nummer 4 - Oudheidkundige Kring "Geertruydenberghe"

Oudheidkundige Kring “Geertruydenberghe ”
Opgericht op 12 november 1974
Omvat de plaatsen Geertruidenberg, Raamsdonk en Raamsdonksveer
Colofon:
35e jaargang, nummer 4, april 2009
MEDEDELINGEN
Secretariaat:
Blokvang 11,
4942 BP Raamsdonksveer
Mededelingen: [email protected]
www.oudheidkundige-kring-geertruidenberg.nl
Rekeningnummers: Postbank-ING 2524563 of
Rabobank 115600310
LEZING:
VERLEDEN, HEDEN EN TOEKOMST VAN DE BEDEVAART
Datum:
Spreker:
Plaats:
Aanvang:
Donderdag 16 april 2009
Dr. Charles Caspers
Cultureel Centrum “De Schattelijn”
20.00 uur
Secretariaat:
Mevr. J. Serraris-Verboord
Markt 11
4931 BR Geertruidenberg
tel: 0162-523033
Email:
is [email protected]
hij als wetenschappelijk
Rek. nr Kring: postbank 2524563
Momenteel
medewerker verbonden aan het Titus Brandsma
Instituut te Nijmegen, dat zich bezig houdt met
de studie van de spiritualiteit in verleden en
heden.
In de jaren zeventig van de vorige eeuw dachten
vele deskundigen dat het met de bedevaart in
Nederland wel snel afgelopen zou zijn. Maar
niets is minder waar. Ons land beschikt nog
steeds over een aantal pelgrimsoorden. Sterker
nog, er zijn zelfs nieuwe bedevaartplaatsen
bijgekomen. De gemiddelde pelgrim is in de
loop der jaren niet vergrijsd, heel anders dan de
gemiddelde kerkganger. Blijkbaar gaat er een
bepaalde sensatie vanuit om van de ene naar
de andere heilige plaats te lopen.
Tegelijkertijd is er ook meer belangstelling
gekomen voor de geschiedenis van lokale en
regionale bedevaartsoorden. Ze behoren tot het
erfgoed dat velen willen koesteren.
Het verdwijnen van grenzen en de ontmoeting
met “vreemde” culturen brengen met zich mee
dat wij ons steeds meer in onze eigen roots
verdiepen. Dan pas kunnen wij ons zelf aan
anderen voorstellen en zeggen wie wij zijn.
In zijn lezing zal de spreker een historische
schets geven van de bedevaart, waarbij vooral
voorbeelden uit de regio rond Geertruidenberg
centraal zullen staan, onder meer O.L. Vrouw in
Elshout en het Sacrament van Niervaart in
Breda. Vervolgens zal hij de dynamiek van het
hedendaagse bedevaartwezen analyseren en
een blik werpen op de toekomst.
Charles
Caspers
is
als
kerkhistoricus
gespecialiseerd in de geschiedenis van de
religieuze volkscultuur. Hij promoveerde op een
onderzoek naar middeleeuwse volksvroomheid.
Samen met Peter Jan Margry publiceerde hij het
lexicon “Bedevaartplaatsen in Nederland” (vier
delen), en in
het afgelopen jaar “101
bedevaartplaatsen in Nederland”.
Afbeelding: Engelen die een monstrans met
hostie vasthouden, onderdeel van een retabel
over het sacramentswonder van de Niervaart
(bij Klundert) uit ca. 1300.
-1-
GEHOUDEN LEZING: IJSLAND, onstuimig land op de rand .....?!
door J. van Drunen.
In het eerste deel van zijn lezing besprak dhr.
Van Drunen hoe IJsland is ontstaan op een
breukrand van 2 aardschollen, waar vloeibaar
materiaal van onder de aardkorst naar boven
kwam en op de oceaanbodem een vulkaan
vormde. Zo’n 16 miljoen jaar geleden kwam de
top van de onderzeese vulkaan boven het
wateroppervlak uit.
Pas sinds de jaren ’60 van de vorige eeuw is de
geologische geschiedenis van IJsland bekend
geworden. Toen werd ontdekt, dat de aardkorst
een dunne schaal is, waar op sommige plaatsen
vloeibare hete massa (magma) vanuit de kern
omhoog stroomt, vanonder tegen die korst aan.
