Labcontact nummer 38, december 2013

LABCONTACT
UITGAVE VAN DE LABORATORIA VAN BERNHOVEN EN HET JEROEN BOSCH ZIEKENHUIS
BEVOLKINGSONDERZOEK DARMKANKER
Madelon Noordegraaf, klinisch chemicus i.o.,
Jeroen Bosch Ziekenhuis
Inleid ing
Het bevolkingsonderzoek darmkanker wordt vanaf 2014 ingevoerd en is bedoeld voor mannen en vrouwen tussen de 55 en
75 jaar. Om capaciteitsproblemen in de zorg te voorkomen wordt
het onderzoek gefaseerd ingevoerd. Na volledige uitrol worden
vanaf 2019 alle personen tussen de 55 en 75 jaar elke 2 jaar
opgeroepen voor de screening.
Met het bevolkingsonderzoek kan darmkanker worden voorkomen
of in een vroegtijdig stadium worden ontdekt en behandeld. Als
darmkanker vroegtijdig wordt ontdekt, is de kans op genezing
groter en de behandeling minder zwaar. Op langere termijn kan
een gemiddelde van 2400 sterfgevallen per jaar worden voorkomen.
Screening
De screening bestaat uit het onderzoeken van ontlasting op sporen
bloed. Bij het bevolkingsonderzoek darmkanker ontvangen genodigden een buisje waarmee thuis wat ontlasting wordt verzameld.
Deze ontlasting wordt vervolgens onderzocht op de aanwezigheid
van sporen bloed. De ontlastingtest spoort mensen op die een
verhoogde kans hebben op (voorlopers van) darmkanker, omdat
de meeste (voorlopers van) darmkanker bloeden. De methode is
gericht op het aantonen van menselijk hemoglobine in feces en
niet op adenomen en carcinomen in de dikke darm. Daarvoor is
de coloscopie. De verwachting is dat ongeveer 6,5% van de
geteste mensen wordt doorverwezen voor een coloscopie.
Via een aanbesteding zijn drie laboratoria geselecteerd, waar de
ontlasting van de screeningsmonsters heen worden gestuurd voor
analyse. De bepaling wordt op de drie laboratoria op dezelfde
wijze en met dezelfde geautomatiseerde apparatuur geanalyseerd.
Bepalingsmethode
Voor het aantonen van humaan hemoglobine in ontlasting wordt
een zogenaamde iFOBT gebruikt. iFOBT staat voor immunochemische fecaal occult bloed test. Hiermee kan een niet met
het blote oog zichtbare hoeveelheid bloed in ontlasting worden
aangetoond. Het voordeel van deze immunochemische methode
LABCONTACT EERSTE LIJN
Nr. 38, december 2013
is dat het specifiek is voor humaan hemoglobine. Het eten van
bijvoorbeeld rood vlees heeft geen invloed op de testuitslag.
Als er hemoglobine aanwezig is in de ontlasting, bindt dat in de
testvloeistof aan antilichamen tegen menselijk hemoglobine.
Hierdoor ontstaat een troebeling in de testbuis. In de analyseapparatuur worden lichtstralen door de testbuis gestuurd.
Naarmate er meer troebeling is (en dus meer hemoglobine)
worden de lichtstralen meer gehinderd; de daardoor ontstane
afwijking van lichtsterkte die wordt gemeten is een maat voor de
hoeveelheid bloed in de ontlasting.
Vervolgonderzoek
Indien in de ontlasting bloed wordt aangetroffen, vindt vervolgonderzoek plaats. Dit onderzoek bestaat uit een coloscopie en
eventueel afname van wat weefsel voor pathologisch onderzoek,
waarover hieronder meer.
