Hoofdpijn - Huisartsenpraktijk Brakel
advertisement
Zelfzorg richtlijnen Zelfzorg richtlijnen zijn richtlijnen waarmee u zelf op een verantwoorde manier klachten kunt behandelen. Tevens wordt aangegeven waar de grens ligt van het eigen handelen, waar het nodig is een afspraak te maken op mijn spreekuur. Voor onderstaande klachten zijn zelfzorg richtlijnen uitgewerkt. Zij zijn weergegeven in alfabetische volgorde. 1. AAMBEIEN 30. MISSELIJKHEID BIJ KINDEREN 2. ACNE 31. MOEDERVLEKKEN 3. BEDPLASSEN 32. OBSTIPATIE 4. BIJHOLTEONTSTEKING 33. OORPIJN 5. BLOEDNEUS 34. OVERGANG 6. BRANDWONDEN 35. OVERGEWICHT 7. BUIKKRAMPJES 36. PIJN DARMKRAMPJES 37. PSEUDO-KROEP 8. DIARREE 38. REISZIEKTE 9. ECZEEM 39. RODE OGEN 10. ENKELVERSTUIKING 40. ROOS 11. GRIEP 41. RUGKLACHTEN 12. GROEIPIJN 42. SLAPELOOSHEID 13. HEESHEID 43. SOA 14. HOESTEN 44. SNURKEN 15. HOOFDLUIS 45. SPUGEN BIJ KINDEREN 16. HOOFDPIJN 46. SPUGEN BIJ VOLWASSENEN 17. HOOIKOORTS 47. ROKEN, STOPPEN MET 18. HUIDUITSLAG 48. STRESS 19. HUILBABIES 49. URINEVERLIES 20. HYPERVENTILATIE 50. VERGEETACHTIGHEID 21. INSECTENBETEN 51. VERMOEIDHEID 22. KEELPIJN 52. VOEDSELVERGIFTIGING 23. KINDERZIEKTEN 53. VOETSCHIMMEL 24. KOORTS 54. VOORHOOFDSHOLTEONTSTEKING 25. KOORTSLIP 55. WITTE VLOED 26. KRENTENBAARD 56. WORMEN 27. LUIERUITSLAG 57. WRATTEN 28. MAAGKLACHTEN 58. ZONNEBRAND 29. MENSTRUATIEPIJN ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Aambeien Aambeien (medische term: hemorroïden) zijn uitstulpingen van het slijmvlies van de darm vlak achter de anus. Het zijn een soort spataderen. Aambeien kunnen inwendig zitten (inwendige aambeien). Ze zijn dan niet zichtbaar of voelbaar. Ze kunnen ook naar buiten komen waardoor ze voelbaar zijn als kleine verdikkingen of bobbeltjes bij de anus (uitwendige aambeien) Aambeien zijn ongevaarlijk. Ze verdwijnen meestal binnen enkele weken vanzelf. Verschijnselen Aambeien hoeven lang niet altijd klachten te geven. Regelmatig echter veroorzaken aambeien wel last. Ze kunnen pijnlijk zijn, vooral tijdens of na het poepen. Aambeien kunnen kapot gaan en dan is er bloedverlies. Dat bloed is meestal helderrood, zit rond de ontlasting of komt druppelsgewijs na de ontlasting. Soms zit er alleen bloed aan het wc papier. Behalve pijn en bloedverlies is er vaak jeuk of een branderig gevoel. Dit komt omdat er wat vocht/slijm via de anus naar buiten lekt en de huid irriteert. Als aambeien naar buiten komen, geeft dat soms een vervelend, drukkend gevoel. Oorzaak Aambeien ontstaan door een hoge druk in het gebied rond de anus. Deze druk kan vooral ontstaan door harde ontlasting of door hard persen bij de ontlasting. Ook zwangerschap, bevalling en langdurig hoesten geeft extra druk rond de anus. Een zittend beroep maakt de kans op het krijgen van aambeien groter. Naar de dokter? - Nee, met aambeien hoeft iemand niet naar de huisarts. - Ja, als er iets voelbaar is aan de buitenkant van de anus en er onzekerheid bestaat of het een aambei is. - Ja, als er bloed door of bij de ontlasting zit of er bloed uit de anus komt en er onzekerheid is of het door aambeien wordt veroorzaakt. - Ja, als in korte tijd een aambei ontstaat die erg gezwollen is en veel pijn doet. Behandeling/zelfzorg Zorg dat de ontlasting zacht is. Gebruik vezelrijke voeding (bruin brood, zemelen, rauwkost, vruchten etc.). Drink veel vocht Ga bij aandrang direct naar het toilet. Ophouden maakt de ontlasting hard. Zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Bij irritatie en jeuk rond de anus, bij voorkeur geen wc papier gebruiken maar een nat washandje, sponsje of vochtige toiletdoekjes. Sommigen ervaren verbetering door te koelen met ijs (nat maandverband in de vriezer, plastic zakje eromheen) Aambeienzalf kan pijn en jeuk verzachten. Zetpillen zouden weinig effect hebben. Beiden zijn zonder recept bij de drogist of apotheek te koop. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Acné ( jeugdpuistjes) Acné is de medische naam voor jeugdpuistjes. Ze komen vooral voor bij jongeren tussen de 12 en 25 jaar, maar ook op latere leeftijd kan het optreden. Oorzaak In de huid zitten duizenden kleine kliertjes die talg produceren. Talg is een vettige stof die via kleine openingen in de huid, de poriën, naar buiten komt. Talg vormt een beschermend laagje op de huid. Soms raakt een talgkliertje verstopt. Er ontstaat dan een klein wit en later vaak zwart puntje in de huid. Dit heet een mee-eter of comedone. Zo’n verstopt kliertje gaat gemakkelijk ontsteken. Dan ontstaan de typische jeugdpuistjes: een rood puistje met later vaak een gele kop. Meestal zijn het kleine puistjes. Soms zijn het grotere puisten met ontstekingsplekken eromheen. Het is onduidelijk waarom de een wel en de ander geen acne krijgt. Bij jongeren zijn hormoonveranderingen vaak de oorzaak. Vrouwen krijgen soms meer puistjes tijdens hun menstruatie of de zwangerschap. Ook contact met bepaalde chemische stoffen zoals oliën en vetten kunnen acne verergeren. De vette lucht in een cafetaria is een bekend voorbeeld. Acné wordt erger door wassen met zeep, door peuteren, drukken, wrijven of gebruik van make-up. Soms kunnen acne toenemen door het gebruik van bepaalde medicijnen (prednison, epilepsiemiddelen, hormooncrèmes). Acné kan littekens op de huid achterlaten. Verschijnselen. Acné zit meestal in het gezicht, maar soms ook op de rug, schouders of op de borst. Acné kan mensen erg onzeker maken. Ze zijn er juist in een levensfase waar jongeren veel met zichzelf bezig zijn en de aandacht voor het uiterlijk groter is dan ooit. Belangrijk is te weten dat acné vrijwel altijd na een aantal jaren vanzelf verdwijnt. Naar de dokter Nee, acné is een vervelende maar onschuldige aandoening. Ja, wanneer het met onderstaande adviezen niet lukt om een bevredigende situatie te bereiken. Ja, wanneer iemand psychisch gebukt gaat onder de aanwezigheid van acné en het sociale leven erdoor beperkt wordt. Behandeling/zelfzorg - was de huid met lauw water en zo min mogelijk met zeep. Dep de huid droog, wrijven irriteert de huid. - Gebruik make-up die gemaakt is op waterbasis. Verwijder make-up met lauw water. Beter is het om geen make-up te gebruiken op de plaatsen van acné. - Uitdrukken of uitknijpen van mee-eters en puistjes kan littekenvorming en nieuwe puistjes veroorzaken. Blijf er zoveel mogelijk af. - Open mee-eters kunnen eventueel wel worden uitgedrukt met de zijkant van de vingers (niet met de nagels). Een comedonen lepeltje kan daarbij behulpzaam zijn. Dat is een lepeltje met een gaatje in het midden (verkrijgbaar bij de drogist). Het uitdrukken gaat beter als de huid van te voren wordt geweekt met warm water. - Er zijn veel middelen tegen acné te koop. Wat bij de één helpt, verergert het soms bij de ander. Van de volgende middelen is aangetoond dat ze werken. Ze zijn zonder recept bij de drogist op apotheek te koop. Benzoylperoxide 5%. Meestal verkrijgbaar in de vorm van een gel. Het kan een keer per dag en als de huid het goed verdraagt twee keer per dag worden aangebracht. Salicylzuur in lotion of crème werkt vooral goed bij mee-eters, dus zonder dat er roodheid of puskopjes aanwezig zijn. Begin met een sterkte van 2%. De sterkte kan opgevoerd worden tot 10%. Deze middelen kunnen roodheid of schilfering van de huid geven. Een lagere sterkte is dan aan te raden. Soms kan de behandeling in het begin een verergering geven.De behandeling moet minstens acht weken worden volgehouden om het effect te kunnen beoordelen. Het gunstige effect van een dieet op het verdwijnen van acné is tot nu toe niet bewezen. - Bij sommige mensen kan het gebruik van een hoogtezon vermindering van acné geven. - Soms kan een schoonheidsspecialiste of huidtherapeut goede hulp bieden bij de behandeling van acné. Bedplassen We spreken van bedplassen wanneer een kind van zes jaar of ouder vaker dan twee keer per maand in bed plast. Bedplassen komt erg vaak voor. Op vijfjarige leeftijd plast nog 1 op de 6 kinderen in bed. Jongens zijn bijna twee maal zo vaak ‘s nachts nat als meisjes. Op volwassen leeftijd komt bedplassen vrijwel niet meer voor. Halverwege het tweede jaar is het kind in staat om het signaal van een volle blaas te herkennen, de plas op te houden en het plassen uit te stellen tot op het potje of toilet. In het algemeen zal een kind eerst leren overdag zindelijk te zijn. Het ‘s nachts droogblijven komt daarna. De meeste kinderen zijn in hun derde levensjaar overdag en ‘s nachts zindelijk. Er zijn natuurlijk verschillen. Het ene kind is vroeg, het andere laat. Bedplassen tot en met het vijfde levensjaar is niet afwijkend. Oorzaak Meestal is er geen duidelijke oorzaak voor het bedplassen aan te geven. Een aantal factoren speelt een rol. - bedplassen zit vaak in de familie. In meer dan de helft van de gevallen heeft een van de ouders als kind ook lang in bed geplast. - een te vroege en te strenge zindelijkheidstraining kan bijdragen tot langer bedplassen. - spanningen hebben invloed op het bedplassen. Bekend is dat kinderen die al een tijd droog zijn soms weer in bed gaan plassen in periodes met spanningen. Bijvoorbeeld als ze een nieuw broertje of zusje krijgen, omstreeks sinterklaas, bij gezinsproblemen of scheiding van de ouders. - sommige kinderen zijn laatbloeiers. Ze zijn pas later dan andere kinderen in staat om zindelijkheid te leren. - obstipatie bij kinderen blijkt invloed te hebben op het (voort)bestaan van bedplassen. Oorzaken van bedplassen als: ‘een te kleine blaas’, ‘te vast slapen’ of een ‘te druk kind’ zijn nooit bewezen. Ouders denken ook wel eens dat kinderen in bed plassen om te pesten. Dit is een onjuiste gedachte. Vrijwel altijd schaamt een kind zich voor zijn gedrag. Bedplassen is dus geen aandachttrekkerij. Verschijnselen Als een kind zes jaar of ouder is en vaker dan twee keer per maand ‘s nachts nat is spreken we over bedplassen. Het moet daarbij om een grote plas gaan en niet over een aantal urinevlekjes in het ondergoed. Bedplassen is heel vervelend zowel voor het kind als voor de ouders. Het bedplassen kan leiden tot minder zelfvertrouwen bij het kind. Daardoor kan hij of zij nerveus en lastig worden. Conflicten binnen het gezin kunnen er het gevolg van zijn. Gedrag en conflicten worden versterkt door een omgeving (ouders, vriendjes, school) die negatief reageert op het bedplassen. Naar de dokter? - nee bedplassen wijst niet op een lichamelijke afwijking - ja wanneer bedplassen samengaat met broekplassen overdag - ja wanneer bedplassen samengaat met obstipatie, heel vaak plassen, afwijkende straal of een eerder doorgemaakte blaasontsteking - ja wanneer iemand niet uitkomt met onderstaande adviezen Behandeling/ Zelfzorg - geef positieve aandacht. Benadruk de droge nachten - leg de verantwoordelijkheid van het nat zijn bij het kind - ‘s avonds drinken is geen probleem - geef ‘s avonds geen cola, koffie, thee, chocolamelk - geef geen luiers meer aan bij een kind van zes jaar of ouder - laat het kind regelmatig poepen - opnemen aan het eind van de avond kan zinvol zijn - vertel ‘s avonds een verhaal, exclusief voor dat kind - noteer de droge nachten op een vrolijke kalender - beloon een aantal droge nachten met een cadeautje - huur zonodig een plaswekker Bijholte-ontsteking De bijholten zijn holle ruimtes achter de neus, in de bovenkaak en in het voorhoofd. De ruimtes staan via kleine kanaaltjes in verbinding met de neus. Het slijmvlies dat de neus van binnen bedekt loopt via de verbindingskanaaltjes door in de bijholten. Men spreekt van sinusitis of bijholte ontsteking wanneer het slijmvlies van één of meer ruimtes is ontstoken. Zelden blijft de ontsteking beperkt tot één holte, meestal zijn er meerdere aangedaan. De bijholten die het meest zijn aangedaan zijn de kaakholten. Hoewel de term voorhoofdsholte ontsteking vaak wordt gebruikt zijn de voorhoofdsholten meestal niet ontstoken. Zowel de arts als de patiënt zeggen al gauw dat er sprake is van een sinusitis. Uit onderzoek blijkt echter dat het hierbij in de meeste gevallen gaat om een flinke verkoudheid. Oorzaak Meestal ontstaat een sinusitis in aansluiting op een verkoudheid. Door de verkoudheid is het neusslijmvlies gezwollen. De zwelling zet zich door in de afvoerkanaaltjes van de bijholten. De slijmvliezen kunnen daardoor hun afval-produkten niet kwijt. De weerstand van de slijmvliezen vermindert, virussen en bacterieën kunnen toeslaan en er ontstaat een ontsteking. Verschijnselen. Pijn in het voorhoofd, bovenkaken of achter de ogen zijn de belangrijkste verschijnselen. Ook kan er een drukkend gevoel of vol gevoel zijn in het hoofd en de kiezen