Geachte heer of mevrouw, Hartelijk dank voor uw belangstelling voor de lekensamenvatting van de tussentijdse resultaten van het klinisch fase 1b-onderzoek dat het geneesmiddel BIIB037 evalueert, ook bekend als aducanumab. Hou er alstublieft rekening mee dat de lekenvertaling specifiek is geschreven voor deelnemers aan de fase 1b studie, en dat u deze ontvangt om u te informeren over de resultaten tot nu toe. Deze lekensamenvatting bevat de tussentijdse resultaten van het gedeelte met vaste doses van het fase 1b-onderzoek. Deze resultaten zijn recent gepubliceerd in een internationaal wetenschappelijk tijdschrift,1 en zijn ook gedeeld met de deelnemers aan het fase 1b-onderzoek. Een klinisch fase 1b-onderzoek is een onderzoek in een vroeg stadium om te achterhalen of een geneesmiddel dat nog niet mag worden voorgeschreven door artsen veilig is en nuttig kan zijn om door patiënten te worden ingenomen. Omdat het een onderzoek in een vroeg stadium is, moet u eraan denken dat de resultaten voorlopig zijn en dat het veiligheidsprofiel nog niet volledig is bepaald. De fase 3-onderzoeken, ENGAGE en EMERGE genoemd, kijken verder naar het veiligheidsprofiel van aducanumab en zullen ook kijken naar de mogelijke effectiviteit. Er is geen garantie dat u dezelfde resultaten zult ondervinden die in het fase 1b-onderzoek zijn vastgesteld. U mag niet vertrouwen op de resultaten van fase 1b als enige basis om te besluiten deel te nemen aan het klinisch fase-3 onderzoek. U dient het formulier voor de geïnformeerde toestemming zorgvuldig te lezen en met uw arts spreken voor u besluit aan een klinisch onderzoek deel te nemen. Uw arts kan de mogelijke risico’s en voordelen van deelname aan dit klinisch onderzoek uitgebreider beschrijven. Zelfs als u besluit dat u wenst deel te nemen, zult u ook moeten voldoen aan de toelatingscriteria die voor de fase 3-onderzoeken zijn opgesteld. Dank u voor uw belangstelling voor deze samenvatting. Als u vragen heeft over de inhoud, spreek dan met de onderzoeker die u deze samenvatting heeft overhandigd. 1. J. Sevigny e.a. “The antibody aducanumab reduces Aß plaques in Alzheimer’s disease”. Nature. Vol. 537, 1 september 2016. doi: 10.1038/nature19323. AD-US-0290a RESULTATEN RESULTATEN van klinisch onderzoek van klinisch onderzoek Onderzoekssponsor: Biogen Inc. Onderzocht geneesmiddel: Aducanumab (BIIB037) Nationaal nummer van klinisch onderzoek: NCT01677572 Protocolnummer: 221AD103 Onderzoeksdatum: oktober 2012 tot heden (lopend onderzoek) Korte onderzoekstitel: een onderzoek om meer te leren over de veiligheid van Aducanumab (BIIB037) en of Aducanumab mensen met vroege stadia van de ziekte van Alzheimer (AD) helpt. Hartelijk dank! Door deel te nemen aan dit onderzoek, helpt u onderzoekers belangrijke gezondheidsvragen te beantwoorden en nieuwe medische behandelingen te evalueren. Hartelijk dank voor uw medewerking aan het klinisch onderzoek van het geneesmiddel BIIB037, ook bekend als aducanumab. Het onderzoek is gestart in oktober 2012 en het verlengde gedeelte van het onderzoek loopt nog. U, en alle deelnemers, helpen onderzoekers meer te leren over de veiligheid van aducanumab (BIIB037) en of aducanumab mensen met vroege stadia van de ziekte van Alzheimer (AD) helpt. Biogen Inc., de sponsor van dit onderzoek, dankt u voor uw hulp en denkt dat het belangrijk is dat u de resultaten kent van het eerst deel van het onderzoek. Wij hopen dat deze informatie u zal helpen de resultaten van het onderzoek te begrijpen en u trots zal maken op de belangrijke bijdrage die u levert aan medisch onderzoek. Als u vragen heeft, spreek dan met de arts of de medewerkers van uw onderzoekscentrum. 