Toeristisch-recreatieve monitor Regio Arnhem Nijmegen

Toeristisch-recreatieve monitor
Regio Arnhem Nijmegen 2014
Economische betekenis sector anno 2014 en ontwikkeling 2011-2014
Rapportage in opdracht van
Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen
Juni 2015
Projectnummer
15.004
ZKA Consultants
Biesbosweg 16C
5145 PZ Waalwijk
tel.: 088-2100 250
e-mail: [email protected]
www.zka.nl
INHOUDSOPGAVE
1.
INLEIDING
5
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
Aanleiding
Doel
Leeswijzer
Verrichte werkzaamheden
5
5
5
6
2.
TOELICHTING ONDERZOEK
7
2.1.
2.2.
2.3.
Inleiding
Afbakening
Methodiek
7
7
9
3.
TOERISTISCH-RECREATIEF AANBOD 2014
11
3.1.
3.2.
3.3.
3.4.
Inleiding
Verblijfstoeristisch aanbod
Dagtoeristisch aanbod
Zakelijk aanbod
11
11
14
17
4.
OMVANG BEZOEK 2014
18
4.1.
4.2.
4.3.
4.4.
Inleiding
Verblijfstoeristisch bezoek
Dagtoeristisch bezoek
Zakelijk bezoek
18
18
23
28
5.
ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME EN RECREATIE 2014
29
5.1.
5.2.
5.3.
5.4.
Inleiding
Economische betekenis toerisme en recreatie
Economische betekenis naar categorie
Economische betekenis naar regio
29
29
30
31
6.
ONTWIKKELING 2011-2014
33
6.1.
6.2.
6.3.
6.4.
6.5.
6.6.
Inleiding
Ontwikkeling aanbod
Ontwikkeling bezoek
Ontwikkeling economische betekenis
Vergelijking economische betekenis met andere regio’s
Ontwikkeling van de bezetting in vergelijking met Nederland
33
34
34
37
38
39
1
ZKA Consultants & Planners
SAMENVATTING
Deze Monitor Toerisme en Recreatie is opgesteld in opdracht van het Regionaal
Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen, met als doel inzicht te geven in de
economische betekenis van toerisme en recreatie in die regio in 2014. Daarnaast
geeft de monitor inzicht in de ontwikkeling van deze economische betekenis in de
afgelopen drie jaar (2011-2014). Reeds eerder (in 2005, 2009 en 2011) is deze
monitor op vergelijkbare wijze uitgevoerd.
De gemeente Doesburg is in 2014 aan de regionale afbakening toegevoegd. In de
vergelijking 2011-2014 (hoofdstuk 6) is deze gemeente niet opgenomen, maar deze
is wel toegevoegd aan de economische betekenis (hoofdstuk 5).
Uit het onderzoek dat aan deze rapportage is voorafgegaan, zijn de volgende drie
ontwikkelingen gebleken:
Sector van economische betekenis
o Veel werkgelegenheid. De economische betekenis van toerisme en
recreatie in de regio Arnhem Nijmegen in 2014 is circa € 1,3 miljard en
levert circa 20.500-22.500 banen op (circa 6,5% van de regionale
werkgelegenheid, een iets hoger aandeel dan landelijk). Daarmee is de
sector qua werkgelegenheid in de regio groter dan (afzonderlijk) de
bouwsector, de transportsector en de publieke sector;
o Dagtoerisme verreweg dominant. De bestedingen in het verblijfstoerisme
bedroegen circa € 145,5 miljoen, het dagtoerisme leverde circa € 1,2
miljard op en het zakelijke toerisme circa € 33 miljoen. Binnen het
verblijfstoerisme is de hotelsector met bestedingen van € 96,8 miljoen
verreweg de belangrijkste sector. In de dagtoeristische sector zijn de
bestedingen van horecabezoek door met name inwoners (€ 316,8 miljoen)
en recreatief winkelen (€ 529 miljoen) dominant. Met ruim € 103 miljoen
bestedingen blijft evenementen ook een belangrijke deelsector voor het
dagtoerisme in de regio. Qua bezoekaantallen is buitenrecreatie een
belangrijke sector; qua bestedingen minder;
o Zakelijk markt essentieel. De zakelijke markt beperkt zich niet tot zakelijk
(dag)toerisme. Als circa 50% van de bestedingen in hotels worden
meegerekend (zakelijke overnachtingen) is deze omvang circa € 82 miljoen;
o Stabiele hotelsector. Ondanks de economische crisis steeg het aantal
hotelovernachtingen zeer licht. In Arnhem was de stijging sterker (+12%).
Wel staan de prijzen in met name de hotels middenklasse en luxe
behoorlijk onder druk.
Dalende trend
o Krimp van bestedingen. De bestedingen in de toeristische sector zijn in
vergelijking met 2011 met 3% gedaald. In het verblijfstoerisme daalden de
bestedingen met 5% (onder andere door dalende hotelprijzen) en in het
dagtoerisme met 3%;
2
ZKA Consultants & Planners
o
Aantal dagbezoeken neemt licht toe, betekenis neemt licht af. In het
dagtoerisme nam het bezoek per saldo met 2% toe (musea +5%, wandelen
en fietsen +23%). Door met name dalende prijzen nam de economische
betekenis toch met 3% af. De bestedingen in de horeca (uitgaan, -12%)
daalden door minder bezoek; hetzelfde gold voor evenementen (9% minder
bestedingen), onder andere door een fors lager aantal evenementen in het
Gelredome.
Krimp is met name volume-effect
De krimp in de toeristisch-recreatieve bestedingen (min € 34 miljoen) kan voor
80% worden verklaard door een negatief volume-effect (met name in het
dagtoerisme, door minder horecabezoek) en voor 20% door een negatief
prijseffect (in het verblijfs- en zakelijk toerisme).
3
ZKA Consultants & Planners
CONCLUSIES
Op basis van het voorgaande concluderen wij het volgende:
 Belangrijke sector. Toerisme en recreatie is een belangrijke sector in de regio
Arnhem Nijmegen. Het relatieve belang van de sector in de totale
werkgelegenheid is met 6,5% van de werkgelegenheid hoog. De
werkgelegenheid in het toerisme is groter dan bijvoorbeeld de publieke sector
in de regio;
 Veel potentie. De regio is zeer divers en omvat een behoorlijk dagrecreatief
aanbod (veel musea, attracties, evenementen, veel natuur), steden, platteland
en is bovendien een grensregio met een groot verzorgingsgebied. Ondanks de
potentie, maar conform de landelijke economische trend is de economische
betekenis tussen 2011-2014 niet gegroeid;
 Zonder afname horeca stijgt economische betekenis licht. De sterke afname
van horecabezoek in de regio Arnhem Nijmegen past in de landelijke trend. De
afname van de economische betekenis van toerisme in de regio wordt voor een
zeer groot deel verklaard door deze afname van de horeca. Als het
horecabezoek (uitgaan) geheel buiten beschouwing wordt gelaten in de
berekening voor 2011 en 2014, stijgt de economische betekenis van de regio
zelfs (een toename van € 947 miljoen tot € 956 miljoen);
 Hotelsector essentieel. De hotelsector is dominant binnen het verblijfstoerisme
in de regio (58% van de overnachtingen). De bezetting van hotels in de regio
Arnhem Nijmegen daalde ondanks de economische crisis slechts licht, maar de
prijzen van met name de hotels middenklasse en luxe zijn fors gedaald (soms
tot 20%) en het verschil met de prijzen van B & B’s en hotels met 1 of 2 sterren
wordt steeds kleiner. De bezetting van de goedkopere hotels is gedaald door de
komst van bed- and breakfasts (verdringing) en enkele hotels in de luxere klasse
zijn gesloten. De zakelijke markt is afgenomen en dat zet de bestedingen onder
druk. Dit past in de landelijke trend van dalende bezettingsgraden in het
segment vanaf drie sterren, al is landelijk in 2014 het tij al gekeerd (betere
prijzen en een wat hogere bezettingsgraad);
 ‘Goedkope’ activiteiten populair. Het aantal dagbezoeken in de regio Arnhem
Nijmegen in 2014 kwam uit op circa 44 miljoen. Het aantal bezoeken door
wandelen, fietsen en museumbezoek (activiteiten met lage bestedingen per
persoon) groeide, terwijl het aantal horeca- en evenementbezoeken (hoge
bestedingen per bezoek) fors daalde;
 Beperkte vernieuwing. De groei van het aanbod in dag- en verblijfstoerisme
bestaat vrijwel geheel uit een toename van het aantal bed- and breakfasts en
hotels in de laagste klasse. Binnen dagrecreatie groeide het aanbod met slechts
enkele bedrijven. In de meeste andere categorieën bleef het aanbod constant
of nam iets af (groepsaccommodaties);
 Schaal vaak te klein. Een toeristische regio kan groeien door schaal te
ontwikkelen, bijvoorbeeld door een nieuw hotel, een grote dagrecreatieve
trekker of een groter bungalowpark. Wat dat betreft ontbreekt grootschaligheid van verblijf In de regio Arnhem Nijmegen. Er wordt met name kleinschalig
ontwikkeld door hotels- en bed- and breakfasts, al er is wel sprake van plannen
voor drie hotels (in Lent, Arnhem en Nijmegen, waarvan één groot hotel).
4
ZKA Consultants & Planners
1.
INLEIDING
1.1.
Aanleiding
Reeds een aantal jaren wordt twee- of driejaarlijks de economische betekenis van
toerisme in de regio Arnhem Nijmegen in kaart gebracht door ZKA, zoals in 2005,
2009 en 2011. In 2015 ontstond de opnieuw de behoefte om de monitor te
herhalen om inzichtelijk te krijgen hoe de (betekenis van de) toeristische sector in
de regio Arnhem Nijmegen zich in de periode 2011-2014 heeft ontwikkeld
Vervolgens heeft RBT KAN ZKA Consultants & Planners gevraagd om dit onderzoek
wederom uit te voeren. Hierbij is omwille van de vergelijkbaarheid in hoofdlijnen
dezelfde opzet en methodiek aangehouden als in 2009 en 2011.
1.2.
Doel
Primair doel van de monitor is om inzicht te krijgen in de economische betekenis
van de toeristisch-recreatieve sector in de regio – uitgedrukt in bestedingen en
werkgelegenheid – in 2014 en de ontwikkeling in de periode 2011-2014. Daarnaast
is het wenselijk het marktaandeel van de regio Arnhem Nijmegen ten opzichte van
Gelderland en heel Nederland te bepalen voor wat betreft de omvang van de
verblijfstoeristische vraag (= aantal overnachtingen).
1.3.
Leeswijzer
Deze rapportage is als volgt opgebouwd:
 Eerst is een nadere toelichting op het onderzoek gegeven. Hierbij is ingegaan op
de methodiek en de afbakening/indeling (hoofdstuk 2);
 Daarna is een beeld geschetst van het toeristisch-recreatief aanbod in de regio
(hoofdstuk 3);
 Aansluitend is ingegaan op de omvang van het toeristisch-recreatief bezoek. In
dit hoofdstuk is tevens aandacht besteed aan het marktaandeel van de regio
ten opzichte van Gelderland en Nederland (hoofdstuk 4);
 Vervolgens is ingegaan op de economische betekenis van toerisme en recreatie
in de regio anno 2014 uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid
(hoofdstuk 5);
 Tot slot is de ontwikkeling van de sector in de periode 2011-2014 geanalyseerd
(hoofdstuk 6).
5
ZKA Consultants & Planners
1.4.
Verrichte werkzaamheden
Ten behoeve van deze studie zijn de volgende werkzaamheden verricht:
 Startbespreking;
 Actualiseren aanbodbestand en vragenlijst bedrijfsenquêtes. De input voor de
wijzigingen van het adressenbestanden t.o.v. 2011 is afkomstig van de
gemeenten;
 Bedrijfsenquêtes;
 Deskresearch;
 Dataverwerking en analyse resultaten;
 Rapportage en toelichting.
