Workshop `assertief zijn`

Workshop Assertief LETSen
4 mei 2011 LETS Sint-Niklaas
Workshop Assertief LETSen

Inleiding (Patrick Pede)
Wat is assertiviteit?
Assertiviteit wil zeggen dat je in staat bent om op een acceptabele manier je grenzen aan te
geven zonder daarbij een ander nodeloos te kwetsen. Het is dus geen agressiviteit.
Een assertief persoon beschikt over zelfkennis, want om je grenzen aan te kunnen geven, moet
je wel wéten wat je wilt en wat niet. Je eigen wensen en gevoelens dien je te onderkennen en te
kunnen uiten. Het is dan ook belangrijk om oude gewoontes en gedragingen die niet meer
bijdragen aan je levensgeluk los te laten. Wat misschien ooit eens handig was als gewenst
gedrag, kan zich later zelfs tegen je gaan keren. Neem het voorbeeld van iemand die als kind
gepest is. Als reactie daarop deed hij zijn best om ieders vriend te zijn. Als klein jongetje wrong
hij zich in alle bochten om geaccepteerd te worden.
Later in zijn baan als afdelingshoofd doet hij nog steeds zijn best om tot elke prijs door iedereen
aardig gevonden te worden. Het resultaat is dat zijn teamleden hem niet serieus nemen en niet
echt naar hem luisteren. In feite is hij zo bezig met wat anderen van hem vinden, dat hij
helemaal niet meer weet wat hijzelf nu echt vindt en wilt.
Nu is het ook knap lastig om assertief op te treden. Er zijn immers mensen die een constant
beroep op ons lijken te doen en geen oog schijnen te hebben voor jouw grenzen. Je kunt ze
proberen te ontlopen maar vroeg of laat staan ze op je stoep voor het zoveelste verzoek. Dan is
goede raad duur.
Er is een bekend gezegde en dat luidt: verbeter de wereld en begin bij jezelf. Jij en jij alleen kunt
verandering brengen in het stelselmatig laten lopen over je eigen grenzen. De 'anderen' of 'de
organisatie' veranderen lukt immers slechts in beperkte mate. En je zult merken dat, indien je
anders gaat reageren, je de ander als het ware dwingt om ook anders met jou om te gaan.
Wees niet al te bang voor verandering en bedenk je dat jij alleen iets aan je gedrag verandert.
Je blijft wie je bent.
Zelfrespect
Zelfrespect staat centraal bij assertiviteit: dat wil zeggen dat je leert luisteren naar je eigen
behoeftes en naar je lichaam. Je staat open voor de belangen en vragen van de ander en bent
in staat compromissen te sluiten die jezelf geen geweld aandoen en ook die van een ander
niet.
Assertiviteit betekent ook dat je bij jezelf kunt blijven: je laat je niet meesleuren door de soms
overweldigende woordenstroom van je gesprekspartner, of door overdreven emoties.
Assertiviteit is letterlijk en figuurlijk ruimte en tijd maken voor jezelf om na te gaan: is dit wat ik
werkelijk wil? En zo leer je eigen doelen in jouw leven te bepalen en te bereiken.
Wendy Mertens – Patrick Pede – Debby Vercauteren
1/7
Workshop Assertief LETSen
4 mei 2011 LETS Sint-Niklaas
Je neemt jezelf serieus en dat straal je uit naar je collega's, je vrienden en familie. Want niet
alleen wat je zegt komt krachtig over maar ook je lichaamstaal moet in overeenstemming zijn
met je boodschap. Met je lichaamstaal zeg je eigenlijk zoveel meer dan wat je feitelijk zegt. Met
je lichaamstaal kun je je boodschap ook te niet doen waardoor je niet wordt begrepen of
verwarring zaait. Denk bijvoorbeeld aan wat je uitstraalt als je collega tegen je zegt: 'mag ik je
even iets vragen?' Je zegt 'ja hoor', maar inmiddels kijk je weg en draai je je half om. Je hele
lichaam zegt als het ware dat je zo gauw mogelijk uit deze situatie weg wilt. Met je mond zeg je
ja, maar met je lichaam zeg je nee.
Aanpakken
Hoe kun je nou assertiever worden, hoe pak je dat aan? Assertief gedrag kan iedereen leren,
ook jij. Begin met kleine stapjes tegelijk en kies uit deze lijst iets wat bij jou past. Je zult merken
dat het werkt in de praktijk en dat je in het dagelijks LETSen profijt hebt van jouw eigen
assertieve optreden.
Samengevat: assertiviteit geeft je de vrijheid keuzes te maken die voor jou belangrijk zijn en die
duidelijk te maken aan anderen. Van speelbal naar speler, dat werkt en geeft je voldoening!

