Lesimpuls rond troost

Lesimpuls rond troost
TROOST
Lokaal:
Materiaal:
Muziek:
Enkele tafeltjes verspreid in de zaal met het materiaal
foto’s
Teksten
cd’s waaruit ze kunnen kiezen
Opdrachten.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Neem rustig de tijd om het materiaal te bekijken.
welke tekst, foto, lied, muziek spreekt u het meest aan als ‘troost’? Waarom
wat doe jij als je verdrietig bent? Wat doe je dan net niet?
wat troost jou het meest?
met welke troost ben je echt niet gebaat?
wat betekent troost voor jou?
hoe zou jij iemand troosten die verdrietig is?
als je deze vragen voor jezelf beantwoord hebt, ben je nu misschien in staat
om zelf een ‘kunstwerk’ te maken dat ‘verbeeldt’ wat voor jou ‘troost’
betekent?
(fotocollage, woordcollage, kleien, zelf een gedicht schrijven, tekenen, iets in
stof maken……)
Stellingen/uitspraken
♠ Er bestaat geen vaststaand voorbeeld of model om iemand te troosten.
♠ Treuren en troosten zijn hoogst individueel. Het is zoiets als vingerafdrukken.
♠ Leven, liefde en lijden horen bij elkaar. Zij kunnen nooit ten volle verklaard en
♠
♠
♠
♠
begrepen worden. Het zijn minder ‘problemen’ die moeten opgelost worden, maar
eerder ‘mysteries’ die beleefd moeten worden.
Troost staat in de omgangstaal niet zo hoog aangeschreven. Het klinkt vaak zo
goedkoop. Wanneer je bij een wedstrijd niet bij de winnaars behoort blijft er
hooguit nog een ‘troostprijs’ voer.
Troosten is een gebeuren dat zich tussen mensen afspeelt en dat twee mensen
even, heel echt en hecht met elkaar verbindt.
Op moeilijke momenten gaan woorden en gebaren die in het normale leven taboe
lijken een belangrijke rol spelen: emotioneel taalgebruik, een aanraking, een arm
om de schouder, een omhelzing.
Troosten is een kunst. Het is niet vanzelfsprekend. Je kunt je daar in oefenen.
Ja, maar op één voorwaarde: dat je innerlijk betrokken blijft op die andere. Je
moet door alle woorden en gedragingen heen iets van de binnenkant van die
andere leren proeven. Dat overstijgt ver de techniek.
Troost,L. Vansintjan, godsdienst,OLV-College Zottegem, Campus Centrum
♠ Voor veel mensen is het woord troosten gekoppeld aan het beeld van de moeder.
Kies drie uitspraken/stellingen. Ben je akkoord of niet? Waarom?
Wat kan troosten?
De ander in de arm nemen
Hem de hand reiken
Hem aan het hart drukken
Hem over de haren strijken
Zacht zijn wang strelen
Hem stevig omarmen
Hem heen en weer wiegen
Hem warm houden
Hem de hand opleggen
Hem de hand op de knie leggen
Het hoofd over hem buigen
Met het gezicht hem heel nabij komen
Hem bij de hand nemen
Hem begeleiden
Zijn tranen afdrogen
Wang tegen wang leggen
Liefdevol de hand van de ander kussen
In de hand de naam schrijven
Met hem zwijgen
Met hem luisteren naar muziek
Met hem bidden
Met hem weinig en stil speken
Met hem wenen
Met hem luisteren
Hem laten vertellen
Zachte, behoedzame vragen stellen
Naar hem vragen
Gelukkige uren in de herinnering oproepen
Met hem foto’s bekijken
Vriendelijk met hem spreken
Contact met hem houden
Hem zeker doen zijn van de ervaren liefde
Doen geloven in trouw en liefde
Hulp voor hem zoeken
Antwoorden op het onuitgesprokene roepen
Ingaan op het wenen
Troost,L. Vansintjan, godsdienst,OLV-College Zottegem, Campus Centrum
Met hem de verschrikking delen
hem angst, woede en toorn laten uitspreken
bijeenzijn in de familie of onder vrienden
de tekens van de nood verstaan
tonen dat hij zich op u kan verlaten
eenvoudig naast hem zitten
er zijn
naar hem toe gaan
hem liefdevol aankijken
op hem wachten
hem bezoeken
hem schrijven
voor hem zorgen
er zijn voor hem
met hem eten, met hem drinken
hem nabij zijn
geen troost opdringen
zijn zwijgen respecteren
met hem naar de zin vragen
geen pasklare antwoorden hebben
goede gedachten in hem opwekken
goede dingen zeggen over de doden
goede dingen zeggen over het verlorene
het verlies uitspreken
(uit: Lied und trost, Marielene Leist)
Kruis 10 handelingen aan die jij zou toepassen om iemand te troosten
Kruis 10 handeling aan die jij helemaal niet zou appreciëren als troost
Plenum
Iedereen die wil kan iets vertellen over wat hem/haar troost. Iedereen is vrij! De
groep moet voldoende veiligheid bieden!
