Rationeel watergebruik ()

Opleiding
Duurzaam Gebouw:
Duurzaam bouwen
van A tot Z
Leefmilieu Brussel
RATIONEEL WATERGEBRUIK
Maggy HOVERTIN
MATRIciel
Doelstellingen van de presentatie
●
Rationeel watergebruik:
►
Wat?
►
Waarom?
►
Hoe?
2
Plan van de uiteenzetting
●
Inleiding: context
●
Ontwerp van de wateraanvoerinstallatie
●
Daling van het waterverbruik: apparaten
●
Zuinige uitrusting
●
Alternatieve bevoorrading in plaats van drinkwater
●
Besluit
3
Inleiding: context
●
Op wereldwijde schaal:
►
1 persooon op 5 beschikt niet over drinkwater
Bron: Vivons l’eau – WWF 2002
►
Het gemiddelde huishoudelijke waterverbruik in Brussel
bedroeg 96 l/d.persoon in 2012
►
Aanzienlijke daling tussen 2002 en 2012: bijna 20%
minder.
4
Inleiding: context
●
Het water dat wordt verspreid in Brussel komt van:
►
grondwater: toevoeging van chloor om de goede
bacteriologische kwaliteit ervan te behouden;
►
oppervlaktewater: aanzienlijke behandelingen om het
drinkbaar te maken
Bron: VIVAQUA - Foto: AIP
●
Meest gecontroleerde water: 62 gecontroleerde
criteria om te waarborgen dat het voldoet aan de
geldende wettelijke normen.
5
Inleiding: context
●
Slechts 2-3% van het verbruikte drinkwater in
Brussel is afkomstig van lokale waterhulpbronnen.
►
Gemiddeld 2,2 miljoen m³/jaar. Daling sinds 2004 naar 1,7
miljoen m³ in 2011.
Bronnen: HYDROBRU, activiteitenverslagen (gegevens over het Waals Gewest),
VIVAQUA en Leefmilieu Brussel (gegevens over het Brussels Gewest) - LEEFMILIEU
BRUSSEL - OBSERVATORIUM VOOR MILIEUGEGEVENS
6
Inleiding: context
●
Aandeel waterverbruik van gezinnen, industrie en
diensten (2012)
Bron: VIVAQUA - LEEFMILIEU BRUSSEL - OBSERVATORIUM
VOOR MILIEUGEGEVENS
7
Inleiding: context
●
Huishoudelijk gebruik van leidingwater in België
door de gezinnen
Bron: Belgaqua, 2008 - LEEFMILIEU BRUSSEL OBSERVATORIUM VOORMILIEUGEGEVENS
8
Inleiding: context
●
Vervuiling van water afkomstig van gezinnen:
►
Organische stoffen: etensresten, urine, ontlasting,…
►
Voedingsstoffen: stikstof (wc) en fosfor (wasmiddelen)
►
Zware metalen: koper, lood, zink, …
►
Organische verontreinigende stoffen: resten verf,
koolwaterstof, pesticiden, schoonmaakmiddelen,
oplosmiddelen, geneesmiddelen,…
 Water vervoert afval
9
Inleiding: context
●
Sinds augustus 2000 voor de zuiveringsinstallatie BrusselZuid en maart 2007 voor het station Brussel-Noord wordt het
Brusselse afvalwater gezuiverd voordat het in de Zenne
wordt geloosd  rivier in betere staat
Bron: Aquiris
10
Inleiding: context
●
Het afvalwater wordt gescheiden in twee delen:
"gezuiverd" water dat terugkeert naar de
natuurlijke omgeving en slib dat ter plaatse wordt
gezuiverd.
●
Maar
►
De WI produceert geen drinkwater!
►
In geval van zware regenval: minder verontreiniging of
bypass;
►
Lager rendement wanneer het water wordt verdund
(regenwater);
►
Hoe zit het met micropolluenten?
►
Zuivering van het slib!