2 AD-US-0290 RESULTATEN van klinisch onderzoek Wat is er gebeurd sinds het onderzoek begon? Dit onderzoek loopt op dit moment op 33 locaties in de Verenigde Staten. Deelnemers aan het onderzoek duurt ongeveer 4 jaar. Het onderzoek bestaat uit twee delen. • Deel 1 omvat de behandelgroepen met vaste dosis en getitreerde dosis en duurde 1 jaar. In de groep met vaste dosis ontvingen 165 onderzoeksdeelnemers de toegewezen doses van het onderzoeksgeneesmiddel of een placebo vanaf de eerste dag van het onderzoek. In de groep met getitreerde dosis begonnen 31 extra deelnemers met lagere doses en werd de dosis langzaam verhoogd tot hun toegewezen maximale dosis van het studiegeneesmiddel of het placebo werd bereikt. • Deel 2 omvat de lange termijn verlenging van het onderzoek. Dit zal 3 jaar duren en dit deel van de studie loopt nog. Biogen heeft de resultaten voor de vaste doses van deel 1 gepresenteerd aan de medische gemeenschap op medische congressen en via publicatie in een internationaal wetenschappelijk tijdschrift.1 Dit samenvattende document presenteert de resultaten van het eerste deel van het onderzoek, het deel met de vaste doses. De groep met getitreerde dosis van deel 1 en deel 2 lopen nog en de resultaten zijn op dit moment niet beschikbaar. Waarom was het onderzoek nodig? Onderzoekers zoeken naar een behandeling om mensen met de ziekte van Alzheimer te helpen. Mensen met Alzheimer leiden aan geheugenverlies en verliezen vaak de mogelijkheid helder te denken en hun dagelijkse activiteiten uit te voeren. Op dit moment zijn er geen goedgekeurde geneesmiddelen die de progressie van Alzheimer kunnen afremmen of Alzheimer kunnen genezen. Mensen met Alzheimer hebben een abnormale ophoping van bepaalde eiwitten in de hersenen, waaronder een dat β-amyloïde heet. Dit eiwit veroorzaakt de vorming van harde ophopingen die plaques genoemd worden. Gezonde hersenen kunnen β-amyloïden zelf verwijderen. Onderzoekers voor dit onderzoek wilden weten: • Welke ongewenste voorvallen hebben de deelnemers die aducanumab namen ondervonden? Ongewenste voorvallen zijn medische problemen die al dan niet worden veroorzaakt door het onderzoeksgeneesmiddel. • Hoe werd aducanumab verspreid in het lichaam en hoe werd het afgebroken nadat het in de ader werd ingespoten? • Heeft aducanumab de gemiddelde hoeveelheid β-amyloïde in de hersenen verminderd? • Hoe heeft aducanumab de manier van denken en functioneren van de deelnemers beïnvloed? Het onderzoek omvatte mannen en vrouwen zoals u die tussen 50 en 90 jaar oud waren en die vroege symptomen of een milde vorm van Alzheimer hadden – dit zijn allebei vroege stadia van Alzheimer – en bij wie een hersenscan was gemaakt die aantoonde dat er β-amyloïde aanwezig is. Wat voor soort onderzoek was dit? Dit was een klein onderzoek om meer te leren over de veiligheid van aducanumab en te achterhalen of aducanumab mensen met vroege stadia van Alzheimer helpt. Dit onderzoek bestaat uit twee delen. Deel 1 was “dubbelblind”. Dit betekent dat noch de deelnemers noch hun artsen wisten of zij aducanumab of het placebo toegediend kregen. De placebo zag eruit als aducanumab, maar bevatte geen echt geneesmiddel. Een computer wees alle deelnemers willekeurig aan om aducanumab of het placebo te ontvangen. Deel 2 van het onderzoek is een “langetermijnverlenging” om te kijken naar het effect van aducanumab over een langere periode. Tijdens deel 2 nemen alle deelnemers aducanumab. Noch de deelnemers noch hun artsen weten welke dosis aducanumab de deelnemers ontvangen. 