Inleiding 2 Hoe ontstaat huidkanker? 2 Wat zijn de verschijnselen

Inleiding
Bij u is een vorm van huidkanker gediagnosticeerd, namelijk basaalcelcarinoom
(BCC) of plaveiselcelcarcinoom (PCC). In overleg met uw dermatoloog of met
uw plastisch chirurg is besloten een operatieve behandeling uit te voeren. In de
meeste gevallen vindt deze plaats onder plaatselijke verdoving. Deze folder
beschrijft achtergrondinformatie over huidkanker en geeft een algemeen beeld
van de behandeling, de vriescoupe-procedure en het nazorgtraject.
Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan
hier is beschreven.
Hoe ontstaat huidkanker?
Inleiding
Hoe ontstaat huidkanker?
Wat zijn de verschijnselen?
Hoe ziet de behandeling eruit?
Wegsnijden en primair sluiten
Operatie begeleid door een vriescoupeprocedure
Wanneer wordt voor vriescoupe chirurgie
gekozen?
Voorbereidingen voor de operatie
De dag van de operatie
Na de operatie
Mogelijke complicaties
Nacontrole
Belangrijke telefoonnummers
2
2
2
3
3
4
6
De belangrijkste oorzaak voor het ontstaan van huidkanker is blootstelling aan
zonlicht. Ultraviolette (UV) straling in het zonlicht veroorzaakt schade aan het
erfelijk materiaal (DNA) in de celkernen van de cellen in de huid. Beschadiging
van bepaalde delen van het DNA kan ervoor zorgen dat een cel ongecontroleerd
begint te groeien. Als gevolg hiervan kan na verloop van tijd huidkanker
ontstaan.
UV-straling kan bij iedereen en op alle leeftijden schade aan het DNA
veroorzaken. Uit onderzoek blijkt dat vooral zonverbranding van de huid op
kinderleeftijd een belangrijke oorzaak is voor het ontstaan van huidkanker.
6
7
7
8
9
10
Mensen met rossig haar en mensen met blauwe ogen zijn extra gevoelig voor
huidschade door zonlicht.
Er zijn echter ook andere factoren van invloed op het ontstaan van huidkanker.
De tumoren komen ook voor op plekken die zelden aan zonlicht worden
blootgesteld.
Wat zijn de verschijnselen?
Huidkanker (BCC/PCC) kan zich op verschillende manieren presenteren. Vaak
groeit er op de huid een rode, huidkleurige of bruine verhevenheid. Deze wordt
geleidelijk groter. Ze kunnen jeuken of pijnlijk zijn. Het aspect van de
gezwelletjes is vaak glazig, glanzend en er kunnen kleine bloedvaatjes in
zichtbaar zijn. Vaak ontstaat er na verloop van tijd midden in de verhevenheid
een niet genezend wondje, waar een korstje op groeit. Bij geringe aanraking
kunnen deze plekjes gaan bloeden.
1
Behandeling van huidkanker in het gelaat
2
Huidkanker komt het meest voor in het gezicht of op de oren, aangezien deze
Operatie begeleid door een vriescoupeprocedure
het meest aan het zonlicht worden blootgesteld.
Als de dermatoloog of plastisch chirurg bepaalt dat het huiddefect, dat na het
wegsnijden van de tumor ontstaat, niet direct gesloten kan worden door de
Hoe ziet de behandeling eruit?
wondranden aan elkaar te hechten, wordt een andere oplossing bedacht om het
Er zijn verschillende mogelijkheden om huidkanker te behandelen.
gat in de huid dicht te maken.
