Brochure coloscopie

Infobrochure
Coloscopie
Consultatie gastro-enterologie
T 011 826 110
mensen zorgen…
voor mensen
Wat is een coloscopie?
Een coloscopie of colonoscopie is een onderzoek waarbij met een buigzaam kijkinstrument (de endoscoop of coloscoop) de binnenzijde van uw dikke darm (en laatste stukje
dunne darm) bekeken wordt. Een dikke darm is ongeveer 80 tot 100 cm lang.
Waarom/wanneer een coloscopie?
Wat is een coloscopie?3
Waarom/wanneer een coloscopie?3
Voorbereiding op het onderzoek4
Onderzoek9
Ontslag uit het ziekenhuis11
Complicaties11
Inhoud
Informed consent - toestemmingsverklaring13
2
Een coloscopie wordt aangeraden voor preventief onderzoek naar poliepen, maar ook bij
klachten zoals aanwezigheid van bloed in de stoelgang, verandering van stoelgangsgewoonten of aanslepende buikpijn, en ook bij afwijkingen vastgesteld bij bloedonderzoek
(zoals bloedarmoede of ijzergebrek) of bij echografie/CT-scan.
Tijdens een coloscopie kunnen er ook behandelingen worden uitgevoerd zoals het wegnemen van poliepen, verwijderen van vreemde voorwerpen, openblazen (dilatatie) van
vernauwingen, plaatsen van een stent doorheen een vernauwing, …
Een coloscopie heeft echter ook beperkingen, waardoor poliepen kleiner dan 5 mm
gemist kunnen worden tot in 26% van de gevallen. Poliepen groter dan 10 mm zullen
slechts in 2% gemist worden.
Soms beslist de arts om het onderzoek niet te laten doorgaan wanneer er teveel risico’s
aan verbonden zijn zoals:
3
Dieet
• Mogelijke problemen bij verdoving
• Ernstige ontsteking van de dikke darm (colitis) of ontsteking van blaasjes (divertikels)
op de darmen
• Gekende perforatie (gaatje in de darmwand)
• Te hoge leeftijd
1. Vanaf 5 dagen voor het onderzoek moet u een restenarm dieet volgen:
• wat mag u NIET eten: bruin brood, fruit, rauwe groenten, andere volle granen-/
volkorenproducten, peulvruchten, mais, …
• wat mag u WEL eten: wit brood, witte pasta, gekookte groenten, alle soorten broodbeleg, alle soorten vlees en vis
• Belangrijk hartfalen
Het onderzoek wordt ook geannuleerd wanneer u (of een bevoegd persoon) geen toestemming (informed consent) geeft voor het onderzoek. Vul daarom steeds vooraf het
informed consentformulier in dat zich achteraan in deze brochure of in de geneesmid-
2. De dag voor het onderzoek eet u best alleen maar vloeibare voeding zoals: pudding,
yoghurt, bouillon/gemixte soep, puree, milkshake
• De laatste maaltijd is om 17.30 uur.
delenbijlage bevindt.
3. De dag van het onderzoek mag u niets meer eten.
Voorbereiding op het onderzoek
Thuismedicatie
a. Bloedverdunners/antistollende medicatie
Een perfecte darmvoorbereiding is essentieel voor een goed onderzoek!
Het al dan niet stopzetten van antistollende medicatie is afhankelijk van de reden waarom
Hoe zuiverder de darm is, hoe beter we de binnenkant van de darm kunnen zien en we
u deze medicatie neemt en waarom het endoscopisch onderzoek nodig is. Soms moeten
dus kleinere poliepen kunnen wegnemen. Het onderzoek verloopt dan ook vlotter en
we weefselstukjes (biopsies) nemen of moeten er poliepjes (waarvan grootte kan varie-
veiliger.
ren van enkele mm tot enkele cm) verwijderd worden. Deze poliepjes worden meestal
weggebrand (gecoaguleerd) met als resultaat een klein wondje in de darmwand, wat tot
Slechte voorbereiding van de darmen leidt tot het missen van kleine letsels, een langere
een 10-tal dagen na de procedure kan nabloeden. De kans dat dit gebeurt, is groter als u
duur van het onderzoek en een grotere kans op verwikkelingen.
ook antistollende medicatie neemt.
