Je hebt maar één paar, hou ze gezond
advertisement
Het oog wil ook wat Je hebt maar één paar, hou ze gezond Nooit werden onze ogen meer belast dan nu, denk maar aan smartphones, tablets, laptops en andere schermen. Maar wist je dat een slechte voeding je zicht nóg meer vertroebelt? Onze experts beantwoorden alle kijkersvragen... door Eva Van Driessche VIT_1014_034_REG_OGEN_INI.indd 34 05/09/14 10:22 weten gezondheid onze experts Preventie en bescherming Je kunt niet alle oogproblemen voorkomen, maar toch kun je zelf heel wat doen om je ogen zo lang mogelijk zo scherp en zo gezond mogelijk te houden. Op je voeding letten, hoort daar ook bij. Hoe hou ik mijn ogen gezond? Frank Goes: “Genetische factoren kun je niet uitschakelen, maar met deze vijf tips, kom je al een heel eind: 1. Laat je ogen vanaf je veertigste om de twee jaar checken bij een oogarts. Die screent naar de aanwezigheid van glaucoom. Zelf merk je de symptomen helaas veel te laat op. 2. Rook je? Stop er dan mee. Roken geeft je vijf keer meer kans op maculadegeneratie, een oogaandoening waarbij de gezichtsscherpte afneemt ten gevolge van het afsterven van kegeltjes in het centrale gedeelte van het gezichtsveld. 3. Eet gezond en gevarieerd met veel groenten en fruit. En neem supplementen indien nodig. 4. Bescherm je ogen tegen de zon. Een goede zonnebril is essentieel, al hoef je die in België zeker niet elke dag op. Check de uv-index via het weerbericht. Ook op bewolkte dagen kan de straling hoog zijn. Kinderen én mensen met lichte ogen (blauw) zijn gevoeliger voor oogschade van de zon. 5. Neem voldoende nachtrust. Tijdens je slaap recupereren je ogen.” Kan ik met wortelen écht mijn zicht verbeteren? Frank Goes: “Wortelen alleen volstaan zeker niet. Maar je kunt met voeding wel preventief werken tegen oogproblemen op latere leeftijd. Eet voldoende van deze gezonde voeding: • De vitamines C en E: zitten in citrus- Frank Goes is oogarts en oogchirurg, gespecialiseerd in behandelingen om goed te zien zonder bril en lenzen ractchirurgie en ooglidchirurgie. vruchten, kiwi’s, noten, zaden, koolzaadolie. • Zink uit vlees, vis, noten. • Luteïne en zeaxanthine (carotenoïden, pigmenten die licht filteren en vrije radicalen neutraliseren). Die zitten in groene bladgroenten, frambozen, bosbessen en worteltjes. • Omega-3-vetzuren: essentiële vetzuren die je vindt in zalm, makreel, haring, sardines of in supplementen. Studies hebben aangetoond dat omega 3 preventief kan werken tegen maculadegeneratie. Het maakt je ogen ook minder droog.” Zijn beeldschermen slecht voor je ogen? Pieter Onghena: “Of computerwerk je ogen écht slechter maakt, daarover zijn de meningen nog verdeeld. Maar een filtering van blauw licht door speciale brilglazen kan wel het comfort van je ogen verbeteren als je veel op computer werkt. Ze zullen minder vermoeid aanvoelen.” “Bovendien krijg je van computerwerk veel meer last van droge ogen”, vult Frank Goes aan. “Dat komt vooral omdat je veel minder knippert als je naar een beeldscherm tuurt. Tel daar nog de droge aircolucht bij en het stof dat statische schermen aantrekken en Pieter Onghena is opticien en optometrist, hij meet brillen en contactlenzen bij Onghena Opticiens je tranenfilm wordt veel minder stabiel, waardoor je ogen minder bevochtigd worden.” Ook kan een hele dag op beeldschermen werken je ogen overbelast en vermoeid maken, zodat je ‘s avonds moeite hebt om te focussen. Soms wordt gesproken van het Computer Vision Syndroom (CVS), een digitale oogvermoeidheid die je krijgt door constant te schakelen tussen dichtbij en veraf. Wat helpt, is je ogen op meerdere momenten van de dag wat tijd te geven om te ontspannen: kijk in de verte zonder specifiek te focussen. Eigenlijk zou je dit elk uur vijf minuten moeten doen.” Hoe kies ik een goede zonnebril? Pieter Ongena: “Belangrijk is de vermelding uv400 of 100% uv protection en het Europese CE-keurmerk. Als een zonnebril het CE-keurmerk heeft, is hij in orde, duur of goedkoop. Het is een fabeltje dat donkerdere glazen betere bescherming bieden. Wat een bril duurder kan maken, is het comfort en veiligheid: duurdere glazen geven meer contrast, houden kleuren fris of nemen reflecties weg. Dit kan aangewezen zijn voor wie vaak in de auto zit of