Politicologie - Quickprinter

1ste bach rechten
Politicologie
samenvatting
Q
R12
uickprinter
Koningstraat 13
2000 Antwerpen
www.quickprinter.be
5,50 €
Online samenvattingen kopen via
www.quickprintershop.be
1ebachelorRechtenUA–samenvattingPoliticologie–PaulineClaes
P
SAMENVATTING
POLITICOLOGIE
Prof.dr.P.Popelier&Prof.dr.W.
Vandenbruwaene
opbasisvancursus‘Grondslagenenhulpmiddelen–
InleidingtotdePoliticologie’
1eBachelorRechtenUniversiteitAntwerpen
1ebachelorRechtenUA–samenvattingPoliticologie–PaulineClaes
Inhoudsopgave
1.Watispolitiek?
Watismacht?
Hoewordtmachtuitgeoefend?
Wieoefentmachtuit?
6
9
9
10
2.Watispoliticologie?
10
3.Politiekopsnijlijnmetrecht
12
1.Overzichtvanideologieën
Watiseenideologie?
Overzichtvanideologischestromingen
13
13
13
2.Partijenenideologie
A.Hetideologischprofielvanpolitiekepartijen
B.Ordeningvanpolitiekepartijenvanlinksnaarrechts
17
17
18
3.Breuklijnen
A.Algemeen
B.ToepassingopBelgië
4.Politiekopsnijlijnmetrecht
19
19
21
23
1.Politiekeparticipatie
A.Vormenvanpolitiekeparticipatie
DeparticipatieladdervanArnstein
DeNederlandseparticipatieladder
4participatievormenvanVerbaenNie
Conventioneleenniet-conventioneleactiemiddelen
B.Wieneemtdeelaanpolitiekleven?
C.Politiekesocialisatie
23
23
24
25
25
26
26
27
2.socialebewegingenenbelangengroepen
28
3.Sociaalkapitaalenpolitiekestabiliteit
31
4.Politiekopsnijlijnmethetrecht
31
1.Hetontstaanvanpolitiekepartijen
A.Ontstaansvoorwaarden
B.Ontstaanstheorieën
Institutioneletheorie
Breuklijnentheorie
C.ToepassingopBelgië
32
32
33
33
33
33
2.Functiesendisfunctiesvanpartijen
A.Functiesrondvormingvdvolkswil
B.Functiesm.b.t.verkiezingen
C.Functiesrondvormingstaatswil
D.Disfuncties
E.ToepassingopBelgië
34
34
35
35
36
36
3.Typologievanpartijen
A. Historischetypologie
B. Typologieopbasisvaninhoud
C. Typologieopbasisvanstrategie
D. Typologieopbasisvanorganisatie
37
37
37
37
38
2
1ebachelorRechtenUA–samenvattingPoliticologie–PaulineClaes
E.
ToepassingopBelgië
38
5.Soortenpartijsystemen
ToepassingopBelgië
38
39
5.Politiekopdesnijlijnmethetrecht
39
1.Watisdemocratie?
Oorsprong
Term
RegeringsvormenvolgensAristoteles
Inhoud
A. Vanhetvolk
B. Doorhetvolk
C. Voorhetvolk
41
41
41
41
41
41
42
43
2.Deliberaleparlementairedemocratie
A.Kenmerken
B.ToepassingopBelgië
44
44
45
3.Hetvertegenwoordigingsprincipe
A. 3vormenvanvertegenwoordiging:wiekanhetvolkvertegenwoordigen?
B. Hoegebeurtvertegenwoordiging?
C. Dimensiesvanrepresentativiteit
46
46
47
47
4.Politiekopsnijlijnmetrecht
48
1.Hetelectoraat
A. Wiekrijgterstemrecht?
B. Modaliteiten
Registratieplicht
Opkomstplicht
50
50
50
51
51
2.Deselectievankandidaten
Openprocedure
openprocedureógeslotenprocedure
Variaties
51
51
52
52
3.Verkiezingstechnieken:hoeergestemdkanworden
A. Meerderheidssystemen
Uninominaalsysteem
Plurinominaalsysteem
Omschrijvingvandekieskringen
B. Evenredigheidssysteem
Berekeningsstelsel:delerreeksofquota
Wettelijkekiesdrempel
C. Gemengdsysteem
D. Evaluatie
Representatief?