Troost,L. Vansintjan, godsdienst,OLV-College Zottegem, Campus Centrum
Troost : stapsgewijs
Wat is troost? Hoe kun je elkaar troosten? En hoe gaat troosten eigenlijk in zijn
werk?
Er kunnen een drietal aspecten onderscheiden worden.
Allereerst is er de intentie van degene die troost. Dat is het vertrekpunt. Wat wil
men bereiken? Wat is de bedoeling?
Er zijn middelen die men gebruikt om die bedoeling vorm te geven. Welke
mogelijkheden staan een mens ter beschikking: de concrete vormgeving.
Het derde aspect is het effect van die gebruikte middelen. Bereiken zij of missen
zij het vooropgestelde doel?
De intentie van degene die troost
Iemand troosten doe je omdat je getroffen wordt door het leed van de ander en de
behoefte voelt om iets voor hem te doen. Wat de andere overkomt, laat je niet
onverschillig. Je staat machteloos tegenover de feitelijke situatie die je niet kunt
veranderen, maar toch wil je iets betekenen voor die ander. Je wilt hem niet alleen
laten, je wilt hem tot steun zijn zodat de pijn hopelijk wat verzacht wordt. Deze
intentie vormt het uitgangspunt van het troosten. Nu zijn er veranderingen in onze
samenleving opgetreden die het troosten extra moeilijk maken. Onze cultuur is
immers zozeer gericht op het uitschakelen, van het lijden, dat het troosten wanneer
niets mee gedaan kan worden, erg op de achtergrond is geraakt. Wij leven in een
‘maakbare’ samenleving waar er voor elk probleem een oplossing moet zijn.
Zakelijkheid, efficiëntie, doelmatigheid staan hoog aangeschreven. Pijn moet
doelmatig bestreden worden, psychische problemen moeten therapeutisch
behandeld worden, ziekten moeten overwonnen worden. Onze geseculariseerde
maatschappij heeft met sommige vormen van geloof gebroken. Maar het geloof in de
onbegrensde mogelijkehden wordt beleden als nooit tevoren. Maar wat als mensen
machteloos staan? Tegenover die achtergrond stelt troosten niet veel voor, hooguit
een doekje tegen het bloeden. Zo wordt troost dus beroofd van zijn eigen kracht,
gedegradeerd tot surrogaat voor iets anders, namelijk de gewenste en verhoopte
‘echte’ oplossing. Het probleem moet opgelost worden, het tekort moet verholpen
worden. Lukt dat niet, dan is troost niets meer dan een armzalige troostprijs.
