Inhoudsopgave

Opdrachtgever:
Mr Van Coillie
Tine Miechielsen
S5047818
2FiVe
Casus
Gegevensuitwisseling
met SWIFT?
Academiejaar 2009-2010
Katholieke Hogeschool Kempen
Begijnendreef 25
2300 Turhout
Ethiek: Casus
2
Inhoudsopgave
1.Ethische probleemstelling (keuzeprobleem) ......................................................................... 3
1.1.Welke situatie is opgetreden .............................................................................................. 3
1.2.Wat weten we nog over de situatie .................................................................................... 3
1.3.Aanvullende informatie ..................................................................................................... 3
1.3.1.Werking SWIFT (Society of Worldwide Interbank Financial Telecommunication) ..... 3
1.3.2.Doel VS .......................................................................................................................... 3
1.4.Welke partijen zijn betrokken bij het probleem? ............................................................... 4
1.5.Welke oplossingen zijn er mogelijk? ................................................................................. 4
1.6.Welke oplossing is het meest verantwoord? ...................................................................... 5
1.7.Wat zijn de belangen van elke betrokkenen? .................................................................... 5
1.8.Bespreking oplossingen ..................................................................................................... 5
1.8.1.De gegevens vrijgeven aan de VS. ................................................................................. 5
1.8.2.Geen gegevens vrijgeven aan de VS .............................................................................. 6
1.8.3.Onderhandelingen verder zetten over het specifiëren van de financiële transacties. ..... 6
1.9.Specifiek vraagstuk:........................................................................................................... 6
1.10.Wat zijn de ethische grenzen van fatsoen? ...................................................................... 6
1.11.Welke oplossing beantwoordt het meest aan deze grenzen van fatsoen? ........................ 7
1.12.Wie doet wat en tegen welke datum? .............................................................................. 7
2.Ethische intuïtie .................................................................................................................... 7
Bibliografie .............................................................................................................................. 8
Tine Miechielsen
2FiVe
Ethiek: Casus
3
1. Ethische probleemstelling (keuzeprobleem)
1.1.
Welke situatie is opgetreden
De VS wil controle over de financiële transfers die met de Europese lidstaten gebeuren. Ze
willen dat SWIFT deze informatie vrijgeeft. Ze trachten hiermee zicht te krijgen op de
financiële transacties die terroristische groeperingen kunnen identificeren. Aanvankelijk
wilden de VS akkoorden te bekomen met ieder lidstaat individueel. Er ontstond hieromtrent
verdeeldheid binnen Europa omwille van de privacywetgeving toepasselijk in elk land.
Daarmee werd het probleem op de agenda van de Europese Gemeenschap geplaatst. Het
Europese Parlement diende zich uit te spreken over een verdrag met de VS.
1.2.
Wat weten we nog over de situatie
Uiteindelijk is het niet tot een akkoord gekomen tussen Europa en de VS en doelt de VS
terug op elke lidstaat afzonderlijk.
1.3.
Aanvullende informatie
1.3.1. Werking SWIFT (Society of Worldwide Interbank Financial
Telecommunication)
SWIFT dient de wereldwijd financiële transfers uit te voeren van financiële instellingen met
bescherming van de privacy. Deze transfers bevatten o.a. handelstransacties, beleggingen en
leningen. De financiële instellingen krijgen opdrachten van bedrijven of particulieren om in
andere bedrijven of particulieren te investeren, beleggen of van andere bedrijven te lenen.
Voorbeelden van die transacties:
 Een particulier koopt een buitenverblijf in Australië. De betalingen van de bank hier
tot de bank in Australië gebeuren via SWIFT. Om zijn privacy te beschermen rekent
de particulier erop dat SWIFT geen informatie doorspeelt aan niet-betrokken derden.
 Een onderneming wil bijvoorbeeld voor de opbouw van de pensioenen zijn geld
beleggen in een beleggingsfonds. De gecontacteerde financiële instelling belegt o.a.
in een bedrijf in Italië. Deze transfer gaat ook via SWIFT.
Het wettelijk kader van de bescherming van zijn cliënteel onderling, wordt vastgelegd in
contracten. Een partij die zijn zetel heeft buiten de Europese Economische Gemeenschap
beschikt mogelijk over een niveau van bescherming die verschilt van de wetgeving in
België. Om de wettelijkheid van zijn activiteit te waarborgen dient SWIFT duidelijke
overeenkomsten op te maken. Enerzijds beschikt zij daarvoor over standaardcontracten. De
standaardcontracten moeten onderworpen zijn aan de goedgekeurd van de Europese
Commissie 2004/915/EC van 27 December 2004. Als dit niet kan, zal SWIFT anderzijds
zelf contractvoorwaarden bepalen vertrekkend van de meest geschikte statutaire,
contractuele of zelfregulerende basis.