DE COLOSCOPIE-DE BEVOLKINGSSCREENING
OP DARMKANKER
Wink de Boer, MDL-arts, Bernhoven
Inleiding
Darmkanker komt helaas steeds meer voor; het life-time risico
voor mannen is 5%, voor vrouwen 4%. Later dan in andere
Europese landen gaat in januari 2014 eindelijk het bevolkingsonderzoek darmkanker van start. Nederlanders geboren vóór
1937 doen niet mee. In 2014 krijgen Nederlanders uit de
geboortejaren 1938, 1939, 1947, 1949 en 1951 een uitnodiging
(875.000 Nederlanders). In 2015 worden dan zes nieuwe
Nu Bernhoven en het Jeroen Bosch Ziekenhuis al wat
langer hun nieuwe gebouwen betrokken hebben en
beide ziekenhuizen nieuwe logo’s gepresenteerd
hebben, heeft de redactie ook de lay-out van
Labcontact aangepast. De nieuwe logo’s zijn verwerkt
en de stijl is moderner geworden. Wij wensen u veel
leesplezier.
Redactie Labcontact
UITNODIGINGSOVERZICHT
Het bevolkingsonderzoek darmkanker gaat geleidelijk van start. Wanneer u een uitnodiging ontvangt, hangt af van uw geboortejaar. U kunt dit in onderstaand overzicht opzoeken.
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
76
75
75
1938
1939
1940
1941
1942
1943
1944
1945
1946
1947
1948
1949
1950
1951
1952
1953
1954
1955
1956
1957
1958
1959
1960
1961
1962
1963
1964
1965
1966
enz.
aantal
uitnodigingen
1938
75
1939
75
1940
75
1941
73
67
69
1945
1949
63
1947
65
67
1954
1956
59
1957
61
1953
65
61
1956
67
1952
1954
63
1957
1958
61
1958
59
1959
57
55
1950
1955
59
57
1960
67
63
61
1957
1948
1951
1954
1959
71
69
1956
57
1958
65
65
1955
59
1952
1947
63
1954
59
1955
1953
1949
1950
1951
61
67
73
1946
69
63
1953
71
1948
65
63
1952
1946
69
67
1949
1950
1951
61
75
73
1945
71
1947
65
63
61
1952
1945
1948
65
1949
1950
1951
71
69
1947
1948
63
73
1944
69
1946
67
75
1943
1944
67
1946
73
71
69
65
75
1942
71
1960
59
1960
57
1961
55
1961
57
1962
55
1963
1962
1963
55
1964
1964
1965
1966
875.000
1.195.000
1.538.000
1.990.000
geboortejaren opgestart (1.195.000 Nederlanders) en geleidelijk
neemt het aantal gescreenden in de periode tot 2019 toe tot
ca 2.260.000 Nederlanders per jaar. In de andere bijdragen in
dit nummer van labcontact is reeds de opzet van het bevolkingsonderzoek uitvoerig besproken. In dit artikel wordt ingezoomd
op het endoscopisch onderzoek: de coloscopie.
Beschouwing
Het bevolkingsonderzoek darmkanker wordt uitgevoerd door
de vijf regionale screeningsorganisaties die nu ook al het
bevolkingsonderzoek borstkanker en baarmoederhalskanker
logistiek begeleiden. Als mensen die worden opgeroepen meedoen (niet iedereen zal daar voor kiezen) dan sturen zij hun
fecestest naar het laboratorium. Als de fecestest positief is
(bloedsporen bevat) dan is er een verhoogde kans op het vinden
van poliepen of darmkanker. Als de test negatief is dan is er een
lage kans op poliepen of darmkanker. Vals negatieve testen
komen natuurlijk voor, maar na twee jaar wordt alweer een nieuwe
test afgenomen. Bij dit bevolkingsonderzoek gaat het er ook om
om de voorstadia van kanker ((grote) poliepen) te verwijderen en
daarmee dus het ontstaan van darmkanker te voorkomen. Daarom duurt het na de start van het bevolkingsonderzoek ook nog
wel enige jaren voordat de sterfte aan darmkanker in Nederland
gaat dalen. Het onderzoek heeft dus een belangrijke preventieve
functie.