1. J. Sevigny e.a. “The antibody aducanumab reduces Aß plaques in Alzheimer’s disease”. Nature. Vol. 537, 1 september 2016. doi: 10.1038/nature19323. AD-US-0290 3 RESULTATEN van klinisch onderzoek Wat is er tijdens het onderzoek gebeurd? Voor het onderzoek begon, hebben onderzoekers u en de andere deelnemers lichamelijk onderzocht, hebben ze vitale functies zoals bloeddruk en hartslag gecontroleerd, bloed afgenomen en beelden van de hersenen gemaakt met MRI of amyloïde positronemissietomografie, ook bekend als PET. Deze tests werden gedaan om er zeker van te zijn dat u en de andere deelnemers in aanmerking kwamen om aan dit onderzoek deel te nemen. In de afbeelding hieronder ziet u hoe het onderzoek werd uitgevoerd. Deel 1: dubbelblinde behandeling Deel 2: langetermijnverlenging 32 deelnemers namen 10 mg/kg of aducanumab 30 deelnemers namen 6 mg/ kg of aducanumab 32 deelnemers namen 3 mg/ kg of aducanumab 40 deelnemers namen het placebo Alle deelnemers ontvingen aducanumab in doses van 3 mg/kg tot 10 mg/kg 31 deelnemers namen 1 mg/ kg of aducanumab Ongeveer 3 jaar Ongeveer 1 jaar Deel 1 heeft ongeveer 1 jaar geduurd. U en de andere deelnemers werden willekeurig uitgekozen om een placebo of aducanumab te ontvangen, langzaam geïnjecteerd in een ader met behulp van een naald gedurende 1 uur, eenmaal om de 4 weken gedurende ongeveer 1 jaar. U kon 4 verschillende doses aducanumab of een placebo krijgen: placebo (geen geneesmiddel), of 1 milligram/kilogram lichaamsgewicht (mg/kg), 3 mg/kg, 6 mg/kg of 10 mg/kg aducanumab. Deel 2 zal ongeveer 3 jaar duren. Nadat u deel 1 had afgerond, bent u mogelijk gevraagd om deel te nemen aan deel 2 van het onderzoek. Tijdens deel 2 krijgen alle in aanmerking komende deelnemers ongeveer 3 jaar lang eenmaal om de 4 weken aducanumab. In de loop van het onderzoek controleren de onderzoeksartsen de gezondheid van alle deelnemers met behulp van lichamelijk onderzoek, afnemen van bloedmonsters en urinemonsters en controleren ze de cardiovasculaire gezondheid van de deelnemers met behulp van een elektrocardiogram (ECG). De onderzoeksartsen blijven ook kijken naar de hersenen van de deelnemers met behulp van MRI-scans om de veiligheid van de deelnemers in het oog te houden en met PET scans om te zien of aducanumab β-amyloïde uit de hersenen verwijdert. Deelnemers keren terug naar het onderzoekscentrum voor een laatste controle, 18 weken nadat ze hun laatste dosis van de onderzoeksbehandeling kregen, aan het einde van deel 1 of aan het einde van deel 2 als ze doorgingen in het onderzoek. Wat waren de onderzoeksresultaten? Hieronder ziet u een samenvatting van de resultaten en een aantal van de vragen die de onderzoekers tijdens dit onderzoek hebben gesteld. Welke ongewenste voorvallen hebben de patiënten ondervonden? Een van de belangrijkste doelstellingen van dit onderzoek was meer te leren over de bijwerkingen van deze behandeling. Er is heel veel onderzoek nodig om te achterhalen of een geneesmiddel een bijwerking, ook ongewenst voorval genoemd, veroorzaakt. Wanneer nieuwe geneesmiddelen worden bestudeerd, houden de onderzoekers alle ongewenste voorvallen bij die de deelnemers ondervinden, zowel tijdens als nadat het onderzoek is afgerond. Niet iedereen ondervindt deze, en ze kunnen wel of niet verband houden met het onderzoeksgeneesmiddel. 