6
ZKA Consultants & Planners
2.
TOELICHTING ONDERZOEK
2.1.
Inleiding
In dit hoofdstuk is een nadere toelichting op het onderzoek gegeven. Hierbij is
gestart met de afbakening en indeling van het onderzoeksonderwerp (2.2.).
Vervolgens is ingegaan op de gehanteerde methodiek (2.3.).
2.2.
Afbakening
In deze paragraaf is ingegaan op de afbakening en indeling van het
onderzoeksonderwerp. Hierbij komt eerst de regionale afbakening en indeling aan
bod en vervolgens de afbakening van de toeristisch-recreatieve sector.
2.2.1.
Regionale afbakening
De regio bestond eind 2014 – het basisjaar voor deze studie – uit 18 gemeenten.
Hiermee is de gehanteerde regionale afbakening in deze studie vrijwel gelijk aan die
van de meting in 2011, alleen Doesburg is in 2014 als gemeente toegevoegd. De
gemeenten Groesbeek, Millingen aan den Rijn en Ubbergen zijn gefuseerd tot de
gemeente Groesbeek (per 1-1-2016: Berg en Dal). Omwille van een goede
vergelijking is Doesburg opgenomen in de raming van de economische betekenis,
maar in de vergelijking 2011-2014 is Doesburg buiten beschouwing gelaten. Op de
kaart op de volgende pagina is de begrenzing van de regio exclusief het Duitse
Kranenburg aangegeven1. In tabel 2.1. op de volgende pagina is aangegeven uit
welke gemeenten deze deelregio’s bestaan.
Figuur 2.1.
1
Begrenzing regio Arnhem Nijmegen
Waar mogelijk is het Duitse Kranenburg meegenomen omdat ondernemers uit deze plaats zijn
aangesloten bij het RBT KAN.
7
ZKA Consultants & Planners
Tabel 2.1.
Deelregio
Arnhem
Betuwe
Doesburg
Gelderse Poort
Deelregio’s in de regio Arnhem Nijmegen
Gemeenten
Arnhem (incl. Het Nationale Park De Hoge Veluwe)
Overbetuwe
Doesburg
Groesbeek, Lingewaard, Millingen a/d Rijn, Rijnwaarden,
Ubbergen, Kranenburg (D)
Liemers
Duiven, Westervoort, Zevenaar, Rijnwaarden
Nijmegen
Nijmegen
Rijk van Nijmegen
Beuningen, Groesbeek, Heumen, Mook en Middelaar, Ubbergen,
Wijchen, Millingen aan den Rijn
Veluwezoom
Renkum, Rheden, Rozendaal
Ten opzichte van de meting in 2011 is de afbakening van de deelregio Liemers
gewijzigd: Rijnwaarden is hier aan toegevoegd.
Overlap van deelregio’s zorgt dat som der delen kan afwijken van totaal
Zoals uit bovenstaande tabel en de figuur op de vorige pagina kan worden
afgelezen worden een aantal gemeenten in dit onderzoek tot meer dan één
deelregio gerekend. In de tabellen met bovenstaande deelregio’s in de verdere
hoofdstukken tellen deze zeven deelregio’s dus op tot meer dan het totaal van de
regio Arnhem Nijmegen. Als in de tabellen wordt gesproken van het totaal heeft
dit betrekking op het totaal van de regio Arnhem Nijmegen en niet op de som van
de zeven deelregio’s.
2.2.2.
Afbakening toerisme
In de monitor zijn zowel verblijfstoerisme, dagtoerisme als zakelijk bezoek
meegenomen, aangezien dit de drie segmenten zijn waar de focus van het RBT KAN
op ligt. De afbakening en categoriale indeling van toerisme voor dit onderzoek is
gelijk aan die van de meting in 2011.
Categoriale indeling toeristisch-recreatieve sector
In deze monitor zijn de volgende toeristisch-recreatieve categorieën onderscheiden:
Verblijfstoerisme2:
1. Hotels/pensions/B&B standaard (0-2 sterren);
2. Hotels middenklasse en luxe (3-5 sterren);
3. Bungalows (inclusief appartementen);
4. Campings vaste plaatsen (seizoen- en jaarplaatsen);
5. Campings toeristische plaatsen;
6. Groepsaccommodaties;
7. Watersport (passanten) (jachthavens);
8. Watersport vast (jachthavens).
2
Er is een ondergrens van 5 slaapplaatsen gehanteerd.
8
ZKA Consultants & Planners
Dagtoerisme3:
9. Attracties (inclusief dierentuinen);
10. Musea en bezienswaardigheden;
11. Evenementen;
12. Rondvaarten;
13. Golf;
14. Routegebonden buitenrecreatie (wandelen en fietsen);
15. Recreatief winkelen;
16. Horecabezoek.
Zakelijk bezoek:
17. Markt voor (semi-)zakelijke bijeenkomsten (MICE: meetings, incentives,
conventions, events).
2.3.
Methodiek
Om de gewenste informatie inzichtelijk te krijgen zijn in dit onderzoek twee
methodieken voor de verzameling van de data gehanteerd:
 Bedrijfsenquête onder toeristische aanbieders;
 Deskresearch.
Bedrijfsenquête
Voor het inzichtelijk maken van de bezoekersaantallen en overnachtingen en
omzetten/bestedingen, etc., alsmede het aanvullen en verifiëren van het niveau en
de capaciteit, zijn interviews verricht onder toeristisch-recreatieve aanbieders in de
regio. Gestart is met het opstellen/actualiseren van het adresbestand, Hiervoor is
gebruik gemaakt van bestanden van het RBT KAN. Het geactualiseerde
adresbestand is voorafgaand aan het veldwerk ter controle en completering
voorgelegd aan de gemeenten in de regio. Ook is aan de gemeenten gevraagd
bezoekersaantallen van de relevante evenementen aan te dragen. Om het
draagvlak bij de ondernemers voor het onderzoek te bevorderen is door het RBT,
voorafgaand aan het veldwerk, een aanbevelingsbrief verstuurd die het belang van
het onderzoek onderstreept. Vervolgens hebben de bedrijven in de populatie per email een link naar de online vragenlijst ontvangen. Aansluitend zijn de bedrijven
gebeld en telefonische enquêtes afgenomen totdat de streefrespons was
gerealiseerd.
Bij de bedrijfsenquête zijn de volgende categorieën meegenomen:
 Hotels;
 Campings;
 Bungalows;
 Groepsaccommodaties;
 Jachthavens;
3
Voor de attracties en evenementen (met minimaal een bovenregionale betekenis) is een ondergrens van
25.000 bezoeken per jaar gehanteerd. Voor de andere categorieën bedraagt de ondergrens 10.000
bezoeken per jaar.
9
ZKA Consultants & Planners





Attracties;
Musea en bezienswaardigheden;
Rondvaarten;
Golf;
Zaalaccommodaties.
Respons: 48% heeft meegewerkt
In totaal is een respons van circa 48% gerealiseerd binnen de onderzoekspopulatie.
Een overzicht van de respons uitgesplitst naar de verschillende categorieën is
opgenomen in tabel 2.2.
Tabel 2.2.
Overzicht respons bedrijfsenquête
Categorie
Populatie
Hotels/B&B
139
Campings
67
Bungalows
23
Groepsaccommodaties
17
Jachthavens
17
Attracties
11
Musea en bezienswaardigheden
25
Rondvaarten
2
Golfbanen
8
Zaalaccommodaties
109
Totaal
418
Gerealiseerd
67
39
14
6
10
6
18
1
5
36
202
Respons
48%
58%
61%
36%
59%
55%
72%
50%
57%
33%
48%
Deze respons van 48% kan als zeer hoog worden beschouwd. Veelal wordt in
onderzoeken een respons van 20-30% al als hoog bestempeld. Tijdens de vorige
meting in 2011 werd een iets hogere respons behaald (circa 53%).
Deskresearch
Voor deze monitor is gebruik gemaakt van deskresearch om het toeristischrecreatieve aanbod te inventariseren. Hiervoor is primair gebruik gemaakt van de
databestanden van het RBT KAN waarna de gemeenten gevraagd zijn de
adresbestanden te controleren en aan te vullen.
Daarnaast is deskresearch verricht om de dagtoeristische activiteiten die niet via de
bedrijfsenquête inzichtelijk zijn gemaakt in kaart te brengen. Dit betreft de
categorieën routegebonden buitenrecreatie, recreatief winkelen en horeca-bezoek.
Hiervoor is primair gebruik gemaakt van het ContinuVrijeTijdsOnderzoek (CVTO) van
NBTC-NIPO Research.
Tevens is gebruik gemaakt van deskresearch voor de bepaling van de parameters
(bestedingen4, arbeidscoëfficiënten, etc.) voor de berekening van de economische
betekenis. Ook voor het bepalen van de marktaandelen van de regio Arnhem
Nijmegen ten opzichte van Gelderland en Nederland zijn externe bronnen
bestudeerd (m.n. CBS).
4
De bestedingsprofielen zijn gebaseerd op de resultaten van de enquêtes in combinatie met aanvullend
deskresearch (o.a. tarievenonderzoek).
10
ZKA Consultants & Planners
3.
TOERISTISCH-RECREATIEF AANBOD 2014
3.1.
Inleiding
In dit hoofdstuk is een beeld geschetst van het toeristisch-recreatief aanbod in de
regio Arnhem Nijmegen. Hierbij is eerst ingegaan op het verblijfstoeristisch aanbod
(3.2.) en vervolgens op het dagtoeristisch aanbod (3.3.). Tot slot is het zakelijk
aanbod geschetst (3.4.).
Overlap van deelregio’s zorgt dat som der delen kan afwijken van totaal
Aangezien verschillende gemeenten tot meerdere regio’s kunnen behoren (zie ook
hoofdstuk 2), kan de optelling van het aanbod in de zeven deelregio’s in de tabellen
in dit hoofdstuk groter zijn dan het totale aanbod in de regio Arnhem Nijmegen.
3.2.
Verblijfstoeristisch aanbod
In deze paragraaf wordt het verblijfstoeristisch aanbod in de regio Arnhem
Nijmegen behandeld. Hierbij is een nadere indeling gemaakt naar de volgende
categorieën:
 Hotels (3.2.1.);
 Campings (3.2.2.);
 Bungalows (3.2.3.);
 Groepsaccommodaties (3.2.4.);
 Jachthavens (3.2.5.).
Het aanbod – aantallen bedrijven en capaciteiten – is geïnventariseerd op basis van
de bestanden uit 2011, die zijn gecontroleerd en aangevuld op basis van de
enquêtes door de afzonderlijke gemeenten.
3.2.1.
Hotels
De categorie hotels is afgebakend als alle hotels, pensions en bed & breakfast
accommodaties met minimaal 5 slaapplaatsen. Tabel 3.1 is een weergave van het
aantal hotels in de regio, uitgesplitst naar sterrenklasse. Hieruit blijkt dat er 139
hotels, pensions en bed & breakfast accommodaties in de regio zijn gevestigd. Het
merendeel van dit aanbod, circa 56%, heeft geen ster. Bijna 9% heeft 1 of 2 sterren
en 35% van het aanbod betreft hotels met 3 of 4 sterren. Het hotelaanbod is met
name geconcentreerd in de deelregio’s De Gelderse Poort en Rijk van Nijmegen.
Daarnaast is er uiteraard een concentratie van hotels in de steden Arnhem en
Nijmegen.
11
ZKA Consultants & Planners
Tabel 3.1.