Bij een positieve test dient volgens de voorschriften binnen een
periode van twee weken een volledig darmonderzoek plaats te
BERNHOVEN EN JEROEN BOSCH ZIEKENHUIS
2.218.000
2.260.000
2.260.000
2.260.000
vinden. Veel Nederlandse ziekenhuizen en enkele ZBC’s hebben
zich aan-gemeld als screeningscentrum; ook Bernhoven en het
JBZ gaan deze screeningsonderzoeken aanbieden. De ziekenhuizen stellen daartoe coloscopieplaatsen (slots) beschikbaar
aan de screeningsorganisatie; die deze ook zal gaan vullen. De
persoon met de positieve test kan dan kiezen uit de op dat
moment in Nederland openstaande slots; als er op dat moment
binnen twee weken geen plaats is in de eigen regio kan de
persoon kiezen voor een coloscopie in een screeningscentrum
verder weg of een langere wachttijd accepteren. Ook de ziektekostenverzekeraar waarbij de gescreende is verzekerd heeft
nog invloed op dit proces, sommige verzekeraars hebben namelijk
niet alle screenings-centra gecontracteerd.
De gescreende komt eerst voor een intake in het screeningscentrum. Hier krijgt hij/zij uitleg over de procedure en de
voorbereidende darmspoeling, ook worden de risico’s op bloeding
en perforatie besproken en wordt informed consent verkregen.
Voor de screening middels coloscopie zal de patiënt een dag
moeten reserveren. Thuis wordt vanaf de dag voor de procedure
de laxerende darmvoorbereiding ingenomen; hiermee wordt de
darm gespoeld en wordt alle ontlasting verwijderd. Een goede
voorbereiding is voorwaarde voor een goed onderzoek. Op de
dag van het onderzoek komt de gescreende naar het centrum.
Hier staat een dagverplegingsbed klaar en krijgt de gescreende
een infuusnaaldje ingebracht. Op de scopiekamer wordt via de
canule intraveneuze sedatie (dormicum) gespoten. Als de
sedatie is ingetreden wordt de coloscopie verricht. De MDL-artsen
die de screeningscoloscopieen verrichten hebben allemaal een
aparte certificering doorlopen. Veiligheid (zo min mogelijk
complicaties), effectiviteit (coecum bereiken bij meer dan 90%
van de coloscopieen) en zorgvuldigheid (zo min mogelijk poliepen
missen en alle aanwezige poliepen zo adequaat mogelijk
verwijderen) zijn daarbij de toetsingscriteria geweest. De endoscoop wordt ingebracht tot op de coecumbodem. Terugtrekkend
worden alle aanwezige poliepen opgespoord en verwijderd. De
verwijderde poliepen worden naar een eveneens gecertificeerd
PA-laboratorium gestuurd voor nader onderzoek. Na de
procedure verblijft de gescreende persoon nog 1-3 uur op het
dagverplegingscentrum om uit te slapen. Meestal wordt
geadviseerd daarna niet zelf te rijden omdat het reactievermogen
zo kort na de IV-sedatie nog vertraagd is. Enige tijd na de procedure worden bij een eindgesprek de bevindingen van scopie en
PA-onderzoek en de vervolgadviezen besproken bij een derde
bezoek aan de screeningskliniek. Eventueel is dit te vervangen
door een telefonisch consult. Indien kanker wordt gevonden
volgt een regulier zorgtraject met disseminatieonderzoek en zo
mogelijk een in opzet curatieve chirurgische resectie. De huisarts krijgt terugkoppeling over alle bevindingen en de gegeven
adviezen.