Praktijkvoorbeelden
1) LETS-eenheden: Iemand vraagt x-aantal LETS-eenheden voor een object. Ik vind dit eigenlijk
veel te veel. Als ik dat moet uitgeven, ga ik onder nul, en ik wil niet in het rood gaan, niet met
euro's, ook niet met LETS-eenheden. Maar ik wil het object wel. Ik twijfel maar doe het toch.
Achteraf beklaag ik het me. Ik wou het wel, maar in feite toch niet voor zoveel LETSeenheden. Een aantal minder was mij het wel waard. Wat ik er voor gegeven heb is teveel.
2) LETS-eenheden: Hoeveel zou ik vragen voor dit object? Toch wel zoveel. Maar ik zet het er
niet bij op eLAS. Degene die interesse had, wou er echter maar zoveel voor geven. Ik heb
gezegd dat het goed was. Achteraf beklaag ik het me. In feite, als ik me realiseer hoeveel
euro's ik er zelf aan uitgegeven heb, is dit toch te weinig. Grrr...
Euro-perikelen: Alles gaat goed. Het ziet er een goede LETS-deal uit. Maar op het einde
wordt er een euro-bijdrage gevraagd voor ingrediënten. Dit was niet zo afgesproken. Degene
die moet betalen doet dit, maar het wringt. Ook al heeft hij zelf nog 'pro forma' gevraagd "wat
is mijn schuld". Op die vraag verwachtte hij enkel een aantal LETS-eenheden te horen, geen
euro's. Verdomme, verwijt hij zich. Als ik dat had geweten, had ik zelf eitjes kunnen
meegeven van mijn kippen. Stoem zeg.
3) Klussituatie. Iemand heeft toegezegd voor een bepaalde klus. Ikzelf ken er niets van dus ik
ben maar wat blij dat er iemand dit wil doen. Toch denk ik, terwijl ik hem bezig zie: 'zou dat
niet anders moeten? Gaat dat wel goed komen?' Maar ik zet mijn zorgen opzij en vertrouw op
zijn kunnen. Even later als ik nog een glas water breng, denk ik opnieuw: 'dit ziet er niet uit.'
Maar ik durf niets te zeggen. Nu is er eindelijk iemand die iets voor mij doet, dus zal ik maar
Wendy Mertens – Patrick Pede – Debby Vercauteren
2/7
Workshop Assertief LETSen
4 mei 2011 LETS Sint-Niklaas
zwijgen. Ik waardeer de stafkes. 'Goh', zoveel uren', denk ik. Maar ik schrijf ze over, ook al
ben ik niet tevreden met het resultaat. Ik laat het wat bezinken. Ik durf er niemand iets over te
zeggen. Eigenlijk is die LETS maar niets. Ik denk dat ik maar ga stoppen met LETS. En hoe
moet het nu verder met mijn badkamer? Toch maar een professional laten komen? Twee
keer pech, want nu zal ik wellicht meer euro's moeten betalen ook. Verdomme toch.
4) Aandringen: Zeg George, zou jij bij mij eens de tuin willen komen wieden? George antwoordt
niet onmiddellijk. Hij zegt dat hij eens in zijn agenda zal kijken, maar dat hij hem nu niet bij
heeft. Een dag later belt Sofie opnieuw naar George. 'Is ze daar alweer?' vraagt George zich
af. 'k Zal het dan maar doen zeker, ook al heb ik er nu geen zin in omdat ik het te druk heb op
mijn werk.' En George zegt 'ja' en spreekt af dat hij in 't weekend zal komen.
5) Afgesproken maar niet afkomen en niet durven bellen om te vragen waar hij/zij blijft, maar
gewoon wachten en jezelf zitten verwensen dat je zo naïef bent om te gaan LETSen...
6) LETS-achtige klus die niet LETS is (evt. zwartwerk): Betaal mij maar in euro's, laat die
LETS-eenheden maar zitten want je staat al in 't rood.
7) Niet gewaardeerd worden en er niet durven naar vragen (kan pure vergetelheid zijn).