Na een goede voorbereiding is het vocht helder of lichtgeel, doorzichtig, zonder vlokken.
Anderzijds is deze medicatie ook belangrijk voor de preventie en behandeling van hart-en
vaatziekten. Het al dan niet stoppen van deze medicatie hangt dus af van de reden waarvoor u deze neemt en hierbij moeten we de risico’s van het stopzetten van de medicatie
afwegen tegen de risico’s van nabloeding. Dit kan in overleg met uw huisarts, gastroenteroloog of cardioloog.
a. Aspirine (Asaflow®, Cardioaspirine®, Aspegic®)
• Als u deze preventief inneemt, dus als u nog nooit een hart-of vaatziekte gehad hebt, moet u deze 5 dagen voor het onderzoek stoppen.
Goede voorbereiding
Slechte voorbereiding
• Als u gekend bent met een hart- of vaatziekte, moet u uw huisarts of zo nodig
cardioloog raadplegen of u dit veilig kan stoppen of best verder neemt. In het
geval u dit verder inneemt, kunnen er zonder problemen biopsies (weefsel-
4
5
stukjes) en kleine poliepjes verwijderd worden, maar kan het zijn dat, indien
d. Nieuwe orale anticoagulantia (NOAC)
bij het onderzoek vastgesteld wordt dat er grotere poliepen zijn (> 2 cm), de
• Bv. Xarelto® / Pradaxa®
aspirine na het onderzoek moet onderbroken worden gedurende 10 dagen
• Dit zijn korter werkende alternatieven voor Marcoumar®.
of dat we de poliep niet veilig kunnen verwijderen en het onderzoek opnieuw
moet gebeuren nadat de aspirine alsnog werd onderbroken.
• Stop Xarelto® of Pradaxa® 48 uur voor het onderzoek.
Uw behandelend gastro-enteroloog zal u na het onderzoek laten weten wanneer
b. Plavix® / Ticlid® / Brilique® / Efient®
• Dit is zeer krachtige antistollende medicatie. In het ideale geval stopt u Plavix®
/ Ticlid® / Brilique® 5 dagen en Efient® 7 dagen voor het onderzoek. Stoppen
met deze medicatie doet u echter steeds na overleg met uw cardioloog of
huisarts!
• Plavix® kan niet vervangen worden door het toedienen van spuitjes heparine,
zoals Clexane® of Fraxiparine®. Soms kan het aangewezen zijn dit tijdelijk te
vervangen door aspirine (te overleggen met huisarts of cardioloog). Als u al
aspirine neemt in combinatie met Plavix® / Ticlid® / Brilique® / Efient®, wordt
deze best wel verder gezet.
• Als u Plavix® / Ticlid® / Brilique® / Efient® / Eliquis® inneemt en dit kan niet gestopt worden (bijvoorbeeld bij recente coronaire stent), zijn de mogelijkheden
bij endoscopisch onderzoek beperkt. Het risico op bloeding bij het verwijderen
van ook kleine poliepjes en het nemen van biopten (weefselstukjes) is dan
beduidend hoger en gebeurt alleen indien echt aangewezen.
u antistollende medicatie opnieuw kan starten. Dit is afhankelijk van welke interventies nodig waren tijdens het onderzoek.
b. Insuline en orale antidiabetica
• Gelieve bij het afspreken van het onderzoek te vermelden dat u diabeet bent en insuline spuit, zodat we het onderzoek vroeger op de dag kunnen plannen.
• Meestal stellen we voor om al ’s morgens op het dagziekenhuis binnen te komen, zodat
de suiker opgevolgd kan worden. Zo nodig kunnen we bij te hoge waardes een kortwerkend insulinepreparaat toedienen.
a. Orale anti-diabetica (OAD)
Dag vóór het onderzoek:
• Geen speciale maatregelen. Enkel Daonil® moet worden gestopt vanaf 8 uur
’s morgens.
