5 ur: Biotine: Vitamine B8, vitamine H Vitamine C: L- ascorbinezuu r In heel veel voeding: vlees, lever, eieren, melk, bruin brood, verse broccoli Darmflora (individuele verschillen), gist, eieren, lever, melk(producten), vis, vlees Aardappel, bloemkool. Citrusvruchten (citroen, appelsien), kiwi, bosbes, snel gekookte aarappels Co-enzyme A Co-factor oxidoreductasen (proline in collageen) chronisch alcoholisme uitgelokt Zeer weinig voorkomend: pernicieuze anemie Spina bifida Komt niet voor Scheurbuik (collageenverzwakkin g): tanduitval, bloedend tandvlees, petechieen, subcutane hematomen Nierstenen (mits predispostie)