voor sporters.” Frank Goes “Dat dicht bij tv zitten slecht is voor je ogen, is een fabeltje. Wél bewezen: kinderen die veel buiten spelen, hebben minder kans om bijziend te worden.” P Vitaya 35 VIT_1014_034_REG_OGEN_INI.indd 35 05/09/14 10:22 Brillen, lenzen of toch laser? Toch problemen, dan moet je kiezen: een trendy bril, onzichtbare lenzen of meteen een duurdere, maar efficiënte chirurgische ingreep... Alle mogelijkheden op een rij. Frank Goes “Voor de nieuwste laserbehan- delingen tel je tot 1950 euro per oog neer. Maar lenzen en brillen kosten ook geld. Na ongeveer zeven jaar kom je op hetzelfde bedrag uit.” Welke behandeling is het beste? Frank Goes: “Met brillen en lenzen kun je ongeveer elke correctie aan. Welke van de twee je kiest, hangt van jouw voorkeur af. Als je geen contactlenzen meer kunt verdragen, geen bril wil of als je omwille van je beroep of passie (denk aan wielrenners, zwemmers, duikers, bergbeklimmers) liever geen bril of lenzen draagt, dan kun je een screening voor laserbehandelingen laten doen.” Kan iedereen een laserbehandeling ondergaan? Frank Goes: “Nee, om een goede laserkandidaat te zijn, moet je ten eerste een stabiele afwijking hebben gedurende de laatste paar jaar. Je moet achttien jaar zijn of ouder. En je mag geen andere grote oogaandoeningen hebben. Ook vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven, worden niet behandeld. En dan zijn er nog heel wat andere factoren die je oogarts met jou zal bespreken. Het kan dus best dat jij niet de behandeling kunt krijgen waarvan je gehoord hebt. Zo hebben veel mensen interesse in de SMILE-techniek, waarbij er geen flapje meer in het hoornvlies moet gemaakt worden waarbij oppervlakkige zenuwen en collageenvezels worden doorgesneden. Met deze techniek is er veel minder kans op droge ogen achteraf. Maar de behandeling is alleen geschikt voor bijziendheid vanaf hoger dan drie dioptrie en astigmatisme lager dan drie dioptrie. Niet iedereen komt er dus voor in aanmerking. Maar er is voor iedereen wel een techniek te vinden.” Is een laserbehandeling pijnlijk? Frank Goes: “De behandelingen zijn tegenwoordig pijnloos. Soms kun je wat irritatie hebben achteraf, maar ook dat verdwijnt snel. De ingrepen zijn ook erg veilig, er worden er meer dan een miljoen per jaar uitgevoerd. Maar het blijft natuurlijk een operatie en daarbij bestaat geen garantie.” Blijf je na een laseroperatie altijd goed zien? Frank Goes: “Je zicht in de verte blijft na een operatie stabiel, in bijna alle gevallen. Voor dichtbij heb je dezelfde evolutie als iedereen, dat wil zeggen dat het vanaf veertig jaar zou kunnen dat je een leesbril nodig hebt.” Wat zijn multifocale lenzen of glazen? zichtbare kijkvlakken gecombineerd die in elkaar overgaan voor scherp zicht. Zo zie je zowel dichtbij als ver scherp en heb je geen leesbril meer nodig. Ook in contactlenzen is deze optie tegenwoordig mogelijk. Het is even aanpassen voor je hersenen om de juiste keuze tussen scherpe beelden te maken, maar de meeste mensen wennen er wel aan.” Hoe zit het met brillen en lenzen van bij de drogist? Pieter Onghena: “Goedkope leesbrillen zijn in principe gewoon een vergrootglas, prima als snelle hulp bij het lezen van een etiket of sms, maar als je ze echt als leesbril gebruikt, kun je hoofdpijn en vermoeide ogen krijgen. Bij lenzen gaat het probleem nog iets dieper. Niet alleen de scherpte van je ogen wordt door de opticien gemeten, maar ook de vorm, de ronding. Die metingen ken je niet als je lenzen bij de drogist koopt. Zo kun je te grote lenzen kopen, die makkelijk uitvallen. Of te kleine lenzen, die te hard ‘spannen’ rond je oog, wat op termijn tot vergroeide adertjes leidt, die je zicht permanent verstoren. Je ziet dan een ‘lijntje’ door je iris lopen. Je kunt de lenzen als tussenoplossing zeker eens gebruiken, maar vertrouw er niet jarenlang op. Hetzelfde geldt voor de goedkope lensspoelmiddelen. Ze zijn op zich niet schadelijk voor je oog, maar bevatten misschien niet de juiste oplosmiddelen voor jouw type lenzen.” Pieter Onghena: “Multifocale oplossingen worden ingezet wanneer iemand zowel ver als dichtbij niet goed meer ziet. In een multifocaal glas worden drie on- 36 Vitaya VIT_1014_034_REG_OGEN_INI.indd 36 05/09/14 12:04 weten