Massages in de zorg

1157a
Massages in de zorg
Aanraken, een levensbehoefte
Het is algemeen bekend dat intense en liefdevolle aandacht
groot effect heeft op het welzijn van patiënten. Daarom heeft
het Flevoziekenhuis de laatste jaren op verschillende manieren
aandacht besteed aan deze ‘intense en liefdevolle aandacht’
voor onze patiënten.
Dit is mede ingegeven door het feit dat het ziekenhuis sinds
oktober 2010 het Planetree-label toegekend heeft gekregen.
Planetree is een internationaal concept voor mensgerichte
zorg. Planetree stelt de mens centraal: patiënt, familie,
bezoeker én medewerker.
In deze folder leest u op welke manier het Flevoziekenhuis wat
massage betreft hier invulling aan geeft.
Over massage
Het woord ‘massage’ is geïntroduceerd door de Fransman Lépage in 1813.
De betekenis heeft waarschijnlijk verschillende bronnen. Het Griekse massein betekent
drukken of kneden, het Arabische mass’h en het Sanskriet makeh betekenen zachtjes
drukken en het hebreeuwse maschesch betekent betasten.
Massage wordt formeel omschreven als: “het stimuleren van de huid en de onderliggende
weefsels met verschillende maten van manuele druk ter bevordering van ontspanning en/of
circulatie en het onderdrukken van pijnsensaties.”
Via de huid ontstaat een uiterst subtiele vorm van communicatie. Die communicatie gaat
vooraf aan het met elkaar spreken en speelt altijd mee op de achtergrond.
Massage in de zorg
Gezonde mensen raken zich zelf steeds aan; wassen, afdrogen, krabben of wrijven zijn
normale dagelijkse bezigheden waar we niet eens over nadenken.
Nu blijkt dat deze handelingen meer functies vervullen dan bovengenoemd; aanraken
stimuleert de huid. Het onderzoek naar huidstimulatie is nog lang niet afgerond, maar
voorlopig weten we voldoende om aan te nemen dat huidstimulatie geen luxe maar
noodzaak is.
Uit steeds meer publicaties blijkt hoe belangrijk liefdevolle aanraking voor het welzijn van
mensen is. Het Touch Research Institute (TRI) in de Verenigde Staten heeft veel
onderzoeken en ontwikkeling op haar naam staan. Daaruit is voortgekomen dat huidcontact
belangrijk is voor welzijn en gezondheid.
Onderzoekster Gunilla Birkestad (Zweden) vertelt dat patiënten door middel van aanraking
gemakkelijker in de omgang bleken te zijn en zich beter ontspanden; zij durfden zich
gemakkelijker toe te vertrouwen aan de vreemde handen van hun verzorgers.
2-12-2016
1-4
1157a
Aanraking is een onmisbare sleutel tot gezondheid en welbevinden. Bij onderzoek naar de
invloed van aanraking op de gezondheid van patiënten met aids, reuma, kanker of diabetes
is gebleken dat hun immuunsysteem versterkt wordt en hun pijn verminderd is.
Aanraking en koestering zijn basale menselijke behoeften. Vooral bij verdriet, eenzaamheid
en angst kan een zorgzame aanraking soms meer betekenen dan vele woorden van troost.
Naast de positieve effecten op direct cellulair niveau, is de emotionele werking van massage
niet te onderschatten.
Waarom massage in het Flevoziekenhuis?
Het Flevoziekenhuis wil haar patiënten zorg bieden met veel respect en persoonlijke
aandacht. Massage is een van de manieren waarop we dit aan onze patiënten aanbieden.
Massage biedt geen genezing, maar is helend en verbetert de kwaliteit van het leven.
In het Flevoziekenhuis wordt op verschillende manieren gewerkt met massage en andere
vormen van aanraking. Op dit moment worden de volgende mogelijkheden aangeboden, aan
verschillende groepen patiënten:
 Pre-operatieve massage
 Handmassage
 Post-operatieve massage
 Voetmassage op afdeling Verloskunde
 Handmassage op polikliniek Fertiliteit
Door het aanbieden van complementaire zorg door een consulent Complementaire zorg
biedt het Flevoziekenhuis extra mogelijkheden om ‘anders’ om te gaan met de problematiek
van de zorgvrager. Daarnaast is een aantal verpleegkundigen en vrijwilligers opgeleid om
massages te verzorgen.
Er zijn geen kosten verbonden aan de massages.
Pre-operatieve massage
In het Flevoziekenhuis wordt er op de afdeling Short
stay/Orthopedie en Dagbehandeling pre-operatieve voetmassage
gegeven. Deze massage wordt uitgevoerd door een consulent
Complementaire zorg.
Een operatie kan een spannende gebeurtenis zijn, die zorgen met
zich meebrengt over de narcose, het infuus en/of de operatie zelf.