Conclusie
De Nederlandse MDL-artsen verwachten dat door de publiciteit
rond het bevolkingsonderzoek veel mensen die qua geboortejaar nog niet aan de beurt zijn toch al gescreend zullen willen
worden. Velen zullen de huisarts bezoeken met vragen. Om de
bestaande endoscopie capaciteit niet te overbelasten zullen
huisartsen en MDL-artsen afspraken moeten maken hoe hier
mee om te gaan. Mensen met een eerstegraads familielid met
darmkanker (vader of moeder, broer of zus) hebben statistisch
een verdubbeling van hun risico. Met name deze groep met een
belaste familieanamnese zou buiten het bevolkingsonderzoek
om nu al een screeningscoloscopie moeten krijgen. Aan mensen
zonder risicofactoren (gemiddeld risico) moet geadviseerd
worden gewoon te wachten op een oproep van de screeningsorganisatie. Aan mensen geboren vóór 1937 moet alleen op
basis van klachten een sigmoïdoscopie of coloscopie worden
aangeboden.
HET BEVOLKINGSONDERZOEK DARMKANKER;
WAT IS DE ROL VAN DE PATHOLOOG?
Michiel van den Brand, AIOS pathologie,
Jeroen Bosch Ziekenhuis
Inleiding
Het bevolkingsonderzoek darmkanker wordt tussen 2014 en
2019 opgestart voor alle mannen en vrouwen van 55 tot 75 jaar.
Het doel is darmkanker en voorlopers daarvan in een vroeg
stadium op te sporen om zo de morbiditeit en mortaliteit te verminderen. De verwachting is dat uiteindelijk 2400 doden door
darmkanker per jaar worden voorkomen. In Bernhoven en in het
Jeroen Bosch Ziekenhuis zullen endoscopieen worden verricht
en zullen de biopten worden beoordeeld voor patiënten van
beide ziekenhuizen.
Beschouwing
Veruit de meeste colorectale carcinomen ontstaan uit voorloperlaesies die geen potentie tot metastasering hebben, maar al wel
macroscopisch of microscopisch bloedverlies kunnen geven en
ook endoscopisch zichtbaar zijn. Het bevolkingsonderzoek
darmkanker is erop gericht deze voorstadia van darmkanker te
detecteren en te verwijderen zodat geen progressie optreedt
naar invasief carcinoom. Daarnaast worden ook reeds invasieve
vormen van darmkanker in een vroeg stadium gedetecteerd.
Het onderzoek bestaat uit twee onderdelen. Het eerste onderdeel bestaat uit onderzoek van de ontlasting op bloed met
behulp van een FOB test (fecaal occult bloed test). Uiteindelijk
zal iedereen van 55 tot 75 jaar iedere twee jaar worden gevraagd
ontlasting af te staan voor deze test. Indien met deze test bloed in
de ontlasting wordt aangetoond, volgt een intakegesprek bij een
coloscopiecentrum en zal vervolgens, indien geïndiceerd en
gewenst, coloscopie plaatsvinden. Afwijkend weefsel dat bij
coloscopie wordt aangetroffen, zal worden verwijderd waarna
het histologisch wordt onderzocht op de afdeling Pathologie.
Bij de afwijkingen die bij coloscopie worden gezien zal het veelal
gaan om poliepen van het colon. Colonpoliepen vormen een
heterogene groep van afwijkingen varierend van niet-neoplastische afwijkingen tot afwijkingen met risico op progressie tot
invasief carcinoom. Er bestaat een belangrijk onderscheid tussen
reactieve afwijkingen, bijvoorbeeld een ontstekingspoliep, en
neoplastische afwijkingen. Veruit de meeste neoplastische afwijkingen die in het kader van het bevolkingsonderzoek verwijderd
zullen worden vallen binnen de groep van epitheliale poliepen.
Binnen de groep van epitheliale poliepen worden twee belangrijke
groepen onderscheiden: conventionele adenomen en serrated
poliepen.
