Overzicht van de stofwisseling Wat hebben jullie gisteren gegeten? Opname van stoffen uit de buitenwereld Verandering Opgenomen stoffen = stofwisseling Afgegeven stoffen Opname van stoffen uit de buitenwereld O2 CO2 en H2O Koolstofdioxide en water Zuurstof Verandering Opgenomen stoffen = stofwisseling Afgegeven stoffen Wat kan men onder stofwisseling rekenen? • • • • • • • • • • Voedselopname Haaruitval Voedselvertering Bloedsomloop Nagelbijten Ademhaling Neuspeuteren Afscheiding Ontlasting tandenpoetsen Opmerking Al het voedsel dat we eten is eigenlijk ongeschikt om opgenomen te worden in ons lichaam Voedingsstoffen Omgevormd = vertering Bespreking van 2 soorten stofwisseling • Verteren • Ademhaling Verteren Afbraak of splitsing zodat ze door de darmwand kunnen passeren Hoe gebeurt dit? • Kijk eens • Het gebeurt door … Enzymen Waar zitten de enzymen? • • • • Speeksel Maagsap Alvleessap darmsap Ademhaling O2 CO2 en H2O Koolstofdioxide en water Zuurstof Verandering Opgenomen stoffen = ademhaling Afgegeven stoffen 2 soorten ademhaling • Longademhaling • Weefselademhaling : verbrandingsproces in levende cellen. Weten jullie het nog? • Hoe noemt men de verandering die opgenomen stoffen ondergaan in ons lichaam? • Stofwisseling Weten jullie het nog? • • • • • • • Welke soorten stofwisseling kennen jullie? Voedselopname Voedselvertering Bloedsomloop Ademhaling Afscheiding Ontlasting Weten jullie het nog? • Hoe noemt men de omvorming van voedsel tot voedingsstoffen? • De vertering Weten jullie het nog? • Wat doen enzymen? • Zij helpen bij de afbraak en splitsing van voedingstoffen Weten jullie het nog? • Geef enkele voorbeelden waar enzymen in voorkomen? • Speeksel • Maagsap • Alvleessap • Darmsap Weten jullie het nog? • Wat is ademhaling? • Opname van zuurstof en afgifte van koolstofdioxide en water. Weten jullie het nog? • Noem twee soorten ademhaling – Longademhaling – weefselademhaling Vervoer van stoffen • Voorbeeld van de vertering van koolhydraten. • Na vertering gebeurt er een opname door de darmwand in het bloed van – Zuurstof – Koolzuurgas (CO2) – Voedingsstoffen Vervoer van stoffen Soorten vervoer: • Vervoer van energie leverende stoffen : O2 • Vervoer van bouwstoffen • Vervoer van afvalstoffen • Lymfe Vervoer van energie leverende stoffen: O2 Grote bloedsomloop: • Zorgt voor vervoer door heel het lichaam • Naar alle organen en weefsels Kleine bloedsomloop: • Door longen naar het hart en terug. Vervoer van bouwstoffen • Voedingstoffen worden opgenomen in de dunne darm. • Veel vertakte adertjes komen samen in de poortader. • Deze komt uit in de lever. • Alle schadelijke stoffen worden omgezet • Suiker wordt eruit gehaald. • Hoe werkt dat? Vervoer van afvalstoffen • Welke afvalstoffen ken je? – CO2 – H2O – Verbrandingsproducten • Hoe wordt dit vervoerd? – Door bloedvloeistof. Vervoer van afvalstoffen • Naar waar wordt dit vervoerd? – Nieren – Lever – Longen – huid Lymfe • Wat is Lymfe? = Een deel van het bloedvloeistof dat door de wand van de haarvaten geperst wordt en het weefsel doordrenkt. • Het bevat geen rode bloedcellen maar wel witte bloedcellen Lymfe • Hoe stroomt het? – Door een eigen vatensystemen – Stroomt in 1 richting naar het hart – Heeft geen pomp – Vaten: lymfevaten en lymfeknopen Lymfe • Het lymfestelsel bevat veel lymfocyten en speelt een belangrijke rol bij de afweerreactie (= immuunreactie) van het lichaam tegen infecties met microorganismen, zoals bacteriën en virussen. • lymfocyten worden continu aangemaakt in het beenmerg Vervoer van stoffen • Vervoer van energie leverende stoffen : O2 – Grote bloedsomloop – Kleine bloedsomloop • Vervoer van bouwstoffen – Via dunne darm naar lever • Vervoer van afvalstoffen – CO2 , H2O, verbrandingsproducten door bloedvloeistof naar nieren, lever, longen en huid • Lymfestelsel – Eigen vatensysteem met bloedvloeistof met witte bloedcellen dat naar het hart stroomt. – Belangrijk tegen infecties. Verbruik van stoffen Stofwisseling = opbouwstofwisseling + afbraakstofwisseling Of Metabolisme = Anabolisme + katabolisme Anabolisme • Alle processen die nodig zijn voor de opbouw (kweken van ) en herstel (herstel van ) Welke voedingsstoffen zijn voor anabolisme nodig? • Eiwitten en • mineralen Eiwitstofwisseling • Er is een verschil met de suikerstofwisseling • Er zijn geen eiwitreserves • Na de maaltijd : – Eiwitten aminozuren – Aminozuren bloedeiwitten Overtollige worden afgebroken Katabolisme • = Alle processen waarbij door afbraak arbeidsvermogen wordt vrijgemaakt. • Nodige voedingsstoffen: – Vetten – Koolhydraten of suikers • Suiker + zuurstof geeft koolstofdioxide CO2 + H2O+ energie Suikerstofwisseling • Na een maaltijd • bloed is rijk aan suiker Glucose wordt omgezet naar glycogeen in de lever • 2 hormonen zorgen hiervoor – Insuline – Adrenaline • Bij problemen: diabetes Suikerstofwisseling Wat als de suiker op is? • Appelflauwte • Vetten en eiwitten uit het lichaam worden suiker. Quiz Wat is de functie van de grote bloedsomloop? • Zorgt voor het vervoer door heel het lichaam. • Vervoert de stoffen naar alle organen en weefsels Wat is de kleine bloedsomloop? • De kleine bloedsomloop loopt door de longen naar het hart en terug. Welke organen verbindt de poortader? • De dunne darm en de lever. Welke afvalstoffen ken je? • CO2 • H2O • Verbrandingsproducten Hoe worden de afvalstoffen vervoerd? • Door bloedvloeistof Naar waar worden de afvalstoffen vervoerd? • • • • Nieren Lever Longen Huid Hoe stroomt lymfe? • Door een eigen vatensysteem • Het stroomt in de richting van het hart. • Het heeft geen pomp Waarvoor dient het lymfestelsel? • Het speelt een belangrijke rol bij de afweerreactie. Hoe noemt men anabolisme + katabolisme • Metabolisme Wat is anabolisme? • Opbouwstofwisseling • Alle processen die nodig zijn voor het kweken van spieren en herstel van beenbreuken Welke voedingsstoffen zijn nodig voor anabolisme? • Eiwitten en mineralen Wat is katabolisme? • Alle processen waarbij door afbraak energie wordt vrijgemaakt. Welke voedingsstoffen zijn er nodig voor katabolisme • Vetten en koolhydraten.