kunnen pijnlijk zijn bij het kauwen. Voorts is er meestal een verstopte neus, al of niet met geel-groen slijm. Dit slijm kan ook achter in de keel terecht komen waardoor men gaat hoesten. De pijn is vooral 's ochtends aanwezig en verergert bij voorover bukken (alsof er een blok naar voren valt). Iemand met een sinusitis kan koorts hebben en zich ziek voelen. De werkzaamheid van antibiotica bij sinusitis is onvoldoende aangetoond. Daarom zal de huisarts terughoudend zijn met deze middelen. Alleen bij ernstige klachten die langer duren dan een week kunnen antibiotica worden overwogen. Naar de dokter ? - in het algemeen nee, de klachten gaan vanzelf binnen een week over - ja, wanneer er ernstige klachten zijn die langer duren dan een week - ja wanneer men denkt aan een allergie (niezen, helder slijm, seizoen gebonden) Behandeling/ Zelfzorg Gebruik neusdruppels of neusspray om de neus zo goed mogelijk open te houden. Neusdruppels of neusspray is in de vorm van zout water of xylometazol (otrivin) te koop bij de drogist of apotheek. Stomen is een goede maatregel bij sinusitis. Breng uw gezicht boven een pan kokend water. Leg een handdoek over hoofd en pan, zodat de damp niet ontsnapt. Adem de damp in door de neus. Toevoegen van menthol, kamille en dergelijke hebben geen extra effect. Gebruik zonodig een pijnstiller, bij voorkeur een paracetamol. Niet roken ! Bloedneus Een bloedneus of neusbloeding (medische term: epistaxis) komt vooral voor bij kinderen en ouderen. Opeens loopt er bloed uit de neus. Het kan uit één neusgat komen, maar ook uit allebei. Er kan flink wat bloed uit de neus stromen. Maar het is meestal niet zo erg als het er uitziet. Het bloed kan via de keel in de mond terechtkomen, soms is er alleen de smaak van bloed. Oorzaak Het neusslijmvlies is dun en teer. Vlak onder het slijmvlies liggen kleine bloedvaatjes. Als zo’n vaatje stuk gaat, kan dat een bloedneus geven. Vaak komt het bloed uit de zogenaamde locus Kieselbachi. Het is een klein plekje met een netwerk van vaatjes dat ligt op het neustussenschot. Meestal treedt een bloedneus op zonder een duidelijke aanleiding. Een verkoudheid maakt het slijmvlies extra kwetsbaar. Ook een tik op de neus of een val op de neus kan de vaatjes beschadigen en een bloedneus geven. Ook is neuspeuteren een vaak voorkomende oorzaak. Oudere mensen hebben bloedvaatjes die minder elastisch zijn en sneller kapot gaan. Ouderen hebben bovendien vaak bloed verdunnende medicijnen, die ervoor zorgen dat het bloed minder snel stolt. Een bloedneus bloedt dan langer dan normaal. Hoewel veel mensen denken dat een bloedneus verband houdt met hoge bloeddruk, is dit nooit aangetoond. Naar de dokter? - nee, een bloedneus is in het algemeen een onschuldig probleem. - Ja, als het niet lukt om met onderstaande instructies de bloeding te stelpen - Ja, als een bloedneus regelmatig voorkomt en de oorzaak niet bekend is. Behandeling/zelfzorg Een bloedneus kunt u het best behandelen door een grote zakdoek of nog beter, een theedoek of katoenen luier te nemen en de neus flink uit te snuiten. Wees niet te voorzichtig. Het gaat er juist om dat de stolsels die achterin de neus zitten, worden uitgesnoten. Ga aan tafel zitten in de “leeshouding”, ellebogen op tafel en knijp de neus dicht, vlak onder het benige gedeelte van de neus, waar het zachte deel van de neus begint. Buig het hoofd iets voorover en blijf zo ruim een kwartier zitten. Adem rustig en stop met praten. Als u vaak een bloedneus heeft en neuspeutert dient u daarmee te stoppen. Als u vaak een bloedneus heeft kan het gebruik van xylometazol neusspray 1 promille voor volwassenen en 0,5 promille voor kinderen helpen om dit te voorkomen. De spray mag niet langer dan een week worden gebruikt. Deze neusspray is zonder recept verkrijgbaar bij drogist en apotheek. Brandwonden Brandwonden zijn beschadigingen van de huid door overmatige hitte. De meeste verbrandingen ontstaan in en om het huis. Ze komen op elke leeftijd voor, maar kinderen tussen 0 en 4 jaar lopen het grootste risico. Verschijnselen Er zijn verschillende soorten brandwonden. Een eerstegraads brandwond is een rode, droge pijnlijke plek. Een tweedegraads brandwond is ook rood en pijnlijk. De plek is vochtig en soms zijn er blaren. Een derdegraads brandwond is de meest ernstige verbranding. De brandwond is geel-wit van kleur en doet geen pijn. Dat komt doordat de zenuwuiteinden in de huid verbrand zijn. Daardoor kan er geen pijn meer gevoeld worden. Als de huid nog erger verbrandt, ontstaan er zwarte plekken. Dit heet verkoling. Oppervlakkige brandwonden (eerste en tweedegraads) genezen in het algemeen zonder littekens. Diepere brandwonden kunnen blijvende afwijkingen van de huid veroorzaken. Oorzaken Veel brandwonden ontstaan door contact met heet water of open vuur (een theepot die omvalt of een brandende kaars). Met het onderbeen tegen een hete knalpijp of het onbeschermd vastpakken van een hete ovenschaal zijn eveneens bekende oorzaken. Ook kunnen er brandwonden ontstaan door contact met elektriciteit. Ook te lang in de zon zitten of te lang onder de zonnebank liggen kan eveneens verbrandingswonden geven. Naar de dokter? Nee, een kleine eerste- of tweedegraads brandwond is pijnlijk maar niet gevaarlijk. Ja, wanneer het verbrande oppervlak groter is dan iemands hand. Ja, als het een diepe brandwond is die bij aanraken niet pijnlijk is Ja, wanneer het brandwonden zijn op meerdere vingers, meerdere tenen, in het gezicht of in het kruis. Ja, wanneer de brandwond wordt veroorzaakt door een chemische stof of door elektriciteit. Behandeling/Zelfzorg - Probeer ongelukjes te voorkomen. Zet pannen achter op het fornuis vooral als er kleine kinderen rondlopen. Zet een hete theepot niet aan de rand van de tafel, gebruik goede ovenhandschoenen. - Direct koelen onder lauw, stromend water is de belangrijkste maatregel. Afkoeling remt de verbranding. De schade blijft dan beperkt. Houd de brandwond minstens twintig minuten onder de lauwe (niet ijskoude) kraan of douche. Is er geen stromend water, gebruik dan een bad of natte lappen. Zelfs onderdompelen in een sloot is beter dan helemaal niets doen. - Laat kleding die aan de brandwond kleeft, gewoon zitten. De huid raakt mogelijk beschadigd door het verwijderen. - Eerstegraads verbrandingen (de huid is rood, droog en pijnlijk) genezen het best in de openlucht. Bedek ze niet met verband of zalven. - Tweedegraads brandwonden (rood, nat, pijnlijk, blaren) kunnen worden bedekt met zalfgaas en afgedekt met steriel verband. - Bij pijn kan men koelen met natte kompressen. Paracetamol kan zonodig worden gebruikt. Darmkrampjes/ buikkrampjes Iedere baby huilt. De ene baby huilt vaker dan de andere. Huilen is een belangrijk communicatiemiddel voor de baby. Honger, een natte luier, moeheid, verveling, het zijn allemaal redenen om te huilen. Maar sommige baby’s huilen opvallend veel. In Nederland spreken we over een huilbaby als een kind tenminste drie dagen in de week drie uur per dag huilt en dat tenminste gedurende drie weken. Ongeveer twee op de honderd kinderen voldoen aan deze definitie. Oorzaak Aangenomen wordt dat baby’s die langdurig huilen last hebben van darmkrampjes. Hoewel de baby pijn lijkt te hebben, is er geen sprake van een ziekte. Men neemt aan dat de darmpjes nog moeten wennen aan hun taak. Er treedt geen beschadiging van de darmen op. Over koemelkallergie als oorzaak van veelvuldig huilen zijn de meningen verdeeld. Als het een rol speelt is dat slechts bij een klein percentage van de kinderen. Verschijnselen Huilbaby’s zijn gezonde kinderen die goed drinken, goed groeien en zich goed ontwikkelen. Gemiddeld huilen jonge zuigelingen twee uur per dag. Op de leeftijd van drie maanden is dat nog maar een uur. Huilbaby’s beginnen meestal met opvallend veel huilen als ze twee weken oud zijn. Bij drie tot vier maanden zijn de klachten meestal weer verdwenen. De huilbuien beginnen steeds plotseling en stoppen plotseling. Het huilen gaat vaak over in krijsen. Bij sommige baby’s komen de huilbuien op vaste tijden, vaak na de voeding en vooral ’s avonds. Tijdens het huilen wordt het hoofdje rood, de armpjes zwaaien heen en weer en de beentjes worden opgetrokken. Vaak wordt de romp gestrekt. Het buikje is hard en het kind laat windjes. Soms maken de darmen lawaai, een rommelend geluid. Alles wijst erop dat het kind krampende pijn ervaart, hoewel we dat niet zeker weten. Pogingen om het kind te troosten mislukken of hebben maar eventjes resultaat. Huilbaby’s zijn onrustig ook tussen de huilbuien door. Ze schrikken vaak en zijn snel uit hun evenwicht. Huilbaby’s slapen moeilijk in en zijn snel weer wakker. Een nacht doorslapen lukt meestal pas na vier maanden. Het buitensporig huilen van de baby leidt bij ouders tot gevoelens van onzekerheid, ongerustheid en onmacht. Vaak is het ook moeilijk om contact te leggen met een baby die veel huilt. De baby kijkt steeds weg en reageert vaak afwijzend op pogingen tot lichaamscontact. Naar de dokter Een bezoek aan de huisarts is noodzakelijk als vaak huilende kinderen niet goed groeien of achterblijven in hun ontwikkeling. Ook wanneer u bang bent dat u de baby "iets aandoet", is het verstandig naar de dokter te gaan. Behandeling/Zelfzorg - Zorg voor voldoende ontspanning voor uzelf. Probeer in de tijd dat de baby slaapt ook zelf rust te nemen. Accepteer hulp van vrienden, grootouders enzovoort. - Pak de baby niet met "boze handen" op. Reageer spanning af door u op iets anders te concentreren. - Soms helpt het om even naar een ruimte te gaan waar u de baby niet hoort. - Hou de moed erin. Want een ding is zeker, het huilen gaat altijd weer over. - Voed de baby rechtop. Dan kan de lucht naar boven borrelen. Laat het kind tijdens het drinken meerdere keren rusten en boeren. - Bij flesvoeding een speen proberen met een andere speenopening. - Soms helpt voorzichtige massage van de buik. Maak rustige bewegingen in de richting van de klok. - Draag de baby tegen het lichaam. Dat geeft een gevoel van geborgenheid. Een draagzak of draagdoek is een handig hulpmiddel. - Een theelepeltje venkelthee door de voeding kan soms helpen. - Bij borstvoeding kan het eten van bijvoorbeeld druiven, sinaasappels, uien, koolsoorten en dergelijke door de moeder darmkrampjes geven bij de baby. Probeer erachter te komen of dat de oorzaak is. - Wees terughoudend met het eventueel wijzigen van de flesvoeding van de baby of het weglaten van koemelkproducten in de voeding van de moeder bij borstvoeding. Het is zelden de oorzaak van de klachten. Overleg zonodig met de verpleegkundige van het consultatiebureau. - Sommige baby’s zijn van nature hyperactief. Zij kunnen soms worden gekalmeerd door ze stevig in een lakentje te wikkelen. Dit heet inbakeren. Het helpt alleen bij heel jonge baby’s. - Via de thuiszorg is er een troostkoffer verkrijgbaar. De koffer bevat allerlei artikelen die kunnen helpen bij langdurig huilende baby’s. Het zijn bijvoorbeeld een hangmat, een draagdoek, speciale muziek, achtergrond-informatie. Diarree Diarree is een dunne waterige ontlasting waarbij men per dag driemaal of vaker naar het toilet moet. Oorzaak Diarree wordt veroorzaakt door virus- of bacterie infecties van de darm. Meestal gaat het om een virusinfectie en wordt er gesproken over buikgriep. Dokters noemen diarree veroorzaakt door een infectie een gastro-enteritis. Andere veroorzakers van diarree zijn geneesmiddelen (bijvoorbeeld antibiotica), overmatig eten, te veel koffie en het nuttigen van bedorven voedsel. Dit laatste noemt men voedsel vergiftiging. Diarree kan ook het gevolg zijn van psychische spanningen en heftige emoties. Zo krijgen sommige mensen last van diarree als ze een examen moeten afleggen. Verschijnselen Door infectie of irritatie van de darmwand kunnen de voedingsstoffen en de grote hoeveelheid verteringssappen waarin het voedsel is opgelost, de wand van de darm niet passeren. Het voedsel en de verteringsappen komen dan als een waterdunne ontlasting naar buiten. De samentrekkende bewegingen van de darmwand nemen toe, waardoor de darminhoud versneld en met kracht naar buiten wordt gewerkt. Die samentrekkende bewegingen worden ervaren als krampen in de buik. Behalve vocht verliest men met diarree ook zouten. Braken en koorts kunnen dit verlies nog versterken. Door dit vocht- en zoutverlies voelt men zich slap. Normaal gesproken gaat diarree binnen 4 à 5 dagen vanzelf weer over. Naar de dokter? - nee, het gaat na 4 à 5 dagen vanzelf over - ja wanneer de diarree langer dan 4 à 5 dagen duurt of wanneer diarree telkens