De VS treedt hier niet op als klant van SWIFT maar wil gewoon inzage.
1.3.2. Doel VS
De VS wil door middel van de financiële transacties terroristische groeperingen
identificeren. Het programma dat ze daarvoor hebben opgesteld is het TFTP: Terrorist
Finance Tracking Program. De Amerikaanse regering wenst de gegevens te bemachtigen die
Tine Miechielsen
2FiVe
Ethiek: Casus
4
in het bezit zijn van SWIFT. SWIFT mag echter geen gegevens van zijn klanten uitwisselen
zonder dat zijn klanten daar toestemming voor gegeven hebben. Onder de huidige
privacywetgeving kan dit niet. Daarom spreekt de VS hogere autoriteiten aan, met name het
Europese Parlement en de Europese lidstaten individueel, om toch deze toestemming te
verkrijgen.
In het verleden is de uitwisseling van gegevens reeds doorgegaan. Het probleem toen was
het verschil in wetgeving tussen de VS en Europa. Enerzijds zijn er de vereisten betreffende
de vertrouwelijkheid en de noodzaak om toezichthouders voor gegevensbescherming te
informeren. Anderzijds is er de terrorismebestrijding en de bescherming van de
grondrechten.
1.4.
Welke partijen zijn betrokken bij het probleem?
Hier heb ik de belangrijkste betrokkenen opgesomd en in schema gebracht. De terroristische
organisaties en de wereldbevolking heb ik niet vermeld omdat zij louter de gevolgen zullen
moeten ondergaan.
Stakeholdersmodel van Freeman
Europa en Europees
parlement
(Direct/actief)
Europese lidstaten
(indirect/passief)
(direct/actief)
VS
(direct/actief)
Akkoord?
Bedrijven
Indirect/passief
Particulieren
Indirect/passief
SWIFT
(direct/passief)
Financiële
instellingen
(indirect/passief)
1.5.
Welke oplossingen zijn er mogelijk?
a. De gegevens vrijgeven aan de VS.
b. Geen gegevens vrijgeven aan de VS.
c. Onderhandelingen verder zetten over het specifiëren van de financiële transacties.
Tine Miechielsen
2FiVe
Ethiek: Casus
1.6.
5
Welke oplossing is het meest verantwoord?
De onderhandelingen verder zetten over het specifiëren van de financiële transacties lijkt de
meest haalbare oplossing, omdat dan de belangen van elke partij kunnen gerespecteerd
worden.
1.7.
Wat zijn de belangen van elke betrokkenen?
Onder privacy versta ik veiligheid en zekerheid.
Behoeftepiramide van Maslow:
In mijn casus bestaat een verschil op individueel niveau en wereldwijd niveau. Dit verschil
heb ik geïntegreerd in de piramide van Maslow.
6.
zelfontpooing
5. waardering en
erkenning
4. sociaal contact
3. veiligheid en zekerheid op
individueel niveau
2. veiligheid en zekerheid op wereldwijd niveau
1. lichamelijke behoeften
Europa en Europees parlement: niveau 3. Dient de belangen van de Europese lidstaten te
verdedigen.
Europese lidstaten: niveau 3. Dienen de belangen van de Europese particulieren en
bedrijven te verdedigen inzake privacy.
SWIFT: niveau 3. SWIFT is belast met het beveiligen van de gegevens van zijn cliënteel.
VS: niveau 2. De VS zoekt een extra middel om de strijd tegen terrorisme verder te zetten.
Om zo de wereldwijde veiligheid te garanderen.
Financiële instellingen: niveau 3. Ze dienen de discretieplicht (bankgeheim) te respecteren.
D.w.z. de identiteit van zijn cliënteel beschermen alsook wat ze met hun bankrekening doen.
Bedrijven en particulieren: niveau 3. Ze willen dat hun privacy beschermd wordt.
1.8.
Bespreking oplossingen
1.8.1. De gegevens vrijgeven aan de VS.
Europa en het Europees parlement, de Europese lidstaten en SWIFT proberen de belangen
inzake privacy van haar bedrijven en particulieren te beschermen tegen een eenzijdige
inmenging van de VS. Als men voor deze oplossing kiest zal Europa de zienswijze op
terrorismebestrijding van de VS goedkeuren met als gevolg kiezen voor de beloofde
Tine Miechielsen
2FiVe
Ethiek: Casus
6
wereldwijde veiligheid. Dit is een voorbeeld van belangeloosheid: de zorg voor zichzelf op
gebied van privacy wordt opzijgezet ten voordele van de zorg voor iedereen.