Conventionele adenomen zijn veelvoorkomende afwijkingen. Op
basis van de microscopische opbouw wordt onderscheid gemaakt
tussen tubulaire (buisvormende), villeuze (vlokvormende) of tubulovilleuze (mengbeeld) adenomen. In deze adenomen treden goed
gekarakteriseerde genafwijkingen op waarbij een stapsgewijze
progressie naar invasief carcinoom plaatsvindt; indien men lang
genoeg wacht zal een deel van deze poliepen uiteindelijk overgaan in darmkanker. De kans dat deze progressie naar invasieve
darmkanker inderdaad optreedt is iets groter als de poliep een
villeuze opbouw heeft of hooggradige dysplasie toont. Alle
adenomen tonen ten minste laaggradige dysplasie wat wordt
gekenmerkt door een verstoring in de opbouw van het slijmvlies
met kernveranderingen. Als de afwijkingen in architectuur en/of
het kernbeeld ernstiger worden is sprake van hooggradige
dysplasie.
LABCONTACT EERSTE LIJN
LABCONTACT
Serrated poliepen vormen een lastiger en meer heterogene
categorie, waar pas in de laatste jaren meer aandacht voor is
Colofon
gekomen. De verschillende afwijkingen in deze groep hebben
UITGAVE VAN DE LABORATORIA VAN HET JEROEN BOSCH ZIEKEBHUIS EN BERNHOVEN
Nr. 38 - Oktober 2013
Redactie
hun microscopisch getande/geserreerde opbouw met elkaar
gemeen en tonen daarnaast overeenkomstige genetische
Suzanne Dumont-Lutgens (arts microbioloog JBZ)
anders
en ligt de nadruk
op de medisch
afwijkingen. Binnen deze groep vallen
de hyperplastische
(klinisch
chemicus
JBZ) inhoudelijke indicatoren.
JBZ op plaats
60 in 10e AD Ziekenhuis Top 100Rein Hoedemakers
Op
zaterdag
28
september
jl.
is
voor
de
10e
keer
de
AD
Ziekenhuis
poliepen, veelvoorkomende afwijkingen die vooral in het distale
Suzanne Mol (patholoog JBZ en Bernhoven)
Influenzavaccinatie bij reumatologie patiënten
Top 100 uitgekomen. Het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) staat dit
colon voorkomen en die een waarschijnlijk te verwaarlozen kans
Frans Peters (klinisch
chemicus Bernhoven)
De reumatologen adviseren patiënten met een verminderde
jaar op de 60e plaats. De ranglijst is gebaseerd op cijfers uit 2012.
op maligne progressie hebben. Een tweede groep is het ‘sessile
Peter van ’t Santweerstand
(klinischen/of
chemicus
JBZ)
patiënten die
weerstandsverlagende medicijnen
gebruiken Windsant-van
om gebruik te maken
van de
influenzavaccinatie.
Onder
“Het JBZ
is open
over haar kwaliteit van zorg en wil
een open blik Vermeulen
serrated polyp/adenoma’. Deze lijken
op
hyperplastische
Annemieke
den
Tweel
(ziekenhuispatiënten met een verminderde weerstand vallen patiënten met
hebben
voor
gebieden
waar
de
zorg
nog
verder
verbeterd
kan
poliepen, maar hebben een andere architectuur en komen
apotheker ZANOB)
de ziektebeelden: Systemische Lupus Erythematodes (SLE),
worden. De focus op kwaliteit is terug te zien in onze resultaten van
vooral in het proximale colon voor.