Communicatie & assertiviteit (Wendy Mertens)
Schema communicatie:
‘Je communiceert altijd, ook al zeg je geen woord!’
Communicatie zijn je woorden, maar ook al je lichaamstaal!
Gedachten
Gevoelens
B
i
n
n
e
n
Gebeurtenis
Gedrag
Gevolgen
interpretaties
+ en -
B
u
i
t
e
n
Voorbeeld: ….
Wendy Mertens – Patrick Pede – Debby Vercauteren
3/7
Workshop Assertief LETSen
4 mei 2011 LETS Sint-Niklaas
Je gedachten bepalen je gevoelens en je gedrag. Je gedachten zijn ontstaan als gevolg van de interpretatie van
het gedrag van een ander. OPPASSEN MET INTERPRETATIES!!!
Praten en luisteren op een ‘eerlijke en open manier’ is de enige oplossing! Ga een ander niet beschuldigen
dat hij oneerlijk is omdat hij niet het antwoord geeft dat jij wenst te horen.
De beste manier om iets ter sprake te brengen, om assertief te zijn, is met ‘Ikboodschappen’
Wat is een ik-boodschap:
 Je praat enkel vanuit jezelf, hoe jij iets ziet, voelt·
 Voorbeeld:
 Eigen voorbeeld:….
 Nooit je zin met jij, gij beginnen. Je, jij of gij ook niet in een zin gebruiken die met ‘ik’
begint als je op een assertieve en respectvolle manier wil praten.
Fout is dus:….
 “Neen”-zeggen: dat kan op verschillende manieren
 Voorbeelden
 Je rechten van ‘assertief zijn’ (Patrick)
 Als je iemand niet begrijpt, …
OEFENMOMENT ‘IK’-BOODSCHAPPEN en COMMUNICATIE
Wendy Mertens – Patrick Pede – Debby Vercauteren
4/7
Workshop Assertief LETSen
4 mei 2011 LETS Sint-Niklaas

De axenroos en assertiviteit (Debby Vercauteren) Samenvatting cursus AXENROOS van F.Cuvelier
Mensen gaan op allerlei manieren met elkaar om. Soms worden we overrompeld door de
snelheid, de veelheid of het onbegrijpelijke van gedragingen die op ons afkomen. Om hierin
orde en helderheid te scheppen biedt de axenroos een overzichtelijk kader waarin de
zogenoemde relatiewijzen en de inzet binnen die relaties in kaart worden gebracht.

Eerste indeling in de relatiewijzen: boven en onder
Bij elke interactie of uitwisseling tussen mensen is er een zendeling en een ontvanger.
De zendeling beschikt over een ‘inhoud’ die de ontvanger niet heeft en
heeft de interactie relatief meer in handen.
De ontvanger beschikt niet of in mindere mate
over een ‘inhoud’ en heeft de interactie niet of relatief minder in handen.

