Preventie van postmenopauzale osteoporose

Preventie van postmenopauzale
osteoporose
Focus = preventie van eerste (verdere)
wervelindeukingsfracturen
• Wervelfracturen zijn gerelateerd aan menopauze
• Hormoontherapie reduceert incidentie met
38 % (Oe alleen)/ 34 % (Oe+P) (WHI studie)
• Blijvende reductie in incidentie 5-15 j na stoppen van
HRT in observationele studies (Bone 2004;34:728)
Wervelindeukingsfracturen kunnen een
oorzaak zijn van
• acute en chronische rugpijn
• lengteverlies, kyfose → veranderd zelfbeeld,
verlies aan zelfvertrouwen, depressie
• minder mobiliteit → lagere ADL score, meer
dagen in bed
• restrictief longlijden (VC -9%/#) → toename
van mortaliteit
Incidentie van wervelfracturen (per 1000 persoonjaren)
bij 3469 vrouwen en mannen van ≥ 55 j in Rotterdam
Geen prevalente #:
55-65 j
65-75 j
>75 j
Wel prevalente #:
55-65 j
65-75 j
>75 j
Mannen
Vrouwen
5,1 (3,1-8,3)
3,9 (2,4-6,3)
5,9 (3,1-11,3)
7,9 (5,6-11,1)
11,4 (8,8-14,6)
11,2 (7,6-16,4)
7,2 (1,0-51,3)
21,6 (10,3-45,4)
36,4 (17,3-76,3)
6,9 (1,0-48,7)
83,7 (60,9-115,0)
92,4 (62,4-136,7)
#: fractuur
van der Klift et al, J Bone Miner Res 2002;17:1051-6
Risicofactoren, gecorrigeerd voor leeftijd, van nieuwe
wervelfractuur bij 1624 vrouwen ≥ 55 j in Rotterdam
Risicoverhoging
• Prevalente wervelfractuur 5,4
• Lage botdichtheid t.h.v.
wervelzuil (femurhals)
• Laag gewicht (BMI)
• Vroege menopauze (≤45j)
• Roken
• Gebruik van loopsteun
van der Klift et al, J Bone Miner Res 2004;19:1176
2,1/afname in SD
2,6 (quartiel 1↔quartiel 4)
2,5
2,3
2,3
Rates of bone growth and loss in white females
Estimated ages of maximum bone growth (T1), cessation of bone
growth (T2), onset of bone loss (T3) and maximum bone loss (T4) for
spine of hip
Osteoporos Int 1999; 9: 200-5
Mean annual percent changes in BMD at
lumbar spine after menopause
YSM, years since
menopause
Bone 2000; 26: 381-6
J Bone Miner Res 2000; 15: 1965-73
Welke factoren bepalen menopauzaal
botverlies?
•
•
•
•
Gewicht / BMI / % vetfractie
Roken?
Serum oestradiol < 5 ng/L?
Genotypische kenmerken: bv. APOE,
COL1A1 genotypes, ..
Bone loss at lumbar spine over 2 years in early
postmenopausal women according to percent body
fat
J Bone Miner Res 1999; 14: 1622-7
Praktische vragen i.v.m. preventie van
wervelfracturen
• Bij wie DXA-botdensitometrie
aanvragen? Hoe dikwijls herhalen?
• Welke therapeutische besluiten trekken
uit botdensitometrie?
Bij wie botdensitometrie aanvragen?
Adviezen van U.S. Preventive Services Task Force
(Ann Intern Med 2002;137:526-8)
Bij alle vrouwen ≥65 j en bij vrouwen ≥60 j met verhoogd
risico van fracturen (graad B-aanbeveling); geen
aanbeveling bij vrouwen <60 j (graad C)
Verhoogd risico: - prevalente # (start therapie ongeacht!)
- menopauze <45j en geen HRT
- laag gewicht (< 60 kg; <70 kg??)
- roken
Change in hip BMD over 1-2 y during treatment
with alendronate 5 mg/d
JAMA 2000;283:1318-21
Resultaat van BMD T-score t.h.v. lumbale
wervelzuil (femurhals)
• BMD T > -1,0 SD: “normaal”
→ geen behandeling
• BMD T < -2,5 SD: “osteoporose”
→ resorptieremmer: niet-hormonaal (eerste keus)
alendronaat > risedronaat > raloxifen
(®Fosamax) (®Actonel) (®Evista)
→ hormoontherapie alleen zo andere indicatie
→ resorptieremmers steeds in associatie met Ca
• BMD T <-1,0 en >-2,5 SD: “osteopenie”
→ ??
Mogelijkheden van behandeling bij
“osteopenie” t.h.v. lumbale wervelzuil
• Hormoontherapie: alleen zo andere indicatie
• Niet-hormonale resorptieremmer: raloxifen
(geen terugbetaling)
• Exercise
• Supplement calcium en/of vitamine D?
• Fyto-oestrogenen (isoflavones)?
Incident vertebral fractures in postmenopausal
women treated with raloxifene or placebo (n =
6828)
J Clin Endocrinol Metab 2002; 87: 3609-17
Exercise bij osteopenie
Gecontroleerde studie bij vroeg-postmenopauzale
vrouwen met osteopenie (Kemmler et al, Arch Intern Med
2004;164:1084-91):
50 exercise / 33 controles (eigen keus)
4 trainingsessies/week (2 met supervisie, totaal 170-190
min/wk), cardiotraining en kracht
gedurende 2 jaar
↓
Toename van uithouding en spierkracht; minder rugpijn
Change of BMD at lumbar spine after 26 months of
exercise in early postmenopausal women with
osteopenia
Arch Intern Med 2004; 164: 1084-91
Supplement calcium en/of vitamine D bij
osteopenie?
• Supplement Ca+vitamine D is waarschijnlijk effectief
als preventie van heupfracturen bij bejaarden (≥ 70 j);
maar niet bewezen effectief als preventie van
wervelfracturen bij vrouwen 50-70 jaar
• Anderzijds hebben in ons land vele vrouwen >50 j een
Ca-inname < RDA (EC: 800-2500 mg; VS: 1200-1500
mg) en hebben relatieve vitamine D-insufficiëntie (<20
ng/mL, < 50 nmol/L) in winter