Aantal hotels naar sterrenklassen, regio Arnhem Nijmegen 2014
Regio
0*
1*
2*
3*
4*
Arnhem
13
1
1
5
5
Betuwe
6
0
0
2
0
Doesburg
2
0
0
1
0
De Gelderse Poort
26
3
3
8
4
Liemers
3
0
0
3
1
Nijmegen
10
1
1
4
4
Rijk van Nijmegen
21
2
3
11
4
Veluwezoom
9
0
2
1
7
Totaal regio
78
5
7
27
22
Totaal
25
8
3
44
7
20
41
19
139
De hotels in de regio hebben gezamenlijk ruim 6.600 bedden, zoals blijkt uit tabel
3.2. De deelregio Arnhem heeft bijna een kwart van het totaal aantal bedden in de
regio. Ook in de deelregio’s Veluwezoom, De Gelderse Poort en het Rijk van
Nijmegen zijn relatief veel hotelbedden te vinden.
Tabel 3.2.
Aantal bedden naar sterrenklassen, regio Arnhem Nijmegen 2014
Regio
0*
1*
2*
3*
4*
Arnhem
134
10
14
467
971
Betuwe
72
0
0
132
0
Doesburg
22
0
0
50
0
De Gelderse Poort
301
63
196
377
484
Liemers
22
0
0
216
350
Nijmegen
76
8
34
195
632
Rijk van Nijmegen
187
50
196
544
571
Veluwezoom
88
0
38
43
1.302
Totaal regio
788
81
282
1.647
3.851
Totaal
1.596
204
72
1.421
588
945
1.302
1.471
6.649
Bijna 83% van het totaal aantal slaapplekken in de regio Arnhem Nijmegen is te
vinden in hotels met 3 of 4 sterren. Dit wordt veroorzaakt door een relatief grote
schaalgrootte van deze hotels in vergelijking met het 0-2 sterrensegment. In dat
segment zijn de accommodaties vaak kleinschaliger van opzet.
3.2.2.
Campings
In de regio Arnhem Nijmegen zijn 59 campings gevestigd met 5 standplaatsen of
meer. Deze campings hebben in totaal bijna 9.400 plaatsen/eenheden. In tabel 3.3
is het kampeeraanbod in de regio weergegeven. Hierbij wordt onderscheid gemaakt
tussen vaste standplaatsen (zoals stacaravans), toeristische standplaatsen en
trekkershutten (overige eenheden). Uit de tabel blijkt dat de totale
kampeercapaciteit voor circa twee derde uit vaste standplaatsen bestaat (68%) en
voor circa een derde (32%) uit toeristische eenheden.
12
ZKA Consultants & Planners
Tabel 3.3.
Kampeeraanbod regio Arnhem Nijmegen 2014
Aantal
Aantal vaste Aantal toeristische
campings
plaatsen
plaatsen
Arnhem
4
434
687
Betuwe
3
414
125
Doesburg
2
1.184
62
De Gelderse Poort
21
1.007
1.062
Liemers
10
1.959
303
Nijmegen
0
0
0
Rijk van Nijmegen
29
1.564
1.107
Veluwezoom
8
515
381
Totaal regio
59
6.488
2.905
Overige
eenheden
4
3
2
18
10
0
26
8
56
Totale
capaciteit
1.125
542
1.248
2.087
2.272
0
2.697
904
9.380
Een concentratie van de kampeercapaciteit is te vinden in de deelregio’s Rijk van
Nijmegen, Liemers en De Gelderse Poort.
3.2.3.
Bungalowparken
In tabel 3.4 is het aanbod aan bungalows en appartementen van complexen met
minimaal 5 slaapplaatsen inzichtelijk gemaakt. De regio telt 23 aanbieders, die
gezamenlijk 376 bungalows/appartementen verhuren. In totaal gaat het om bijna
2.000 toeristische slaapplaatsen.
Tabel 3.4.
Aanbod bungalows/appartementen regio Arnhem Nijmegen 2014
Aantal bedrijven Aantal eenheden
Aantal bedden
Arnhem
1
81
405
Betuwe
0
0
0
Doesburg
0
0
0
De Gelderse Poort
12
60
314
Liemers
0
0
0
Nijmegen
1
15
60
Rijk van Nijmegen
14
250
1.396
Veluwezoom
1
17
66
Totaal regio
23
376
1.983
De meeste capaciteit in de regio Arnhem Nijmegen bevindt zich in de deelregio Rijk
van Nijmegen, waar ruim 70% van de totale capaciteit geconcentreerd is.
3.2.4.
Groepsaccommodaties
De regio Arnhem Nijmegen telt 17 groepsaccommodaties. Deze
logiesaccommodaties beschikken gezamenlijk over bijna 1.300 bedden. De helft van
deze capaciteit is in de deelregio het Rijk van Nijmegen gevestigd.
13
ZKA Consultants & Planners
Tabel 3.5.
Aanbod groepsaccommodaties regio Arnhem Nijmegen 2014
Aantal bedrijven
Aantal bedden
Arnhem
2
221
Betuwe
0
0
Doesburg
0
0
De Gelderse Poort
4
342
Liemers
1
150
Nijmegen
0
0
Rijk van Nijmegen
10
743
Veluwezoom
4
178
Totaal regio
17
1.292
3.2.5.
Jachthavens
De regio telt 17 jachthavens, met een totale capaciteit van ruim 3.600 ligplaatsen.
Het overgrote deel betreft vaste ligplaatsen, ruim 92%. In de praktijk is het
overigens zeer gebruikelijk dat ook jachthavens met (bijna) uitsluitend vaste
plaatsen passantenovernachtingen realiseren door passanten toe te staan op vaste
ligplaatsen, waarvan de ligplaatshouder afwezig is.
Tabel 3.6.
Aanbod jachthavens regio Arnhem Nijmegen 2014
Aantal
Aantal vaste Aantal passantenjachthavens
plaatsen
plaatsen
Arnhem
1
25
20
Betuwe
0
0
0
Doesburg
2
300
70
De Gelderse Poort
1
370
20
Liemers
7
1.944
70
Nijmegen
0
0
0
Rijk van Nijmegen
5
881
125
Veluwezoom
2
201
1
Totaal regio
17
3.351
286
3.3.
Totaal aantal
plaatsen
45
0
370
390
2.014
0
1.006
202
3.637
Dagtoeristisch aanbod
In deze paragraaf wordt het dagtoeristisch aanbod in de regio Arnhem Nijmegen
behandeld. Hierbij is een nadere indeling gemaakt naar de volgende categorieën:
 Attracties (3.3.1.);
 Musea en bezienswaardigheden (3.3.2.);
 Evenementen (3.3.3.);
 Rondvaarten (3.3.4.);
 Golf (3.3.5.).
14
ZKA Consultants & Planners
3.3.1.
Attracties
De regio Arnhem Nijmegen telt in totaal 11 attracties met minimaal 25.000
bezoekers op jaarbasis. Burgers’ Zoo in Arnhem trekt van deze attracties de meeste
bezoekers. In hoofdstuk 4 is een verdere uitwerking van de bezoekersaantallen
opgenomen.
Tabel 3.7.
Aanbod attracties regio Arnhem Nijmegen 2014
Aantal attracties
Arnhem
1
Betuwe
0
Doesburg
0
De Gelderse Poort
1
Liemers
0
Nijmegen
5
Rijk van Nijmegen
3
Veluwezoom
2
Totaal regio
11
3.3.2.
Musea en bezienswaardigheden
In de regio Arnhem Nijmegen zijn 25 musea en bezienswaardigheden meegenomen
waarvan bekend is dat zij minimaal 10.000 bezoekers per jaar trekken. In hoofdstuk
4 zijn de bezoekersaantallen van deze musea en bezienswaardigheden
weergegeven.
Tabel 3.8.
Aanbod musea en bezienswaardigheden 2014
Aantal musea/bezienswaardigheden
Arnhem
9
Betuwe
0
Doesburg
2
De Gelderse Poort
2
Liemers
0
Nijmegen
5
Rijk van Nijmegen
8
Veluwezoom
3
Totaal regio
25
3.3.3.
Evenementen
De gegevens voor de inventarisatie van het aanbod in evenementen, en de daarbij
horende bezoekersaantallen, zijn verkregen via de gemeenten. Hierbij zijn zowel
betaalde als gratis evenementen meegenomen met minimaal 25.000 bezoekers en
minimaal een regionaal marktbereik. In totaal gaat het om 39 evenementen in de
regio Arnhem Nijmegen. De bezoekersaantallen zijn opgenomen in hoofdstuk 4.
15
ZKA Consultants & Planners
Tabel 3.9.
Aanbod evenementen regio Arnhem Nijmegen 2014
Regio
Aantal evenementen
Arnhem
13
Betuwe
4
Doesburg
1
De Gelderse Poort
5
Liemers
1
Nijmegen
7
Rijk van Nijmegen
7
Veluwezoom
2
Totaal regio
39
3.3.4.
Rondvaarten
In de regio Arnhem Nijmegen zijn twee rondvaartbedrijven actief.
Tabel 3.10.
Aanbod rondvaarten regio Arnhem Nijmegen 2014
Aantal bedrijven
Arnhem
0
Betuwe
0
Doesburg
0
De Gelderse Poort
1
Liemers
1
Nijmegen
1
Rijk van Nijmegen
0
Veluwezoom
0
Totaal regio
2
3.3.5.
Golf
In de regio Arnhem Nijmegen zijn 8 golfbanen gevestigd. Deelregio het Rijk van
Nijmegen telt met drie golfbanen de meeste banen. In deze regio liggen twee 18holes banen en een 45-holes baan. Hierdoor is dit ook de deelregio met de meeste
capaciteit in holes.
Tabel 3.11.
Aanbod golfbanen regio Arnhem Nijmegen 2014
Aantal golfbanen
Aantal holes
Arnhem
2
36
Betuwe
2
36
Doesburg
0
0
De Gelderse Poort
1
45
Liemers
0
0
Nijmegen
0
0
Rijk van Nijmegen
3
81
Veluwezoom
1
27
Totaal regio
8
180
16
ZKA Consultants & Planners
3.4.
Zakelijk aanbod
Het aanbod op de markt voor (semi-)zakelijke bijeenkomsten – ook wel MICE- markt
genoemd (Meetings, Incentives, Conventions and Events) laat zien dat de regio
Arnhem Nijmegen beschikking heeft over 109 accommodaties voor zakelijke
bijeenkomsten met in totaal ruim 640 zalen en een capaciteit van ruim 43.000
stoelen.
Tabel 3.12.
Aanbod markt voor (semi-)zakelijke bijeenkomsten 2014
Aantal accommodaties
Aantal zalen
Aantal stoelen
Arnhem
27
165
13.161
Betuwe
7
20
1.775
Doesburg
3
6
60
De Gelderse Poort
17
100
4.046
Liemers
12
39
5.405
Nijmegen
12
111
8.093
Rijk van Nijmegen
25
130
6.842
Veluwezoom
20
155
7.162
Totaal regio
109
643
43.088
17
ZKA Consultants & Planners
4.
OMVANG BEZOEK 2014
4.1.
Inleiding
In dit hoofdstuk is de omvang van het toeristisch-recreatief bezoek aan de regio
geanalyseerd. Eerst is ingegaan op de omvang van het verblijfstoeristisch bezoek
(4.2.). Vervolgens is gekeken naar het dagtoeristisch (4.3.) en zakelijk bezoek (4.4.)
aan de regio.
Overlap van deelregio’s zorgt dat som der delen kan afwijken van totaal
Aangezien verschillende gemeenten tot meerdere regio’s kunnen behoren (zie ook
hoofdstuk 2), kan het totaal aantal overnachtingen of bezoeken van de acht
deelregio’s in de tabellen in dit hoofdstuk groter zijn dan de totale vraag in de regio
Arnhem Nijmegen.
4.2.
Verblijfstoeristisch bezoek
In de bedrijfsenquête zijn de bedrijven onder meer gevraagd naar het aantal
overnachtingen in 2014. Gebaseerd op deze gegevens, aangevuld met de
capaciteiten, zijn voor alle verblijfstoeristische categorieën bezettingsgraden
berekend. Het gebruik van de verblijfstoeristische accommodaties (voor de gehele
populatie) is ingeschat op basis van de capaciteiten (zie 3.2) en de bezettingsgraden
resulterend uit de enquêtes.