Troost,L. Vansintjan, godsdienst,OLV-College Zottegem, Campus Centrum
De concrete vormgeving
Mensen hebben telkens weer de neiging om te zoeken naar de juiste woorden. Men
wil goede raad geven, zalvende woorden spreken. Men wil de verdrietige mens een
bepaalde zienswijze onder ogen brengen, waardoor de ellendige situatie in een ander
licht komt te staan. Hopelijk kunnen daardoor kleine lichtpuntjes zichtbaar worden.
Van die goed bedoelde woorden weten wij dat ze vaak problematisch zijn en hun
effect missen.
Mensen moeten in zo een situatie proberen minder een antwoord te geven, maar
eerder een antwoord zijn. Werkelijk troosten is vaker een kwestie van zwijgen, van
zinvol zwijgen, dan van spreken. Woorden kunnen zo hol zijn. Troost die niet
bedreigt maar beschermt ‘zoals een moeder haar kind troost’ ontspringt aan het
besef dat je heel dicht bij die ander kunt komen. Die vorm van toenadering kunnen
we ‘tedere aanwezigheid’ noemen. Het gaat om een levenshouding waarbij men de
ander schroomvol benadert, voorzichtig en geduldig. In zo’n sfeer van veiligheid en
geborgenheid kan de ander uiting geven aan zijn verdriet. Er komt ruimte vrij voor
verdriet. Alles mag gezegd worden. Dat helpt. Echte troost houdt het verdriet niet
tegen, damt het niet in, maar maakt er plaats voor. Troosten is geen dam opwerpen
tegen verdriet, maar een bedding aanbrengen, waardoor het kan stromen. De weg
uit het verdriet is de weg er doorheen.
Tederheid is echter ook verbondenheid met de sterkte van de ander. Tedere
aanwezigheid schept ook ruimte voor een toekomst. Ondanks alles is er uitzicht.
Echte troost is weerbaar maken. Het roept sterke krachten in de ander wakker om
nieuwe wegen in te slaan. De andere helpen om door de verwerking van het verdriet
te leren de draad van zijn eigen leven weer op te pakken, zodat hij verder kan. Zo
ontsnapt troost aan het gevaar dat men de ander klein en afhankelijk houdt om
jezelf sterk en groot te voelen.
Troost is dus tegelijk een sterke en een zachte kracht die mensen nodig hebben om
het leven aan te kunnen. De zachte kracht die ruimte vrij maakt voor het verdriet,
en de sterke kracht die toekomst vrijmaakt, zodat de ander verder kan met zijn
leven.
Het doel van troosten,
Troosten neemt het verdriet niet weg maar maakt het mogelijk. Er wordt ruimte
vrij gemaakt voor verdriet, een plek waar verdrietig veilig is. Dat helpt. Verdriet
wordt ernstig genomen, het hoort bij het bestaan.
Maar troosten is een belangrijke gangmaker voor verwerking. Waar het om gaat is
dat de ander, met wat hem overkomen is, verder kan leven. Door je aanwezigheid
kan de ander stilaan inzien dat er meer is dan het verdriet.
Troost,L. Vansintjan, godsdienst,OLV-College Zottegem, Campus Centrum
Een diepingrijpend verdriet kapselt je in en sluit je af. Het beheerst je dagen en
nachten. Je gaat er helemaal in op. Maar er is meer dan je verdriet. Hoe onmogelijk
het ook lijkt, je moet verder. Verdriet mag van de ene kant niet verdrongen worden.
Men mag er zich echter ook niet doorlaten overweldigen. Men moet er iets mee
doen, het productief maken, er zo mee omgaan dat je er mens bij blijft en er steeds
meer mens van wordt. Geboren wordt de mens niet alleen op het ogenblik dat hij de
dragende grond van de moederschoot verlaat. Geboren wordt hij ook op ieder
moment van zijn leven, uit de werkelijkheid die hem draagt, baart, bevordert. Zo
kan troost een kracht tot verandering worden.
Uit: Mensen Onderweg
Troost,L. Vansintjan, godsdienst,OLV-College Zottegem, Campus Centrum