4 AD-US-0290 RESULTATEN van klinisch onderzoek Hoeveel deelnemers die aducanumab namen, hebben ongewenste voorvallen ervaren? In de tabel hieronder ziet u hoeveel deelnemers ongewenste voorvallen hebben ervaren tijdens het onderzoek. Ongewenste voorvallen tijdens dit onderzoek Placebo (van 40 deelnemers) 1 mg/kg Aducanumab (van 31 deelnemers) 3 mg/kg Aducanumab (van 32 deelnemers) 6 mg/kg Aducanumab (van 30 deelnemers) 10 mg/kg Aducanumab (van 32 deelnemers) Hoeveel deelnemers hebben ongewenste voorvallen ervaren? 39 (98%) 28 (90%) 27 (84%) 28 (93%) 29 (91%) Hoeveel deelnemers hebben ernstige ongewenste voorvallen ervaren? 15 (38%) 3 (10%) 4 (13%) 4 (13%) 12 (38%) Hoeveel deelnemers hebben de behandeling gestaakt door ongewenste voorvallen? 4 (10%) 3 (10%) 2 (6%) 3 (10%) 10 (31%) Ongewenste voorvallen in dit onderzoek Wat waren de meest voorkomende ongewenste voorvallen? De meest voorkomende ongewenste voorvallen waren amyloïde gerelateerde beeldvorming abnormaliteiten, of ARIA, hoofdpijn, urineweginfectie en infectie in de neus, keel en bovenste luchtwegen. ARIA is een beeldvormings gerelateerde abnormaliteit, gemeten met behulp van MRI. ARIA wordt veroorzaakt door zwelling of plekken van kleine bloedingen in de hersenen die kunnen worden gezien op een MRI van de hersenen van sommige mensen die aducanumab, placebo of producten mogelijk werken op een manier die vergelijkbaar is met aducanumab ontvingen. Voor sommige mensen kan ARIA resulteren in symptomen zoals hoofdpijn, verwardheid en instabiliteit. De meeste mensen in dit onderzoek hadden geen symptomen en sommige mensen hadden milde en tijdelijke symptomen. ARIA werd over het algemeen gezien in het begin van de behandeling, en verdween gewoonlijk na 4 tot 12 weken. De meeste deelnemers die ARIA kregen, vervolgden de behandeling. Er werden geen deelnemers opgenomen in het ziekenhuis voor ARIA. In de tabel hieronder ziet u de meest voorkomende ongewenste voorvallen die tijdens het onderzoek optraden bij meer dan 15% van de deelnemers. De meest voorkomende ongewenste voorvallen tijdens dit onderzoek 1 mg/kg 3 mg/kg 6 mg/kg Meest voorkomende Placebo Aducanumab Aducanumab Aducanumab ongewenste voorvallen in dit (van 40 (van 31 (van 32 (van 30 onderzoek deelnemers) deelnemers) deelnemers) deelnemers) ARIA 2 (5%) 2 (6%) 4 (13%) 11 (37%) Hoofdpijn 2 (5%) 5 (16%) 4 (13%) 8 (27%) Urineweginfectie 4 (10%) 3 (10%) 2 (6%) 4 (13%) Infectie in de neus, keel en 6 (15%) 2 (6%) 2 (6%) 2 (7%) bovenste luchtwegen Diarree 3 (8%) 0 6 (19%) 1 (3%) Gewrichtspijn 2 (5%) 0 6 (19%) 2 (7%) Val 8 (20%) 3 (10%) 2 (6%) 2 (7%) Misselijkheid 2 (5%) 2 (6%) 5 (16%) 0 Verkoudheid 0 1(3%) 5 (16%) 0 5 AD-US-0290 10 mg/kg Aducanumab (van 32 deelnemers) 15 (47%) 8 (25%) 5 (16%) 6 (19%) 3 (9%) 1 (3%) 2 (6%) 1 (3%) 1 (3%) RESULTATEN van klinisch onderzoek Welke ernstige ongewenste voorvallen hebben de deelnemers ondervonden? Een ongewenst voorval wordt als ernstig beschouwd wanneer het leidt tot sterfgevallen, levensbedreigend is, blijvende problemen veroorzaakt, ziekenhuisverzorging vereist, of wanneer onderzoeksartsen denken dat het voorval medisch belangrijk is. In totaal hebben 38 deelnemers een ernstig ongewenst voorval meegemaakt in het onderzoek. Er waren 3 sterfgevallen tijdens dit onderzoek. Onderzoeksartsen dachten niet dat deze sterfgevallen in verband stonden met de behandeling. • 2 deelnemers in de placebogroep • 1 deelnemer in de groep van 10 mg/kg aducanumab De enige ernstige ongewenste voorvallen die optraden in meer dan 1 deelnemer in het onderzoek betroffen ARIA en oppervlakkige siderose van het centraal zenuwstelsel. Dat is de vorming van ijzerneerslag in de hersenen, ruggenmerg en zenuwen. Hoe werd aducanumab verspreid in