In deze paragraaf is eerst ingegaan op de overnachtingen per deelsector. Deze zijn
in paragraaf 4.2.6. geresumeerd. Hierbij zijn deze gegevens tevens afgezet tegen het
totaal aantal overnachtingen in Gelderland en Nederland om daarmee het
marktaandeel van de regio inzichtelijk te maken. In de laatste drie subparagrafen is
aandacht besteed aan de herkomst van de verblijfstoeristen, hun motief om in de
regio Arnhem Nijmegen te verblijven en de boekingswijze.
4.2.1.
Hotels
Ruim 930.000 hotelovernachtingen in de regio…
De hotels in de regio Arnhem Nijmegen realiseerden in 2014 een gemiddeld
bedbezettingspercentage van circa 39%. Op basis van dit percentage vonden er in
2014 circa 930.000 hotelovernachtingen plaats in de regio. Dit is circa 33% van het
totale aantal hotelovernachtingen in Gelderland.
18
ZKA Consultants & Planners
…waarvan circa de helft een toeristisch karakter heeft
De hotelvraag is uitgesplitst naar drie segmenten: toeristische vraag, zakelijke vraag
en congresvraag5. De helft (circa 52%) van de hotelovernachtingen in de regio heeft
een toeristisch karakter. Circa 28% heeft een zakelijk karakter en circa 20% had
betrekking op de congresvraag. Dit betekent dat het aantal (semi-)zakelijke
overnachtingen in hotels circa 446.000 bedroeg in 2014 en het aantal toeristische
overnachtingen circa 484.000.
4.2.2.
Campings
Circa 350.000 toeristische kampeerovernachtingen in de regio
Op basis van de resultaten van de bedrijfsenquête is berekend dat het gemiddeld
aantal persoonsovernachtingen per standplaats in 2014 circa 105 bedroeg. Dit
betekent dat er in de regio Arnhem Nijmegen in 2014 in totaal ruim 350.000
toeristische overnachtingen op campings werden doorgebracht (exclusief
overnachtingen op vaste plaatsen). Het aantal overnachtingen op vaste plaatsen is
niet vermeld in het totaal aantal overnachtingen maar ramen we op circa 730.000.
De bestedingen op basis van deze overnachtingen zijn wel berekend in de
economische betekenis.
4.2.3.
Bungalows
Bijna een kwart miljoen overnachtingen in bungalows/appartementen
De slaapplaatsbezettingsgraad voor bungalows (incl. appartementen) in de regio
Arnhem Nijmegen is op basis van gegevens uit de bedrijfsenquête geschat op circa
31% in 2014. De huisjesbezetting ramen we op circa 40%.
Met bijna 2.000 slaapplaatsen in de regio betekent deze bezettingsgraad, dat er in
2014 ruim 225.000 toeristische overnachtingen werden doorgebracht in bungalows.
4.2.4.
Groepsaccommodaties
Bijna 100.000 overnachtingen in groepsaccommodaties in de regio
De groepsaccommodaties in de regio Arnhem Nijmegen hadden in 2014 een
gemiddelde bedbezettingsgraad van 21,2%.
Met een capaciteit van bijna 1.300 bedden betekent dit, dat er in 2014 bijna
100.000 overnachtingen in groepsaccommodaties hebben plaatsgevonden.
5
Onder zakelijke vraag worden overnachtingen verstaan in het kader van bezoeken aan
bedrijven/organisaties in de regio. Veelal hebben deze “reizen” een individueel karakter. Onder
congresvraag worden overnachtingen verstaan in het kader van het bijwonen van een (meerdaags)
congres, symposium of cursus in de regio.
19
ZKA Consultants & Planners
4.2.5.
Jachthavens
Aangezien passantenovernachtingen in jachthavens zowel kunnen plaatsvinden op
passantenplaatsen als op vaste ligplaatsen, zoals uit de praktijk is gebleken, is de
bezetting bepaald over de totale capaciteit. De bezetting is uitgedrukt in het
gemiddeld aantal persoonovernachtingen per plaats. Voor 2014 resulteert dit in een
gemiddelde van 2,4 persoonsovernachtingen per plaats. Dit gegeven leidt tot bijna
8.700 passantenovernachtingen (uitgedrukt in personen) in de jachthavens in de
regio Arnhem Nijmegen in 2014.
4.2.6.
Totaal aantal overnachtingen en marktaandeel
Ruim 1,6 miljoen overnachtingen in de regio Arnhem Nijmegen in 2014
Door het resumeren van de voorgaande gegevens is berekend dat in 2014 in totaal
ruim 1,6 miljoen overnachtingen hebben plaatsgevonden in de regio Arnhem
Nijmegen6. Het merendeel (58%) hiervan vond plaats in hotels.
Op campings werd circa 21% van de totale overnachtingen doorgebracht en in
bungalows circa 14%.
Tabel 4.1.
Overnachtingen regio Arnhem Nijmegen naar logiesvorm
Categorie
Overnachtingen 2014
Hotels
930.432 (58%)
Campings (toeristisch)
345.424 (21%)
Bungalows
225.594 (14%)
Groepsaccommodaties
99.834 (6%)
Jachthavens (passanten)
8.694 (1%)
Totaal
1.609.978 (100%)
Circa 1,2 miljoen toeristische overnachtingen
Zoals eerder in dit hoofdstuk beschreven, is bijna de helft van de
hotelovernachtingen in de regio toeristisch. In totaal zijn er in 2014 in de regio
Arnhem Nijmegen circa 1,2 miljoen toeristische overnachtingen gerealiseerd in de
verblijfstoeristische sector. Dat is circa 72% van het totaal aantal overnachtingen.
Rijk van Nijmegen deelregio met meeste overnachtingen
Onderstaande tabel is een weergave van het aantal overnachtingen van alle
logiesaccommodaties per deelregio. Hieruit kan worden afgeleid dat de meeste
overnachtingen, een derde van het totaal, plaatsvinden in het Rijk van Nijmegen.
6
Dit is inclusief zakelijke en semi-zakelijke overnachtingen in hotels, maar exclusief het aantal
overnachtingen op vaste staanplaatsen op campings en vaste ligplaatsen in jachthavens.
20
ZKA Consultants & Planners
De deelregio Arnhem heeft ongeveer een kwart het totale aantal overnachtingen in
de regio Arnhem Nijmegen en De Gelderse Poort circa 20%.
Tabel 4.2.
Overnachtingen naar deelregio 2014
Categorie
Arnhem
Betuwe
Doesburg
De Gelderse Poort
Liemers
Nijmegen
Rijk van Nijmegen
Veluwezoom
Totaal regio
4.2.7.
Overnachtingen 2014
401.915
50.580
23.044
346.323
139.669
142.258
539.845
257.531
1.609.978
Herkomst verblijfstoeristen
Aan de verblijfstoeristische accommodaties is tevens gevraagd naar de afkomst van
hun verblijfsgasten. Hierbij wordt onderscheid gemaakt naar de regio Arnhem
Nijmegen, de rest van Nederland of het buitenland. Van alle toeristische
verblijfsgasten in de regio is ruim 10% afkomstig uit de regio zelf, circa 62% uit de
rest van Nederland en ongeveer 28% uit het buitenland. Een uitsplitsing naar type
verblijfsaccommodatie is opgenomen in tabel 4.3.
Tabel 4.3.
Herkomst toeristische verblijfsgasten
Regio
Overig Nederland
Hotels toeristisch
5%
69%
Campings toeristisch
11%
46%
Bungalows
13%
67%
Groepsaccommodaties
20%
77%
Watersport (passanten)
14%
39%
Totaal toeristisch
10%
62%
Buitenland
28%
42%
20%
4%
48%
28%
Van de (semi-) zakelijke gasten komt circa 4% uit de regio Arnhem Nijmegen (in
aantallen gaat het om bijna 20.000 gasten), 60% uit overig Nederland en circa 36%
uit het buitenland. In totaal betekent dit dat van alle verblijfsgasten in de regio
Arnhem Nijmegen ongeveer 10% afkomstig is uit de regio, 62% uit de rest van
Nederland en 28% uit het buitenland. Het belangrijkste herkomstland voor de
buitenlandse toeristen blijkt Duitsland te zijn. Daarnaast worden met name België
en Groot-Brittannië als belangrijkste herkomstlanden genoemd.
In vergelijking met de meting in 2011 is de herkomst van gasten vrij stabiel gebleven
(de percentages lagen in 2011 op respectievelijk 8% gasten uit de regio, 63% uit de
rest van Nederland en 29% uit het buitenland). Wel is bij de verblijfsgasten een
toename van buitenlandse gasten te constateren (was 23% in 2011) terwijl het
aandeel (semi-) zakelijke gasten uit het buitenland is afgenomen (was 42% in 2011).
Het aandeel semi-) zakelijke gasten uit de regio is daarentegen toegenomen van
0,4% in 2011 naar 4% in 2014.
21
ZKA Consultants & Planners
4.2.8.
Bezoekmotief
Aan de verblijfsaccommodaties is ook gevraagd naar de drie meest voorkomende
redenen/motieven voor hun toeristische gasten om naar de regio Arnhem Nijmegen
te komen. De vraagstelling was gesloten met de volgende antwoordcategorieën:
 Rust en ruimte;
 Natuur (flora en fauna)/landschap;
 Bezoek stad (bijvoorbeeld Arnhem, Nijmegen);
 Wandelen;
 Fietsen;
 Overige sportieve recreatie (golf, paardrijden, etc.);
 Bezoek attractie;
 Bezoek museum/bezienswaardigheid;
 Bezoek evenement;
 Watersport (varen, kanoën, surfen, etc.);
 Eigen accommodatie/voorzieningen;
 Overig, namelijk …
De top 3 van belangrijkste bezoekmotieven voor verblijfstoeristen in de regio
Arnhem Nijmegen is:
1. Fietsen
2. Natuur (flora en fauna) / landschap
3. Rust en ruimte
Uiteraard zijn er verschillen tussen de diverse verblijfstoeristische categorieën. Voor
hotelgasten staan fietsen, wandelen en bezoek stad in de top-3. Campinggasten
bezoeken de regio vooral om te fietsen, voor de rust en voor de natuur/het
landschap. Deze bezoekmotieven komen veelal overeen met de top-3 voor
bungalows: fietsen, natuur, rust en ruimte en wandelen.
4.2.9.
Boekingswijze
Onderdeel van de bedrijfsenquête is de vraag op welke wijze de accommodatie
geboekt is: niet vooraf geboekt, rechtsreeks bij de accommodatie zelf (online, via email, telefonisch etc.)7, via het lokale kantoor van VVV/Toerist Info, via een
touroperator/ reisbureau of via een boekingssite. In onderstaande tabel zijn de
antwoorden op deze vraag weergegeven uitgesplitst naar de verschillende
categorieën verblijfstoeristische accommodaties.
7
Inclusief boekingen via de diverse platforms waarop het Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem
Nijmegen actief/vindbaar is.
22
ZKA Consultants & Planners
Tabel 4.4.
Boekingswijze verblijfstoeristen
Niet
vooraf
Rechtstreeks
Hotels toeristisch
2%
54%
Campings toeristisch
19%
70%
Bungalows
5%
42%
Groepsaccommodaties
0%
0%
Watersport
(passanten)
48%
37%
Totaal toeristisch
8%
51%
VVV8
1%
0%
0%
0%
BoekingsSite
39%
6%
24%
0%
Touroperator/
reisbureau
3%
3%
13%
0%
Anders,
namelijk
1%
2%
16%
100%
0%
0%
15%
22%
0%
5%
1%
15%
Deze tabel laat zien dat de meeste verblijfstoeristen vooraf reserveren, veelal
rechtstreeks bij de accommodatie zelf (51% rechtstreeks). Gemiddeld 8% van de
verblijfstoeristen boekt niet vooraf, dit zijn met name watersport- (passanten-) en
campinggasten. Bij hotels en bungalows wordt bij het boeken ook regelmatig
gebruikt gemaakt van intermediairs, vooral van boekingssites, maar ook van
touroperators of reisbureaus.