Tweede indeling in de relatiewijzen: TEGEN - UITEEN - SAMEN
Tegen - zone
Samen – zone
CONFLICT
HARMONIE
tegenover elkaar
complementair samenwerkend
aanvechten en weerstaan
geven en vragen
Uiteen – zone
AFZONDERING
naast of los van elkaar
houden en ondergaan
Wendy Mertens – Patrick Pede – Debby Vercauteren
5/7
Workshop Assertief LETSen
4 mei 2011 LETS Sint-Niklaas

Samenvoeging tot de axenroos
HOUDEN
GEVEN OF AANBIEDEN:
STUREN
BEDIENEN
ZICH PRESENTEREN
AANVECHTEN / BEKRITISEREN
VRAGEN OF AANNEMEN:
WAARDEREN
BENUTTEN
VOLGEN
WEERSTAAN / BEVEILIGEN
LOSSEN / ONDERGAAN
Zoals je merkt zitten er in de harmoniezone telkens drie meer uitgediepte werkwoorden.
Ferdinand Cuvelier heeft hier bewust voor gekozen. Bijna 80% van de menselijke interacties
bevinden zich binnen die harmonie-zone Op deze manier kunnen we 10 relatiewijzen
onderscheiden en daarom bestaat de axenroos ook uit 10 axen.
Een AX is de mogelijkheid die een mens heeft om tot relationele actie over te gaan!
Wendy Mertens – Patrick Pede – Debby Vercauteren
6/7
Workshop Assertief LETSen
4 mei 2011 LETS Sint-Niklaas

Inzetten
De inzet is datgene dat bij de interactie wordt uitgewisseld. We kunnen volgenden inzetten
onderscheiden in de samen zone:
Het BIJZIJN: de fysieke tegenwoordigheid
De PERSOON: de eigenheid van de persoon
 inzetten horende bij
de wasbeer en de pauw
LETS-gewijs: Hier situeert zich het basisvertrouwen van LETSers.
Ook het samen dingen doen en ieders specifieke talenten laten zien en waarderen
De DIENSTEN: handelingen ten gunste van een ander
De GOEDEREN: alle materiële dingen
 inzetten horende bij
de bever en de poes
LETS-gewijs: De kern van LETSen, het uitwisselen van goederen en diensten
De INFORMATIE: inlichtingen en wetenswaardigheden
De RICHTLIJNEN: regels, wetten, bevelen, adviezen, suggesties,
toelatingen
 inzetten horende bij
de leeuw en de kameel
LETS-gewijs:
De kerngroep of trekkers van een LETS-groep zijn leeuwen, de LETS-groep zelf de kameel
Al deze inzetten staan ook in de uiteen–zone en de conflict–zone. De uil, de havik, de
steenbok en de schildpad beschikken over alle inzetten.
OEFENMOMENT AXEN bij het LETSen
 De tien assertieve grondrechten (Patrick Pede)
Uit: ‘Als ik nee zeg, voel ik me schuldig’ Manuel J. Smith
1. Ik heb het recht om nee te zeggen.
2. Ik heb het recht geen excuses of verklaring voor mijn gedrag te geven.
3. Ik heb het recht zelf te bepalen of ik een oplossing moet zoeken voor andermans
problemen.
4. Het is niet nodig dat anderen me aardig vinden om met elkaar te kunnen omgaan.
5. Ik heb het recht fouten te maken en er zelf de verantwoordelijkheid voor te dragen.
6. Ik heb het recht van mening te veranderen.
7. Ik heb het recht mijn behoeften en wensen te uiten.
8. Ik heb het recht onlogisch te zijn bij het nemen van beslissingen.
9. Ik heb het recht om me niets aan te trekken van de mening van de ander over mij.
10. Ik heb het recht ervoor te kiezen in een bepaalde situatie niet assertief te zijn. (In
sommige situaties kan het beter zijn om niet te kiezen voor assertief gedrag.)
Dank u voor uw aandacht! Nog vragen? Stel ze gerust!
Wendy Mertens – Patrick Pede – Debby Vercauteren
7/7