gezondheid Algemene ooghygiëne Een goede hygiëne en regelmatige controle kunnen veel oogleed voorkomen. Dus, volg nauwlettend de voorschriften op de lensverpakking en maak toch maar die afspraak bij de oogarts. Wanneer ga ik naar de oogarts, de optometrist of de huisarts? Pieter Onghena: “Tot de leeftijd van achttien jaar worden de ogen het beste opgevolgd door een oogarts. Daarna kun je voor problemen met je zicht in principe tot je veertigste terecht bij een optometrist en voor andere oogproblemen bij een oogarts. De metingen die een optometrist (bij de optiek) uitvoert, zijn in principe dezelfde als de oogarts. Je kunt dus prima je brilsterkte steeds door de optometrist laten bepalen. Eens om het jaar is prima. Voor lenzen kan dat ook, maar dan is een extra controle bij de oogarts om de drie jaar wel aangewezen. Lenzen komen namelijk direct in contact met je ogen en daar kunnen andere complicaties optreden.” Frank Goes: “Vanaf je veertigste maak je beter om de twee of drie jaar een afspraak met de oogarts om naast je zicht ook de oogdruk te laten meten en screening voor glaucoom en ander oogziektes te laten doen. Bij een ontsteking (oog of ooglid) kun je bij de huisarts terecht, indien nodig zal die je doorverwijzen naar de oogarts. Blijf er alleszins niet mee lopen, je hebt maar één paar ogen. Als je ook last hebt van lichtschuwheid, slechter zicht of als je oog plots erg gaat tranen, dan contacteer je beter meteen een oogarts.” Hoe spring ik zorgvuldig om met contactlenzen? Pieter Onghena: “Het is opvallend hoe weinig mensen weten over een veilig gebruik van contactlenzen. Nochtans is een goede hygiëne hier van vitaal belang. Als er een verkeerde bacterie in je ogen raakt, kan dat levenslang schade aanbrengen en zelfs leiden tot blindheid. Daarom even de regels op een rijtje. • Draag je lenzen niet dag en nacht. Sommige lenzen zijn hier wel op voorzien, maar ook dan zijn rustpauzes niet slecht. Lenzen zijn steeds geavanceerder, maar toch vormen ze een laagje op je oog dat traanvocht en zuurstof in de weg staat. • Reinig je lenzen correct en dagelijks. Kies het juiste product voor jouw lenzen (laat je adviseren door je optieker of oogarts) en volg de instructies op het product. Was je handen voor je je lenzen uitneemt. Meestal moet je ook eventjes over de lens wrijven om ze goed te reinigen. Vergelijk het met de afwas, je haalt borden toch ook niet gewoon door het afwaswater? • Zwemmen met contactlenzen is gevaarlijk: zeker in subtropische zwembaden wemelt het van de bacteriën in het water. Zwem je toch met je lenzen, wissel ze dan meteen nadien. Of kies voor een zwembril met optische correctie. • Spoel je lenzen nooit met water of speeksel. Daarin zitten bacteriën die erg schadelijk voor je oog zijn. • Wissel je lenzenhouders om de paar maanden en spoel ook deze nooit met iets anders dan lenzenproduct. • Draag je lenzen nooit langer dan aangegeven. Die datum staat er niet voor niets op! • Bekijk goed de houdbaarheidsdatum van je lenzenspoelmiddel, open niet meerdere flessen tegelijkertijd en gebruik kleine flesje van je reis thuis liever niet meer door. • Let op met hete pepertjes, knoflook en ui. Als je die gesneden hebt, kruipen de oliën in je huid en die irriteren je ogen. Schrob je handen grondig met een schuursponsje. • Contactlenzen combineer je altijd met een bril. Wissel regelmatig af. Door je lenzen niet de hele tijd te dragen, verleng je de periode waarin je ogen ze kunnen verdragen.” Wat helpt tegen droge ogen? Frank Goes: “Droge ogen zijn vervelend, je ogen prikken, voelen vermoeid en soms zie je bijna niets meer. Maar het kan ook gevaarlijk zijn. Als je ogen permanent droog zijn, kan het hoornvlies beschadigd raken en dan zie je niet meer scherp. Kunsttranen bieden een goede oplossing. Je mag ze gewoon dagelijks gebruiken, maar kies bij dagelijks gebruik wel voor druppeltjes zonder bewaarmiddelen, omdat je daar op termijn allergisch op zou kunnen reageren. Er zijn heel slimme formules die toch twee tot drie maanden houdbaar zijn. Bij ernstige gevallen is ook een ingreep mogelijk waarbij een ‘plug’ in de traanwegen wordt geplaatst om efficiënter gebruik te maken van het traanvocht dat er nog is.” Vitaya 37 VIT_1014_034_REG_OGEN_INI.indd 37 05/09/14 10:22