Transparantenrechtvaardig?
Stabiliteitbevorderend?
Verantwoordelijk?
Conclusie:
E. KiessysteeminBelgië
52
53
53
53
54
54
54
55
55
55
55
56
56
56
56
57
4.Stemgedrag
A. Theorieënoverstemgedrag
58
58
3
1ebachelorRechtenUA–samenvattingPoliticologie–PaulineClaes
B. HetstemgedragvandeBelgischekiezer
59
5.Politiekopsnijlijnmetrecht
60
1.Regeringsvormen
A. Democratischeenautoritairesystemen
B. Parlementaireenpresidentiëleregimes
61
61
62
2.Hetparlement
A. Tweekamerstelselsofbicameralisme
Mogelijkedoelenoffunctiestweedekamer
B. Functiesparlement
63
63
63
64
3.DeRegering
A. Devormingvanregeringen
B. Werkingvanregeringen
Samenstellingvanenrolverdelingbinnenregering
Ondersteuningvandeminister
65
65
66
66
67
4.DerechterenhetGrondwettelijkHof
A. Rechterlijkemacht
B. Grondwettelijketoetsing
HetGrondwettelijkHof
SamenstellingGrondwettelijkHof
WerkingGrondwettelijkHof:hoedervanconsensusdemocratie–deliberatieverol
68
68
69
69
70
70
5.Politiekopsnijlijnmethetrecht
70
1.Beleid
A. Cyclusvanbeleidsvoering
B. Agendavorming
Wie?
Hoe?
C. Beleidsvoorbereiding
D. Besluitvorming
E. Beleidsuitvoering
F. Beleidsevaluatie
71
71
73
73
73
74
75
76
76
2.Bestuur
77
A.Depubliekesector
77
Bureaucratie:staatsgericht
77
NewPublicManagement(NPM):marktgericht(sturingdoorstaatsamenmetprivatesector)77
3.Politiekopsnijlijnmetrecht
78
1.Staatsvormen
A. Opdelingvanstaatsvormenvolgensklassiekedoctrine
B. Indelinginstaatsvormen:dynamischebenadering
79
79
80
2.Argumentenensuccesfactoren
A. Argumentenvoordekeuzevaneenstaatsvorm
B. Factorenvoorstabiliteitofinstabiliteitvanfederalesystemen
C. Factorendiesecessie(=separatisme)beïnvloeden
81
81
82
82
3.ToepassingopBelgië
A. FactorenvaninstabiliteitinBelgischfederalisme
B. WaarheengaatBelgië?
82
83
83
4.Politiekopsnijlijnmetrecht
84
4
1ebachelorRechtenUA–samenvattingPoliticologie–PaulineClaes
1.EuropeseUnie
A. Evolutie
Uitbreiding
Verdieping
Nationalistischetegenreactie
B. Multilevelgovernanceenproblemenvandemocratischelegitimiteit
Multi-levelgovernance
Problemenvandemocratischelegitimiteit
85
85
86
86
87
88
88
89
5.Politiekopsnijlijnmethetrecht
90
5
1ebachelorRechtenUA–samenvattingPoliticologie–PaulineClaes
H1:Politiekenpoliticologie
Politicologie=destudievandepolitiek
1.Watispolitiek?