In tegenstelling tot hyperde afgelopen jaren, welke duidelijk een stijgende lijn laten zien”, aldus Sclerodermie, CREST-syndroom, Syndroom van Sjögren, ziekte van
en Vasculitis. Bij weerstandsverlagende medicatie gaat het
Jeroen BoschWegener
Ziekenhuis
plastische poliepen zijn dit wel premaligne
afwijkingen.
kans
Willy Spaan, voorzitter
Raad vanDe
Bestuur.
onder andere
om corticosteroïden,
Methotrexaat en middelen als
dat een sessiele serrated poliep/adenoom overgaat in een
Laboratorium Klinische
Chemie
en
TNF-blokkerende geneesmiddelen. Wij vragen de huisartsen ons
“Het is belangrijk om kritisch te kijken naar een ranglijst zoals de AD
invasief carcinoom is niet goed bekend, maar uit de beperkte
Hematologie advies te steunen en ook deze doelgroepen
(073) 553
27 64
op te roepen voor de
Ziekenhuis Top 100”, zegt Willy Spaan. “Het AD kiest elk jaar andere
beschikbare data lijkt deze kans indicatoren
tenminste
even
bijer andere wegingen
Laboratorium
Microbiologie
(073) 553en28
71team danken
jaarlijkse influenzavaccinatie.
De reumatologen
hun
voor
de Topgroot
100 enals
hangt
aan. Van Medische
u alvast
hartelijk voor uw medewerking.
meer dan 1000
beschikbare
indicatoren selecteert
het AD er dit voor
conventionele adenomen. Ook indesessiele
serrated
poliepen/
Laboratorium
Pathologie
(073) 553 27 50
jaar 36.
redactie
Algemeen Dagblad geeft zelf ook aan
adenomen kan dysplasie optreden,
watDede
kansvan
ophetmaligne
dat de ranglijst niet geschikt is voor vergelijking over de jaren heen
Bernhoven, Uden
progressie sterk lijkt te vergroten.vanwege
Een laatste
lesie in de groep
JEROEN BOSCH DIAGNOSTIEK
de jaarlijkse wijzigingen in de gebruikte indicatoren en
van serrated poliepen is het traditionele
adenoom.
Klinisch
Chemisch Laboratorium
(0413) 401911
wegingen.serrated
De grafiek hierboven
laat ditDit
ook goed zien.
De grafiek
Rondleidingen doktersassistenten en praktijkondersteuners
geeft de wisselende
positie
van de ziekenhuizen die de laatste
zijn zeldzame poliepen met een getande
opbouw
en weer
laaggradige
Zoals reeds aangekondigd in de vorige nieuwsbrief, vinden op
vijf jaar in de top drie hebben gestaan.
of hooggradige dysplasie.
Ziekenhuisapotheek
Noord-Oost Brabant (ZANOB)
maandag 18 november en dinsdag 26 november rondleidingen
553 59 00
plaats voor doktersassistenten en (073)
praktijkondersteuners.
Basiszorg verpleegafdelingen scoort goed
Vanzelfsprekend bent u als huisarts ook van harte welkom.
Het onderzoek van darmpoliepenInisdenu
al een
belangrijk
onderAD Top
100 scoort
het JBZ goed
op de indicatoren die iets
zeggen over de zorg
op de
verpleegafdelingen.
JBZ heeft zelf de
deel van de histopathologische diagnostiek
en dit
vormt
dan ook HetRedactieadres
Labcontact
resultaten van de kwaliteit van zorg op verpleegafdelingen vergeleken De rondleidingen vinden plaats op:
een vast onderdeel van de opleiding
tot
patholoog.
Aan
patholot.a.v.
Peter
van
‘t
• Sant
Maandag 18 november - Oogheelkunde en Radiologie
met 28 topklinische ziekenhuizen in Nederland waaronder 6 in
gen die colonpoliepen willen beoordelen
in het
van het
laboratorium
• Dinsdag 26 november - laboratoria Pathologie, MMB en KCH
Brabant. Hieruit
blijktkader
dat de verpleegkundige
basiszorg
in het JBZ KCH
hoog eisen
niveau is.
bevolkingsonderzoek worden welvan
extra
gesteld. Ten eerste
p/a Jeroen Bosch Ziekenhuis
Het programma voor deze avonden ziet er als volgt uit:
moet worden deelgenomen aan een examen waarbij de kennis
Antwoordnummer 247
• 17.00 uur – 17.30 uur Ontvangst met koffie, thee
Aandachtspunten
over de classificatie van poliepenOok
wordt
getoetst.