4.3.
Dagtoeristisch bezoek
In deze paragraaf is het dagtoeristisch bezoek in de regio Arnhem Nijmegen in kaart
gebracht. Hierbij is gebruik gemaakt van zowel de resultaten van de
bedrijfsenquêtes als aanvullend deskresearch. Tevens is bij een aantal categorieën
een inschatting gemaakt op basis van het CVTO (zie ook hoofdstuk 2).
4.3.1.
Attracties
In totaal bezochten in 2014 bijna 2,1 miljoen bezoekers de elf attracties in de regio
Arnhem Nijmegen. Gezien het kleine aantal aanbieders en de vertrouwelijkheid van
individuele gegevens, zijn de gegevens in deze rapportage niet uitgesplitst naar
deelregio. Uiteraard zijn deze bezoekersaantallen wel in de verdere analyse
meegenomen.
4.3.2.
Musea en bezienswaardigheden
De 25 musea en bezienswaardigheden (met meer dan 10.000 bezoekers per jaar)
die gevestigd zijn in de regio Arnhem Nijmegen trokken in 2014 gezamenlijk bijna
1,8 miljoen bezoekers. Gezien het kleine aantal aanbieders en de vertrouwelijkheid
van individuele gegevens, zijn de gegevens in deze rapportage niet uitgesplitst per
museum.
8
Het betreft een fysiek VVV kantoor. De (regionale) VVV beschikt niet over een boekingscentrale.
23
ZKA Consultants & Planners
4.3.3.
Evenementen
Het aanbod aan evenementen, zowel betaald als gratis, met meer dan 25.000
bezoekers per jaar en met minimaal een bovenregionale betekenis, is
geïnventariseerd op basis van gegevens aangeleverd door de gemeenten. Bij de
gratis evenementen zijn de bezoekersaantallen veelal gebaseerd op globale
inschattingen van organisatoren.
In totaal waren er 39 relevante evenementen in 2014. Gezamenlijk trokken zij bijna
3,8 miljoen bezoekers. In tabel 4.5 is een top-10 van de evenementen met de
meeste bezoekers opgenomen. De Vierdaagse feesten in Nijmegen trokken in 2014
de meeste bezoekers, evenals in 2011.
Tabel 4.5.
Evenementen top-10 regio Arnhem Nijmegen
Rangorde
Naam
Gemeente
1
Vierdaagse feesten
Nijmegen
2
Internationale Wandelvierdaagse
Diverse
3
World Statues Festival
Arnhem
4
Koningsdag Arnhem
Arnhem
5
Relevante evenementen Gelredome Arnhem
6
Market Garden
Divers
7
Zevenheuvelenloop
Nijmegen
8
Doesburg Binnenste Buiten
Doesburg
9
Beuningen on Ice
Beuningen
10
Airbornewandeltocht
Renkum
Bron: Gemeenten
4.3.4.
Aantal bezoeken 2014
1.442.000
950.000
300.000
180.000
134.000
83.500
80.000
60.000
52.000
32.500
Rondvaarten
De twee rondvaartbedrijven die actief zijn in de regio Arnhem Nijmegen hebben in
2014 circa 27.000 bezoekers getrokken. Gezien het kleine aantal aanbieders en de
vertrouwelijkheid van individuele gegevens, zijn de gegevens in deze rapportage
niet uitgesplitst naar deelregio. Uiteraard zijn deze bezoekersaantallen wel in de
verdere analyse meegenomen.
4.3.5.
Golf
De acht golfbanen trokken in 2014 ruim 230.000 bezoekers. Om dezelfde reden als
voor rondvaarten (4.3.4) worden geen uitgesplitste gegevens naar deelregio
weergegeven. Ook hier geldt dat de bezoekersaantallen uiteraard wel worden
meegenomen in de verdere analyses.
24
ZKA Consultants & Planners
4.3.6.
Routegebonden buitenrecreatie
Routegebonden buitenrecreatie is in deze studie gedefinieerd als het maken van
een recreatieve fietstocht of een recreatieve wandeling waarvoor men minimaal
2 uur van huis is9. Het aantal activiteiten is op basis van gegevens van het
ContinuVrijeTijdsOnderzoek 2012-2013 (CVTO) bepaald op ruim 12,5 miljoen. De
verdeling over de deelregio’s is gebaseerd op het areaal natuur (bron: CBS).
De meeste activiteiten vonden plaats in de deelregio’s Arnhem en Rijk van
Nijmegen.
Tabel 4.6.
Routegebonden buitenrecreatie regio Arnhem Nijmegen
Categorie
Activiteiten 2014
Arnhem
3.036.336
Betuwe
819.528
Doesburg
288.876
De Gelderse Poort
1.843.153
Liemers
1.789.774
Nijmegen
1.792.914
Rijk van Nijmegen
2.879.338
Veluwezoom
1.431.819
Totaal regio
12.544.119
4.3.7.
Aandeel
24%
7%
2%
15%
14%
14%
23%
11%
100%
Recreatief winkelen
Onder recreatief winkelen wordt in deze studie verstaan: het winkelen in de
binnenstad of het winkelen voor plezier in een stadsdeelcentrum of wijkcentrum
waarvoor men minimaal 2 uur van huis is. Het bezoek aan een meubelboulevard of
tuincentrum is niet meegenomen. Het aantal activiteiten is geanalyseerd met
behulp van het CVTO. Uitgaande van deze definitie is berekend dat er in 2014 ruim
11,7 miljoen keer recreatief is gewinkeld in de regio Arnhem Nijmegen.
Het toebedelen aan de diverse deelregio’s is gedaan door middel van
capaciteitsgegevens (m2 winkelvloeroppervlak niet-dagelijks) van Locatus10. De
deelregio Arnhem is het populairst voor het recreatief winkelen.
9
10
Deze ondergrens is conform de ondergrens in de Landelijke R&T Standaard die in opdracht van IPO is
opgesteld.
Locatus verzamelt als onafhankelijke bron informatie over alle winkels en consumentgerichte,
dienstverlenende bedrijven in de Benelux.
25
ZKA Consultants & Planners
Tabel 4.7.
Recreatief winkelen regio Arnhem Nijmegen
Categorie
Arnhem
Betuwe
Doesburg
De Gelderse Poort
Liemers
Nijmegen
Rijk van Nijmegen
Veluwezoom
Totaal regio
4.3.8.
Activiteiten 2014
2.771.099
846.393
146.685
986.885
2.075.616
2.408.055
2.150.168
686.167
11.741.471
Horeca
Onder horecabezoek wordt een bezoek aan de horeca verstaan (inclusief Holland
Casino Nijmegen en bowlen/kegelen) waarbij men minimaal 2 uur van huis is.
Uitgaande van deze definitie en afbakening is op basis van het CVTO (aangevuld met
cijfers van Holland Casino) berekend dat in 2014 circa 13,0 miljoen horecabezoeken
plaatsvonden in de regio Arnhem Nijmegen.
De verdeling naar deelregio’s is gemaakt op basis van capaciteitsgegevens (bron:
Bedrijfschap Horeca en Catering). Wederom geldt, evenals bij het recreatief
winkelen, dat de deelregio’s Arnhem en Nijmegen het grootste aandeel hebben,
met circa 29% en 27%.
Tabel 4.8.
Horecabezoek regio Arnhem Nijmegen (incl. Holland Casino)
Categorie
Activiteiten 2014
Aandeel
Arnhem
3.665.576
28%
Betuwe
685.159
5%
Doesburg
224.201
2%
De Gelderse Poort
718.721
6%
Liemers
1.148.365
9%
Nijmegen
3.760.000
29%
Rijk van Nijmegen
1.783.599
14%
Veluwezoom
989.683
8%
Totaal regio
12.951.674
100%
4.3.9.
Totaal dagbezoek
Ruim 44 miljoen dagbezoeken aan de regio in 2014
In totaal betekent het voorgaande dat er in 2014 ruim 44 miljoen dagbezoeken
hebben plaatsgevonden in de regio Arnhem Nijmegen. Horecabezoek,
routegebonden recreatie en recreatief winkelen hebben het grootste aandeel in
deze dagtoeristische bezoeken, respectievelijk 29%, 28% en 26%.
26
ZKA Consultants & Planners
Tabel 4.9.
Dagbezoeken regio Arnhem Nijmegen naar categorie
Categorie
Aantal dagbezoeken
Attracties
2.092.016
Musea en bezienswaardigheden
1.778.011
Evenementen
3.221.465
Rondvaarten
27.000
Golf
230.950
Routegebonden buitenrecreatie
12.544.119
Recreatief winkelen
11.741.471
Horecabezoek (excl. Holland Casino)
12.646.673
Totaal
44.281.706
Aandeel (%)
5%
4%
7%
0%
1%
28%
26%
29%
100%
Veel dagbezoeken in Arnhem
In tabel 4.10 is weergegeven hoe de dagbezoeken in de regio Arnhem Nijmegen zijn
verdeeld over de diverse deelregio’s. Uit deze tabel kan worden opgemaakt dat met
name in Arnhem veel dagbezoeken plaatsvinden (bijna 15 miljoen), gevolgd door
Nijmegen en het Rijk van Nijmegen.
Tabel 4.10.
Dagbezoeken naar deelregio
Categorie
Arnhem
Betuwe
Doesburg
De Gelderse Poort
Liemers
Nijmegen
Rijk van Nijmegen
Veluwezoom
Totaal regio
Aantal dagbezoeken
13.039.086
2.486.036
745.858
4.602.824
5.202.983
9.969.554
7.397.533
3.623.081
44.281.706
4.3.10. Herkomst dagtoeristen
Onderdeel van de bedrijfsenquête onder attracties en musea was de vraag
betreffende de herkomst van de dagtoeristen. Hierbij is dezelfde uitsplitsing als
voor de verblijfstoeristen gebruikt: de eigen regio, de rest van Nederland en het
buitenland. Het resultaat is weergegeven in tabel 4.11. Van de dagtoeristen in de
regio Arnhem Nijmegen is 58% afkomstig uit de regio zelf, 34% komt uit de rest van
Nederland en ongeveer 8% betreft buitenlandse dagtoeristen.
Tabel 4.11.
Herkomst dagtoeristen
Herkomst
Regio Arnhem Nijmegen Overig Nederland
Attracties
78%
20%
Musea en
bezienswaardigheden
35%
51%
Totaal
58%
34%
Buitenland
2%
14%
8%
Tevens is gevraagd naar het belangrijkste herkomstland van de buitenlandse
dagtoeristen. Hierbij zijn Duitsland, België, Groot-Brittannië, evenals bij de
verblijfstoeristen, veel genoemde landen.
27
ZKA Consultants & Planners
4.4.
Zakelijk bezoek
Ruim 870.000 zakelijke bezoeken aan de regio
Het zakelijk bezoek is geraamd op basis van de totale capaciteit vermenigvuldigd
met de bezettingsgraad van de accommodaties die hebben deelgenomen aan de
bedrijfsenquête. Deze methode is gelijk aan die bij de raming van het
verblijfstoeristisch bezoek.
Uit de bedrijfsenquête kan worden afgeleid dat het gemiddeld aantal
bijeenkomsten per zaal circa 30 per jaar bedraagt. Het gemiddeld aantal
deelnemers per bijeenkomst is 45 personen. In de regio Arnhem Nijmegen zijn 109
zalenaccommodaties gevestigd, met een totale capaciteit van 643 zalen. Dit
betekent dat er in 2014 in totaal ruim 19.000 bijeenkomsten hebben
plaatsgevonden. Dit is goed voor ca. 870.000 zakelijke bezoeken aan de regio. Deze
zakelijke bezoeken vonden voor circa 35% plaats in de deelregio Arnhem.
Tabel 4.12.