weer terugkomt - ja wanneer er diarree is bij kinderen onder de 2 jaar. - altijd contact opnemen wanneer bij deze jonge kinderen diarree gepaard gaat met koorts, braken of sufheid - ja bij uitdrogingsverschijnselen. Signalen die kunnen wijzen op uitdroging zijn: minder natte luiers, droge mond en ogen (een kwijlend kind of een huilend kind met dikke tranen is niet uitgedroogd), sufheid, verminderde huidspanning ( bij het opnemen van een stukje buikhuid tussen de duim en wijsvinger, veert de huid niet meteen terug, blijft even staan). - aanhoudende diarree bij zuigelingen moet dezelfde dag door de huisarts worden gezien. Volwassenen lopen weinig kans op uitdrogen. Bij bejaarden is de kans op uitdroging weer groter. Behandeling/ zelfzorg Plotseling optredende diarree kan men meestal op verantwoorde wijze zelf behandelen. - Het belangrijkste bij diarree is het aanvullen van het verloren vocht. Zorg daarom voor inname van voldoende vloeibare stoffen. Er is daarbij geen voorkeur voor bepaalde vloeistoffen - Als u geen honger hebt, is het niet nodig om te eten. Eet alleen wanneer u trek hebt. Vasten is echter niet nodig. Een speciaal dieet is evenmin effectief. Het is raadzaam in kleine porties te eten. - Bijzondere aandacht verdient diarree bij zuigelingen en peuters. Er is een speciaal drankje ontwikkeld om uitdroging te voorkomen. Dit drankje is een mengsel van zout en suiker. Het is verpakt in zakjes waarvan de inhoud kan worden opgelost in water. Het heet ORS (oral rehydration solution) en is onder verschillende namen (dioralyte, orisel, frisomed, elotrans) zonder recept bij de apotheek en drogist verkrijgbaar. Als de smaak van ORS problemen oplevert, kunt u wat vruchtensiroop toevoegen of het poeder oplossen in thee of rijstewater. - Ook volwassenen die zich slap voelen door de diarree, en vooral bejaarden, kunnen baat hebben bij dit zout/suikermengsel. - Bij baby’s met diarree die borstvoeding/flesvoeding krijgen gaat u gewoon door met borst/flesvoeding. Stop met alle extra’s zoals fruit, groente en brood. Geef na elke voeding ORS en zoveel als de baby wil dit is bedoeld om het verloren vocht weer aan te vullen. - Als diarree gepaard gaat met buikpijn en darmkrampen helpt een warme rubber kruik op de buik vaak goed. - Diarree is meestal zeer besmettelijk. Was daarom uw handen regelmatig en reinig het toilet. - Geneesmiddelen tegen diarree bekorten de ziekteduur niet. Ze werken in het algemeen niet beter dan bovenstaande adviezen. - Diarree of braken vermindert de betrouwbaarheid van de anticonceptiepil. Eczeem De huid vormt het omhulsel van ons lichaam. De huid beschermt ons tegen schadelijke stoffen en bacteriën. Bovendien helpt de huid bij het regelen van de temperatuur en de vochtbalans. De huid is zo’n halve centimeter dik en bestaat uit verschillende lagen. Vanuit de onderste laag wordt voortdurend nieuwe huid aangemaakt. De huid wordt zacht en soepel gehouden door een vettige stof. Deze zogenaamde talg wordt gemaakt in kleine kliertjes die tussen de huidcellen zitten. Oorzaak Eczeem is een verzamelnaam voor verschillende vormen van huiduitslag. Een duidelijke oorzaak voor eczeem is er meestal niet. Wel is bekend dat eczeem vaak ‘in de familie’ zit. Men wordt geboren met een aanleg, een vergrote kans om eczeem te krijgen. Een belangrijke rol speelt de (over)gevoeligheid van de huid. Allerlei prikkels uit de omgeving kunnen invloed hebben op de huid: huisstofmijt, huidschilfers, stuifmeel enzovoorts. Bij kleine kinderen (tot twee jaar) kunnen voedings-allergieën eveneens bijdragen aan een eczeem reactie van de huid. Eczeem is vooral aanwezig in families waar ook andere overgevoeligheidsklachten voorkomen ( bijvoorbeeld astma en hooikoorts). Eczeem kan een reactie zijn op emotionele spanningen. Men spreekt niet voor niets over de huid als “spiegel van de ziel”. Verschijnselen Het meest kenmerkende bij eczeem is dat de huid rood, droog en schilferig is. Meestal jeukt het erg. Soms zijn er blaasjes, die wanneer ze stuk gaan, vocht afscheiden. De kapotte blaasjes vormen korstjes. Eczeem kan over het hele lichaam voorkomen maar heeft bij kleine kinderen voorkeur voor het gezicht en de behaarde hoofd. Na het tweede jaar zijn met name de knie- en elleboogplooien, polsen en enkels aangedaan. Ongeveer één op de tien kinderen heeft last van eczeem. Eczeem verloopt wisselend met verbeteringen en verslechteringen. Ook op volwassen leeftijd zijn er mensen die wisselend last houden van eczeem. Naar de dokter - nee, het is ongevaarlijk en niet besmettelijk - ja, wanneer iemand met onderstaande maatregelen geen bevredigende resultaat krijgt Behandeling/zelfzorg - Draag luchtige katoenen kleding. Wol en kunststof irriteren de huid. - Houd de nagels kort zodat de eczeemplekken (tijdens de slaap) niet opengekrabd worden. - Zorg ervoor dat de omgeving niet te warm is. Dit geldt voor badtemperatuur, dekens en temperatuur in huis. Hoe warmer hoe meer jeuk. - Gebruik geen zeep, badschuim of doucheschuim. Zeepachtige stoffen verwijderen het beschermende talglaagje waardoor de huid eerder uitdroogt. - Mensen met eczeem hebben meestal een droge huid. Voorkom dat de huid uitdroogt. Gebruik een aantal malen per dag een neutrale crème zonder parfum. Een goede crème hiervoor is lanette wascrème. Dit is zonder recept verkrijgbaar bij de apotheek en drogist. - Voor baby’s en kleine kinderen kunt u een dopje olijfolie, sojaolie, speciale badolie of balneum hermal aan het badwater toevoegen. Na het baden blijft er een vetlaagje achter op de huid. - Droge eczeemplekken kunt u behandelen met zinkzalf. Vochtige eczeemplekken kunt u met zinkolie behandelen. Ook dit is verkrijgbaar bij de apotheek of drogist. Wanneer de huid rustiger is geworden kunt u weer lanette wascrème gebruiken. - Naarmate eczeem en Cara vaker bij ouders en familie voorkomen is de kans groter dat een baby ook deze klachten krijgt. U kunt de kans hierop verkleinen door de baby ongeveer zes maanden borstvoeding te geven. Enkelverstuiking De meest voorkomende verstuiking is de enkel verstuiking (ook wel enkelverzwikking genoemd). De helft van de verstuikte enkels ontstaat tijdens het sporten. De rest gebeurt thuis of op straat. Men verstapt zich of komt verkeerd terecht waardoor de voet naar binnen kantelt. Er is plotseling een scherpe pijn. De ergste pijn neemt af na een paar minuten. Meestal kan men dan weer voorzichtig lopen. Het blijft een aantal dagen pijnlijk om op de voet te staan. Na het verzwikken kan de enkel flink gaan zwellen. De zwelling zit bijna altijd aan de buitenkant. Verzwikken van de enkel met een zwelling aan de binnenkant wordt meestal voorkomen doordat het andere been de beweging opvangt. Soms is er na een paar dagen een bloeduitstorting zichtbaar. De bloeduitstorting zakt later naar de laagste delen van de voet. Meestal kan men binnen een week of anderhalf de normale activiteiten weer hervatten. Naar de dokter? Nee, een kneuzing of verstuiking van de enkel geneest vanzelf in een dag of drie, vier. Ja, wanneer na 3 dagen met behulp van onderstaande adviezen geen verbetering is opgetreden. Ja, als er aanwijzingen zijn voor een botbreuk: een extreme zwelling of een abnormale stand van het gewricht. Ja, wanneer het een jong kind betreft met zwelling en blauwe plekken rond het gewricht. Verstuikingen van enkels bij jonge kinderen zijn zeldzaam en fracturen komen in verband met de kwetsbare groeizones in de botten, vaker voor. Behandeling /zelfzorg Rust is de belangrijkste maatregel. Het been hoog leggen om de zwelling zoveel mogelijk te beperken. Koelen beperkt de schade. Door de afkoeling trekken de bloedvaatjes zich samen, de zwelling wordt tegengegaan en de pijn wordt aanzienlijk geremd. Koelen kan men uitvoeren met een doek die gedrenkt is in koud water. Effectiever is het aanbrengen van ijs op de enkel. Doe ijsblokjes in een plastic zakje en leg zonodig een zakdoek tussen ijs en huid. Er bestaan ook speciale koelpakkingen die los of met behulp van een zwachtel op de plek kan worden aangebracht. Koelpakkingen worden in het vriesvak bewaard. De koeling dient minimaal 30 minuten plaats te vinden. Bij veel pijn kan men paracetamol nemen. Als men weer gaat lopen is het belangrijk om een drukverband aan te leggen. Hierdoor wordt de zwelling beperkt en heeft men de minste pijn. Probeer snel of het lopen weer gaat. Mocht dat te veel pijn geven dan stoppen en de volgende dag weer proberen. Probeer in elk geval de enkel steeds licht te bewegen. Beweging bevordert het herstel. Wanneer men weer gaat sporten is het belangrijk de belasting geleidelijk op te voeren. Dat de enkel nog wat pijnlijk is of licht opzwelt tijdens of na de activiteit kan geen kwaad. Als de kans groot is op het opnieuw verzwikken van de enkel dan kan men tijdens het sporten een zwachtel of enkelbrace (enkelsteun met klitterband) dragen. Verstuiking van de enkel kan voorkomen worden door te zorgen voor goed schoeisel en een goede conditie. Loop altijd warm voor het sporten. Griep Vrijwel iedereen krijgt wel eens griep. Griep is een van de belangrijkste oorzaken van ziekteverzuim op werk en op school. Het is vervelend wanneer je het hebt, maar meestal niet erg. Oorzaak Griep wordt veroorzaakt door een virus meestal het influenzavirus. Tientallen andere virussen kunnen ook griep veroorzaken. Griep en verkoudheid zijn begrippen die vaak door elkaar worden gebruikt. Bij verkoudheid is er meestal geen sprake van hoge koorts en spierpijn, maar wel van hoesten en een verstopte neus. Verschijnselen De verschijnselen van griep zijn: koorts, spierpijn, kwakkelen, hoofdpijn en hoesten. Griep begint meestal plotseling. Soms gaan er een paar dagen van malaise aan vooraf. Griep duurt 3 tot 5 dagen. Volledig herstel kan wel 2 tot 3 weken in beslag nemen. Griep verloopt vrijwel altijd zonder problemen. Soms kan na een aantal dagen na de virusinfectie een bacteriële infectie ontstaan. De meest voorkomende bacteriële infecties zijn bronchitis en longontsteking. Naar de dokter ? - nee bij griep kan de dokter niet meer doen dan een patiënt - ja wanneer de temperatuur na aanvankelijke daling opnieuw stijgt, of wanneer de koorts na 5 dagen niet daalt. - ja wanneer griep gepaard gaat met benauwdheid of het opgeven van veel slijm. - ja wanneer iemand behoort tot één van de risicogroepen: suikerziekte, longziekten, hart- en vaatziekten. Behandeling/ Zelfzorg - er bestaan geen medicijnen tegen griep. Ook de huisarts beschikt niet over dergelijke medicamenten. - het belangrijkste is dat de patiënt de periode uitziekt. neem de kans een paar dagen ziek te zijn. - bij hoest kunnen mensen zelf een hoestdrank van thymthee met honing maken. Het aanschaffen van allerlei hoestmiddelen is niet zinvol. - omdat men veel vocht verliest is het belangrijk goed te drinken. Eten hoeft alleen wanneer men trek heeft. - wanneer de klachten erg storend zijn kan men kiezen voor paracetamol. De klachten zullen dan gedurende enkele uren afnemen. Paracetamol is zonder recept verkrijgbaar bij de drogist. - wanneer iemand tot één van de risicogroepen behoort (suikerziekte, aandoeningen van hart en longen) is het aan te bevelen in oktober/ november een griepprik te halen. Groeipijn Groeipijn bestaat uit nachtelijke pijn in beide benen die optreedt bij kinderen tussen vier en tien jaar. Ongeveer 10% van de Nederlandse kinderen heeft wel eens last van groeipijn, meisjes vaker dan jongens. Verschijnselen Een kind met groeipijn wordt ’s nachts huilend wakker en klaagt over pijn rond beide knieën of in de scheenbenen. Soms wordt de pijn diep in de spieren van kuiten of dijbenen aangegeven. Sommige kinderen spreken van kramp. De pijn kan ’s nachts continu aanwezig zijn of in aanvallen komen. Kenmerkend voor groeipijn is dat er op de plaats van de pijn geen afwijkingen te zien zijn, dat de pijn de volgende dag helemaal over is en dat het dagen tot weken niet voorkomt. Groeipijn komt mogelijk vaker voor na een drukke dag of nadat het kind veel gelopen heeft. Oorzaak Hoe groeipijn ontstaat en of het iets met groeien te maken heeft is onduidelijk. Naar de dokter Groeipijn is ongevaarlijk en een bezoek aan de huisarts is niet nodig. Binnen twee jaar heeft het kind er meestal geen last meer van. Ga wel naar de huisarts als het kind een van de volgende kenmerken vertoont: alleen pijn in één been. Als het kind behalve ’s nachts ook overdag pijn heeft in been of gewrichten, er afwijkingen te zien zijn aan het been, of de pijn gepaard gaat met koorts. Behandeling/zelfzorg - Belangrijk is vooral dat de ouders rust uitstralen. Ongerustheid