zorgt
en een broodje
in deze
AD Top 100Dit
staan
indicatoren waarop5200
het JBZWB
zich ’s-Hertogenbosch
ervoor dat iedere patholoog beschikt
up-to-date
kennis
verder over
kan verbeteren,
bijvoorbeeld
de indicatoren t.a.v. heroperaties. • 17.30 uur – 18.00 uur Welkomstwoord
Het is echter
niet altijd
dat een
een indicator
over de criteria voor de verschillende
poliepen
enzoook
datlagere
de score op E-mail
voor Labcontact: [email protected]
betekent dat we geen goede zorg leveren. Willy Spaan: “We kijken
variatie in diagnostiek beperkt blijft. Daarnaast worden de
JEROEN BOSCH DIAGNOSTIEK
naar onze uitkomsten, niet alleen die gepubliceerd zijn in de
pathologieverslagen, die de huisarts
ontvangt
van verbeteringen
biopten enmogelijk zijn.
Indien
u er
de redactie een vraag wilt voorleggen ter behandeling
Top 100,
en kijken waar
Het gaat
Rondleidingen doktersassistenten en praktijkondersteuners
uiteindelijk om dat we
onze patiënten
bieden.
poliepectomieen uit het bevolkingsonderzoek,
gemaakt
metaltijd de beste
in zorg
Labcontact,
kunt• u
deze zenden naar bovenstaand
• Ordermodule JBZ live in november
Zoeken
naar
mogelijke
verbeteringen
is
in
het
JBZ
een
continu
behulp van een landelijke protocolmodule. Voordelen hiervan
(e-mail)adres
•
Uitbreiding
reflecterend testen
proces en is belangrijk om onze ambitie als excellerend topklinisch
zijn dat het verslag altijd compleet
is en dat alle verslagen
• Spoedbericht diagnostische onderzoeken
opleidingsziekenhuis waar te kunnen maken.”
dezelfde terminologie bevatten. Een ander belangrijk voordeel is
Over de worden
ranglijst
dat gegevens hiermee gestructureerd
opgeslagen. Dit
Met de 10e AD Ziekenhuis Top 100 kan de patiënt alle ziekenhuizen
maakt evaluatie van het bevolkingsonderzoek mogelijk en geeft
in Nederland op enkele prestaties beoordelen. De redactie van het
Vragen over een van deze onderwerpen? Neem contact op
pathologen ook de kans zich metAlgemeen
hun collega’s
te spiegelen
Dagblad gebruikt
de cijfers van de IGZ en Zichtbare Zorg
met
JBD via (073) 553 30 99 of per mail via [email protected]
en selecteert
ieder jaar andere
waardoor de diagnostiek nog verder
aangescherpt
kanindicatoren
worden.voor de ranglijst. Tot
2011
was
de
keuze
van
de
indicatoren
voor
de
ranglijst
nagenoeg
Deze protocolmodule is nu al beschikbaar en wordt ook al zo
Lees meer hierover verderop in deze nieuwsbrief
hetzelfde. Sinds vorig jaar zijn de gekozen indicatoren wezenlijk
veel mogelijk in de normale diagnostiek gebruikt.
LABCONTACT EERSTE LIJN
Conclusie
Binnenkort gaat het bevolkingsonderzoek darmkanker van start
waarbij een groot aantal darmpoliepen zal worden opgespoord
en histologisch onderzocht. Hoewel het onderzoek van darmpoliepen een routineonderzoek is binnen de pathologie, zullen
aanvullende scholing, toetsing en het instellen van geprotocolleerde verslaglegging toch leiden tot meer uniforme verslaglegging.
BERNHOVEN EN JEROEN BOSCH ZIEKENHUIS