Oppervlakkige tumoren kunnen worden behandeld met vloeibare stikstof,
Hiervoor hebben ze de beschikking over verschillende technieken om met
etsende crèmes, lichttherapie, door elektrisch wegbranden of chirurgische
zogenaamde huidlapjes van weefsel rondom het huiddefect, het gat in de huid
verwijdering. Speciale typen huidkanker kunnen worden bestraald. Van al deze
op een zo esthetisch verantwoorde wijze dicht te maken. Wanneer het
methoden is chirurgie nog steeds de meest effectieve behandelmethode.
huiddefect met een dergelijke huidlapje gesloten wordt, controleert de
Voordat tot een operatie wordt overgegaan, bekijkt de dermatoloog of plastisch
dermatoloog of plastisch chirurg al tijdens de operatie of de tumor volledig
chirurg (bij grotere reconstructies) tijdens een afspraak op de polikliniek de
verwijderd is.
tumor. In overleg met u wordt bepaald hoe deze het beste kan worden
weggehaald. Bij een grotere reconstructie maakt een medisch
Op het operatiecomplex wordt tijdens de operatie het verwijderde weefsel met
fotograaf medische foto's, op basis waarvan het behandelplan binnen het team
de microscoop onderzocht met het zogenoemde vriescoupeonderzoek. Het
van plastisch chirurgen kan worden besproken.
vriescoupeonderzoek is een snelle vorm van microscopisch onderzoek, waarbij
tijdens de operatie met 98% betrouwbaarheid kan worden gecontroleerd of de
Wegsnijden en primair sluiten
tumor volledig is verwijderd. Er wordt weefselbesparend gewerkt; door deze
De chirurgische behandeling van huidkanker vindt meestal plaats onder
snelle beoordeling is het mogelijk om weinig gezonde huid weg te halen. Zodra
plaatselijke verdoving op een van de poliklinische operatiekamers. In de meeste
blijkt dat de tumor volledig verwijderd is, wordt direct overgegaan tot het sluiten
gevallen zal de dermatoloog of plastisch chirurg, na het wegsnijden van de
van de operatiewond, eventueel met behulp van een reconstructie. Het voordeel
tumor, de wond sluiten door de wondranden aan elkaar te hechten. De wond
van het gebruik van deze methode is dat de dermatoloog of plastisch chirurg,
wordt daarna netjes verbonden of afgeplakt en u kunt daarna direct naar huis.
mocht de tumor in eerste instantie niet geheel verwijderd zijn, direct meer
Het weggesneden weefsel wordt opgestuurd naar het laboratorium waar de
weefsel weg kan halen, net zolang totdat de tumor wel volledig verwijderd is.
patholoog (arts die gespecialiseerd is in het onderzoeken van weefsel)
Pas als de tumor in zijn geheel is verwijderd, wordt het huiddefect met het
onderzoekt of alle kwaadaardige cellen volledig verwijderd zijn. De uitslag van dit
huidlapje dichtgemaakt.
onderzoek krijgt u bij de eerstvolgende afspraak op de polikliniek te
horen. Mocht blijken dat de tumor niet volledig verwijderd is, dan moet soms een
Een operatie, waarbij vriescoupeonderzoek wordt uitgevoerd, duurt meestal
nieuwe operatie worden ingepland, waarbij opnieuw weefsel wordt
anderhalf tot twee uur. Het vriescoupeonderzoek neemt weliswaar tijd in beslag,
weggesneden.
maar biedt de garantie dat de tumor volledig is verwijderd. De kans op een
nieuwe operatie op korte termijn is hiermee verkleind.
In voorkomende gevallen wordt ervoor gekozen de huid te sluiten terwijl pas bij
uw controlebezoek bekend is of de huidkanker echt helemaal verwijderd is.
3
Behandeling van huidkanker in het gelaat
4
Een voorbeeld van een tumor in de ooghoek, welke voorafgaande aan de
Wanneer wordt voor vriescoupe chirurgie gekozen?
operatie met inkt is afgetekend (linkerfoto). Na het volledig verwijderen van de
bij huidkanker in het gezicht
tumor, is het defect met een huidlapje gesloten (rechterfoto).
een grote vorm van huidkanker
huidkanker dat groeit in uitlopers (sprieterig)
huidkanker dat optreedt op een plaats waar al eerder een behandeling van
huidkanker is geweest (recidief).
Voorbereidingen voor de operatie
Wanneer u bloedverdunners gebruikt, is het in sommige gevallen nodig dat
u het gebruik hiervan enkele dagen voor de operatie stopt. Doe dit alleen in
overleg met uw arts en nooit op eigen initiatief.