van ouders maakt een kind angstig waardoor het meer pijn ervaart. - Massage van de benen wordt vaak als pijnverlichtend ervaren. Maak rustige lange strijkende bewegingen in de richting van de voeten. - Het rekken en strekken van de beenspieren kan ook helpen tegen de pijn. Door in rugligging het gestrekte been langzaam op te tillen worden de spieren aan de achterkant opgerekt. Door in buikligging het gestrekte been langzaam op te tillen worden de spieren aan de voorkant opgerekt. - Soms kan warmte de pijn verlichten. Dit kan men realiseren met warm douchen, een warm bad, een warme kruik of warme kompressen. - Als bovenstaande adviezen niet helpen kan gekozen worden voor een pijnstiller in de vorm van paracetamol. Heesheid Heesheid is een verandering van het stemgeluid. De stem is niet helder maar ruw en de toonhoogte is veranderd. Vrouwen komen twee keer zo vaak met deze klacht bij de huisarts dan mannen. Oorzaak De meest voorkomende oorzaak van heesheid is een infectie van de luchtwegen. Bij een verkoudheid, griep of andere infectie van de luchtwegen kunnen de stembanden geprikkeld raken. Als de stembanden dan enigszins zwellen ontstaat heesheid. Een andere oorzaak van heesheid is de inademing van bepaalde stoffen zoals tabaksrook en chemische stoffen. Ook inhalatie van medicijnen zoals die gebruikelijk zijn bij astma en bronchitis kunnen heesheid geven. Een overmatig en geforceerd stemgebruik kan eveneens aanleiding geven tot heesheid. Na carnaval, een feestje, langdurig schreeuwen kan heesheid ontstaan. Voortdurend verkeerd gebruik van de stem kan eveneens deze klacht geven. Ook psychische problemen zijn een belangrijke oorzaak van heesheid. Soms kunnen bepaalde medicijnen (hormonen, antihistaminica, anticholinergia) heesheid als bijwerking hebben. Tot slot zijn er verschillende lichamelijke oorzaken van heesheid: knobbeltjes op de stembanden, verlamming door een operatie of andere beschadigingen van de stembandzenuw en tot slot de zeldzaam voorkomende kanker van stembanden/strottehoofd. Verschijnselen Bij heesheid kan het stemgeluid gesluierd, schor, geknepen of gebroken zijn. Soms is men de stem zelfs “kwijt”. Om een beeld te krijgen van de oorzaak is het belangrijk te weten of de heesheid plotseling is begonnen of geleidelijk is ontstaan. Een plotseling begin duidt meestal op een virus infectie of het geforceerd hebben van de stem. Langzaam opkomende heesheid zal eerder veroorzaakt worden door inademing van stoffen of andere lichamelijke oorzaken. Naar de dokter? Meestal is dat niet nodig. Heesheid wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door een virusinfectie of door het geforceerd gebruik van de stem. In een tot drie weken verdwijnt de heesheid en is de stem volledig hersteld. Wanneer heesheid langer dan drie weken bestaat is het raadzaam een afspraak te maken. Behandeling/zelfzorg - Geef de stem rust. Dat wil zeggen niet te veel praten. Fluisteren verergert de klachten. - Roken verergert de heesheid niet roken is een belangrijke maatregel voor degene die hees is. Uiteraard is het ook belangrijk dat er in de omgeving niet wordt gerookt. - Als er slijm zit rond de stembanden is stomen met heet water soms een goede maatregel. Er hoeft niets aan het water te worden toegevoegd. - Stress minimaliseren, op tijd naar bed gaan en ontspanningsoefeningen ondersteunen het herstel van heesheid. Hoesten Hoesten is geen ziekte maar een zinvolle verdedigingsreactie van ons lichaam. Door het hoesten worden longen en luchtwegen schoongehouden, waardoor de ademhaling optimaal kan plaats vinden. Hoesten heeft dus in het algemeen een nuttige functie. Bij het hoesten wordt de stemspleet afgesloten en worden de buikspieren aangespannen, waardoor de druk in de longen oploopt. Dan wordt de stemspleet plotseling geopend waarna de lucht met een enorme vaart naar buiten komt. Hoesten is de reactie op een prikkeling van de slijmvliezen. Hierin liggen kleine zenuwvezeltjes die een signaal doorgeven naar het hoestcentrum in de hersenen. De hersenen geven het sein om te hoesten. De grote snelheid waarmee de lucht naar buiten komt zorgt ervoor dat irriterende stoffen naar buiten worden gewerkt. Oorzaak Hoesten is dus een reactie op een prikkeling van de slijmvliezen. Deze prikkeling kan worden veroorzaakt door een infectie. Verkoudheid, griep en bronchitis zijn de meest voorkomende infecties. Ze veroorzaken ontstoken slijmvliezen. De slijmvliezen zwellen op en vormen extra slijm. Hoesten zorgt ervoor dat dit slijm wordt afgevoerd. Prikkeling van de slijmvliezen kan ook worden veroorzaakt door verontreinigingen in de lucht. Sigarettenrook en stof zijn de meest voorkomende verontreinigingen. Wanneer er een overgevoeligheid bestaat voor een bepaalde stof spreken we van een allergie. Roken is dus een belangrijke factor bij het ontstaan van hoesten. De slijmvliezen van de longen zijn normaal bedekt met trilhaartjes. Deze zorgen ervoor dat slijm en stof worden afgevoerd (in de richting van de mond). Door roken worden de trilhaartjes kapot gemaakt, het slijm blijft hangen en gaat irriteren. Hierdoor ontstaat hoest (het bekende rokershoestje). Verschijnselen Er zijn twee soorten hoest. Allereerst de produktieve hoest. De hoestprikkel wordt veroorzaakt door te veel slijm of pus in de luchtwegen. Het hoesten levert dus iets op: slijm en pus. De tweede soort is de droge hoest, ook wel prikkelhoest genoemd. Ondanks het hoesten komt er niets naar buiten. Het hoestcentrum wordt eigenlijk voor niets geprikkeld. Sterker nog: juist door het hoesten worden de slijmvliezen steeds erger geirriteerd. Een bijzondere vorm van hoesten, die vrijwel alleen voorkomt bij kinderen onder de vijf jaar, is pseudocroup. Het is een zwelling van het slijmvlies van het strottehoofd. Het kind wordt 's avonds of 's nachts wakker. Het kind is benauwd en heeft last van een blafhoest. Er is geen koorts. De beste behandeling is stomen. Naar de dokter Raadpleeg de huisarts wanneer de hoest langer dan twee weken duurt of de klachten steeds terugkomen. Ouderen en zuigelingen moeten eerder met de huisarts overleggen. Doe dit ook als het hoesten gepaard gaat met ernstige benauwdheid, pijn in de borst, duidelijk ziek zijn en bij opgeven van gekleurd slijm of bloed. Behandeling/zelfzorg - Bij een gewone hoest hoeft men de eerste twee weken niets te doen. - Stoppen met roken. - Vaak wat drinken of zuigen op een dropje of zuurtje. - Bij verkoudheid de neus drupppelen met zout water. - Stomen onder een doek of met kleine kinderen in de badkamer - Eventueel een hoestdrankje kopen. - Zelf thijmthee met honing maken. Hoofdluis Hoofdluizen zijn kleine grauwe beestjes. Een volwassen luis is iets kleiner dan de kop van een lucifer. Het hoofdluisprobleem steekt één of twee maal per jaar de kop op, vaak aan het begin van het nieuwe schooljaar. De aanwezigheid van luizen heeft niets te maken met slechte hygiëne. Het komt in alle milieus voor. Luizen zitten zelfs liever op een schoon dan op een ongewassen hoofdhuid. Verschijnselen De hoofdluis is met het blote oog moeilijk te zien. Door stevig uitkammen met een stofkam boven een wastafel, wit sloop of een stuk wit papier zijn ze wel zichtbaar. Neten, de eitjes van de luis, zijn zichtbaar als witte stipjes die soms lijken op roos. Roos laat gemakkelijk los van het haar. De neten zitten echter vast aan de haren, dicht tegen de hoofdhuid. Eitjes die meer dan een halve centimeter boven de hoofdhuid zitten bevatten geen levende neten meer. Deze eitjes zijn al uitgekomen. Als er neten zijn, zijn er meestal ook luizen in de buurt. Ze zitten met name op warme plaatsen, achter de oren, in de nek en onder de pony. Kort na de besmetting met hoofdluis merkt men nog helemaal niets. Pas als de luizen zich flink vermenigvuldigd hebben ontstaat jeuk en gaat men krabben. De hoofdhuid is geïrriteerd en vertoont vaak rode vlekken en korstjes door het krabben. Oorzaak In tegenstelling tot vlooien kunnen luizen niet springen of vliegen; ze lopen over van hoofd naar hoofd. Ook kunnen ze overlopen via jassen aan de kapstok, mutsen, petten, sjaals, beddengoed, borstels, kammen of koptelefoons. Omdat kinderen bij het spelen veel dichter bij elkaar zijn dan volwassenen is hoofdluis vooral een kinderprobleem. Naar de dokter? - nee, voor hoofdluis hoef je niet naar de dokter. Hoofdluis is niet gevaarlijk, ze dragen geen ziektes over. De verschillende middelen tegen hoofdluis zijn zonder recept verkrijgbaar. Behandeling/zelfzorg - Behandeling bestaat uit een combinatie van wassen en kammen van de hoofdharen plus een aantal aanvullende maatregelen. - Luizen en neten zijn goed te bestrijden met bepaalde shampoo’s of lotions. De apotheker kan u hierover adviseren. - Direct na de behandeling met shampoo of lotion moeten de haren worden gekamd met een gewone kam en vervolgens met een stofkam (verkrijgbaar bij drogist en apotheek). Met de stofkam kamt u de dode luizen uit het haar. Ook de meeste neten worden er uitgekamd. - Omdat luizen overlopers zijn is de kans groot dat andere gezinsleden ook hoofdluis hebben. Het is daarom van belang met een stofkam het hele gezin te controleren. Maak na elke persoon de stofkam goed schoon in een sopje. - Controleer daarna wekelijks alle gezinsleden met een stofkam. - Als er luizen zijn is het belangrijk om de directe omgeving te waarschuwen. Meld het op school en bij vriendjes. Ook zij kunnen dan meteen met een stofkam het haar controleren. - Het preventief gebruik van bestrijdingsmiddelen(zonder dat luis is gevonden) is niet verstandig. Het kan bijdragen tot het resistent worden van de hoofdluis tegen het betreffende middel. Het werkt dan niet meer als er luizen zijn. - Hoofdluis kun je niet voorkomen. Ook al was je het haar 3 keer per dag, het helpt niets. De hoofdluis heeft daar geen last van. Hoofdpijn Ons hoofd heeft nogal wat te verduren. Bestond vroeger het werk van de meeste mensen uit lichamelijke arbeid, tegenwoordig staat vooral het werk dat met het hoofd moet worden gedaan centraal. Ook in onze vrije tijd worden we, via televisie radio en kranten overspoeld met informatie en problemen waarover wij moeten nadenken, ons hoofd moeten gebruiken. Het denken, het opnemen van informatie en het verwerken van problemen is in onze samenleving steeds belangrijker geworden. De rest van ons lichaam komt er steeds minder aan te pas: we verplaatsen ons in auto's, gaan met roltrappen naar boven, halen onze voeding kant en klaar in supermarkten in plaats van zelf dingen te verbouwen. Kortom het lijkt alsof ons hoofd, waarin het denken plaats vindt, topzwaar wordt ten opzichte van de rest van ons lichaam. Deze onevenredige belasting kan zich uiten in pijn in het hoofd. Oorzaak Verreweg de belangrijkste oorzaak van hoofdpijn is spanning, ook wel spanningshoofdpijn genaamd. Bij spanningshoofdpijn zijn de spieren van hoofd en/of nek te strak gespannen. Daardoor worden de zenuwuiteinden geprikkeld en krijgen we hoofdpijn. Zo'n te hoge spanning van de spieren is meestal het gevolg van een te hoge spanning in het dagelijkse bestaan. Dat kunnen spanningen van korte duur zijn, die optreden als we bijvoorbeeld te lang hebben doorgewerkt of na een ruzie. Maar ook continue en langdurige spanning, kan een verhoogde spierspanning opleveren. Voorbeelden hiervan zijn: te hoge eisen stellen aan jezelf, voortdurend een schuldgevoel hebben, een onaangename baan hebben of voortdurend boosheid onderdrukken. In alle gevallen kruipt de spanning die voortvloeit uit de leefsituatie in de spieren van het hoofd en de nek en er ontstaat hoofdpijn. Verschijnselen Spanningshoofdpijn wordt gekenmerkt door een strak, constant drukgevoel met doffe pijn in het voorhoofd, bij de slapen of het achterhoofd. Meestal voelen we die pijn aan beide kanten van het hoofd, soms is er een 'bandgevoel' om het hoofd. Naar de dokter? - als er naast de hoofdpijn geen andere lichamelijke klachten zijn hoeft u niet naar de huisarts - ja wanneer er andere klachten zijn: oogklachten, bijholte ontsteking, allergieën, hersenschudding, nekstijfheid, sufheid, verlammingen Behandeling/ Zelfzorg - Sommige mensen zijn gevoelig voor bepaalde voedingsmiddelen (kaas, koffie, alcohol, chocolade, vlees citrusvruchten). Wanneer u denkt dat dit bij u ook het geval zou kunnen zijn, probeer ze dan gedurende een maand niet te eten. - Aangezien spanning/stress veroorzaakt wordt door bepaalde problemen is het belangrijk deze problemen te achterhalen. Blijf er niet mee rondlopen. Praat erover met anderen. - Hou een dagboek bij waarin uw dagelijks aantekeningen maakt