Beleggen en financiële markten Hoofdstuk 6 Vastgoed 6.1 De producten Direct en indirect vastgoed Rendement op vastgoed 6.2 Markt en prijsvorming De markt voor vastgoed Waardebepaling van vastgoed Vastgoedindexcijfers Vastgoed en de financiële crises 6.3 Beleggen in vastgoed Risico en rendement Bescherming tegen inflatie Beleggingsmogelijkheden 2016 Boom uitgevers Amsterdam Beleggen en financiële markten – Hoofdstuk 6 1 6.1 De producten Direct en indirect vastgoed Rendement op vastgoed Direct vastgoed commercieel niet-commercieel Indirect vastgoed vastgoed vastgoedfondsen: dakfonds open kapitalisatie gesloten kapitalisatie Rendement op vastgoed: 2016 Boom uitgevers Amsterdam Beleggen en financiële markten – Hoofdstuk 6 2 6.2 Markt en prijsvorming De markt voor vastgoed Beleggingsmarkt huurmarkt Vastgoedcyclus aanbod reageert vertraagd op de vraag: vraagoverschot aanbodoverschot 2016 Boom uitgevers Amsterdam Beleggen en financiële markten – Hoofdstuk 6 3 Waardebepaling van vastgoed Waardebepaling direct vastgoed Beleggingswaarde = rendementswaarde: voor belegger Ook: indirecte opbrengstwaarde Marktwaarde: opbrengst bij directe verkoop (directe opbrengstwaarde) volgens BAR-methode 2016 Boom uitgevers Amsterdam Beleggen en financiële markten – Hoofdstuk 6 4 Waardebepaling van vastgoed vervolg Dus geldt: hetgeen geschreven kan worden als: Waardebepaling indirect vastgoed Beurskoers aandelen > of < intrinsieke waarde (boekwaarde) Negatieve premium: discount 2016 Boom uitgevers Amsterdam Beleggen en financiële markten – Hoofdstuk 6 5 Vastgoedindexcijfers Vastgoed en de financiële crises Vastgoedindexcijfers Direct vastgoed: IPD Global Annual Property Index Indirect vastgoed: EPRA Wereld Index Vastgoed en financiële crises Toegenomen risicobewustzijn Problemen bankwezen, strengere eisen hypothecair krediet Daling reële inkomens 2016 Boom uitgevers Amsterdam Beleggen en financiële markten – Hoofdstuk 6 6 6.3 Beleggen in vastgoed Risico en rendement Algemeen: Totaal rendement: tussen aandelen en obligaties Direct rendement: relatief hoog Per type belegging Marktrisico Uniek risico Correlatie andere re beleggingen Liquiditeit Direct Klein maar: ‘smoothing’ Groot maar: diversificatie Laag Klein Gepoold Idem Groot Laag Klein Beursgenoteerd Groter Kleiner Hoger Groter 2016 Boom uitgevers Amsterdam Beleggen en financiële markten – Hoofdstuk 6 7 Bescherming tegen inflatie Beleggingsmogelijkheden Bescherming tegen inflatie Relatief groot (positieve correlatie) Beleggingsmogelijkheden Professionele belegger Direct vastgoed Diversificatie over winkels, woningen, kantoren, bedrijfsgebouwen Beursgenoteerde belegging Particuliere belegger Gepoolde beleggingen Groot uniek risico; omvangrijke verliezen Beursgenoteerde belegging 2016 Boom uitgevers Amsterdam Beleggen en financiële markten – Hoofdstuk 6 8