Een voorbeeld van een huiddefect op de neuspunt, dat is ontstaan na het
Als u om medische redenen niet mag stoppen met bloedverdunners en u
verwijderen van een tumor (linkerfoto). Tijdens dezelfde operatie vond
bent bekend bij de trombosedienst, is het wenselijk een extra bloedcontrole
reconstructie van het defect plaats (rechterfoto).
te hebben met een INR beneden de 2,0.
Ascal (carbasalaatcalcium) en Aspirine (acetylsalicylzuur) kunt u vrijwel altijd
gewoon doorgebruiken. Wanneer u het gebruik van deze medicijnen toch
moet stoppen, moet dit 10 dagen voor de operatie.
Met Ascal (cabrasalaatcalcium) en Aspirine (acetylsalicylzuur) stopt u 6
dagen voor de ingreep.
Met Sintrom (acenocoumarol) stopt u 3 dagen voor de operatie en met
marcoumar (fenprocoumon) 5 dagen voor de operatie.
Met pijnstillers met een ontstekingsremmend effect zoals Diclofinac,
Ibuprofen en Voltaren stopt u bij voorkeur ook 6 dagen voor de
behandeling.
Het gebruik van bloedverdunners mag direct na de operatie weer worden
hervat.
Bloedverdunners kunnen één dag na de ingreep weer worden ingenomen.
Wij adviseren u minimaal 8 weken voor de operatie te stoppen met roken.
Stoppen met roken komt de wondgenezing ten goede.
Tip
De operatie en wachttijd wisselen elkaar steeds af. Wij adviseren u daarom
iemand mee te nemen die de hele ochtend bij u aanwezig is en u na de ingreep
naar huis brengt. Het is niet verantwoord om na afloop zelf naar huis te rijden.
5
Behandeling van huidkanker in het gelaat
6
De dag van de operatie
In geval van pijn na de operatie mag u zelf paracetamol nemen, maximaal 4
U kunt op de dag van de operatie normaal ontbijten.
x per dag 2 tabletten van 500 mg. U mag geen aspirine innemen in verband
Ook uw medicijnen kunt u normaal innemen, met uitzondering van de
met bloedverdunning.
medicijnen waarvan is aangegeven dat u daarmee moet stoppen.
De huisarts of voorschrijvend specialist bespreekt met u wanneer u start
Draag op de dag van de operatie geen sieraden, make-up of crème. Trek
met de medicijnen waarmee u gestopt bent voor de ingreep.
gemakkelijk zittende kleding aan; omdat het meestal gaat om een operatie
Het is mogelijk dat u een antibioticakuur krijgt. Dit is afhankelijk van de duur
in het gezicht, is het wenselijk kleding te dragen die u niet over uw hoofd
en de grootte van de operatie. Of als u medicijnen gebruikt die de afweer
aan en uit hoeft te trekken.
verminderen zoals prednisolon of als u leidt aan een afweerstoornis zoals
Tien minuten voor de operatie meldt u zich met uw patiëntenpas en
leukemie. U krijgt ook een antibioticakuur als u bijvoorbeeld geen milt meer
legitimatie bij de balie van de betreffende polikliniek.
heeft. Het is belangrijk uw specialist voldoende te informeren over uw
medische voorgeschiedenis.
Na de operatie
Houd gedurende enkele dagen na de operatie rust en luister naar uw
Mogelijke complicaties
lichaam.
Bij geen enkele chirurgische ingreep kan absoluut gegarandeerd worden dat de
Laat het drukverband of de verbandpleisters die na de operatie zijn
behandeling zonder complicaties verloopt. Bij de operatie kunnen kleine
aangebracht zitten tot de eerst volgende controleafspraak (meestal 7 dagen
zenuwtakjes worden geïrriteerd of doorgesneden. Dit geeft een verminderd
na de operatie).
gevoel in het geopereerde gebied en is meestal tijdelijk. Bij zeer hoge
Probeer voorover bukken in de eerste dagen na de operatie te vermijden.
uitzondering kan het voorkomen dat een zenuwtakje dat doorgesneden is
Door voorover te bukken kan de zwelling van het wondgebied toenemen.
