Torhout - Bloggen.be

1
Professionaliseren van leerkrachten
Naast de grote diversiteit aan mogelijkheden om samen met je klas te doen, kan er ook aan de
leerkracht zelf gesleuteld worden. Het vertrekpunt van de leerkrachten start bij de
lerarenopleiding. Na de lerarenopleiding ben je op jezelf gewezen om je bij te scholen.
1.1 Torhout
In de lerarenopleiding te Torhout kan je een vrijstelling krijgen voor het vak muziek. Tenminste
als je elke week muziek gaat volgen in de muziekschool. Zo kom je terecht in het
volwassenonderwijs in de academie en word je door leerkrachten uit het DKO opgeleid.
1.2 Eigen opleiding - HoWest
De start van deze bachelorproef lag bij mijn eigen kunde. Ik heb zelf genoten van een 5-jaar
durende opleiding aan de muziekacademie te Veurne. Daar heb ik notenleer, zang, trompet,
dwarsfluit en piano geleerd.
Toen ik begon aan mijn lerarenopleiding te Howest (2009) kon ik nog amper noten lezen. De
trompet en de dwarsfluit heb ik aan de kant gelegd om mee te kunnen spelen in een musical
waarbij mijn zang nog onderhouden bleef. Naast oefenen op zang, ben ik altijd piano blijven
spelen. Weliswaar enkel op gehoor.
Tijdens de eerste 2 jaar van mijn lerarenopleiding leerde ik tijdens de muzieklessen niet veel bij.
De studenten die reeds een instrument konden bespelen, mochten op hun instrument blijven
spelen. Alle andere studenten die nog niets van muziek kenden, moesten op de blokfluit leren
spelen en daarvoor dus ook hun noten leren lezen. De gekende liedjes voor het examen waren
gelijk voor alle studenten.
Gelukkig kwam daar in het laatste trimester verandering in. We kregen een nieuwe lector.
Iedereen ondervond onmiddellijk een wereld van verschil. Waar de helft van de klas ongelukkig
probeerde blokfluit te spelen, werd heel de klas nu betrokken in een muzikaal verhaal vol
didactische tips. We leerden dat je zelf niet de grootste muzikant moet zijn om een muzikale
creatie op poten te zetten met je leerlingen. We konden alleen maar mijmeren dat we die lector
niet kregen bij het begin van onze opleiding.
Als ik de cursus bekijk die de studenten nu krijgen tijdens hun lerarenopleiding, dan weet ik dat
de eerder afgestudeerde studenten heel wat muzikale bagage missen. Gelukkig zullen de nieuwe
leerkrachten voor een groot verschil zorgen wanneer zij in het werkveld terecht komen.
Ondertussen staan er vandaag duizenden leerkrachten onzeker voor hun klas tijdens de
muziekles. Dit omdat ze muzikale bagage missen. Daarbovenop wees onderzoek jammer genoeg
al vaker uit dat niet veel van de beginnende leerkrachten het volhouden in het onderwijs. Dit
zorgt er dan weer voor dat beginnende leerkrachten met de muzikale bagage, dit niet
(voldoende) door kunnen geven aan de leerkrachten zonder muzikale bagage. Ondanks de
verbetering die op komst is, is er dus nog een grote kloof.
1.3 Boeken
Jezelf bijscholen vraagt energie en tijd. Heel veel van de tijd gaat verloren naar het zoeken van
juiste informatie die je op weg helpt om een beter inhoudelijk expert te worden. Hieronder
enkele boeken die vandaag gebruikt worden in de lerarenopleiding tijdens de lessen muziek. Je
vindt er diverse aanpakken in terug. Deze boeken bieden een goede basis die je, op eigen houtje,
verder kan uitbreiden met je eigen in- en/of aanvulling.
Eigen-wijs
Eigen-wijs is een liedbundel die speciaal samengesteld is voor het basisonderwijs. Het is een
bundel voor kinderen van 4 tot 12 jaar. Let wel, het is ingedeeld op basis van de groepen die
bestaan in de Nederlandse lagere scholen. De bundel biedt een breed repertoire aan liederen. Zo
vind je er o.a. kampliederen, liederen over seizoenen en feesten, Engelstalige liederen en
verschillende speel- en dansliederen in terug. Het boek geeft bij elk lied advies bij de manier van
aanleren. Daarnaast vind je ook telkens een uitbreiding bij elk lied. Bij de kleinsten wordt er
vaak gedacht aan materiaal. Naast de liedjesteksten, zijn ook de partituren terug te vinden. Er
wordt ook aandacht geschonken aan de muzikale begrippen. De eerste 15 pagina’s geven uitleg,
specifiek voor de leerkracht, over de begrippen en didactiek die nodig zijn om een lied goed aan
te leren.
Muziek Meester!
Muziek Meester! is een boek die alle kennis en vaardigheden die je nodig hebt om
muziekonderwijs goed te kunnen geven, bevat. In de inleiding vind je terug wat muziek in de
basschool zou moeten inhouden. Daarna komen de 5 domeinen binnen muziek aan bod:





Zingen;
Luisteren;
Muziek maken;
Muziek lezen en noteren;
Bewegen.
Bij elk domein wordt er uitgebreid stilgestaan bij het correct aanbrengen van muzikale aspecten.
Er wordt telkens teruggekoppeld naar de reactie van de kinderen. Ook komt er bij elk domein
een vorm van analyseren en terugkoppelen aan bod. Dit zorgt ervoor dat je kritisch staat
tegenover je eigen ontwikkeling van de vakcompetenties muziek.
Vervolgens is er een deel die gaat over de vorm en betekenis in de muziek. Hier komen volgende
zaken aan bod:









Structuur in muziek;
Herhaling;
Contrast;
Variatie;
Vaste vormen;
Muziek kan iets vertellen;
Muzikale middelen;
Betekenis van muziek in de basisschool;
Functies van muziek.
Ten slotte halen de auteurs van Muziek Meester!, muziekonderwijs en opvoeding samen met
muziekonderwijs aan jonge kinderen aan. In dit laatste hoofdstuk gaat het over muziek als
essentieel onderdeel van de opvoeding. Hier leer je de competentie ‘leerkracht als opvoeder’
goed te ontwikkelen wanneer je bezig bent met muziek. Wetenschappelijk onderzoek,
competenties voor kinderen en de rol van de leraar zijn nog enkele van de zaken die terug te
vinden zijn in het laatste hoofdstuk.
In het boek wordt er ook vaak verwezen naar bestaand lesmateriaal zoals de liedbundel Eigenwijs.
Muziek Meester! biedt naast hun boek, ook een uitgebreide website aan. Daar vind je
(stage)lessen, luistervoorbeelden en videolessen terug. Verdiepingsmateriaal en een
instrumentendatabase zijn er ook te zien. Ten slotte is er ook nog een online assessmenttool
beschikbaar gesteld. Dit vooral om jezelf te kunnen opvolgen in je ontwikkeling van de
vakcompetenties muziek.
Andere boeken / Boekentips
Andere boeken die aanbevolen worden door leerkrachten, als hulp bij de muzieklessen zijn:


Het grote liedjesboek
Busser, M. & Schröder R. (2006). Het Grote Liedjesboek. (9de druk). Houten: Van Holkema
& Warendorf.
Wie zoekt die zingt
Molemans, N. & Mesotten M. (2012). Wie zoekt die zingt. Waasmunster: Abimo.