Daardoor is een breuk ontstaan en “drijven” de
aardkorstdelen uiteen (divergentie). Op andere
plaatsen in de wereld zakt de aardkorst van de
ene plaat weer onder een andere plaat
(subductie) en wordt het gestolde materiaal
weer vloeibaar.
In 1962 bleek bij paleomagnetisch onderzoek,
dat de magnetische velden aan beide zijden van
de midatlantische rug identiek zijn, wat het
bewijs leverde, dat langs deze midatlantische
rug sprake was van divergentie. Dit is ook te
zien op IJsland: ieder jaar wordt IJsland 7 tot 7,5
cm breder!
Dit alles heeft te maken met de theorie van de
Platentectonie: oorspronkelijk bestond het “land”
van de aarde uit een stuk (Pangea). Dit brak in 2
delen, die vanaf zo’n 65 miljoen jaren geleden
steeds duidelijker uiteen dreven. Inmiddels zijn
er 15 grote platen bekend en nog diverse
kleinere stukken, die langs elkaar schuren,
tegen elkaar opbotsen of onder een andere
plaat gedrukt worden. Op de breuklijnen
ontstaat wrijving, waardoor grote spanningen in
de aardkost ontstaan, zich ontlastend in
aardbevingen en vulkanisme. Hoe meer platen
klem zitten, hoe heftiger deze reacties.
Vervolgens nam dhr. Van Drunen ons mee op
een rondtocht over IJsland, waarin hij aan de
hand van een reeks dia’s diverse natuurverschijnselen liet zien, die direct of indirect het
gevolg zijn van de ontstaansgeschiedenis van
het
eiland:
vulkanen,
vulkaanmeren,
watervallen, warm water bronnen, geisers.
Begin- en eindpunt was de hoofdstad Reykjavik,
waar in 962 de eerste Vikingen zich vestigden;
met de mooie Hallgrimskerk, het beeld van Leif
Erikson, het grote beeldenpark met beelden van
Jónsson en het museum met werk van
Sveisson.
Tot slot stipte hij nog de Edda aan: een
poëtische verzameling
liederen
uit
de
middeleeuwen; van oorsprong waarschijnlijk een
oud-Scandinavische saga, verzameld rond
1222. Echt IJslandse saga zijn er ook: de saga
van Erik de Rode, saga van koning Herald, de
Guttissaga.
Al met al een zeer interessante, goed bezochte
(50 aanwezigen) avond.
Verslag: Gérard Dijkmans
DIVERS NIEUWS
Bestuursleden
In de jaarvergadering van 19 maart jl. is Jeanne
Siemerink afgetreden en Chris van den Heijkant
benoemd als bestuurslid. Wij bedanken Jeanne
voor haar enthousiaste inzet. Zij heeft met veel
plezier haar ondersteuning verleend aan de
bibliotheek en de organisatie van vele excursies.
Wij wensen Chris een fijne bestuurstijd.
Napoleon in Geertruidenberg
Op 24 april 1809 reisde Lodewijk Napoleon door
Brabant en logeerde in Geertruidenberg. Hans
van den Eeden schreef er een boek over met de
titel: Leve de Koning! Lodewijk Napoleon op reis
door Brabant en Zeeland. Het boek is op 4 april
jl. verschenen en is uitgegeven bij Brandarispers
in samenwerking met Stichting Lyra te Heusden.
ISBN: 978-90-78108-03-0. De actieprijs is €
19,95 tot 15 april 2009; daarna is de prijs €
24,95. Het boek is onder meer verkrijgbaar via:
www.boekenroute.nl/gasten/gtn1Boek.aspx?Bo
ekID=17201
Historisch InfomatiePunt Geertruidenberg
De expositie Opgravingen Bierstraat is van 13
maart t/m 15 mei te zien in het HIP/Theek 5 te
Geertruidenberg. De expositie is met zorg
samengesteld door de werkgroep van de
Oudheidkundige Kring. Er staat een vitrine met
voorwerpen van de opgraving in de
Bierstraat1990-1991 en er wordt een uitgebreide
beeldserie getoond, waarbij je op je gemak kunt
gaan zitten. Absoluut een bezoekje waard!
Lezing over Lodewijk Napoleon
Locatie:
Theek 5 Oosterhout Centrale
Datum:
maandag 20 april a.s.
Aanvang:
20.15 uur
Entree:
€ 5,00 (leden) € 6,50 (niet-leden)
-2-