het lichaam en hoe werd het afgebroken nadat het in de ader werd ingespoten? Onderzoekers hebben tijdens het onderzoek ook het gehalte aducanumab in het bloed gemeten. Ze hebben vastgesteld dat het lichaam van de deelnemers aducanumab met een constante snelheid afbrak en dat hoe meer aducanumab een deelnemer toegediend kreeg, hoe langer het duurde om het af te breken. Welke onderzoeksresultaten dienden onderzocht te worden als aducanumab mensen met de beginstadia van AD helpt? Heeft aducanumab de gemiddelde hoeveelheid β-amyloïde in de hersenen gereduceerd? In dit onderzoek deden een beperkt aantal deelnemers mee, en de onderzoekers hebben voor het eerst gekeken naar de hoeveelheid β-amyloïde na 6 maanden. Ze stelden vast dat de gemiddelde hoeveelheid β-amyloïde in de hersenen van de deelnemers die gedurende 6 maanden aducanumab hebben gekregen significant is gedaald. Dit was niet het geval bij de deelnemers die placebo hebben gekregen. Veranderingen in β-amyloïde werden gemeten door PET-scanbeelden van de hersenen van de deelnemers voor de behandeling te vergelijken met de beelden na behandeling met aducanumab of placebo. De onderzoekers hebben de deelnemers ingespoten met een stof die β-amyloïde opspoort. De verandering in β-amyloïde werd gemeten in SUVR, een relatieve maat voor hoeveel van de stof werd opgenomen en aan het β-amyloïde in de hersenen werd gebonden. Deze binding laat ons toe de aanwezige hoeveelheid β-amyloïde te meten. 6 AD-US-0290 RESULTATEN van klinisch onderzoek Vergelijkbare resultaten werden ook aangetoond nadat de deelnemers gedurende ongeveer een jaar aducanumab hadden gekregen. In de grafiek hieronder ziet u het resultaat na 6 maanden en 1 jaar behandeling. Gemiddelde verandering in β-amyloïde na 6 maanden en 1 jaar behandeling zoals gemeten met behulp van PET-scan 1 jaar Samengestelde SUVR 6 maanden Placebo 0,00 -0,05 -0,10 -0,15 -0,20 -0,25 -0,30 -,005 Aducanumab (mg/kg) 6 3 10 1 Aducanumab (mg/kg) Placebo 1 3 6 10 + ,003 -,030 -,055 -,087 -,135 -,143 -,205 -,210 Behandelgroepen -,268 In de afbeelding hieronder ziet u een voorbeeld van de veranderingen in de beelden van de hersenen van voor de behandeling (links) in vergelijking met na de behandeling met alle doses van aducanumab (rechts). Hoe meer rood in het beeld, hoe meer β-amyloïde er in die delen van de hersenen aanwezig is. Voorbeeld van PET-beelden van de hersenen van de deelnemers voor en na behandeling Na 1 jaar behandeling Voor behandeling Placebo 3 mg kg-1 6 mg kg-1 10 mg kg-1 Hoe heeft aducanumab het denken en functioneren van de deelnemers beïnvloed? Hoewel dit een klein onderzoek was dat voornamelijk bedoeld was om te leren over de veiligheid van aducanumab, hebben onderzoekers verschillende tests gebruikt om te onderzoeken of aducanumab de verslechtering van de ziekte van de deelnemers vertraagde. Hoewel veiligheid de belangrijkste vraag was die onderzoekers in dit onderzoek hebben gesteld, waren ze ook geïnteresseerd in een aantal andere vragen, die bekend staan als verkennende eindpuntresultaten. Een van de verkennende eindpuntresultaten is de Clinical Dementia Rating Sum of Boxesscale, of CDR-SB. Als de score hoger is, dan zijn de AD-symptomen slechter. Zoals u ziet in de onderstaande afbeelding, hadden deelnemers die aducanumab namen hun CDR-SB-scores verlaagd in vergelijking met placebo. 