blijvende verminderde beweeglijkheid van het gezicht geeft. Als er op de wond
Het wondgebied kan na de operatie blauw en/of gezwollen zijn. Dit trekt
een stukje huid van elders is geplaatst of als er huid van de wond verschoven is
vanzelf weg.
om de wond te sluiten, kan het een enkele keer voorkomen dat de huid niet
Het wondgebied kan na de operatie nog nabloeden. Probeer in geval van
'aanslaat'. Dit levert over het algemeen geen problemen op. De huid geneest
nabloeden eerst zelf het bloeden te stoppen door een half uur rustig en met
later vanzelf.
constante druk op het verband te drukken. U kunt eventueel een
verbandverschoning op de afdeling Dermatologie laten doen. Als u overdag
Er bestaat een klein risico op wondinfectie en eventuele koorts. Dit uit zich in
belt, kunt u meestal gelijk terecht.
toenemende pijn, roodheid en een kloppend gevoel rond de wond. Als dit
Als het bloeden niet stopt, neemt u dan contact op met de polikliniek waar u
gebeurt, neemt u contact op met de polikliniek waar u onder behandeling bent of
onder behandeling bent.
met uw huisarts en krijgt u antibiotica. De controleafspraak bij uw dermatoloog
Polikliniek Dermatologie, telefoon (0512) 588 801, keuze 3. Buiten
of plastisch chirurg wordt in dit geval vervroegd.
kantooruren vraagt u naar de dienstdoende dermatoloog via de centrale van
het ziekenhuis, telefoon (0512) 588 888.
Polikliniek Plastische Chirurgie, telefoon (058) 286 61 40 of buiten
kantooruren met de telefooncentrale van het MCL, telefoon (058) 286 66 66
en vraag naar de dienstdoende plastisch chirurg.
7
Behandeling van huidkanker in het gelaat
8
Nacontrole
Belangrijke telefoonnummers
Nadat u een grote chirurgische behandeling van huidkanker hebt ondergaan,
Tijdens kantooruren:
zien we u nog één of enkele malen terug op de polikliniek Plastische Chirurgie.
Polikliniek Plastische Chirurgie MCL: (058) 286 61 40
De eerste controleafspraak is meestal een tot twee weken na de operatie. Er
Polikliniek Dermatologie: (0512) 588 801, keuze 3
vindt dan wondcontrole plaats en de hechtingen worden verwijderd. Ook na zes
Buiten kantooruren:
weken zien we u nog een keer terug voor controle van de wonden. Bij deze
Telefooncentrale MCL: (058) 286 66 66
controle wordt nogmaals een foto door de medisch fotograaf gemaakt.
Telefooncentrale Nij Smellinghe: (0512) 588 888 (vragen naar de dienstdoende
Als de chirurgische behandeling heeft plaatsgevonden op de afdeling
dermatoloog)
Dermatologie dan komt u zeven dagen na de operatie voor controle op de
polikliniek Dermatologie. Tijdens de controleafsrpaak bekijkt de dermatoloog de
wond en de verpleegkundig medewerker verwijdert de hechtingen. Vaak gaan
er daarna hechtpleisters op. U heeft drie maanden later nog een
controleafspraak bij uw dermatoloog.
Na de behandeling van huidkanker is het belangrijk gedurende drie of vijf jaar
(afhankelijk van het type tumor) volgens een vast schema onder controle te
blijven van een arts. Deze controle vindt meestal plaats bij uw huisarts of
dermatoloog en soms bij uw plastisch chirurg. De controles zijn van belang
omdat bekend is dat 4-10% van de behandelde tumoren kan terugkeren
(recidiveren). Ook is bekend dat over een periode van vijf jaar bij 40% van de
mensen die ooit huidkanker hebben gehad, zich ergens anders op de huid een
nieuwe tumor ontwikkelt. Tijdens controlebezoeken wordt dan ook niet alleen het
oude operatielitteken geïnspecteerd, maar wordt ook gekeken naar eventueel
nieuwe tumoren op andere locaties. Zo wordt geprobeerd (nieuwe) tumoren
tijdig te ontdekken, zodat ook deze adequaat kunnen worden behandeld.
9
plast.chir. 20
Behandeling van huidkanker in het gelaat
10
11
Behandeling van huidkanker in het gelaat
12