Arnhem
Betuwe
Doesburg
De Gelderse Poort
Liemers
Nijmegen
Rijk van Nijmegen
Veluwezoom
Totaal regio
Zakelijk bezoek aan de regio Arnhem Nijmegen
Aantal bezoeken
300.424
30.044
3.018
79.220
90.004
161.987
113.631
139.255
870.563
Boekingen overwegend rechtstreeks
Tevens is bij de bedrijfsenquête gevraagd naar de boekingswijze voor de zakelijke
reserveringen. Een ruime meerderheid (53%) betreft rechtstreekse boekingen door
bedrijven/de corporate markt, gevolgd door indirecte boekingen door een andere
intermediair (37%). Circa 7% betreft rechtstreekse boekingen door verenigingen/
associaties. Slechts een klein deel van de boekingen is via een Professional Congress
Organisor (PCO) (3%).
28
ZKA Consultants & Planners
5.
ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME EN RECREATIE 2014
5.1.
Inleiding
In dit hoofdstuk is de economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio
Arnhem Nijmegen berekend, uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid.
Daarbij is eerst ingegaan op de totale economische betekenis van toerisme en
recreatie in de regio (5.2.). Vervolgens is nader geanalyseerd hoe deze bestedingen
en werkgelegenheid per categorie zijn opgebouwd (5.3.). Tot slot gaan we in op de
economische betekenis per deelregio (5.4.).
5.2.
Economische betekenis toerisme en recreatie
Toeristisch-recreatieve bestedingen bedragen € 1,3 miljard
De totale omvang van de bestedingen die voortvloeien uit toerisme en recreatie in
de regio Arnhem Nijmegen wordt geraamd op circa € 1,3 miljard. Dit gaat gepaard
met een werkgelegenheid (zowel direct als indirect) van circa 16.000 FTE. Een
overzicht naar hoofdcategorieën is opgenomen in tabel 5.1.
Tabel 5.1.
Economische betekenis toerisme regio Arnhem Nijmegen (2014)
Categorie
Bestedingen (€)
Werkgelegenheid (FTE)
Verblijfstoerisme
145,5 miljoen (11%)
1.926 (12%)
Dagtoerisme
1.106,6 miljoen (86%)
13.402 (85%)
Zakelijk toerisme11
33,1 miljoen
(2%)
457 (3%)
Totaal
1.285,2 miljoen (100%)
15.786 (100%)
Toerisme en recreatie schept werk voor 20.500-23.500 personen
Doordat de werkgelegenheid in toerisme en recreatie – naast fulltime banen –
(groten)deels uit parttime werk en deels uit seizoenwerk bestaat, komt deze
werkgelegenheid overeen met 20.500 tot 23.500 banen. Dit is 6,5% van de totale
regionale werkgelegenheid (ruim 337.000, 2014, bron: LISA). Landelijk is dat 6,3%.
Bestedingen komen vooral in de sectoren detailhandel en horeca terecht
Tabel 5.2 geeft een weergave van de toeristisch-recreatieve bestedingen in de regio
verdeeld over de diverse sectoren.
Tabel 5.2.
Sector
Logies
Horeca
Detailhandel
Entree
Vervoer
Totaal
11
Economische betekenis toerisme naar sector
Bestedingen (€)
59,3 miljoen
396,5 miljoen
472,4 miljoen
176,5 miljoen
180,4 miljoen
1.285,2 miljoen
Aandeel (%)
5%
31%
37%
14%
14%
100%
Dit is exclusief de (semi-)zakelijke hotelovernachtingen.
29
ZKA Consultants & Planners
Hier kan uit worden opgemaakt dat veel bestedingen terecht komen in de sector
detailhandel. Dit kan verklaard worden door het grote aandeel winkeldagtochten in
de regio in combinatie met relatief hoge bestedingen per persoon per dag.
Daarnaast komen veel bestedingen terecht in de horeca, zowel vanuit zelfstandig
horecabezoek als horecabestedingen vanuit dag-of verblijfsbezoek.
5.3.
Economische betekenis naar categorie
5.3.1.
Verblijfstoerisme
Voor 2014 zijn de verblijfstoeristische bestedingen in de regio Arnhem Nijmegen
geraamd op circa € 145,5 miljoen. De werkgelegenheid is geraamd op ruim 1.900
FTE (fulltime equivalenten). Dit is 13% van de totale werkgelegenheid die voortkomt
uit het toerisme in de regio Arnhem Nijmegen.
Hotelsector verreweg belangrijkste verblijfstoeristische sector
Een weergave van de verdeling van deze verblijfstoeristische bestedingen en
werkgelegenheid over de verschillende categorieën is opgenomen in tabel 5.3.
Hierin is duidelijk zichtbaar dat met name de hotelsector – met ongeveer 57% van
de totale overnachtingen in de regio – een grote bijdrage (circa 67%) levert aan de
economische betekenis van het verblijfstoerisme in de regio Arnhem Nijmegen. De
categorie campings levert eveneens een aanzienlijke bijdrage aan de economische
betekenis (18% van de bestedingen, inclusief vaste plaatsen).
Tabel 5.3.
Economische betekenis verblijfstoerisme (2014)
Categorie
Overnachtingen12
Bestedingen (€)
930.430 (58%)
Hotels
96,8 miljoen (67%)
345.424 (22%)
Campings
27,1 miljoen (18%)
225.594 (14%)
Bungalows
7,5 miljoen (6%)
99.834 (6%)
Groepsaccommodaties
3,8 miljoen (2%)
8.694 (1%)
Jachthavens
10,4 miljoen (7%)
Totaal
1.609.978 (100%) 145,5 miljoen (100%)
5.3.2.
Werkgelegenheid (FTE)
1.329 (69%)
334 (17%)
91 (6%)
47 (2%)
124 (6%)
1.926 (100%)
Dagtoerisme
De bestedingen die gepaard gaan met het dagtoerisme in 2014 zijn geraamd
worden op circa € 1,11 miljard. De werkgelegenheid die hieruit voortvloeit,
bedraagt circa 13.400 FTE (circa 85% van de totale toeristische werkgelegenheid in
de regio). In tabel 5.4 is weergegeven hoe de economische betekenis is verdeeld
over de diverse dagtoeristische categorieën.
12
Het betreft de overnachtingen exclusief overnachtingen op “vaste” standplaatsen op campings en vaste
ligplaatsen in jachthavens. Bij de bestedingen en werkgelegenheid zijn deze vaste plaatsen wel
meegenomen.
30
ZKA Consultants & Planners
Tabel 5.4.
Categorie
Economische betekenis dagtoerisme (2014)
Aantal bezoeken
Attracties
Musea en bezienswaardigheden
Evenementen
Rondvaarten
Golf
Routegebonden buitenrecreatie
Recreatief winkelen
Horeca (excl. Holland Casino)
Totaal
2.092.016
1.778.011
3.221.465
27.000
230.950
12.544.119
11.741.471
12.646.673
44.281.706
Bestedingen
(in € x 1 mln.)
61,4 mln.
35,6 mln.
103,8 mln.
0,7 mln.
21,4 mln.
38,2 mln.
528,7 mln.
316,8 mln.
1.106,6 mln.
Werkgelegenheid
(FTE)
737
380
1.338
9
288
352
5.382
4.917
13.402
Recreatief winkelen economisch belangrijkste dagrecreatieve activiteit
Uit bovenstaande gegevens blijkt dat het recreatief winkelen de belangrijkste
bijdrage levert aan de economische betekenis van het dagtoerisme in de regio.
Ondanks het feit dat de horecasector net iets meer dagrecreatieve activiteiten heeft
(28%), heeft recreatief winkelen (met 27% van alle activiteiten) het grootste
economisch effect in de regio. Dit kan verklaard worden door relatief hoge
bestedingen per persoon per dag bij dit type dagtoerisme. Recreatief winkelen
neemt daardoor 48% van de bestedingen van het dagtoerisme voor haar rekening
en hieruit vloeit 40% van de werkgelegenheid uit dagtoerisme voort.
5.4.
Economische betekenis naar regio
Tabel 5.5 geeft een overzicht van de economische impact van toerisme en recreatie
voor de zeven deelregio’s. Hieruit blijkt dat de steden Arnhem en Nijmegen de
grootste bijdrage leveren aan de totale economische betekenis van toerisme en
recreatie in de regio Arnhem Nijmegen in 2014.
Overlap van deelregio’s zorgt dat som der delen kan afwijken van totaal
Aangezien verschillende gemeenten tot meerdere regio’s kunnen behoren (zie ook
hoofdstuk 2), kan de totale economische betekenis van de acht deelregio’s in de
tabellen en grafieken in deze paragraaf groter zijn dan de totale economische
betekenis van toerisme en recreatie in de regio Arnhem Nijmegen.
Tabel 5.5.
Economische betekenis regio Arnhem Nijmegen naar deelregio
Deelregio
Bestedingen (in €)
Werkgelegenheid (in FTE)
Arnhem
376,6 miljoen
4.644
Betuwe
71,1 miljoen
848
Doesburg
22,0 miljoen
272
De Gelderse Poort
129,9 miljoen
1.612
Liemers
162,1 miljoen
1.896
Nijmegen
298,9 miljoen
3.743
Rijk van Nijmegen
218,2 miljoen
2.632
Veluwezoom
107,2 miljoen
1.348
Totaal regio Arnhem Nijmegen
1.285,2 miljoen
15.786
31
ZKA Consultants & Planners
Hieronder volgt een korte toelichting op het profiel per deelregio.
Arnhem is economisch gezien de belangrijkste deelregio met circa 29% van de
totale bestedingen en werkgelegenheid. Dat wordt vooral veroorzaakt door het
dagtoerisme in Arnhem. In de meeste dagtoeristische categorieën zijn in Arnhem de
meeste bezoeken gebracht in 2014 (namelijk in de categorieën attracties, musea en
bezienswaardigheden, routegebonden buitenrecreatie, recreatief winkelen en
horeca), in totaal ruim 13 miljoen dagbezoeken. Met betrekking tot
bezoekersaantallen rondom evenementen neemt de deelregio Arnhem de tweede
plaats in. Ook op het gebied van verblijfstoerisme staat Arnhem op een tweede
plek, achter de regio het Rijk van Nijmegen en net voor de regio de Veluwezoom. In
de hotelsector staat de regio Arnhem op de eerste plaats, net als in de categorie
zakelijk bezoek.
Nijmegen neemt de tweede plek in wat betreft de economische betekenis in de
regio Arnhem Nijmegen in 2014. Deze deelregio moet op het gebied van
dagtoerisme Arnhem voor laten gaan, maar in de categorieën evenementen en
rondvaarten staat Nijmegen wel op de eerste plaats. Op het gebied van attracties,
recreatief winkelen en horeca staat de deelregio op een stevige tweede plaats.
Binnen het verblijfstoerisme moet Nijmegen vier andere deelgebieden voor laten
gaan (Rijk van Nijmegen, Arnhem, De Gelderse Poort en Veluwezoom). De oorzaak
is het relatief beperkte (hotel)aanbod in Nijmegen en de afwezigheid van
verblijfsrecreatie (geen campings, bungalowparken, etc.).
Het Rijk van Nijmegen neemt de derde plaats in op de ranglijst en is de grootste
verblijfstoeristische regio. Voor de categorieën campings en bungalows is in het Rijk
van Nijmegen het meeste besteed.
Wat betreft de dagrecreatie neemt de deelregio eveneens de derde plek in, achter
Arnhem en Nijmegen. Binnen routegebonden recreatie heeft alleen Arnhem een
grotere economische betekenis.
De vierde plek is weggelegd voor de deelregio de Liemers. Deze regio scoort eerst
op het gebied van jachthavens. Evenals in 2011 scoort deze deelregio hoog door
haar aanbod voor recreatief winkelen. De Liemers komt in deze categorie op de
vierde laats achter Arnhem, Nijmegen en Rijk van Nijmegen.