Dag van het onderzoek:
• Stop alle medicatie.
c. Marcoumar® / Marevan® / Sintrom®
• Stop Marcoumar® 7 tot 10 dagen, Marevan® 5 tot 7 dagen en Sintrom® 3 tot
4 dagen voor de procedure. Vermeld bij het plannen van het onderzoek dat u
• Bij te hoge glycemie wordt in het ziekenhuis insuline ingespoten.
• Medicatie mag terug gestart worden bij de eerste maaltijd na het onderzoek.
marcoumar inneemt, dan zal er op de dag van het onderzoek nog een bloedname gebeuren (ter controle van PT/INR).
b. Incretinetherapie
• In de meeste gevallen dient Marcoumar / Marevan / Sintrom tijdelijk vervan®
®
®
gen door spuitjes Clexane® of Fraxiparine®. Dit kan de huisarts voorschrijven
• Byetta® mag u niet nemen de dag van het onderzoek.
• Victoza® mag gebruikt worden.
(als INR < 2 is). De laatste toediening van het spuitje dient te gebeuren 24 uur
VOOR het onderzoek.
c. Orale antidiabetica en 1 avond injectie insuline voor het slapen gaan
• Als u Marcoumar / Marevan / Sintrom niet mag stoppen, laat u best uw PT/
®
®
®
• Gebruik 75% van de insulinedosis de avond voor het onderzoek.
INR controleren via de huisarts daags voordien en brengt u deze resultaten
mee. Afhankelijk van deze resultaten kunnen we al dan niet biopsies nemen of
kleine poliepjes verwijderden.
d. Gebruik van Mix-insuline-mengsel
Bv. Humuline®, Novo Mix®, Humalog Mix®
Dag vóór het onderzoek:
• 75% van de normale dosis bij het avondeten.
6
7
Dag van het onderzoek:
• ’s Morgens : geen insuline, enkel aanpassingschema voor snelwerkende insuline in het ziekenhuis.
• Bij het avondeten na het onderzoek: normale dosis insuline bij de maaltijd.
Onderzoek
Opname (dag)ziekenhuis
• Indien de arts documenten voor uw hospitalisatieverzekering moet invullen, brengt u
e. Patient op 4 injecties
• Gebruik ‘s avonds nog een normale dosis kortwerkende insuline bij het avond-
deze mee naar het ziekenhuis.
• U brengt best een reserveonderbroek mee.
eten en 75% van de normale dosis langwerkende insuline voor het slapen
• Gelieve nagellak op de vingernagels te verwijderen.
gaan.
• Eerst meldt u zich aan bij de inschrijvingen. Dan wordt u de weg naar het dagzieken-
• Dag van het onderzoek: geen insuline, enkel aanpassingschema voor snelwerkende insuline in het ziekenhuis.
• Bij het eten na het onderzoek: normale dosis insuline bij de maaltijd.
huis getoond, of u wordt begeleid.
• Op het dagziekenhuis zal men u een aantal vragen stellen over de voorbereiding, maar
ook een aantal algemene vragen zoals over allergieën, bloedverdunnende medicatie,
gewicht, … en of u een chauffeur voorzien heeft om terug naar huis te gaan.
* Andere
• Nadien wordt u naar de kamer gebracht, waar de verpleegkundige een infuuscatheter
Of u uw eigen thuismedicatie ’s morgens moet innemen, moet u met uw huisarts
in de arm zal plaatsen. Dit is een fijn plastieken buisje waarlangs de verdovende en
overleggen. Sommige geneesmiddelen zoals bijvoorbeeld anti-epileptica moe-
pijnstillende medicatie wordt ingespoten.
ten zeker ingenomen worden.
• Soms gebeurt er ook nog een bloedafname.