►
Gebruik van energie en chemicaliën
11
Inleiding: context
●
Kostprijs van het drinkwater:
►
Vaste abonnementskosten;
►
Een "distributie"-component: prijs van het water zelf;
►
Een "riolering"-component of gemeentelijke reiniging:
inzameling en afvoer van afvalwater en regenwater;
►
Een "zuivering"-component of gewestelijke reiniging:
zuivering van afvalwater + infrastructuren van gewest
om overstromingen tegen te gaan.
12
Inleiding: context
●
Stijgende kostprijs van drinkwater:
►
Jaarlijkse rekening voor een gezin met 2 personen op basis
van een gemiddeld verbruik van 106,5 l/pers/dag
Bron: - LEEFMILIEU BRUSSEL - OBSERVATORIUM MILIEUGEGEVENS
13
Inleiding: context
●
Rationeel watergebruik:
►
Waterverbruik doen dalen tot 65 l/d.pers;
►
Verontreiniging zoveel mogelijk vermijden;
►
Water gebruiken van een kwaliteit die geschikt is voor
gebruik;
►
Geen regenwater lozen in de riool.
 Water gebruiken met gezond verstand!
14
Ontwerp en beheer van het netwerk
●
De distributie-installatie binnen in het gebouw
moet:
►
voldoen aan de technische voorschriften in het
repertorium van Belgaqua;
►
rekening houden met de aanbevelingen van de norm
NBN EN806, deel 1, maar vooral deel 2.
15
Ontwerp en beheer van het netwerk
●
Principes:
►
Eenvoud;
►
Opspoorbare en toegankelijke installatie;
►
Afsluiters  interventies vergemakkelijken;
►
Nabijheid van de aftappunten;
►
Warmwaterverliezen beperken;
►
De druk in de installatie regelen;
►
De kwaliteit van het water handhaven;
►
Opvolging van het verbruik en opsporen van lekken.
16
Ontwerp en beheer van het netwerk
●
●
Nabijheid van de aftappunten
►
De lengtes en mogelijke verliezen verliezen;
►
Het onderhoud vergemakkelijken.
Warmwaterverliezen beperken
►
De lengte van de distributieleidingen beperken:
› De productie van warm water decentraliseren;
› Of gecentraliseerde productie dicht bij de aftappunten.
►
Geen te grote warmwaterleidingen kiezen.
17
Ontwerp en beheer van het netwerk
●
De druk in de installatie regelen
►
Een te hoge druk veroorzaakt een te hoge snelheid:
hoog verbruik, lawaai in de leidingen, slijtage aan
apparatuur  lekkage.
►
Maximale druk van 3 tot 4 bar.
►
Een reduceerventiel na de watermeter plaatsen.
50 tot 250 €
Bron: Energie+
18
Ontwerp en beheer van het netwerk
●
De druk in de installatie regelen
►
De kranen van de technische lokalen voor het onderhoud
van het gebouw: druk van 3 of 4 bar
►
De waterspoeling van de toiletten, kranen, douches: druk
van 1,5 tot 3 bar in werking ( reduceerventielen ter
hoogte van elke sanitaire blok)
19
Ontwerp en beheer van het netwerk
●
De kwaliteit van het water handhaven:
►
Materiaalkeuze
› Risico van vervuiling door zware metalen of door de
vorming van een biofilm (bacteriën)  gegalvaniseerd staal,
koper, PVC
› De voorkeur geven aan buizen in kunststof en roestvrij
staal: polipropyleen (PP), polybuteen (PB), verknoopt
polyethyleen (VPE)
› Corrosie als gevolg van verschillende metalen
►
Isolatie van koudwaterleidingen: de watertemperatuur
mag niet te lang meer dan 25°C bedragen;
►
Dode armen, bochten vermijden;
►
Geen besmetting mogelijk met niet-drinkbaar water
(regenwater,...)