over: ernst of duur van de hoofdpijn en omstandigheden waaronder de hoofdpijn optreedt. - Hoofdpijn kan onderdeel zijn van een ongezonde levensstijl. Vermijdt te hoge werkdruk, teveel alcohol, rook niet en probeer regelmatig en voldoende te slapen. - Lichaamsbeweging in de buitenlucht is een goed middel tegen spanning/stress en spanningshoofdpijn. Ga wandelen, fietsen, tuinieren of doe aan sport. - Yoga, ontspanningsoefeningen en hoofdpijnmassage kunnen op korte en lange termijn bijdragen uw hoofdpijn op te lossen. - Zonodig kan bij hoofdpijn paracetamol worden genomen. Dit is zonder recept bij de drogist of apotheek verkrijgbaar. Hooikoorts Hooikoorts is een allergie. Bij hooikoorts is iemand overgevoelig voor bepaalde stuifmeelkorrels (pollen) van grassen, planten of bomen. Verschijnselen Hooikoorts kan verschillende klachten geven. De meest voorkomende zijn: niesen, verstopte neus, loopneus, jeukende, tranende of brandende ogen. Sommige mensen hebben een droge keel of een voortdurende kriebelhoest. Minder vaak komen voor: een koortsig gevoel, een vol hoofd, benauwdheid of vermoeidheid. De klachten treden op in de bloeitijd van grassen, planten en bomen. Dat is tussen maart en september. De precieze periode is afhankelijk van het gewas waarvoor men allergisch is. Iemand met een allergie voor boompollen heeft vroeger in het jaar last dan iemand met een allergie voor grassen. Sommige mensen hebben het hele seizoen klachten. Oorzaak In de slijmvliezen zitten zogenaamde mestcellen. Bij iemand met hooikoorts gaan deze cellen kapot als ze in contact komen met stuifmeelkorrels. Hierbij komen verschillende stoffen vrij waarvan de belangrijkste histamine is. Door deze stof raken de slijmvliezen geïrriteerd en ontstaan er klachten van jeuk, vochtafscheiding en zwelling. Het is onduidelijk waarom sommige mensen wel en anderen niet allergisch reageren op stuifmeelkorrels. De klachten kunnen op elke leeftijd beginnen soms al op de kinderleeftijd, zelden onder de 5 jaar. Na enige jaren nemen de klachten weer af. Boven de 45 jaar komt hooikoorts weinig meer voor. Naar de dokter Hooikoorts is lastig maar het kan geen kwaad. Na de zomer zijn de klachten weer verdwenen.Het heeft zin om de dokter te raadplegen wanneer onderstaande maatregelen onvoldoende effect hebben. Behandeling/Zelfzorg - op zonnige en winderige dagen zit er veel stuifmeel in de lucht. Plan bezigheden buitenshuis zoveel mogelijk in de ochtend. Dan zijn er de minste pollen. Na een regenbui zijn er juist weinig pollen in de lucht. - Binnenshuis zijn er het minste klachten wanneer de ramen gesloten blijven. Ook het luchten van het huis kan het beste ’s morgens gebeuren. - Radio en TV geven berichten welke dagen voor mensen met hooikoorts gunstig en ongunstig zijn. - Probeer niet in de ogen te wrijven. De klachten verergeren en er ontstaat eerder een ooginfectie. - Een zonnebril kan de ogen enigszins beschermen tegen stuifmeelkorrels. - Iemand met hooikoorts kan beter geen gras maaien - Vakanties kunnen gekozen worden aan zee of in de bergen. Daar zit minder stuifmeel in de lucht. - Naast deze voorzorgsmaatregelen zijn er verschillende medicijnen tegen hooikoorts die zonder recept bij apotheek of drogist te krijgen zijn. Het beste kan men beginnen met zogenaamde antihistaminica. Bijvoorbeeld: Cetrizine 10 mg. en loratidine 10mg. Voor kinderen is er een lagere dosering. De tabletten werken na 1-2 uur en kunnen incidenteel op geleide van de klachten, of continu worden gebruikt. Een ander middel dat zonder recept verkrijgbaar is, is cromoglicinezuur 40mg/ml neusspray (2-3 x per dag 1 pufje. Het werkt pas na gebruik van 1 tot 3 weken. Dus bij voorkeur al voor het hooikoortsseizoen hiermee beginnen. Huiduitslag De huid vormt het omhulsel van ons lichaam. De huid beschermt ons tegen schadelijke stoffen en bacteriën. Bovendien helpt de huid bij het regelen van de temperatuur en de vochtbalans. De huid is zo’n halve centimeter dik en bestaat uit verschillende lagen. Vanuit de onderste laag wordt voortdurend nieuwe huid aangemaakt. De huid wordt zacht en soepel gehouden door een vettige stof. Deze zogenaamde talg wordt gemaakt in kleine kliertjes die tussen de huidcellen zitten. Oorzaak Eczeem is een verzamelnaam voor verschillende vormen van huiduitslag. Een duidelijke oorzaak voor eczeem is er meestal niet. Wel is bekend dat eczeem vaak ‘in de familie’ zit. Men wordt geboren met een aanleg, een vergrote kans om eczeem te krijgen. Een belangrijke rol speelt de (over)gevoeligheid van de huid. Allerlei prikkels uit de omgeving kunnen invloed hebben op de huid: huisstofmijt, huidschilfers, stuifmeel enzovoorts. Bij kleine kinderen (tot twee jaar) kunnen voedings-allergieën eveneens bijdragen aan een eczeem reactie van de huid. Eczeem is vooral aanwezig in families waar ook andere overgevoeligheidsklachten voorkomen ( bijvoorbeeld astma en hooikoorts). Eczeem kan een reactie zijn op emotionele spanningen. Men spreekt niet voor niets over de huid als “spiegel van de ziel”. Verschijnselen Het meest kenmerkende bij eczeem is dat de huid rood, droog en schilferig is. Meestal jeukt het erg. Soms zijn er blaasjes, die wanneer ze stuk gaan, vocht afscheiden. De kapotte blaasjes vormen korstjes. Eczeem kan over het hele lichaam voorkomen maar heeft bij kleine kinderen voorkeur voor het gezicht en de behaarde hoofd. Na het tweede jaar zijn met name de knie- en elleboog plooien, polsen en enkels aangedaan. Ongeveer één op de tien kinderen heeft last van eczeem. Eczeem verloopt wisselend met verbeteringen en verslechteringen. Ook op volwassen leeftijd zijn er mensen die wisselend last houden van eczeem. Naar de dokter - nee, het is ongevaarlijk en niet besmettelijk - ja, wanneer iemand met onderstaande maatregelen geen bevredigende resultaat krijgt Behandeling/zelfzorg - Draag luchtige katoenen kleding. Wol en kunststof irriteren de huid. - Houd de nagels kort zodat de eczeemplekken (tijdens de slaap) niet opengekrabd worden. - Zorg ervoor dat de omgeving niet te warm is. Dit geldt voor badtemperatuur, dekens en temperatuur in huis. Hoe warmer hoe meer jeuk. - Gebruik geen zeep, badschuim of doucheschuim. Zeepachtig stoffen verwijderen het beschermende talglaagje waardoor de huid eerder uitdroogt. - Mensen met eczeem hebben meestal een droge huid. Voorkom dat de huid uitdroogt. Gebruik een aantal malen per dag een neutrale crème zonder parfum. Een goede crème hiervoor is lanette wascrème. Dit is zonder recept verkrijgbaar bij de apotheek en drogist. - Voor baby’s en kleine kinderen kunt u een dopje olijfolie, sojaolie, speciale badolie of balneum hermal aan het badwater toevoegen. Na het baden blijft er een vetlaagje achter op de huid. - Droge eczeemplekken kunt u behandelen met zinkzalf. Vochtige eczeemplekken kunt u met zinkolie behandelen. Ook dit is verkrijgbaar bij de apotheek of drogist. Wanneer de huid rustiger is geworden kunt u weer lanette wascrème gebruiken. - Naarmate eczeem en Cara vaker bij ouders en familie voorkomen is de kans groter dat een baby ook deze klachten krijgt. U kunt de kans hierop verkleinen door de baby ongeveer zes maanden borstvoeding te geven. Huilbabies en buikkrampjes Iedere baby huilt. De ene baby huilt vaker dan de andere. Huilen is een belangrijk communicatiemiddel voor de baby. Honger, een natte luier, moeheid, verveling, het zijn allemaal redenen om te huilen. Maar sommige baby’s huilen opvallend veel. In Nederland spreken we over een huilbaby als een kind tenminste drie dagen in de week drie uur per dag huilt en dat tenminste gedurende drie weken. Ongeveer twee op de honderd kinderen voldoen aan deze definitie. Oorzaak Aangenomen wordt dat baby’s die langdurig huilen last hebben van darmkrampjes. Hoewel de baby pijn lijkt te hebben, is er geen sprake van een ziekte. Men neemt aan dat de darmpjes nog moeten wennen aan hun taak. Er treedt geen beschadiging van de darmen op. Over koemelkallergie als oorzaak van veelvuldig huilen zijn de meningen verdeeld. Als het een rol speelt is dat slechts bij een klein percentage van de kinderen. Verschijnselen Huilbaby’s zijn gezonde kinderen die goed drinken, goed groeien en zich goed ontwikkelen. Gemiddeld huilen jonge zuigelingen twee uur per dag. Op de leeftijd van drie maanden is dat nog maar een uur. Huilbaby’s beginnen meestal met opvallend veel huilen als ze twee weken oud zijn. Bij drie tot vier maanden zijn de klachten meestal weer verdwenen. De huilbuien beginnen steeds plotseling en stoppen plotseling. Het huilen gaat vaak over in krijsen. Bij sommige baby’s komen de huilbuien op vaste tijden, vaak na de voeding en vooral ’s avonds. Tijdens het huilen wordt het hoofdje rood, de armpjes zwaaien heen en weer en de beentjes worden opgetrokken. Vaak wordt de romp gestrekt. Het buikje is hard en het kind laat windjes. Soms maken de darmen lawaai, een rommelend geluid. Alles wijst erop dat het kind krampende pijn ervaart, hoewel we dat niet zeker weten. Pogingen om het kind te troosten mislukken of hebben maar eventjes resultaat. Huilbaby’s zijn onrustig ook tussen de huilbuien door. Ze schrikken vaak en zijn snel uit hun evenwicht. Huilbaby’s slapen moeilijk in en zijn snel weer wakker. Een nacht doorslapen lukt meestal pas na vier maanden. Het buitensporig huilen van de baby leidt bij ouders tot gevoelens van onzekerheid, ongerustheid en onmacht. Vaak is het ook moeilijk om contact te leggen met een baby die veel huilt. De baby kijkt steeds weg en reageert vaak afwijzend op pogingen tot lichaamscontact. Naar de dokter Een bezoek aan de huisarts is noodzakelijk als vaak huilende kinderen niet goed groeien of achterblijven in hun ontwikkeling. Ook wanneer u bang bent dat u de baby "iets aandoet", is het verstandig naar de dokter te gaan. Behandeling/Zelfzorg - Zorg voor voldoende ontspanning voor uzelf. Probeer in de tijd dat de baby slaapt ook zelf rust te nemen. Accepteer hulp van vrienden, grootouders enzovoort. - Pak de baby niet met "boze handen" op. Reageer spanning af door u op iets anders te concentreren. - Soms helpt het om even naar een ruimte te gaan waar u de baby niet hoort. - Hou de moed erin. Want een ding is zeker, het huilen gaat altijd weer over. - Voed de baby rechtop. Dan kan de lucht naar boven borrelen. Laat het kind tijdens het drinken meerdere keren rusten en boeren. - Bij flesvoeding een speen proberen met een andere speenopening. - Soms helpt voorzichtige massage van de buik. Maak rustige bewegingen in de richting van de klok. - Draag de baby tegen het lichaam. Dat geeft een gevoel van geborgenheid. Een draagzak of draagdoek is een handig hulpmiddel. - Een theelepeltje venkelthee door de voeding kan soms helpen. - Bij borstvoeding kan het eten van bijvoorbeeld druiven, sinaasappels, uien, koolsoorten en dergelijke door de moeder darmkrampjes geven bij de baby. Probeer erachter te komen of dat de oorzaak is. - Wees terughoudend met het eventueel wijzigen van de flesvoeding van de baby of het weglaten van koemelkproducten in de voeding van de moeder bij borstvoeding. Het is zelden de oorzaak van de klachten. Overleg zonodig met de verpleegkundige van het consultatiebureau. - Sommige baby’s zijn van nature hyperactief. Zij kunnen soms worden gekalmeerd door ze stevig in een lakentje te wikkelen. Dit heet inbakeren. Het helpt alleen bij heel jonge baby’s. - Via de thuiszorg is er een troostkoffer verkrijgbaar. De koffer bevat allerlei artikelen die kunnen helpen bij langdurig huilende baby’s. Het zijn bijvoorbeeld een hangmat, een draagdoek, speciale muziek, achtergrond-informatie. Hyperventilatie Hyperventilatie betekent: te snel en/of te diep ademen. Meestal gebeurt dit zonder dat iemand het zelf in de gaten heeft. Door deze verandering in de ademhaling wordt teveel koolzuur uitgeademd. De hoeveelheid koolzuur in de longen vermindert. Daardoor verandert de samenstelling van het bloed. Aangezien het bloed het gehele lichaam voorziet kan deze veranderde samenstelling klachten geven in vrijwel alle delen van het lichaam. Oorzaak Hyperventilatie is geen ziekte, maar een reactie van het lichaam op angst en spanningen. Iedereen is in moeilijke situaties wel eens angstig of gespannen. Die angst en spanning beïnvloeden ons ademhalingspatroon. Het is een normale reactie van het lichaam op dreigende situaties. Soms gaan we echter hyperventileren zonder ons ervan bewust te zijn dat dit veranderde adempatroon een reactie is op angst en spanning. De klachten lijken zomaar te ontstaan. Op zichzelf zijn die klachten weer een bron van angst, omdat we denken dat er