De overige drie deelregio’s zijn De Gelderse Poort, Veluwezoom, de Betuwe en
Doesburg (op volgorde van economisch belang voor de regio). In het oog
springende resultaten zijn bijvoorbeeld dat de Veluwezoom de tweede positie
inneemt in de hotelsector en de derde positie qua zakelijk bezoek. Tot slot neemt
De Gelderse Poort de tweede positie in op het terrein van kamperen. De Betuwe is
qua economische betekenis de kleinste regio, maar omvat dan ook maar één nietstedelijk gemeente.
32
ZKA Consultants & Planners
6.
ONTWIKKELING 2011-2014
6.1.
Inleiding
In dit hoofdstuk wordt een beeld geschetst van de ontwikkelingen in de toeristischrecreatieve sector in de regio Arnhem Nijmegen in de periode
2011-2014. Daarbij is kort ingegaan op het aanbod (6.2.) Vervolgens is de
ontwikkeling van het bezoek geanalyseerd (6.3.). Aansluitend wordt de ontwikkeling
van de economische betekenis van de sector in de regio belicht (6.4.).
Bij de analyse van de ontwikkeling is – om te komen tot een zuivere vergelijking –
gebruik gemaakt van dezelfde afbakeningen, definities en bronnen. Hiervoor zijn
enkele correcties doorgevoerd op de bestanden uit 2011. Door de
controle/completering van het bestand door de gemeenten zijn in enkele
categorieën (enkele) accommodaties toegevoegd.
In deze vergelijking is Doesburg niet in de gegevens over 2014 opgenomen, om de
vergelijking met 2011 eenduidig te houden. De economische betekenis van
toerisme in de regio Arnhem Nijmegen zonder de gemeente Doesburg is
€ 1,27 miljard. In tabel 6.1. worden de hoofdlijnen van de economische betekenis
zonder Doesburg weergegeven.
Tabel 6.1. Economische betekenis toerisme regio Arnhem Nijmegen (2014) excl. Doesburg
Categorie
Bestedingen (€)
Werkgelegenheid (FTE)
Verblijfstoerisme
143,4 miljoen (12%)
1.896 (12%)
Dagtoerisme
1.091,6 miljoen (85%)
13.217 (85%)
Zakelijk toerisme13
33,0 miljoen
(3%)
456 (3%)
Totaal
1.267,7 miljoen (100%)
15.569 (100%)
In tabel 6.1. worden de hoofdlijnen van de economische betekenis zonder Doesburg
weergegeven.
Tabel 6.2
Aantal bezoeken en overnachtingen exclusief Doesburg (2014)
Categorie
Overnachtingen
Dagbezoeken
Zakelijke bezoeken
1.583.852
43.535.848
867.545
De economische betekenis van 2014 wordt vergeleken met de gecorrigeerde
economische betekenis van 2011. Deze gecorrigeerde economische betekenis
bedraagt € 1,30 miljard. Het aantal overnachtingen in 2011 is aangepast naar
1.591.324. Dit komt met name omdat door een hogere respons van de hotels in
2014 meer gedetailleerde gegevens over de exploitatie van de hotels in 2011 zijn
verkregen. Het aantal overnachtingen in hotels in de regio Arnhem Nijmegen in
2011 is daarop aangepast naar 919.103.
13
Dit is exclusief de (semi-)zakelijke hotelovernachtingen.
33
ZKA Consultants & Planners
6.2.
Ontwikkeling aanbod
Er is sprake van een toename in het verblijfstoeristisch aanbod in de regio Arnhem
Nijmegen. De capaciteit in slaapplaatsen steeg in de periode 2011-2014 met circa
4%. Deze stijging zit met name in het aanbod van hotels, waar in de klasse
‘standaard/bed and breakfasts’ 200 bedden per klasse aan het aanbod werden
toegevoegd (24%). In de hotels ‘middenklasse/luxe’ werden per saldo 159 bedden
toegevoegd.
In de hotels middenklasse en luxe sloten hotel Dreyeroord (Oosterbeek), Golden
Tulip Hotel Arnhem Velp en Hotel Blanc (Arnhem). In de laatste is nu een bed-and
breakfast gevestigd.
Evenals bij de vorige meting is het aantal aanbieders op dagtoeristisch gebied
nagenoeg gelijk gebleven. Er zijn alleen enkele aanbieders bijgekomen in de
categorie attracties. De capaciteit in de zakelijke markt is iets gedaald (-5%), er
sloten enkele accommodaties in de zakelijke markt (met name in Nijmegen).
6.3.
Ontwikkeling bezoek
6.3.1.
Ontwikkeling overnachtingen en marktaandeel
Overnachtingen gestabiliseerd
In tabel 6.3. is de ontwikkeling van het aantal overnachtingen in de periode 20112014 weergegeven. Hieruit blijkt dat het aantal overnachtingen in 2014 vrijwel gelijk
was aan dat in 2011.
Tabel 6.3.
Ontwikkeling overnachtingen regio Arnhem Nijmegen (excl. Doesburg)
Verblijfstoeristische sector
2011
2014
Ontwikkeling 2011-2014
Hotels
919.103
920.849
0%
Campings toeristisch
335.981
329.865
-/-2%
Bungalows
217.410
225.294
4%
Groepsaccommodaties
111.514
99.834
-/-10%
Watersport (passanten)
7.343
7.710
5%
Totaal
1.591.324
1.583.552
0%
Het aantal overnachtingen in hotels is vrijwel gelijk gebleven. Dit kan worden
verklaard door enerzijds een toename van het aantal bed- and breakfasts (meer
aanbod, meer overnachtingen) en anderzijds door een lichte daling van de bezetting
van de hotels middenklasse en luxe. Enkele hotels in deze laatste klasse sloten hun
deuren, maar er werd ook een nieuw hotel geopend (per saldo daalde door deze
combinatie van oorzaken het aantal overnachtingen in deze luxere klasse met 1%).
In de klasse hotels standaard nam het aanbod met 24% toe en steeg het aantal
overnachtingen met 10%. Per saldo daalde dus ook de bezetting in deze klasse.
34
ZKA Consultants & Planners
Het aantal overnachtingen op campings daalde licht en er werd iets minder gebruik
gemaakt van vaste plaatsen op campings (al dan niet verhuurd).
Het aantal overnachtingen in bungalows is licht toegenomen door een toename van
het aanbod. Bij de groepsaccommodaties daalde het aantal overnachtingen fors,
onder andere door het sluiten van een grotere accommodatie.
De campings zijn redelijk stabiel wat toeristische plaatsen betreft. In de jachthavens
is sprake van een groei van het aantal overnachtingen door een betere
bezettingsgraad door passanten. Vaste plaatsen zijn daarentegen iets minder bezet.
Per saldo is in het verblijfstoerisme weinig veranderd in het aantal overnachtingen.
…marktaandeel licht gedaald
Het marktaandeel van de regio Arnhem Nijmegen in de provinciale en landelijke
overnachtingen (exclusief jachthavens) is licht gedaald ten opzichte van twee jaar
geleden. De regio heeft nu een aandeel van 15,1% binnen de provincie. Dat aandeel
lag in 2011 nog op 16,8%. Landelijk gezien daalde het marktaandeel ook licht.
Daarnaast nam het aandeel in de provinciale hotelmarkt licht toe.
Tabel 6.4.
Ontwikkeling marktaandeel regio Arnhem Nijmegen (excl. Doesburg)
Verblijfstoeristische
Marktaandeel 2011 t.o.v.
Marktaandeel 2014 t.o.v.
Sector
Gelderland
Nederland
Gelderland
Nederland
Hotels
32,2%
2,7%
32,7%
2,3%
Overig
10,0%
1,3%
8,6%
1,1%
Totaal
16,8%
1,9%
15,1%
1,6%
De verschillen met 2011 verschillen sterk per deelregio. In Arnhem steeg het totaal
aantal overnachtingen met name door meer hotelovernachtingen. De sterke daling
in de regio Veluwezoom kan grotendeels worden verklaard door het sluiten van drie
accommodaties.
Tabel 6.5.
Categorie
Ontwikkeling overnachtingen 2011-2014 naar deelregio (excl. Doesburg)
Overnachtingen 2011 Overnachtingen 2014
Ontwikkeling
2011-2014
Arnhem
358.146
401.915
12%
Betuwe
47.312
50.372
6%
De Gelderse Poort
348.595
346.323
-/-1%
Liemers
132.983
139.669
5%
Nijmegen
144.550
142.258
-/-2%
Rijk van Nijmegen
529.373
539.845
2%
Veluwezoom
306.991
257.531
-/-16%
Totaal regio
1.591.324
1.583.552
0%
6.3.2.
Ontwikkeling dagtoeristisch bezoek
Tabel 6.6. is een weergave van de ontwikkeling van het dagtoeristisch bezoek aan
de regio Arnhem Nijmegen.
35
ZKA Consultants & Planners
Tabel 6.6.
Ontwikkeling dagtoeristisch bezoek 2011-2014
Dagtoeristische sector
2011
2014
2.178.189
2.092.016
Attracties
1.576.308
1.750.011
Musea en bezienswaardigheden
3.763.758
3.161.465
Evenementen
30.376
27.000
Rondvaarten
252.000
230.950
Golf
9.976.724
12.255.473
Routegebonden buitenrecreatie
11.047.975
11.594.788
Recreatief winkelen
13.905.783
12.424.375
Horeca
Totaal
42.731.113
43.535.848
Ontwikkeling 2011-2014
-/-4%
11%
-/-16%
-/-11%
-/-8%
23%
5%
-/-11%
2%
Dagbezoek licht gestegen
Hieruit kan worden afgelezen dat het dagtoeristisch bezoek licht is gestegen (+2%)
ten opzichte van 2011. De ontwikkeling per dagtoeristische sector varieert sterk,
van een daling van duurdere activiteiten als evenementenbezoek (16%) en
horecabezoek (11%) tot een toename van wat goedkopere activiteiten als
museumbezoek (+11%) en buitenrecreatie (23%.)
De stijging van museumbezoek wordt veroorzaakt door meer bezoek aan enkele
grote musea. De daling van evenementenbezoeken kan deels worden verklaard
door sterke variatie van evenementen per jaar en een afname van het aantal
grotere evenementen in Arnhem. De sterke daling van horeca heeft veel effect op
de bestedingen maar volgt de landelijke trend.
De ontwikkeling van het dagtoerisme naar regio laat eveneens een gemengd beeld
zien (tabel 6.7.). De twee steden (Arnhem, Nijmegen) laten een (lichte) daling zien
in het dagtoeristisch bezoek. De grootste daling stijging is in de Liemers te zien, met
name door een toename van buitenrecreatie.
Tabel 6.7.
Categorie
Ontwikkeling dagtoeristisch bezoek 2011-2014 naar deelregio
Dagbezoek 2011
Dagbezoek 2014
Ontwikkeling
2011-2014
-/-1%
Arnhem
13.176.943
13.039.096
10%
Betuwe
2.260.663
2.486.036
6%
De Gelderse Poort
4.362.655
4.602.824
18%
Liemers
4.426.969
5.202.983
-/-2%
Nijmegen
10.144.289
9.969.554
3%
Rijk van Nijmegen
7.188.622
7.397.533
9%
3.321.969
3.623.081
Veluwezoom
2%
Totaal regio
42.731.113
43.535.848
36
ZKA Consultants & Planners
6.3.3.
Ontwikkeling zakelijk bezoek
Het zakelijk bezoek in de regio Arnhem Nijmegen is in de periode 2011-2014
afgenomen met 6% tot circa 870.000 bezoeken. Het aantal deelnemers per
bijeenkomst is in die periode wel licht gestegen. De afname wordt met name
veroorzaakt door een lichte daling van de stoelbezetting en sluiting van enkele
accommodaties voor zakelijke bijeenkomsten.
6.4.
Ontwikkeling economische betekenis
Bestedingen met 3% gedaald
De toeristisch-recreatieve bestedingen in de regio Arnhem Nijmegen (exclusief.
