19 vogels

19 VOGELS
LONG TRIP TO A SUMMER HOME (358)
- classis Aves (357): talrijkst onder de gewervelden na vissen; van pool tot evenaar
- veren
- voorste extremiteiten: vleugels
- gehoornde tandenloze bek
-eileggend
- vorm en functie afgesteld op vliegen
ORIGIN AND RELATIONSHIPS (359): begrijpend lezen; fig 19.2, 19.3 begrijpen
- Archaeopteryx: vermaarde fossiele overgangsvorm
- Paleognathae: loopvogels (o.a. struisvogels)
- Neognathae: vliegende vogels (kam op borstbeen voor aanhechting borst- (vlieg-)
spieren)
ADAPTATIONS OF BIRD STRUCTURE AND FUNCTION FOR FLIGHT (363)
Veel kracht combineren met weinig gewicht
SKELETON (363)
- gepneumatiseerde (luchtrijke) beenderen
- schedelbeenderen versmolten
- tandloze bek met flexibele ophanging van de onderkaak
- wervels onderling, met bekkengordel en met ribben vergroeid (halswervels
vrij)
- kam op borstbeen
- vleugels: reductie en fusie van beenderen (vooral hand)
RESPIRATORY SYSTEM (367) (fig 19.10)
- hoogst ontwikkeld
- parabronchi in longen voor gasuitwisseling, aansluitend op luchtzakken
FLIGHT (369)
- lucht: onbezette niche met insecten als voedsel
- uitweg voor ontvluchten terrrestrische predatoren
- snelle verplaatsing over grote afstanden
BIRD WING AS A LIFT DEVICE (369): begrijpend lezen
MIGRATION AND NAVIGATION (371)
migratie: verplaatsing heen en terug, voorspelbaar
MIGRATION ROUTES (371)
In noordelijk halfrond: naar Z in herfst, naar N in lente
___________________________________________________________________________
A DIRECTION FINDING IN MIGRATION (373)
- herkennen topografische referentiepunten
- aanleren routes van anderen (vliegen in zwermen “flocks”)
- ingebouwde klok
- aangeboren richtingsgevoel (aardmagnetisme)
- zon- en azimuthoriëntatie
___________________________________________________________________________
MATING SYSTEMS (374)
- monogamie: regel (seizoenaal of levenslang) ten gevolge van gelijkverdeelde
parentale zorg (geen interne embryonale ontwikkeling en zogen door vrouwtje)
- polygamie (meest polygynie): kieskeurige vrouwtjes en uitdagende
competiterende mannetjes op lek (“dansvloer”)
___________________________________________________________________________
A BIRD POPULATIONS (376)
- expansie: mussen (niet overal), spreeuwen
- inkrimping en uitsterven: dodo, trekduif
- zware impact van huiskatten, milieufragmentatie, landbouw en ontbossing
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
eigenschappen van classe Aves
1 lichaam met kop, disproportionele lange nek, romp en staart
2 voorste extremiteiten omgevormd tot vleugels
3 veren
4 gepneumatiseerd benig skelet, vergroeide schedel (-beenderen) met 1 condyl
(achterhoofdsknobben), hoornige bek zonder tanden; korte staart; kam op borstbeen; één
middenoorbeentje
5 12 kopzenuwen
6 4-kamerig hart met 1 aortaboog (rechter)
7 endotherm
8 ademhalingsstelsel met luchtzakken; syrinx (‘strottenhoofd’)
9 metanefros, geen blaas, urinezuur als N-excretie
10 gescheiden geslachten, vrouwtjes enkel linker ovarium en eileider
11 inwendige bevruchting, amnioot, grote dooierrijke eieren met kalkschaal, externe incubatie
(meest monogame parentale zorg voor) nestvliedende of nestblijvende jongen
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
pag 367 ganzenvlucht over de Himalaya
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
A pag 377 loodvergiftiging bij watervogels
___________________________________________________________________________