een ernstige ziekte achter schuilt. Zo ontstaat een cirkel waarin angst, hyperventilatie en hyperventilatieverschijnselen steeds meer toenemen. Iemand die al eens een aanval van hyperventilatie heeft gehad, is bang dat opnieuw mee te moeten maken. Alleen al de gedachte een aanval te zullen krijgen is er de oorzaak van dat mensen situaties gaan mijden. Ze gaan zich isoleren en de hyperventilatieaanvallen nemen toe. Verschijnselen De meest voorkomende klachten bij hyperventilatie zijn: angst, zenuwachtigheid, tintelend gevoel rond mond, in handen en voeten, duizeligheid, hartkloppingen, hoofdpijn, gevoel flauw te zullen vallen, dubbelzien, misselijkheid, zweten, klamme of koude handen, gevoel alsof er iets in de keel zit, opgeblazen gevoel in de buik, denken dood te gaan en vele andere klachten. De klachten kunnen afzonderlijk of in combinatie voorkomen. Ze kunnen zeer ernstig zijn en iemands leven volledig ontwrichten. Hyperventilatieklachten komen meestal voor in aanvallen. Bij sommige mensen kunnen de klachten voortdurend in lichte mate aanwezig zijn. Iedereen kent de verschijnselen van hyperventilatie enigszins. Denk bijvoorbeeld aan het opblazen van een luchtbed of aanblazen van houtvuur. Gebeurt dat intensief dan ontstaan er duizeligheidsklachten, hartkloppingen en andere verschijnselen die horen bij een te diepe en te snelle ademhaling. Naar de dokter ? - nee, hyperventilatie is ongevaarlijk - ja, wanneer iemand bijzondere oorzaken vermoedt - ja, wanneer iemand met de onderstaande adviezen niet uitkomt Behandeling/ Zelfzorg - Breng een plastic zakje rond de neus en mond aan. Omdat het zakje niet geheel afgsloten mag zijn, houdt u het aan de binnenkant vast met beide duimen. U kunt ook een puntje van de zak afknippen. Het zakje mag niet te klein zijn. Een diepvrieszakje heeft de goede afmetingen. Adem rustig in en uit. - Beter nog dan een plastic zakje is een stukje tuinslang van 50 centimeter. U houdt de neus dicht en u ademt in- en uit door de slang in uw mond. Is er geen zakje of slang voorhanden dan kunt u de handen in een kommetje om neus en mond vouwen en daarin in- en uitademen. - U kunt met extra lichaamsbeweging in de vorm van bijvoorbeeld touwtje springen, diepe kniebuigingen maken, hardlopen een aanval voorkomen. De extra produktie van koolzuur die hierdoor ontstaat is vaak voldoende om het dreigend tekort hieraan te voorkomen. - Om meer greep te krijgen op de ademhaling en daarmee op uw hyperventilatie kunt u zich aanmelden voor yogalessen of een cursus voor ontspannings/ ademhalingstechnieken. - Het bijhouden van een dagboek is vaak een uitstekend hulpmiddel om erachter te komen welke situaties of spanningen hyperventilatie uitlokken. Door daar vervolgens rekening mee te houden of te praten kan het probleem vaak worden opgelost. - Geneesmiddelen ter voorkoming of bestrijding van hyperventilatie bestaan niet. Vaak worden kalmeringsmiddelen geslikt. Hiermee kan de angst en spanning onderdrukt worden, ze lossen de achterliggende problemen niet op. Insectenbeten/ steken Muggen, vlooien, wespen, bijen, mieren, teken en steekvliegen zijn in Nederland de meest voorkomende insecten die bijten of steken. Sommige mensen hebben veel last van een beet, steek, anderen merken er nauwelijks iets van. Verschijnselen Een mug, een vlo of een mier steekt meestal zonder dat men het voelt. Pas als er een bultje komt of jeuk ontstaat, merkt iemand dat hij/zij is gestoken. Een steek van een bij, wesp of steekvlieg is pijnlijk en kan een flinke bult geven. Vooral een bijensteek geeft veel zwelling. Bijen laten hun angel achter in de huid als zij steken. Opvallend bij deze steken is dat de klachten op de tweede dag vaak erger zijn dan op de eerste dag. Vanaf de derde dag gaat het snel beter. Een teek bijt zich vast in de huid en zuigt zich vol met bloed. Naar de dokter ? - Nee, een insectenbeet/steek is vervelend maar de jeuk, pijn en zwelling gaan vanzelf weer over. - Ja, wanneer iemand in de mond, tong of keel is gestoken. - Ja, wanneer bekend is dat iemand een ernstige reactie krijgt op bepaalde beten/ steken. - Ja, als iemand uitslag of zwellingen krijgt op plaatsen die niet in de buurt van de insectenbeet of steek zitten. - Ja, wanneer er over het hele lichaam jeuk ontstaat. - Ja, wanneer er na drie dagen geen herstel optreedt. - Ja, wanneer er rond een tekenbeet na enkele dagen tot maanden een lichtrode ronde vlek ontstaat. Zelfzorg/Behandeling - Maatregelen ter voorkoming van insectenbeten/ steken zijn er in overvloed. Sommige insecten zijn verzot op felgekleurde kleding, parfum en bloemen. Kleding beschermt tegen insecten. Het nuttigen van (zoete)etenswaren buiten geeft uiteraard enig extra risico. Behandelen van katten en honden tegen vlooien kan overwogen worden. Voor elke vlo die gezien wordt op een dier zijn er 10 tot 100 in de omgeving. Gebruik van horren onder open ramen en in de slaapkamer eventueel een klamboe, maakt de prikkans kleiner. - is de angel van een bij blijven zitten dan kan deze worden verwijderd door met de nagels over de plek te schrapen. Ook kan een pincet gebruikt worden. - Een vastzittende teek niet verdoven met spiritus e.d. want dan spuit hij de inhoud juist in het lichaam. Verwijder de teek met een pincet, bij voorkeur een tekenpincet waardoor de inhoud van het lijfje niet wordt leeggeknepen. Maak bij het uittrekken een licht draaiende beweging. Mocht er een stukje van de kop achterblijven dan is dat geen probleem. Het gaat dan op die plaats iets zweren, waardoor de restanten vanzelf naar buiten komen. - Een koude natte doek geeft verlichting bij jeuk, pijn en zwelling. - Bij jeuk kan zonodig gekozen worden voor menthol poeder of een azaronachtige crème. Het effect wordt overigens slechts bereikt door het verkoelende karakter en niet door de werkzaamheid van de crème. - Is er een wat uitgebreidere reactie op de insectenbeet/ steek dan kan het slikken van een antihistaminicum. Keelpijn Keelpijn komt veel voor. Het staat op de vijfde plaats van de redenen voor een bezoek aan de huisarts. Keelpijnklachten zijn meestal het gevolg van een ontsteking van de keel. Oorzaak. Plotseling ontstane keelpijn wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door een ontsteking van virussen. De keelpijn gaat dan samen met verkoudheid en hoesten. Tegen virussen bestaan geen medicijnen. De virale keelontsteking gaat binnen 4 à 5 dagen vanzelf over. Soms kan een keelontsteking het werk zijn van bacteriën. Bacteriën kunnen met penicilline (antibiotica) worden bestreden. Maar ook keelpijn veroorzaakt door een bacterie gaat meestal vanzelf binnen 4 à 5 dagen over. Steeds terugkerende keelklachten of een moeizaam herstel van keelklachten kunnen verband houden met inademen van te droge lucht, roken en misbruik van keeltabletten. Verschijnselen Bij een keelontsteking is het slijmvlies achter in de keel rood en opgezet. Soms zijn er gele stippen of een geel beslag te zien in de keel. Dit is pus (etter) dat door de ontsteking wordt veroorzaakt. Overigens valt op grond van wat men ziet niet uit te maken of het om een virale of bacteriële keelinfectie gaat. Het slikken doet zeer, eten gaat moeilijk, men voelt zich vaak ziek, er is koorts en de klieren in de hals kunnen opgezet zijn. Bij gezonde kinderen zijn de amandelen overigens vrijwel altijd groot. Ontstoken amandelen zijn knalrood. Het verwijderen van amandelen is in het algemeen niet zinvol. Naar de dokter? - nee wanneer keelpijn samengaat met hoesten en of verkoudheid. - nee als men denkt dat de dokter meteen penicilline geeft - ja wanneer de keelpijn langer dan 5 dagen duurt. Bij jonge kinderen is het goed eerder met de huisarts te overleggen in verband met eventueel uitdrogen. - ja wanneer er ook vlekjes op de huid te zien zijn dan kan het roodvonk zijn) Behandeling/ zelfzorg Voor keelpijn hoeven mensen in het algemeen dus niet naar de huisarts. Er zijn verschillende maatregelen die het herstel bevorderen en de klachten verlichten. Voldoende drinken (koude dranken), dring geen eten op. Zuigen op een dropje of zuurtje bevordert het herstel, keeltabletten werken niet beter (meestal slechter). Gorgelen met zout water ( 1 theelepel zout op een glas water) Neem voldoende rust, vermijd te droge lucht, niet roken Bij veel pijn een pijnstiller nemen (paracetamol). Een volwassene kan tot 6 maal daags een tablet nemen. Kinderen vanaf 6 jaar tot 4 maal een halve tablet. Kleinere kinderen tot 4 maal daags 120 mg. per dag. kinderziekten Een kinderziekte of vlekjesziekte is een besmettelijke ziekte bij kinderen die met vlekjes gepaard gaat. Een aantal kinderziekten is bijna verdwenen. De meeste kinderen zijn namelijk ingeënt tegen mazelen en rode hond. De meest bekende kinderziekten worden hierna besproken. Overigens komt het nogal eens voor dat kinderen vlekjes hebben die niet bij een bepaalde kinderziekte zijn in te delen. Oorzaak Alle hierna beschreven kinderziekten worden veroorzaakt door een virusinfectie. Een uitzondering hierop is roodvonk. Deze vlekjesziekte wordt veroorzaakt door een bacterie. Verschijnselen Waterpokken(varicella). Deze kinderziekte bestaat uit kleine rode speldeknopgrote vlekjes. Op de vlekjes ontstaan met vocht gevulde blaasjes die later indrogen tot korstjes. De uitslag zit op de romp, in het gezicht en vaak ook op de behaarde hoofdhuid. Soms zitten er ook waterpokken in de mond, neus of vagina/ penis. Behalve de huiduitslag is er sprake van flinke jeuk, soms lichte koorts en een licht ziek gevoel. Na een dag of zeven verdwijnen de waterpokken weer. Waterpokken is besmettelijk vanaf één dag voor het uitbreken van de blaasjes totdat de blaasjes zijn ingedroogd. Waterpokken geeft een levenslange immuniteit. Rode hond (rubella). Kleine rode vlekjes die eerst opkomen in het gezicht en zich daarna naar de romp en ledematen uitbreiden. Behalve de vlekjes zijn er meestal ook gezwollen lymfklieren in de hals en/of achter de oren. Het kind is hangerig, heeft verhoging en vaak zijn er verkoudheidsverschijnselen. Soms zijn er zelfs gewrichtsklachten. De vlekjes bij rode hond zijn meestal na een dag of drie weer verdwenen. De overige klachten duren drie tot zeven dagen. Een week voordat er vlekjes opkomen en tijdens het hebben van vlekjes is het kind besmettelijk voor anderen. Rode hond krijg je maar één keer. Mazelen (morbilli). Grove vlekken die beginnen achter de oren en zich van daar naar het gezicht, de romp en de ledematen uitbreiden. Typisch is dat de vlekjes verdwijnen als je erop drukt. Behalve de vlekken zijn er 'griepverschijnselen' zoals hoesten, koorts, oogirritaties en een algemeen gevoel van ziek zijn. Deze verschijnselen zijn meestal al een dag of drie voor de huiduitslag aanwezig. Tevens zijn er voorafgaand aan de huiduitslag zogenaamde Koplikse vlekjes op het wangslijmvlies aanwezig. Dat zijn witte stipjes op een rode ondergrond. Mazelen duurt met de verschijnselen voorafgaand aan de vlekjes erbij ongeveer 10 dagen. Mazelen is besmettelijk een week voor tot en met een week na het uitbreken van de uitslag. Wanneer een kind mazelen heeft gehad krijgt het zelden weer een tweede keer deze ziekte. Deze kinderziekte komt nog slechts zelden voor omdat kinderen ertegen worden ingeënt. Roodvonk(scarlatina). De gehele huid is rood met rode puntjes erop. Opvallend is dat het gebied rond de mond geen uitslag vertoont. Ook de slijmvliezen van keel en mond zijn rood. De tong heeft de eerste dagen een wit beslag en wordt na enige tijd donkerrood en bobbelig. Vanwege dit aspect spreekt men van een frambozentong. Behalve de uitslag is het kind flink ziek, heeft hoge koorts en flinke keelpijn. Ook hoofdpijn, misselijkheid en braken kunnen voorkomen. De lymfklieren in de kaakhoeken zijn opgezet. Na een dag of zeven verdwijnen de klachten. Vaak treedt na ongeveer tien dagen een schilfering van de huid op, met name op de handpalmen. Roodvonk is zonder behandeling minstens vier weken besmettelijk. Bij behandeling met een antibiotica is het kind na één dag niet meer besmettelijk. Na het doormaken van roodvonk is het mogelijk dat men het nog eens krijgt. Tegenwoordig komen er vaak lichte vormen van roodvonk voor. Daarbij vindt u alleen uitslag op plaatsen waar de huid warm is of waar druk aanwezig is. Bijvoorbeeld in de elleboogplooien en aan de binnenkant van de dijen. Vijfde ziekte (erythema infectiosum). Wanneer een kind een vlindervormige huiduitslag in het gezicht krijgt waarbij er op het voorhoofd, de neus, de bovenlip en de kin geen vlekjes zitten is er waarschijnlijk sprake van de vijfde ziekte. De vlekjes zijn