• U blijft vervolgens wachten op de kamer tot men u komt halen. Dit zal ongeveer rond
Darmvoorbereiding zelf
Zie aparte bijlage
het geplande uur zijn, maar kan ook later zijn bv. ten gevolge van spoedgevallen, of
indien uw voorbereiding niet voldoende is en u nog een extra lavement nodig heeft.
• Sommige onderzoeken verlopen zeer vlot, bij andere patiënten kan dit wat langer duren, bv. bij lange bochtige darmen of bij aanwezigheid van veel poliepjes.
Het onderzoek zelf op de endoscopie afdeling
• In het onderzoekslokaal neemt u plaats op de onderzoekstafel, na het uitdoen van
broek en slip. U gaat op de linkerzijde liggen, tenzij u een stoma heeft. Dan legt u zich
op de rug.
• De verpleegkundige zal via de infuuscatheter een licht verdovend en een pijnstillend
product inspuiten. Nadien wordt er een monitor op de vinger geplaatst.
• Eerst zal er wat (verdovende) gel aan de anus aangebracht worden door de arts, en
dan wordt via die weg de coloscoop voorzichtig in de darm inbracht.
• Tijdens het onderzoek duwt de verpleegkundige op uw buik om steun te geven. Ook
kan u gevraagd worden om op de rug of de buik te gaan te liggen, om het onderzoek te
vergemakkelijken.
8
9
• Tijdens het onderzoek wordt er lucht ingeblazen. Dit kan pijnlijke darmkrampen veroorzaken. Ook door het nemen van bochten in de dikke darm, kan er pijn ontstaan. Zo
nodig krijgt u extra medicatie, afhankelijk van uw algemene toestand en leeftijd.
• De beoordeling van de dikke darm gebeurt tijdens het terugtrekken van de coloscoop
Ontslag uit het ziekenhuis
Wat kan u verwachten?
(dus nadat de bodem van de dikke darm (caecum) of het einde van de dunne darm
U kan zich de rest van de dag nog moe voelen.
(ileum) bereikt werd). Aanvullend kunnen er biopsies genomen worden of poliepen ver-
U mag thuis een gewone maaltijd eten.
wijderd worden. Dit is pijnloos. Soms wordt er ook inkt ingespoten wanneer een poliep
U mag de hele dag niet met de wagen rijden.
niet volledig kan verwijderd worden om ze nadien makkelijker terug te kunnen vinden.
U vermijdt best alcohol.
• Het onderzoek duurt gemiddeld tussen 20 en 60 minuten.
Redenen om de huisarts/het ziekenhuis te contacteren
Na het onderzoek
• Na het onderzoek wordt u terug naar het dagziekenhuis/de afdeling gebracht. U kan
nog wat versuft zijn van de verdoving. Daarom mag u niet zelf naar huis rijden.
• U kan nog last hebben van een opgeblazen buik of krampen. De lucht kan u best kwijt
geraken door in linker zijlig te gaan liggen. Zo nodig krijgt u hiervoor nog extra medica-
• Ernstige buikpijn (erger dan krampen)
• Een opgezette en zeer harde buik
• Koorts
• Braken
• Overvloedig bloedverlies via de anus
tie of wordt een rectale canule geplaatst.
• U krijgt nog een kleine maaltijd voor u naar huis gaat.
• Door de verdoving is het mogelijk dat u de uitleg van de arts en/of verpleegkundige
grotendeels vergeet. Daarom krijgt u een kort verslagje mee, waarop de belangrijkste
Complicaties
bevindingen vermeld staan. We raden u aan om 1 à 2 weken na het onderzoek contact
te nemen met uw huisarts om de resultaten (bv. van de biopsies) te bespreken. Uw
Een coloscopie, eventueel met verwijdering van poliepen, is een ingreep met weinig risico.
huisarts kan u ook meedelen of het onderzoek nog moet herhaald worden en zo ja,
wanneer.