20
Ontwerp en beheer van het netwerk
●
Opvolging van het verbruik en opsporing van
lekken
Kostprijs tegen een
gemiddelde prijs
Lek
Verspilde hoeveelheid
van 2,41 €/m³
(alles inbegrepen)
Druppelgewijs
4 liter/uur
127 €/jaar
35 m³/jaar
Fijn waterstraaltje
16 liter/uur
508 €/jaar
140 m³/jaar
Waterstraaltje
63 liter/uur
2.003 €/jaar
552 m³/jaar
Lekkage waterspoeling wc
25 liter/uur
795 €/jaar
219 m³/jaar
Bron: HYDROBRU
21
Ontwerp en beheer van het netwerk
●
Opvolging van het verbruik en opsporing van
lekken:
►
Verdeelwatermeters per type gebruik  het verbruik van
elke post bepalen;
►
Lekdetectoren: op het hoofdnet en eventueel
gedecentraliseerd
►
Debietmeters;
►
Bescherming tegen leidingbreuk.
►
Regelmatige onderhoudsbeurten  lekken lokaliseren
en repareren.
› Het "as-built"-plan van het netwerk bezorgen aan de
gebouwbeheerder
►
Gecentraliseerd Technisch Beheer (GTB)
22
Ontwerp en beheer van het netwerk
●
Opvolging van het verbruiksgoederen en opsporen
van lekken
►
Gecentraliseerd technisch beheer (GTB): aflezing op
afstand
› onderbreking van de watertoevoer programmeren buiten de
gebruiksuren;
› Automatische aflezing van de watermeters;
› Lekdetectie (debietsensoren, lekdetector aangesloten op het GTB)
CADIS WC Kit - Waterbeheermodule type
CWC. Bron: www.cadis.be
23
Waterbesparende apparatuur
●
Debietbegrenzers;
●
Kranen met debietbegrenzende aanslag;
●
Zelfsluitende kranen;
●
Mengkranen;
●
WC met zuinige spoeling;
●
WC met zeer weinig of geen water;
●
Urinoirs met laag debiet en zonder water;
●
Waterzuinige apparatuur voor de keuken en om te
wassen.
24
Waterbesparende apparatuur
Debietbegrenzers
Débit = Q [litres/minute]
●
Waterbesparing: ± 50%
24
22
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
0
Pression [Bar]
1
2
3
4
5
6
Pommeaux de douche économique - limiteur de débit dynamique
Pommeau de douche économique - limiteur de débit statique
Pommeaux de douche sans dispositif d'économie
Bron: MATRIciel
25
Waterbesparende apparatuur
●
5€
Debietbegrenzers
►
Debietregelaar die de doorstroomdoorsnede van het
koppelstuk verkleint en/of een lucht/watermengsel creëert.
Ringvormig
accessoire
(mannelijk of
vrouwelijk) te
schroeven op de
uitloop van een
kraan
Geïntegreerde
douchekop met een
kraan
Accessoire te
plaatsen tussen de
douchekraan en de
slang
Geïntegreerde
douchekop met
handdouche
Bronnen: Praktische Gids BIM
26
Waterbesparende apparatuur
●
Kranen met debietbegrenzende aanslag:
15 €
►
zuinige kranen met geïntegreerde debietbegrenzing
(max. 5-6 liter per minuut)
Bronnen: GROHE – PORCHER
27
Waterbesparende apparatuur
●
Zelfsluitende kranen
►
75-250 €
 in sanitaire ruimten die toegankelijk zijn voor het publiek
►
Infrarooddetectie (met timer of op basis van de
aanwezigheid van een gebruiker);
►
Mechanische timer: best met stopknop voor sluiting voordat
de timer afloopt
►
Verandering van de geleidbaarheid van de vloeistof in de
sifon van een urinoir na gebruik.
►
Best modellen die zijn verbonden met het netwerk in plaats
van batterijen
Mengkraan met timer-sluiting met
stopknop voordat de timer afloopt (2-60
seconden). Bron GROHE
Bronnen: Praktische Gids BIM
28
Waterbesparende apparatuur
●
Mengkraan met aanslag
►
●
Een aanslag bakent de 2 werkingszones af: een zuinige
zone (ongeveer 0 tot 6 liter/min) en een comfortzone (tot
ongeveer 12 liter/min).