grof en grillig van vorm en de uitslag is meestal niet permanent aanwezig. De uitslag breidt zich uit vanaf het gezicht naar de romp en de strekzijde van de armen en benen, soms ook naar de bilnaad. Naast de vlekjes kan er sprake zijn van hangerigheid, lichte koorts, lichte gewrichtsklachten (vooral bij oudere kinderen). Vaak zijn deze klachten al enige dagen voor de huiduitslag aanwezig. De klachten zijn na een dag of vijf weer verdwenen. De vijfde ziekte komt meestal voor tussen de vier en tien jaar. Zesde ziekte (exanthema subitum). Plotseling opkomen van hoge koorts die ongeveer drie dagen duurt. De koorts daalt weer net zo plotseling en tegelijkertijd ontstaan er dan kleine ronde vlekjes op de romp die zich verspreiden naar de nek, de armen en de benen. De vlekjes verbleken binnen twee dagen weer. De zesde ziekte komt uitsluitend voor bij kinderen van een half jaar tot drie jaar. Wanneer een kind de zesde ziekte eenmaal heeft doorgemaakt, krijgt hij niet nog eens. Naar de dokter ? - Nee, wanneer er vlekjes zijn en het kind niet ziek is - Ja, wanneer er vlekjes zijn en het kind wel ziek is (o.a. bij koorts, oorpijn, buikpijn, sufheid, hoesten, keelpijn). Behandeling/ Zelfzorg - Het is goed wanneer kinderen kinderziekten hebben doorgemaakt. Zij lopen dan geen kans meer deze op latere leeftijd te krijgen. Op latere leeftijd hebben kinderziekten vaak een heftiger verloop. - Kinderen met een kinderziekte hoeven niet geïsoleerd te worden. Ze mogen op medische gronden gewoon naar school, speelzaal of dagverblijf. - Bij een kinderziekte is het niet nodig om aparte maatregelen te treffen bij het eten of bij het toiletgebruik. De normale hygiënische gebruiken zijn - voldoende. Wanneer kinderen geen eetlust hebben, dring hen dan niets op. Ze halen later de schade wel weer in. Zorg wel voor voldoende drinken. - Bedrust is alleen noodzakelijk wanneer het kind daar behoefte aan heeft. Ook hoeft het kind niet persé binnen te blijven. Zelfs met wat koorts mag een kind als het daar zin in heeft best naar buiten. - Bij jeuk kunt u de huid deppen met azijnwater. Soms helpt een lauwe douche. Ook mentholpoeder werkt verlichtend bij jeuk. - Houd bij jeuk de nagels kort en schoon. Door krabben kunnen gemakkelijk huidinfecties ontstaan. Koortslip Een koortslip of koortsuitslag is een infectie van de huid op of in de buurt van de lippen. Een koortslip komt vaak terug, meestal op dezelfde plaats. Verschijnselen Er ontstaan plekjes die jeuken, branden of pijn doen. De plekjes zwellen op, worden rood en er ontstaan kleine blaasjes. Na één of twee dagen drogen de blaasjes op en komen er korstjes. Na ongeveer een week is de lip weer genezen, zonder littekens achter te laten. De plekjes zijn besmettelijk tot er droge korstjes zijn gevormd. Oorzaak Een koortslip (herpes labialis) wordt veroorzaakt door het herpesvirus. Het eerste contact met het virus vindt meestal plaats op kleuterleeftijd, maar geeft dan eigenlijk nooit klachten. Zijn er wel klachten bij de eerste infectie dan bestaan die niet uit blaasjes op de lippen maar uit ontstekings verschijnselen van het mondslijmvlies. Overigens kunnen baby’s ernstig ziek worden van een herpes infectie. Knuffelen met een baby moet aan iemand met een koortslip worden ontraden. De infectie geneest maar het virus blijft aanwezig in de zenuwcellen onder de huid. Als het virus een tweede keer de kop opsteekt ontstaan er blaasjes op of rond de lippen. Het herpes virus kan telkens opnieuw een koortslip veroorzaken. Meestal zit het weer op dezelfde plaats. Zonlicht, koorts, menstruatie of stress kunnen het virus activeren. Naar de dokter ? - Nee, een koortslip is lastig maar ongevaarlijk. - Ja, wanneer de blaasjes na twee weken nog niet zijn verdwenen. - Ja, wanneer de ontsteking zich uitbreidt. Waarschijnlijk zijn er dan bacteriën in de blaasjes gekomen. Behandeling is dan gewenst. - Ja, wanneer iemand vaker dan vijf keer per jaar een koortslip heeft. Behandeling/ Zelfzorg Het herpes virus blijft na de eerste infectie dus altijd in het lichaam aanwezig. Daar bestaat geen behandeling voor. De volgende maatregelen verkleinen de kans op een koortslip. - Een goede weerstand maakt de drempel om een koortslip te krijgen hoger. Gezonde voeding, voldoende lichaamsbeweging en genoeg nachtrust zijn daarvoor belangrijk. - Een zonnebrandmiddel met een hoge beschermingsfactor voor de lippen maakt de kans op een koortslip kleiner. - Bij een koortslip werkt zinkolie of cetomacrogolcrème verzachtend. - Het effect van aciclovircrème bij een koortslip is niet veel groter dan dat van zinkolie. Als het al helpt verkort het de genezingsduur met hooguit één of twee dagen mits de crème wordt aangebracht binnen enkele uren na het begin van de verschijnselen. Koorts Bij de meeste mensen schommelt de lichaamstemperatuur tussen de 36,5 en 37,5. ‘s Avonds is de temperatuur meestal iets hoger dan ‘s ochtends. We spreken van koorts als de temperatuur hoger is dan 38 graden. Het begrip verhoging heeft geen betekenis. Koorts is een zinvolle reactie van het lichaam. Koorts is een signaal dat het lichaam vecht tegen een infectie van virussen of bacteriën. Bovendien helpt de verhoging van de lichaamstemperatuur mee om de virussen en bacteriën te bestrijden. Oorzaak Het is opvallend dat de temperatuur van ons lichaam zo netjes binnen bepaalde grenzen blijft, terwijl de temperatuur om ons heen zo sterk kan verschillen. Het bewaken van de lichaamstemperatuur gebeurt door het warmteregulatiecentrum. Dit is een soort thermostaat die in de hersenen ligt en de aanvoer en afvoer regelt van warmte. Wanneer virussen of bacteriën het lichaam binnendringen reageert het warmteregulatiecentrum door de thermostaat iets hoger te zetten. Koorts op zich is ongevaarlijk. De oorzaak van koorts is meestal een virusziekte. De virusziekten griep en verkoudheid zijn de meest voorkomende aandoeningen op dit gebied. Verschijnselen De lichaamstemperatuur wordt met een digitale of kwikthermometer rectaal (in de anus) gemeten. Het is niet nodig de temperatuur vaker dan één keer per dag op te nemen. Rillen bij koorts vindt plaats wanneer de temperatuur snel oploopt. De huid wordt bleek en de zieke heeft het koud. Wordt de koorts minder dan zien we de afvoer van warmte toenemen. De zieke heeft het warm en gaat zweten. De lichaamstemperatuur stijgt bij een infectieziekte nooit boven 41.7. Men kan niet doodgaan aan koorts, evenmin ontstaan er hersenbeschadigingen door koorts. De hoogte van de koorts zegt niets over de ernst van de ziekte. Een griepje kan koorts geven tot boven de 40. graden. Bij een fikse bronchitis wordt soms maar 38.5 gemeten. Let bij kinderen met name op sufheid, slecht drinken, stijve nek, benauwdheid, braken of ernstige diarree. De hoogte van de temperatuur is dan ook veel minder belangrijk dan het gedrag van het kind. Wanneer het kind gewoon speelt en normaal reageert is er niet veel aan de hand. Bij kinderen kan de koorts snel oplopen. Bij een klein aantal kinderen kan dit een koortsstuip veroorzaken. Het ontstaan van een koortsstuip heeft vooral te maken met de snelheid waarmee de temperatuur oploopt en niet met de uiteindelijke hoogte van de koorts. Ook leiden koortsstuipen niet tot hersenbeschadiging Naar de dokter ? - nee voor koorts alleen hoeft men niet naar de dokter. - ja wanneer het kind jonger is dan drie maanden. - ja wanneer koorts samengaat met sufheid, slecht drinken, stijve nek, benauwdheid, braken of diarree. - ja wanneer koorts langer duurt dan 4 dagen of na aanvankelijke daling opnieuw gaat stijgen. Behandeling/ Zelfzorg - Het is belangrijker te letten op de mate van ziekzijn dan op de hoogte van de koorts. De temperatuur hoeft danook niet vaker dan eenmaal per dag te worden opgenomen. - Geef het kind extra drinken. Wat u te drinken geeft is niet van belang. Soms lukt het met ijslollies om kinderen extra vocht toe te dienen. - Dring geen eten op. Ze halen dat later wel in. - Geef het kind wat extra aandacht (lezen, spelletje). Dat geeft ook een goede gelegenheid de mate van ziekzijn in te schatten. - Leg het kind niet onder dikke dekens, zorg voor dunne kleding. De lichaamswarmte wordt immers afgegeven via de huid. - Als een kind met koorts zich fit genoeg voelt hoeft het niet in bed te blijven. Ook hoeft het niet persé binnen te blijven. Een kind met koorts kan dan ook in het algemeen op de praktijk van de huisarts gezien worden. - Zelden is het nodig medicijnen te geven tegen de koorts. - Koorts op zich kan geen kwaad en de ziekte gaat er niet sneller van over. - Als u een koortsverlagend middel geeft is paracetamol het meest aangewezen. Krentenbaard Krentenbaard is een besmettelijke infectie van de huid. De medische naam voor krentenbaard is impetigo. De infectie zit meestal rond de neus of mond, maar kan op het hele lichaam voorkomen. Krentenbaard komt vooral voor bij kinderen onder de zeven jaar. Oorzaak Krentenbaard wordt veroorzaakt door een bacterie. Meestal wordt de bacterie overgedragen door aanraking met een ander. Ook via hoesten of niezen kan besmetting plaatsvinden. Vooral kinderen krijgen deze huidinfectie omdat hun afweer niet optimaal is ontwikkeld. In een warme omgeving en bij slechte hygiënische omstandigheden kan de bacterie zich gemakkelijk verspreiden. De voorkeursseizoenen voor krentenbaard zijn het voorjaar en de zomer. Op scholen en speelzalen zijn er soms kleine epidemieën. Ook binnen het gezin kan het zich gemakkelijk verspreiden. Door verbeterde hygiënische omstandigheden komt het minder vaak voor dan vroeger. Verschijnselen De infectie begint vaak op een plaats waar de huid al beschadigd is (wondje, krabplekje, eczeem). Er ontstaan enkele rode vlekjes en midden in deze vlekjes komen blaasjes met gele pus. De vlekjes kunnen samenvloeien en zich uitbreiden. Als een blaasje kapotgaat, droogt het in en ontstaat er een gelige korst. Meerdere blaasjes en korstjes rond neus en mond kunnen lijken op een baard met krenten. Krentenbaard kan jeuken en in de buurt kunnen de klieren gaan opzetten. Binnen één à twee weken geneest krentenbaard weer vanzelf zonder verdere schade aan de huid achter te laten. Het doormaken van een infectie geeft geen bescherming tegen een volgende infectie. Naar de dokter? Krentenbaard gaat meestal vanzelf over. Soms zijn antibiotica-zalt of antibiotica nodig. Een bezoek aan de dokter is gewenst wanneer de plekken zich uitbreiden over grotere delen van het lichaam, wanneer het kind zich ziek voelt of koorts krijgt of wanneer het kind jonger is dan zes maanden. Behandeling/Zelfzorg - Houd de geïnfecteerde huid droog. Speeksel, snot en ander vocht vertraagt de genezing. - Als de plekken jeuken kan zinkolie worden aangebracht. Dit helpt ook om de blaasjes te laten indrogen. Zinkolie is zonder recept te koop in de apotheek. - Hardnekkige korsten kunnen zonodig losgeweekt worden met zoete olie of een zoutwater oplossing. - Probeer verspreiding van de bacterie te beperken door: de blaasjes niet aan te raken, niet te krabben, regelmatig handen te wassen, nagels kort te houden, deurknoppen, speelgoed en dergelijke dagelijks schoon te maken, kleding en vooral ondergoed van het hele gezin goed heet te wassen. - Besmetting onder kinderen is haast niet te voorkomen. Als een schoolkind krentenbaard heeft, zijn er meestal al meerdere kinderen in de klas die de bacterie bij zich dragen, zonder dat er iets aan hun huid te zien is. Medisch gezien heeft het geen zin om het kind thuis te houden. De leiding van de school/peuterspeelzaal denkt daar echter vaak anders over. Luieruitslag Bijna alle baby’s hebben wel eens luieruitslag (eczema natuum). Eenderde van de ouders raadpleegt hiervoor de huisarts. Moeders voelen zich vaak schuldig aan luieruitslag. Verschijnselen Het kind is huilerig en dreinerig en heeft rode billetjes. Soms lijkt de baby er weinig last van te hebben maar zijn de ouders bezorgd over de onprettige aanblik. De uitslag zit op de billetjes, maar kan ook op andere plekken zitten die bedekt worden door de luier. De luieruitslag kan er verschillend uitzien. Meestal zijn het grote rode plekken, soms met blaasjes, bultjes of beschadigde huid. Oorzaak Urine en ontlasting maken de huid week. Bovendien zitten in urine en ontlasting stoffen die de huid kunnen irriteren. Het wrijven van de luier langs de billen maakt dit nog erger. Als een baby lang een vieze luier omheeft wordt de kans op schraalheid en irritatie groter. Vooral diarree kan een baby erge luieruitslag bezorgen. Als de uitslag langer dan een dag of vier bestaat en het een scherp begrensde roodheid