Voedselkilometers

Vers uit de regio
Van december 2010 tot en met april 2011 heeft Waronne Sint, in opdracht van de Kamer van Koophandel
Noordwest-Holland en Agriboard Noord-Holland Noord, een onderzoek uitgevoerd naar de kansen voor
professionalisering van de markt voor streekproducten in Noordwest-Holland. Naar aanleiding van het
onderzoek is het rapport ‘Vers uit de regio’ verschenen.
Agrarische producenten kunnen hun producten steeds moeilijker kwijt voor een goede prijs en producenten
zijn dan ook op zoek naar producten die zich onderscheiden van de bulk. Daarnaast worden consumenten
bewuster en willen ze producten met een toegevoegde waarde op het gebied van gezondheid, smaak,
kwaliteit, authenticiteit, transparantie en traceerbaarheid. Het produceren en vermarkten van
streekproducten lijkt dan ook een unieke kans om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen.
Maar wat zijn streekproducten nou eigenlijk? Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat er twee soorten
streekproducten zijn. 1) Streekproducten die historische banden met een streek hebben, exclusief zijn en
ambachtelijk gemaakt (bijvoorbeeld Messekleverkaas) en 2) streekproducten die in de regio gemaakt zijn en
regionaal worden afgezet. Deze producten zijn beperkt onderscheidend van reguliere producten en hebben
als doel een reductie van de voedselkilometers en een eerlijkere prijs voor de producten (bijvoorbeeld
groenten en fruit).
Streekproducten worden op veel verschillende locaties verkocht: op de markt, langs de weg, in supermarkten
en in speciaalzaken. Op basis van literatuuronderzoek, evaluatie van initiatieven in Nederland en interviews
met producten, groothandels, speciaalzaken, een horecaondernemer en een projectmanager zijn er vier
afzetkanalen naar voren gekomen die benut kunnen worden om de afzet van streekproducten te vergroten
en te professionaliseren.
Allereerst kan de boerderijverkoop geprofessionaliseerd worden. Veel producenten verkopen hun producten
aan huis, waarbij sommige producenten ook producten van derden verkopen.
Fruitteeltbedrijf Eerlijk&Heerlijk is een tuinbouwbedrijf dat onder andere fruit, sappen en jam verkoopt in een
boerderijwinkel aan huis. Daarnaast levert Eerlijk&Heerlijk aan horeca, markten en speciaalzaken. Eerlijk&Heerlijk is
een kleinschalig bedrijf en heeft niet de potentie om groter te groeien. Het bedrijf ziet zeker toekomst in
streekproducten, maar bepaalde regels rondom hygiëne en boerderijverkoop zouden een stuk minder streng
kunnen.
Streekmarkten zijn een ander afzetkanaal dat beter benut kan worden. Momenteel zijn er boerenmarkten
waar al een klein assortiment streekproducten te koop is. Daarnaast loopt er in Den Helder een initiatief voor
de Helderse Hallen. De Helderse Hallen wordt een platform voor duurzame producenten met onder andere
een vismarkt en een afdeling met regionale groenten en fruit. Daarnaast zijn zorginstellingen, kantines en
cateringbedrijven goede afzetkanalen voor streekproducten. Deze out of home kanalen kunnen het meest
efficiënt beleverd worden via een groothandel zoals Atlantis Handelshuis of NH Streekproducten.
Atlantis Handelshuis is een groothandel op het gebied van streekproducten, Fairtrade producten en biologische
producten. Atlantis Handelshuis levert onder andere streekproducten aan horecaondernemingen in de regio,
waarbij de groothandel het belangrijk vindt dat de streekproducten historische banden hebben met de streek zodat
de producten onder andere bijdragen aan de promotie van de regio. Atlantis Handelshuis wil graag zijn klantenkring
uitbreiden, ook richting bijvoorbeeld zorginstellingen, maar ziet als groot obstakel het feit dat organisaties geen
prioriteit geven aan duurzaamheid.
Tot slot kunnen supermarkten succesvolle afzetkanalen zijn waar grotere hoeveelheden producten afgezet
kunnen worden. Momenteel werken al veel supermarktketens samen met StreekSelecties, een groothandel in
producten van Nederlandse bodem. Echter wordt bij StreekSelecties het begrip ‘streekproducten’ opgerekt
en kan het product uit heel Nederland komen. Willem&Drees is daarentegen een succesvol concept om
lokaal geteelde aardappels, groenten en fruit bij een lokale supermarkt af te zetten.
De Kamer van Koophandel Noordwest-Holland en stichting Agriboard gaan aan de slag om deze vier
afzetkanalen te professionaliseren. Om de boerderijverkoop te stimuleren moet een uniforme winkelformule
opgezet worden. Landwinkel is bijvoorbeeld zo’n winkelformule waarbij aangesloten kaasmakers, groente- en
fruittelers onderling producten uitwisselen. Landwinkel heeft inmiddels aangegeven interesse te hebben om uit
te breiden naar Noord-Holland Noord.
Bij het vermarkten van streekproducten op markten wordt in het rapport aangeraden om af te wachten hoe
de ontwikkeling van de Helderse Hallen verloopt. Mocht dit concept succesvol blijken dan kan er eventueel
uitbreiding plaatsvinden richting andere plaatsen in Noordwest-Holland. Om de out of home kanalen
succesvol te maken moet er verder onderzocht worden of de twee groothandels in streekproducten in de
regio deze kanalen willen gaan beleveren en hoe de Agriboard hierbij kan ondersteunen. Tot slot gaat de
Agriboard in gesprek met Willem&Drees om te kijken of Willem&Drees een geschikt concept is wat toegepast
kan worden in de regio Noord-Holland Noord.
De Kamer van Koophandel en de Agriboard professionaliseren op deze manier de markt voor
streekproducten en zetten zich in een voor een duurzamere regio.
2