Vooraf kan dit al gesignaleerd worden bij het Pre-operatieve spreekuur of zelfs al bij de
specialist; de patiënt spreekt of straalt zijn onrust en angst voor de ingreep al uit. Daar wordt
door de arts of verpleegkundige een notitie van gemaakt en deze patiënt krijgt de folder
‘Aanvullende zorg’ mee met informatie over pre-operatieve voetmassage. De patiënt kan de
consulent bellen of mailen als er nog vragen zijn over de massage en om een massage aan
te vragen.
2-4
1157a
Hoe werkt het?
Meestal kiest de Complementaire zorg consulent ervoor om de voetmassage met lavendelgeur te doen. Dit omdat lavendel rustgevend en kalmerend is en meestal een
angstreducerende werking heeft. Na de voetmassage krijgt de patiënt sokjes aan. Deze
mogen dan ook aan blijven op de OK. Hiermee blijven de voeten heerlijk warm.
Wanneer de patiënt naar de OK gaat en deze erg angstig is voor het aanprikken van het
infuus, gaat de consulent desgewenst met de patiënt mee naar de OK.
Zij zal dan de hand waar niet in geprikt wordt, masseren. Doordat zij een gesprekje aangaat
en oogcontact houdt, verloopt het prikken bij de patiënt op een ontspannen manier. Ook
wanneer er nog andere angsten een rol spelen, zal de consulent op verzoek meegaan om de
patiënt te steunen.
Voor zover bekend heeft voetmassage geen negatieve bijwerkingen die het genezingsproces
na de operatie kunnen beïnvloeden.
Handmassage
Het Flevoziekenhuis is in januari 2012
gestart met het project ‘Handmassage
door vrijwilligers’. Door het
enthousiasme van de vrijwilligers en
door de grote waardering van onze
patiënten heeft het Almeerse publiek
dit project in december 2012 de
jaarlijkse Cliënten Jaar Prijs laten
winnen. Een prijs voor een project dat
de zorg aan onze patiënten nog beter
maakt.
Een handmassage is een vorm van massage die je eigenlijk bij iedereen zou kunnen doen,
hoe ziek iemand ook is. Handen nemen een belangrijke plaats in ons leven in. Ze hebben
met voelen en denken te maken. Denk daarbij bijvoorbeeld eens aan muziek maken,
schrijven, liefkozen, bidden, werken enz,
Hoe werkt het?
De patiënt kan blijven liggen of gaan zitten, wat hij of zij een prettige houding vindt. Bij
voorkeur vindt de massage in een rustige ruimte plaats, zodat er ook mogelijkheden zijn om
een (persoonlijk) gesprek te voeren.
Een handmassage duurt ongeveer 10 tot 15 minuten en verwarmt de handen of het lichaam,
zodat het voor alle patiënten geschikt is.
Patiënten op de verschillende verpleegafdelingen kunnen een handmassage aanvragen via
de verpleging. De handmassages worden zowel verzorgd door de consulent
Complementaire zorg als door vrijwilligers van het Flevoziekenhuis, die hiervoor een speciale
training hebben gevolgd.
3-4
1157a
Reacties van patiënten:
- Wat voelt dat goed, zeg!
- Ik had niet verwacht dat ik dit zo fijn zou vinden.
- Het ontspant mij zo dat ik even niet aan mijn pijn denk.
- Ik moet even huilen hoor.
- Wat hebben wij fijn over vroeger gepraat.
Het is bijzonder om op te merken dat ringen en armbanden die tijdens een handmassage
opgemerkt worden, ook vaak een aanleiding kunnen zijn om verhalen te vertellen. Denk aan
een Ajax-ring waardoor je in gesprek komt met een echte fan met alle mooie verhalen die
daarbij horen.
Post-operatieve massage
Wanneer een patiënt geopereerd is, kunnen er nog diverse redenen zijn waardoor hij of zij
niet ontspannen is. Denk aan:
 De operatie is tegengevallen,
 De patiënt is bang voor de uitslag,
 De patiënt ervaart veel pijn,
 De patiënt ervaart stress,
 De patiënt is onrustig of verward,
 De patiënt slaapt slecht,
 De patiënt is in een isolement geraakt (maakt moeilijk contact).
Aan deze patiënten kan een ontspannende voet- of handmassage gegeven worden met een
rustgevende olie. Dit vindt plaats op de afdelingen Short stay/Orthopedie en
Dagbehandeling.
Tot slot
Wilt u meer weten over de werking van massages en andere vormen van complementaire
zorg, kijk dan op:
 www.vanpraaginstituut.nl (Therapeutic Touch en complementaire zorg)
 www.venvn.nl (verpleegkundige interventies)
 http://www6.miami.edu/touch-research/ (onderzoek en ontwikkeling van aanraking)
Contact
Heeft u nog vragen of wilt u een afspraak maken, neem dan contact op met Ingrid van der
Voort, consulent Complementaire zorg:
- mail: [email protected],
- of  (036) 868 9859.
Aangeraakt,
Aangeraakt worden is onontbeerlijk in een mensenleven.
Het zegt dat je er bent,
dat je er mag zijn,
dat alles in jou er mag zijn.
4-4