Het recht op veiligheid wordt breder gemaakt; men zal zijn individuele vrijheid dienen op te
geven voor de globale veiligheid die de VS belooft. Die veiligheid ontstaat als de VS de
bankgegevens gebruikt om terroristische groeperingen te identificeren en zo mogelijk op
termijn te vervolgen. Men kan stellen dat de VS het principe van universaliteit toepast: “Wat
als iedereen zich zo zou gedragen?”. Die categorische imperatief van Kant dient in volgend
perspectief geplaatst te worden. Wat als iedereen onstrafbaar aan terrorisme zou kunnen
doen?
De discretieplicht, met andere woorden het bankgeheim waaraan alle financiële instellingen
alsook SWIFT zich moeten houden, wordt overtreden. Er kunnen echter uitzonderingen
bedongen worden door de Staat.
Het mensenrecht waaraan afbreuk wordt gedaan is de “dingen die van jou zijn: iedereen heeft
het recht dingen in eigendom te hebben of ze te delen. Niemand zou dingen van ons moeten
pakken zonder een goede reden.” Ik vind dat het een goede reden is de individuele privacy op
te offeren om de wereldwijde veiligheid te garanderen.
1.8.2. Geen gegevens vrijgeven aan de VS
Hier komt louter het individuele eigenbelang van elk individu aan bod die kan genieten van
zijn privacy. Bovendien is dit korte-termijn denken en heeft men geen oog voor
gemeenschapsbeleving.
Deze situatie is vooral een voordeel voor de bedrijven en particulieren. Maar er wordt geen
rekening gehouden met wat de VS aanziet als van wereldbelang.
1.8.3. Onderhandelingen verder zetten over het specifiëren van de financiële
transacties.
Men heeft de kans om verder te onderhandelen over de informatie die men doorspeelt aan
de VS. Er kan gekeken worden hoe men het best in het kader van de wetten, plichten en
rechten de belangen van elke betrokkene kan waarborgen. Men stellen dat men streeft naar
een welbegrepen belangeloosheid. Hier staat het belang van de ander voorop zonder dat het
eigenbelang wordt geschaad.
1.9.
Specifiek vraagstuk:
Wordt de eigen verantwoordelijkheid van elke betrokken partij gerespecteerd?
De eigen verantwoordelijkheid van elke betrokkene is voorlopig gerespecteerd omdat men
nog niet overgegaan is tot een aanvaarding of verwerping van het akkoord.
1.10. Wat zijn de ethische grenzen van fatsoen?
De veiligheid van de wereldbevolking is belangrijker dan de privacy van een individu. Op
deze manier kunnen meer mensen geholpen worden.
Tine Miechielsen
2FiVe
Ethiek: Casus
7
1.11. Welke oplossing beantwoordt het meest aan deze grenzen van fatsoen?
De gegevens vrijgeven aan de VS.
1.12. Wie doet wat en tegen welke datum?
De onderhandelingen zijn nog steeds aan de gang. De derde optie wordt hierbij nageleefd.
2. Ethische intuïtie
Is het ethisch verantwoord om iemand zijn privacy af te nemen voor de twijfelachtige
veiligheid die de VS belooft ertegenover te stellen? Ik geloof van wel. De privacy van een
mens is een belangrijke behoefte. Maar indien men gaat redeneren over wat belangrijker is,
moeten we naar meer aspecten kijken dan pure eigenbelang alleen.
Het streven van de VS naar wereldwijde veiligheid is een mooi gegeven. Waarom zouden
we dat geen kans geven? In het verleden, zelfs recent heeft de terrorismebestrijding nog niet
veel opgeleverd. Als recent voorbeeld kunnen we Afganistan en Irak aanhalen. De strijd
tegen de Taliban heeft vele gesneuvelde soldaten opgeleverd. Dit is echter een voorbeeld
van een actieve tak van terrorismebestrijding.
Het opzoeken van de identiteit van de terroristische groeperingen door middel van
financiële transacties lijkt me passiever. Al is het enkel al om onze soldaten niet direct bloot
te stellen aan openlijk gevaar op onbekend terrein. Momenteel kan ik enkel gissen hoe deze
acties tot uitvoering zullen komen maar het staat vast dat ze deze aanpak nog niet eerder
hebben kunnen toepassen.
Maar door het continue falen van de terrorismebestrijding van de Verenigde Staten zou ik
voorstellen om binnen Europa zelf een soortgelijke instantie op te richten die zou
samenwerken met hun programma. Omdat het gaat om wereldwijde veiligheid kan het
helpen om niet enkel het Amerikaanse standpunt te zien maar ook eens te luisteren naar hoe
de andere continenten dit zouden oplossen.
Tine Miechielsen
2FiVe
Ethiek: Casus
8
Bibliografie
Kris van Haver. 9 februari 2010. Europarlement onder grote druk over Swift. De Tijd.
Kris van Haver. 13 februari 2010. Swift ‘respecteert’ privacy. De Tijd.
Herman Siebens. 2003. Zakenethiek. Garant.
Tine Miechielsen
2FiVe