7 AD-US-0290 RESULTATEN van klinisch onderzoek Veranderingen in CDR-SB-score van voor de behandeling tot na 1 jaar behandeling Gemiddelde verandering in CDR-SB-score 2,0 1,87 1,72 1,5 1,37 1,11 1,0 0,63 0,5 0,0 Placebo 1 3 6 10 Aducanumab (mg/kg) Behandelgroep Als ander veiligheidseindpunt hebben de onderzoekers een vragenlijst gebruikt, de Mini-Mental State Examination of MMSE om te onderzoeken hoe deelnemers denken in het onderzoek. Hogere scores gaven aan dat de deelnemers beter duidelijk konden blijven denken. In de cijfers hieronder ziet u de verandering van de MMSE-scores van de deelnemers van voor de behandeling tot na 1 jaar behandeling. Veranderingen in MMSE-score van voor de behandeling tot na 1 jaar behandeling Behandelgroep Gemiddelde verandering in MMSE-score Placebo Aducanumab (mg/kg) 1 3 6 10 0 -0,5 -0,56 -0,70 -1,0 -1,5 -2,0 -2,5 -3,0 -1,96 -2,18 -2,81 Over het algemeen stelden de onderzoekers vast dat bij deelnemers die aducanumab namen de verslechtering van hun ziekte vertraagde, zoals gemeten aan de hand van hun CDR-SB-scores en MMSE-scores, in vergelijking met deelnemers die een placebo namen. Ze stelden ook vast dat deze vertraging voor CDR-SB en MMSE afhankelijk was van de dosis - hoe hoger de dosis aducanumab, hoe sterker de verslechtering van de ziekte van de deelnemers vertraagde. 8 AD-US-0290 RESULTATEN van klinisch onderzoek Waar kan ik meer informatie vinden over het onderzoek? U kunt meer informatie over het onderzoek vinden online op https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT01677572. Als u vragen heeft over de resultaten, spreek dan met de arts of de medewerkers van uw onderzoekscentrum. Officiële onderzoekstitel: Een gerandomiseerd, dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek met verschillende doseringen om de veiligheid, verdraagbaarheid, farmacokinetiek en farmacodynamiek van aducanumab (BIIB037) te evalueren in personen met vroege symptomen of milde ziekte van Alzheimer. Biogen, de sponsor van dit onderzoek, heeft zijn hoofdkantoor in Cambridge, Mass. Het telefoonnummer voor algemene informatie is 011-781-464-2000. De resultaten die hier voorgesteld worden zijn voor deel 1 van dit kleine, vroege onderzoek om te leren over de veiligheid van aducanumab en om te achterhalen of aducanumab mensen met vroege stadia van AD kan helpen. U mag uw therapie niet wijzigen op basis van de resultaten van één enkel onderzoek zonder eerst met uw arts te spreken. Verdere onderzoeken met aducanumab lopen nog. Hartelijk dank Naar verluidt is het grootste geschenk dat men kan geven een geschenk dat anoniem wordt gegeven, wanneer men niet weet of dit rechtstreeks persoonlijk voordeel op zal leveren. Dit is het geschenk dat u heeft gegeven door deel te nemen aan een klinisch onderzoek. Het is een moedige en onbaatzuchtige daad die nuttig is voor de ontwikkeling van de medische kennis en ten goede komt van de volksgezondheid. Hartelijk dank voor uw deelname aan klinisch onderzoek. Biogen 225 Binney Street Cambridge, MA 02142 011-781-464-2000 [email protected] The Center for Information & Study on Clinical Research Participation (CISCRP) is een non-profitorganisatie die zich toelegt op ontwikkeling van en informatie aan het publiek met betrekking tot deelname aan klinisch onderzoek. CISCRP heeft deze samenvatting van de onderzoeksresultaten helpen opstellen. CISCRP is niet betrokken bij het aanwerven van deelnemers voor klinisch onderzoek en is ook niet betrokken bij het uitvoeren van klinische onderzoeken. www.ciscrp.org 9 AD-US-0290 RESULTATEN van klinisch onderzoek Aantekeningen: _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ 10 AD-US-0290 RESULTATEN van klinisch onderzoek Aantekeningen: _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ 11 AD-US-0290