Mengkraan (koud water centrale positie)
75 - 100 €
Bron: Praktische Gids BIM
●
Thermostatische mengkraan
250€
Bron: Praktische Gids BIM
29
Waterbesparende apparatuur
●
WC met zuinige spoeling
►
Vermindering van het doorspoelvolume van de wc's.
►
De oude modellen voeren 9 liter water af bij elk gebruik.
►
Spoelingen met moduleerbaar volume: volume van 9 l
met onderbroken spoeling of keuze uit 3 of 9 liter.
►
Waterspoelingen met een beperkt volume van 6 liter.
Controleer de compatibiliteit met de wc voor een
efficiënte reiniging.
Waterbesparing: ± 50%
30
Waterbesparende apparatuur
●
WC met zuinige spoeling
►
wc's voorzien met een waterspoeling met dubbele
bediening 3-6 liter
Zuinige spoeling met dubbele
bediening (3-6 liter)
Spoeling met waterstraal onder druk
(efficiëntere spoeling - 4-6 liter)
75 - 100 €
Bronnen: Praktische Gids BIM
►
Of wc met verbreekbare of klapschakelaar (maximaal
volume van 6 l): fijnere regeling.
31
Waterbesparende apparatuur
●
WC met zuinige spoeling
►
Spoelingen met dubbele bediening 2,5 tot 4 liter;
►
Vereist een aangepaste wc en een debietversterker;
►
 impact op het ontwerp van het afvoernetwerk voor
afvalwater.
WC met spoeling met dubbele bediening 2-4 liter per spoeling: met of
zonder urinescheiding (Bron: BERGER-BIOTECHNIK)
32
Waterbesparende apparatuur
●
Debietversterker spoelingen van 4 liter
Werkingsschema van de debietversterker (bronnen: BERGERBIOTECHNIK www.berger-biotechnik.com – WTCB)
►
De debietversterker bestaat uit een reservoir van 14-18
liter dat het afvalwater verzamelt en wanneer het vol zit,
voert het dit afvalwater af door een kort sifoneffect (10-15
seconden).
33
Waterbesparende apparatuur
●
WC met zeer weinig of geen water
►
Toiletten met drukverlaging: spoelvolume beperkt tot het
minimum (0,5 tot 1 liter)  productie van biogas
Bron: Praktische Gids BIM
34
Waterbesparende apparatuur
●
WC met zeer weinig of geen water
►
Hydrocyclonage: omgekeerd centrifugeren. Door een
effect van oppervlaktespanning volgt het water de
kromming van de afscheider, terwijl de stoffen in een
midden van een (pre)composteerbak vallen.
Vanaf 1230 € voor
4 personen
(bronnen: Praktische Gids BIM)
35
Waterbesparende apparatuur
●
WC met zeer weinig of geen water
►
Clivus multrum:
Composteren van vaste en
vloeibare afvalstoffen. Geen
spoelen met water maar gebruik
van toilet met met beperkte
spoeling is mogelijk
Vanaf 1230 € voor
4 personen
(bronnen: Praktische Gids BIM)
36
Waterbesparende apparatuur
●
WC met zeer weinig of geen water
►
Droog toilet met bio-gecontroleerd strooisel: werkt
zonder water. Productie van een kwaliteitsvol compost
door vermenging met houtsnippers, zaagsel,….
100 tot 200 €
(bron: Praktische gids BIM, foto's: B. Thielemans)
37
Waterbesparende apparatuur
●
Urinoirs met laag debiet en zonder water
►
urinoirs met laag debiet: regelbare spoeling van 1 liter tot
maximaal 6 liter (geregeld op een maximaal debiet van 3
liter per gebruik).