Doesburg) zijn met 3% gedaald ten opzichte van 2011 (van ruim € 1,3 miljard tot
bijna € 1,3 miljard). Op verblijfstoeristisch gebied bedroeg de daling 5% en op
dagtoeristisch gebied 2%. De belangrijkste oorzaken voor de daling zijn de sterke
daling in de hotels middenklasse en luxe (met name door fors lagere prijzen) en de
sterke daling in het aantal activiteiten in de horeca (uitgaan). Ook de zakelijke markt
daalde behoorlijk. De bestedingen in de dagrecreatieve sector daalden licht
ondanks de lichte toename van activiteiten, met name door dalende entreeprijzen.
Tabel 6.8.
Ontwikkeling toeristisch-recreatieve bestedingen naar categorie
Bestedingen
Bestedingen
Groei
Categorieën
2011
2014
bestedingen
Hotels standaard
7.237.951
8.977.688
24%
Hotels middenklasse/luxe
97.622.143
86.817.487
-/-11%
Bungalows
7.771.444
8.073.050
4%
Campings vast
16.813.155
17.598.857
5%
Campings toeristisch
7.962.753
7.226.040
-/- 9%
Groepsaccommodaties
3.691.117
3.754.577
2%
Watersport (passanten)
284.174
315.604
11%
Watersport vast
10.011.664
9.124.140
-/-9%
Totaal verblijfstoerisme
151.394.401
143.191.822
-/-5%
Attracties
61.533.839
61.365.942
0%
Musea en bezienswaardigheden
33.417.730
35.062.783
5%
Evenementen
112.348.176
101.811.661
-/-9%
Rondvaarten
934.062
706.790
-/-24%
Golf
18.837.000
21.402.252
14%
Routegebonden buitenrecreatie
23.445.301
37.378.492
59%
Recreatief winkelen
503.235.261
522.113.284
4%
Horeca
355.004.455
311.709.776
-/-12%
Totaal dagtoerisme
1.108.755.825
1.091.550.979
-/-2%
Zakelijk toerisme
41.634.325
32.986.056
-/-21%
Totaal
1.301.784.550
-/-3%
1.267.728.857
Ontwikkeling toeristisch-recreatieve bestedingen in deelregio’s wisselend
In tabel 6.9.wordt de ontwikkeling van de toeristische recreatieve bestedingen naar
deelregio geschetst. Dit varieert van 8% krimp in Nijmegen tot een groei van 12% in
de Liemers.
37
ZKA Consultants & Planners
Tabel 6.9.
Ontwikkeling toeristisch-recreatieve bestedingen naar deelregio
Deelregio
Bestedingen 2011
Bestedingen 2014 Groei 2011-2014
376,6 miljoen
Arnhem
378,0 miljoen
0%
71,1 miljoen
Betuwe
64,4 miljoen
10%
129,9 miljoen
De Gelderse Poort
130 2 miljoen
0%
162,1 miljoen
Liemers
145,1 miljoen
12%
298,9 miljoen
Nijmegen
326,5 miljoen
-/-8%
218,2 miljoen
Rijk van Nijmegen
217,4 miljoen
0%
107,3 miljoen
Veluwezoom
108,0 miljoen
0%
Totale regio
1.301.784.550
1.267.728.857
-/-3%
Daling in werkgelegenheid
De werkgelegenheid die voortkomt uit toerisme en recreatie in de regio Arnhem
Nijmegen bedroeg circa 15.500 FTE in 2014. In 2011 was de werkgelegenheid
gerelateerd aan deze sector ongeveer 17.275 FTE. Dit betekent dat de toeristischrecreatieve werkgelegenheid met 10% is gedaald. Dat percentage is hoger dan de
krimp in de bestedingen (3%). Dat heeft onder andere te maken met een
veranderende arbeidsproductiviteit in diverse economische sectoren. De totale
werkgelegenheid in de regio (exclusief Kranenburg en Doesburg) daalde met 3%
(van 348.010 banen naar 337.600 banen, bron: LISA). De toeristisch-recreatieve
sector maakt dus een kleiner onderdeel uit van de regionale werkgelegenheid dan
in 2011.
6.5.
Vergelijking economische betekenis met andere regio’s
Om de omvang van de economische betekenis te duiden, vergelijken we de
economische betekenis van toerisme met twee aangrenzende regio’s waarover ZKA
de beschikking heeft over de cijfers van de economische betekenis: de regio NoordLimburg en de regio Achterhoek (in deze regio’s is recent door ZKA een
vergelijkbaar onderzoek uitgevoerd), al is het peiljaar daarvan 2013.
Tabel 6.10
Vergelijking met andere regio’s
Categorieën
Hotels en B & B’s
Campings toeristisch +minicampings
Campings vast
Groepsaccommodaties
Bungalows/appartementen
Watersport passanten
Watersport vast
Totaal verblijfstoerisme
Regio Arnhem
Nijmegen
Regio Venlo
Regio Achterhoek
€ 96,8 mln.
€ 9,0 mln.
€ 17,6 mln.
€ 3,8 mln.
€ 8,0 mln.
€ 0,4 mln.
€ 10,0 mln.
€ 145,5 mln.
€ 59,9 mln.
€ 28,9 mln.
€ 31,1 mln.
€ 2,5 mln.
€ 198,0 mln.
€ 1,1 mln.
€ 5,2 mln.
€ 326,9 mln.
€ 41,2 mln.
€ 39,1 mln.
€ 29,7 mln.
€ 7,9 mln.
€ 51,7 mln.
€ 0,5 mln.
€ 2,6 mln.
€ 172,6 mln.
Uit de vergelijking met de andere regio’s blijkt dat de economische betekenis van
verblijfstoerisme in de Achterhoek iets groter is dan in de regio Arnhem Nijmegen,
maar de economische betekenis in de regio Venlo is meer dan tweemaal zo groot.
38
ZKA Consultants & Planners
De verschillen zijn met name op basis van het aanbod in de regio’s op hoofdlijnen te
verklaren:
 De regio Arnhem Nijmegen heeft een sterke hotelsector en de economische
betekenis daarvan is groter dan in de twee andere regio’s. Ook zijn er meer
vaste ligplaatsen in jachthavens in het gebied rond Arnhem en Nijmegen;
 Het grote verschil in economische betekenis wordt voor een belangrijk deel
veroorzaakt door het aanbod in de bungalowsector. De regio Venlo heeft een
aantal zeer grootschalige bungalowparken met bijvoorbeeld bijna 19.000
bedden, de regio Arnhem Nijmegen ruim 1.900, het aanbod in de regio Venlo is
dus bijna tien keer zo groot. Ook de Achterhoek telt een veel groter aanbod aan
bungalows en vakantiewoningen (circa 6.000 bedden). Daarnaast is de
bezettingsgraad in de andere regio’s wat hoger;
 Ook de economische betekenis van toeristische campingplaatsen is in de regio
Arnhem Nijmegen kleiner in vergelijking met de andere regio’s. Ook dat heeft
deels te maken met het aanbod: de regio Arnhem Nijmegen telt circa 2.900
toeristische plaatsen, de regio Venlo circa 5.900 en de regio Achterhoek circa
7.300;
 Samenvattend is de schaal op het gebied van verblijfsrecreatie in de regio
Arnhem Nijmegen in totaliteit veel kleiner dan in de andere regio’s. Dit wordt
qua economische betekenis deels gecompenseerd door een omvangrijke en
sterke hotelsector.
6.6.
Ontwikkeling van de bezetting in vergelijking met Nederland
Om de ontwikkeling van de bezetting in het verblijfstoerisme te duiden, is de
bedbezetting vergeleken met Gelderland en de rest van Nederland, op basis van
gegevens van het CBS voor 2011 en 2014. Jachthavens en vaste plaatsen op
campings zijn niet in de vergelijking betrokken, omdat hier geen landelijke gegevens
over zijn.
Tabel 6.11
Categorieën
Vergelijking ontwikkeling bedbezetting
Regio
Arnhem Nijmegen
Gelderland
2011
2014
2011
2014
Jaar
Hotels /B & B’s
Campings toeristisch
Groepsaccommodaties
Bungalows/appartementen
41%
9%
22%
31%
38%
8%
21%
31%
41%
9%
22%
31%
37%
9%
20%
27%
Nederland
2011
2014
45%
11%
21%
35%
43%
11%
19%
33%
Uit de berekening blijkt dat de bezetting in de regio Arnhem Nijmegen doorgaans
goed overeenkomt met die in de provincie Gelderland. De bezetting van de
logiesaccommodaties in Gelderland is doorgaans wat lager dan in de rest van
Nederland. De ontwikkeling van de bezetting in de regio Arnhem Nijmegen vertoont
tussen 2011 en 2014 weinig tot geen verschillen met Gelderland en het Nederlands
gemiddelde en loopt daarmee in de pas. Iets opvallender is de daling van de
bedbezetting in hotels, maar ook deze volgt de trend in Gelderland en de rest van
Nederland.
39
ZKA Consultants & Planners
Bijlage 1
Bestedingsprofielen en parameters
In onderstaande tabel zijn de bestedingen (in €) per categorie weergegeven. Deze
bestedingen zijn gebaseerd op een combinatie van deskresearch (o.a.
tarievenonderzoek) en de analyse van de uitkomsten van de enquêtes onder
toeristisch-recreatieve bedrijven.
Voor de categorie hotels is – in verband met de grote verschillen in bestedingen –
een uitsplitsing gemaakt naar “hotels/pensions standaard” (overnachtingen in
pensions, bed & breakfast accommodaties en hotels tot en met 2 sterren) en
“hotels middenklasse en luxe” (overnachtingen in hotels met 3 tot en met
5 sterren). Voor het zakelijk toerisme zijn alleen de dagbestedingen meegenomen
die samenhangen met het zakelijk bezoek (congres, symposium, etc). Deze
bezoekers overnachten immers ook vaak in hotels in de regio, waardoor anders
dubbeltellingen zouden optreden.
Tabel 1.
Categorieën
Bestedingsprofielen
Verblijfstoerisme
1. Hotels/pensions/B&B standaard
2. Hotels middenklasse en luxe
3. Bungalows
4. Campings vaste plaatsen
5. Campings toeristische plaatsen
6. Groepsaccommodaties
7. Watersport (passanten)
8. Watersport vast
Dagtoerisme
9. Attracties
10. Musea en bezienswaardigheden
11. Evenementen
12. Rondvaarten
13. Golf
14. Routegebonden buitenrecreatie
15. Recreatief winkelen
16. Horecabezoek (excl. Casino)
Zakelijk toerisme
17. Bezoek zakelijke bijeenkomsten
Bestedingen per overnachting/plaats/bezoek
(in €)
89,35
105,85
35,80
4.086,00
24,70
37,60
40,95
3.442,00
29,35
20,00
32,20
26,20
92,70
2,35
45,55
23,25
45,30
In onderstaande tabel zijn de gehanteerde BTW/accijns- en inkooppercentages
weergegeven. Deze zijn gebaseerd op deskresearch. Voor de sectoren, horeca,
detailhandel en vervoer zijn samengestelde percentages gehanteerd omdat voor
deze sectoren verschillende BTW-tarieven gelden.
40
ZKA Consultants & Planners
Tabel 2.
Sector
Logies
Horeca
Detailhandel
Entree
Vervoer
BTW/accijns- en inkooppercentages
BTW/Accijns%
6,0%
10,7%
14,2%
6,0%
59,6%
Inkoop
0,0%
29,3%
60,0%
0,0%
29,6%
In tabel 3 staan de arbeidscoëfficiënten per sector vermeld. Deze zijn uitgedrukt in
termen van aantal mensjaren (FTE) werk per € 1 miljoen finale omzet en gebaseerd
op deskresearch.
Tabel 3.
Arbeidscoëfficiënten
Economische sector
Logies
Horeca
Detailhandel
Entree
Vervoer
Overig
Indirecte werkgelegenheid (multiplier)
Arbeidscoëfficiënt
9,32
17,2
14,25
10,24
6,31
4,95
0,39
41
ZKA Consultants & Planners