Ondanks ervaring en zorgvuldigheid van de arts, kunnen volgende ernstige complicaties
zich echter voordoen (0.03%):
• Bloeding via de anus
Kan optreden na wegname van een poliep. Ofwel is dit onmiddellijk in aansluiting met het
onderzoek, waarvoor er dan meteen een behandeling gebeurt. Ofwel 5 tot 10 dagen na
het onderzoek (na afvallen van het korstje waar de poliep verwijderd werd), waarvoor er
een nieuw onderzoek ter behandeling dient te gebeuren. Risico 1%.
• Perforatie (gaatje in de darmwand)
Kan optreden na wegname van poliepen, maar kan ook een gevolg zijn van overdreven
lucht inblazen of in het kader van een zeer moeilijk onderzoek. Klachten van plots zeer
hevige buikpijn, opgezette buik, braken, koorts maar soms ook pijn ter hoogte van de
10
11
Informed consent - toestemmingsverklaring
borst, nek of schouderblad kunnen optreden. De behandeling bestaat vaak uit een operatie om het gaatje te dichten. Risico 0.01 tot 0.1 %.
Voor het uitvoeren van een coloscopie door de dienst gastro-enterologie van het Maria-
• Postpoliepectomie syndroom
ziekenhuis, Maesensveld 1, 3900 Overpelt.
Kan optreden na wegname van poliepen. Het gaat om een ontsteking zonder perforatie.
Deze toestemming moet worden ondertekend door de patiënt of door de ouders of wet-
Klachten van koorts en zeer gelocaliseerde buikpijn, 1 tot 5 dagen na het onderzoek. De
telijke vertegenwoordiger van de minderjarige patiënt.
behandeling bestaat uit antibiotica.
1. Het bovenvermelde onderzoek werd met mij besproken. Ik kreeg informatie over de
• Andere
reden waarom, het doel van het onderzoek, de mogelijke risico’s en complicaties.
2. Ik kon vragen stellen over het onderzoek. Ik kreeg op al mijn vragen een duidelijk
Problemen door de verdoving zoals hartritmestoornissen of te laag zuurstofgehalte.
antwoord.
Problemen door de voorbereiding zoals stoornissen in de vochtbalans, misselijkheid,
3. Ik heb schriftelijke informatie ontvangen over het onderzoek of er werd me duidelijk
braken, opgeblazen buik.
verteld waar ik deze informatie kon bekomen.
4. Een arts-specialist voert het onderzoek uit, al dan niet bijgestaan door een assistent
waarmee de arts-specialist samenwerkt. Ik geef toestemming aan het geneeskundig
team om tijdens het onderzoek elke noodzakelijke handeling te treffen, ook wanneer
zich situaties voordoen die vooraf niet voorzien werden.
5. Ik heb me op het onderzoek voorbereid zoals werd gevraagd.
6. Ik besprak met de behandelende arts of huisarts welke thuismedicatie ik de dag voor
het onderzoek en de dag van het onderzoek mag nemen.
7. Ik ben mij ervan bewust dat ik gedurende 24u na het onderzoek niet actief mag deelnemen aan het verkeer.
8. De
matie
persoon
mag
die
mij
gedeeld
zal
begeleiden
worden
over
en
mijn
waarmee
infor-
onderzoek
is:
Dhr/mevr: …………………………………, verwantschap: ………….. tel: …………...
9. Ik ben me ervan bewust dat ik deze toestemming op elk moment kan herroepen.
Ik, ondergetekende, geef toestemming voor het uitvoeren van bovenvermeld onderzoek.
Naam:
Handtekening:
..................................................................
...................................................................
Datum:
Hoedanigheid:
...............................................
□ Ouder
□ Voogd
□ Andere: .................................................
(Voorafgegaan door ‘gelezen en goedgekeurd’)
12

Indien ondertekend voor een minderjarige, naam minderjarige:
.........................................................................................................................................
13
14
15
Versie: 18 maart 2015
Mariaziekenhuis vzw
Tel. +32 11 826 000
Maesensveld 1
3900 Overpelt
Fax +32 11 826 001
[email protected]
www.mariaziekenhuis.be