Waterbesparing: ± 30 %
►
(bronnen: Praktische Gids BIM)
Waterloze urinoirs: geen wateraanvoerleidingen nodig,
alleen afvoerleidingen die tijdens onderhoud dienst doen
als closetpot
450-650 €
Waterloze urinoirs met cartridge met een antigeurvloeistof. Bron:
Praktische Gids BIM
38
Zuinige uitrusting
●
Dubbele wastafel in de keuken: afwassen onder
stromend water vermijden. Water- en
energiebesparing.
●
Performante vaatwasser: besparing van ± 40 %
●
Performante wasmachine: besparing van ± 30 %
www.topten.be
Zuinige vaatwassers A/A/A (Electrolux 42l - Hoover 39l - Candy 39l per wasbeurt) - Bron: Internet –
www.topten.be
39
Daling van het waterverbruik: zuinig
gedrag
●
…het waterverbruik hangt af van het gedrag van de
gebruiker
►
Keuze tussen douche en bad;
►
Tijd doorgebracht in de douche;
►
De wasmachine of vaatwasser alleen opzetten wanneer ze
vol zijn;
►
Het gebruik van voorwasprogramma's beperken;
►
De voorkeur geven aan één grote afwas in plaats van
meerdere kleine;
►
De auto wassen met een spons en een emmer;
►
Het water niet laten lopen terwijl je je tanden poetst, idem
voor de afwas
►
Lekken onmiddellijk repareren
►
…
40
Alternatieve bevoorrading in plaats
van drinkwater
●
Recuperatie van regenwater
 Zie presentatie
"Recuperatie van
regenwater"
(bron: WWF - Regenwater)
41
Alternatieve bevoorrading in plaats
van drinkwater
●
Recyclage van grijs water
4.
1.
8.
5.
2.
2.
6.
7.
1.
Filtereenheid
2.
Voor- en
hoofdrecyclagekamer
voor de tweetraps
biologische
behandeling
3.
Sedimentverwijdering
4.
Reserve
drinkwatervoorziening
5.
UV-desinfectie
6.
Proceswaterreservoir
7.
Drukpomp
8.
Controle
3.
42
Werkingsprincipe - © GROHE Pontos Aquacycle 4500-13500 - Bron: www.pontos-aquacycle.de
Wat u moet onthouden van de
uiteenzetting
●
Drinkwater is een kostbare hulpbron;
●
Gemiddeld waterverbruik in Brussel: +/- 100 l/d.pers.
Doelstelling: à 65 l/d.pers;
●
Water op een rationele manier gebruiken:
►
waterverbruik en -verontreiniging doen dalen;
►
water gebruiken van een kwaliteit die geschikt is voor
gebruik.
●
Een waterinstallatie ontwerpen die de kwaliteit van het
drinkwater waarborgt en verspilling voorkomt;
●
Apparaten gebruiken waarmee je water kunt besparen:
30-100% bespaard drinkwater;
●
Het verbruik opvolgen en lekken snel repareren: 120 tot
meer dan 2000 €/jaar;
●
Zuinig omspringen met water.
43
Interessante tools, websites, enz.:
●
Centre Urbain: http://www.curbain.be
●
HYDROBRU: http://www.ibde.be
●
Vivaqua: www.vivaqua.be
●
Aquiris: http://www.aquiris.be/
●
Leefmilieu Brussel: http://www.bruxellesenvironnement.be
●
WTCB. Problemen, uitdagingen en rationeel gebruik van water. K.
Dinne, ing, 2010
●
Gids Duurzaame Gebouwen:
http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be/nl/publication.ht
ml?IDC=3
►
G_WAT00: Verbetering van het waterbeheer in duurzame gebouwen en op het
perceel
►
G_WAT02 : Rationeel gebruik maken van water
44
Contact
MATRIciel s.a.
Maggy HOVERTIN
Bio-ingenieur
Place de l’Université 25, Etg.2. 1348 Louvain-la-Neuve

: 010 / 24.15.70
E-mail : [email protected]
DANK
U…
45