hetordenenenbesturenvaneenterritoriaalafgebakendesamenlevingd.m.v.machtsuitoefening
rekeninghoudendemetmachtvanmaatschappelijkmiddenveld(civilsociety)
Hetordenenenbesturenvaneenterritoriaalafgebakendesamenlevingdmv
machtsuitoefening
mens=sociaalwezenÞleveningroep
samenlevenÞwedijverenconflicten.Hoeoplossen?Geweldofvreedzameregelingen(keuze
hiertussenimpliceertpolitiek)
onderscheid:zijdiemachtuitoefenenÛmachtondergaan
menzalzichonderwerpenaanmachtindien
• mendemachtgelegitimeerdvindt:vrijesystemenstrevenhiernaar
=vrijwilligonderwerpenindienmenvindtdat:
1) regelshunvrijheidenveiligheidbevorderen
2) alszijcontrolehebbenopmachtsuitoefening(vb;verkiezingen)
• uitangst(dictatuur)
MAAR:machthebberszijnafhankelijkvandesteunvandebevolking(indemocratischregime)
Þindividuenengroepenoefeneninvloeduitopmachthebbers
Þhoe?
1) gebruikvandemocratischerechten:rechtvvrijemeningsuiting,rechtopverenigingen
vergadering
2) drukkingsgroepenenlobbyistenÞbesluitvormingbeïnvloeden
3) overheidsinstantiesÞrelevantesectorenenbelanghebbendenconsulteren
politiekinsamenlevingsverbandendienietterritoriaalgeorganiseerdzijnÞimpactop
effectiviteitoverheidsbeleid
=nalevingvbeleidenregelgevinghangtafvanmedewerkingvansemi-autonomevelden
=socialeverbandendiefunctionerenvolgenseigenregelsenconventiesenvrijgeslotenzijn
voorexternefactoren
Hetordenenenbesturenvaneenterritoriaalafgebakendesamenlevingdmv
machtsuitoefening
politiekookinsamenlevingsverbandendienietterritoriaalgeorganiseerdzijn.
staatsvormingiscruciaalÞterritorialiseringvanpolitiek
6
1ebachelorRechtenUA–samenvattingPoliticologie–PaulineClaes
Staatsvorming
• centraliseringvanmacht
• ontwikkelingideevansoevereiniteit
• centraleinstellingenÞsamenlevingordeneningehelegrondgebied
=bestuur,financiën,rechtspraak
oorspr.:vorst=hoogstemachtshebber(soeverein),maarmachtnogbeperktdoorpausen&
bisschoppen
burgers:geld(beden)Þinspraak
later:absolutevorstÞallemacht
=gelegitimeerddoorGod:vorst=vertegenwoordigervanGodopaarde
einde18eeeuw:VerlichtingÞburgerijkomthiertegeninverzet
Engeland=model:parlementÞburgershandhavenzichtavmonarchie
FranseRevolutieÞgeboortenatie-staat
Principesnatie-staat
1) machtgaatuitvannatie
=abstractideevan‘volk’:bevolkingvhlandalsondeelbareeenheid,homogene
collectiviteitÞgeenindividuelebelangen=>publiekbelang
2) machtsuitoefeningÞgerechtvaardigddoorverwijzingnaarrede
wet=uitdrukkingvanrede
3) machtbeperktdoordegrondwet
4) hetparlement=debelangrijksteinstelling
Þvertegenwoordigtnatie&legtnationalewilvast
5) regeringÞverantwoordngverschuldigdaanparlement
machtsstaat----->rechtsstaat(=heerschappijgebondenaanfundamenteleregelsdiedevrijheid
vburgersbeschermen)
Anderemogelijkheden:
• centralistischeenautoritaireregimes
• VerenigdeStaten
1) volk=bronvanallemacht
2) vrijheidsgedachte:ookvolkswilwordthierdoorbeperkt
§ vrijeengelijkedeelnamevanelkeburgeraandemacht
§ beschermingvanburgerstegenoverheidswillekeur
GlobaliseringÞgrenzen(natie)staten/samenlevingenvervagenÞresultaat:twee
tegengesteldebewegingen:
globalisering -----------------------------------------------------------------------------decentralisatie
7