betreft is het waarschijnlijk dat er schimmel ingroei heeft plaatsgevonden. Naar de dokter? - nee, voor luieruitslag hoeft men niet met de baby naar de dokter, het is een ongevaarlijk probleem - ja, als de uitslag met onderstaande adviezen niet verdwijnt. Behandeling/zelfzorg - Het is belangrijk dat urine of ontlasting de billen zo kort mogelijk irriteert. Daarom moet een baby met luieruitslag vaak worden verschoond. Vooral een poepluier moet zo snel mogelijk worden vernieuwd. - Kunststofluiers of dubbele katoenen luiers nemen het beste vocht op. Wegwerpluiers geven minder huidklachten dan katoenen luiers. Plastic broekjes vermijden. - De billetjes schoonmaken met lauw water. Geen zeep of geparfumeerde schoonmaakdoekjes gebruiken, deze kunnen extra irritatie geven. - Door katoenen luiers na het wassen te spoelen met water waaraan een paar eetlepels azijn is toegevoegd, worden de zeepresten uit de luier verwijderd. - Bij irritatie of beginnende luieruitslag de billetjes bij iedere verschoning insmeren met flink veel zinkzalf. - Door de baby een tijdje met blote billen te laten liggen wordt de luieruitslag ook minder. - Is er sprake van langer durende luieruitslag met scherpe begrenzing dan is er waarschijnlijk een schimmelinfectie. Dit kan behandeld worden door er drie keer per dag miconazolcreme op te smeren. Dit is zonder recept verkrijgbaar bij drogist en apotheek. Maagklachten Alles wat we eten en drinken komt in de maag terecht. In de maag wordt het voedsel verteerd. Dit gebeurt met behulp van het maagsap. Hiervan wordt per dag zo'n drie liter geproduceerd. De prikkel voor het produceren van maagsap is het zien, het ruiken, het denken aan en het eten van voedsel. Verder zorgen emoties, angst en zorgen voor de aanmaak van maagsap. Het maagsap of maagzuur bestaat uit zoutzuur, enzymen. Omdat het maagsap een agressieve stof is, is de maag bekleed met een dik slijmvlies. Dit biedt bescherming tegen de bijtende werking van het zuur. Wanneer het voedsel goed vermengd is met maagsap gaat het naar de twaalfvingerige darm. Oorzaak De meest voorkomende oorzaken van maagklachten zijn: onjuist gebruik van voeding, medicijngebruik, alcohol, roken, stress (spanningen, zorgen) en zwangerschap. Zowel door verkeerde voedingsgewoonten, intoxicaties (medicijnen, alcohol, roken) en stress ontstaat een overproductie van maagsap. Het overtollige maagsap tast de maagwand aan waardoor beschadiging kan optreden. De meest voorkomende afwijkingen van de maag zijn: maagzweer, (ulcus): dit is een plaatselijke beschadiging van het maagslijmvlies. Ook een zweer in de twaalfvingerige darm noemt men een maagzweer. middenrifbreuk / maagbreuk(hiatus hernia). Normaal wordt bij de overgang tussen slokdarm en maag het maagzuur tegengehouden zodat er geen maagzuur kan teruglopen in de slokdarm. Bij een middenrifbreuk wordt het zuur niet goed tegengehouden. De slokdarm is niet goed beschermd tegen dit zuur. Daardoor kunnen vooral bij bukken, tillen en liggen klachten ontstaan. Maagslijmvliesontsteking (gastritis): Dit is een algehele irritatie van de maagwand als gevolg van overmatig maagzuur. Verschijnselen Maagklachten kunnen bestaan uit: pijn in de maagstreek een zwaar, vol of opgeblazen gevoel, misselijkheid, braken, zuurbranden( het zuur hebben), hartwater (teveel speeksel in de mond), opboeren, hongerpijn, gebrek aan eetlust. De verschijnselen kunnen apart voorkomen of in combinatie met elkaar. Naar de dokter Wanneer er sprake is van zwarte ontlasting kan dat betekenen dat u bloed uit de maag verliest. Het overgeven van bloed is vanzelfsprekend een aanleiding om de dokter te raadplegen. Als u naast maagklachten gewicht verliest of het eten wil niet goed meer zakken is het raadzaam de huisarts te raadplegen. Ook wanneer uw maagklachten met behulp van onderstaande behandeling binnen een maand niet zijn verbeterd of steeds weer terugkeren is het aan te bevelen contact op te nemen met de huisarts. Behandeling/Zelfzorg - uitzoeken welke voedingsproducten bij u last geven en die weglaten. Een maagdieet bestaat niet meer. - het eten goed kauwen - stoppen met roken - weinig alcohol en koffie gebruiken. - geen knellende kleding/strakke riemen dragen - afvallen als u te zwaar bent - geen aspirine en andere pijnstillers gebruiken ( alleen paracetamol geeft geen maagklachten) - probeer spanningen/stress bespreekbaar te maken. - overweeg ontspanningsoefeningen of yoga - lauwe melk, karnemelk drinken - wanneer de klachten vooral bij liggen optreden, het hoofdeinde van het bed op klossen zetten - middelen die het maagzuur neutraliseren, zoals rennies zijn onschuldig. Menstruatiepijn Menstruatiepijn is pijn in de onderbuik die telkens optreedt vlak voor de menstruatie en/of gedurende de eerste dagen van de menstruatie. Soms is er ook pijn in onderrug en bovenbenen. Naar schatting heeft de helft van de vrouwen last van een pijnlijke menstruatie. Tien procent van de vrouwen heeft zoveel pijn dat ze hun dagprogramma moeten aanpassen. Verschijnselen De klachten bestaan uit een krampende of stekende pijn in de onderbuik. Soms ervaart men een zwaar gevoel. De pijn kan uitstralen naar rug, heupen en bovenbenen. Bij sommige vrouwen duurt de pijn enkele uren, bij anderen enkele dagen. Menstruatiepijn komt het meest voor bij vrouwen tussen de veertien en de achttien jaar. Vaak nemen de klachten na het 30e levensjaar weer af. Ook na een bevalling verminderen de klachten vaak. Door het gebruik van de pil verdwijnen de klachten meestal. Meisjes met moeders of zussen met menstruatiepijn hebben meer kans om deze klachten te krijgen. Oorzaak Elke menstruatiecyclus komt er een eicel vrij uit een van de eierstokken. Na het vrijkomen van de eicel wordt het baarmoederslijmvlies onder invloed van de hormonen dikker. Hierdoor wordt het baarmoederslijmvlies voorbereid op de innesteling van een bevruchte eicel. Wanneer de eicel niet wordt bevrucht, wordt het baarmoederslijmvlies na twee weken afgestoten. Dit gaat gepaard met bloedverlies. Dat is de menstruatie. Tijdens de menstruatie ontstaan er stoffen (prostaglandines) die de baarmoeder doen verkrampen. De samentrekkende pijn in de onderbuik is de veroorzaker van de menstruatiepijn. Waarom niet elke vrouw er last van heeft is onduidelijk. Naar de dokter Menstruatiepijn is niet ernstig maar het kan wel lastig zijn. Er is geen reden om er mee naar de huisarts te gaan, als men de pijn van jongstaf kent en men met onderstaande adviezen uitkomt. Wel is het goed een afspraak te maken wanneer iemand nooit last heeft gehad en op latere leeftijd problemen krijgt van menstruatiepijn. Er kan dan bijvoorbeeld een ontsteking zijn. Ook als de pijn anders is dan iemand altijd gewend was is het goed om met de huisarts te overleggen. Behandeling/zelfzorg - Soms helpt een warme kruik op de buik of een warm bad - Een massage van de onderrug kan soms verlichting geven - Bij sommige vrouwen vermindert de pijn na een orgasme - Paracetamol is een goede pijnstiller. Soms helpt het beter wanneer er twee tabletten tegelijk worden ingenomen. - Ibuprofen en naproxen zijn zonder recept verkrijgbaar bij drogist en apotheek. Het zijn stoffen die behalve pijnstillen ook de veroorzaker van de menstruatiepijn (prostaglandine) verminderen. Door het afremmen van de werking van prostaglandines verdwijnen soms bijkomende klachten als misselijkheid, hoofdpijn, vermoeidheid, prikkelbaarheid enz. Neem de medicijnen in zodra de klachten zich aandienen. Ibuprofen 400 mg. kan zonodig drie maal daags worden ingenomen. Naproxen 220 mg. of 250 mg. kan eveneens drie maal daags worden ingenomen. Misselijkheid en spugen bij kinderen Misselijkheid is een onplezierig gevoel in de buik dat vaak gepaard gaat met (een neiging tot) braken. Normaal wordt alles wat wij eten en drinken door de spieren van de slokdarm en de maag in de richting van de darmen vervoerd. Bij spugen wordt het voedsel in omgekeerde richting verplaatst. Dit gebeurt door krachtige samentrekkingen van de buikspieren. Wat in de maag zit komt in golven naar buiten. Verschijnselen Voordat een kind gaat braken is er vaak een misselijk gevoel, kokhalzen en veel speekselafscheiding. Soms ziet het kind opvallend bleek. Spugen is onaangenaam maar in veel gevallen is het voor het lichaam van belang om de irriterende stoffen kwijt te raken. Het overgeven wordt vaak als een opluchting ervaren. De kleur op het gezicht van het kind komt terug en de maag en darmen komen daarna weer geleidelijk tot rust. Oorzaak Spugen is vaak het gevolg van een infectie van maag en darmen. Zo’n infectie wordt meestal door een virus en soms door een bacterie veroorzaakt. Mensen kunnen elkaar besmetten. Ook besmet water of bedorven voedsel kan deze klachten geven. Andere oorzaken voor spugen zijn: - Infecties: bij kinderen kunnen niet alleen maagdarm ontstekingen de oorzaak zijn van misselijkheid en braken. Ook allerlei ontstekingen elders in het lichaam, zoals infecties van oren, urineweginfecties hersenvliesontstekingen kunnen deze reactie geven. - Psychische problemen: braken kan het gevolg zijn van ernstige spanningen of angsten. Ook in grote mate tegen iets opzien, bijvoorbeeld school kan aanleiding vormen tot regelmatig braken. Kinderen met anorexia en boulemia roepen opzettelijke braakreacties op. - Andere oorzaken kunnen zijn: wagenziekte, migraine, hersenschudding en bijwerkingen van geneesmiddelen. Baby’s en jonge kinderen braken snel. Het is niet ongewoon dat jonge kinderen bij een hoestbui overgeven. Ook komt het vaak voor dat zuigelingen rumineren, steeds mondjes voedsel teruggeven of steeds wat braken zonder daar nadelen van te ondervinden. Wanneer dit braken abnormale vormen aanneemt kan de slokdarm ontstoken raken doordat het slijmvlies wordt beschadigd door de terugvloed van maagzuur. Bij gezonde kinderen ouder dan twee jaar kan spugen in het algemeen geen kwaad. De klachten duren een tot vier dagen. Uitdroging zal bij spugen alleen niet gauw plaatsvinden. Wanneer er ook verschijnselen zijn van diarree, koorts en weinig drinken wordt de kans op uitdroging groter. Dit geldt vooral voor kinderen onder de twee jaar en bij ouderen. Naar de dokter - Wanneer spugen samengaat met heftige buikpijn - Als spugen samengaat met suf zijn, of verwardheid - Wanneer iemand spuugt na een val op zijn hoofd - Wanneer spugen langer duurt dan 3 à 4 dagen - Bij dreigende uitdroging. Signalen die kunnen wijzen op uitdroging zijn: minder natte luiers, droge mond en ogen (een kwijlend kind of huilend kind met dikke tranen is niet uitgedroogd), sufheid, verminderde huidspanning (bij het opnemen van een stukje buikhuid tussen duim en wijsvinger, veert de huid niet meteen terug, blijft even staan). - Bij aanhoudend spugen van zuigelingen moet dezelfde dag contact worden opgenomen met de huisarts. Behandeling/ zelfzorg - Bij een paar keer overgeven rustig afwachten tot de maag weer tot rust is gekomen. Wanneer het overgeven dagen duurt en vaker voorkomt, is het belangrijk dat er vocht binnenkomt. Elke vijf tot tien minuten een slokje water/ thee drinken is van belang om slapte en uitdroging te voorkomen. Overigens is het niet zo belangrijk wat men drinkt. Bij een slap gevoel zal men zich vaak beter voelen bij bouillon of een zout/suiker oplossing. Dit zout/suiker mengsel is kant en klaar in zakjes te koop bij drogist of apotheek. Het heet ORS (oral rehydration solution) en is onder verschillende namen (Dioralyte, Orisel, Frisomed, Elotrans) verkrijgbaar. - Gaat het wat beter dan kan de hoeveelheid vocht geleidelijk worden opgevoerd en kan weer eten worden toegevoegd. - Medicijnen zijn bij een paar dagen spugen niet nodig, zelfs ongewenst, omdat zij verhinderen dat de irriterende stoffen uit het lichaam verdwijnen. - Bij zuigelingen kan spugen veroorzaakt worden door te snel drinken, door het inslikken van lucht of te veel drinken. Soms kan het bij kinderen die flesvoeding krijgen helpen om een stevige speen of speen met kleinere opening te gebruiken. - Bij zuigelingen die vaak wat spugen na de voeding zonder daar nadelen van te ondervinden kan het soms helpen om het hoofdeinde van het bedje iets hoger te zetten. Moedervlekken Moedervlekken zijn donker gekleurde vlekjes in de huid. Moedervlekken komen bij alle mensen voor. Soms zijn ze vanaf de geboorte aanwezig. Meestal ontstaan ze op jeugdige leeftijd (tussen de 3 en 40 jaar). In de periode van 18 tot 30 jaar heeft men de meeste moedervlekken. Oorzaak In de huid zitten zogenaamde pigmentcellen. Daardoor kleurt de huid bruin. Hoe meer pigment de cellen van nature bezitten, hoe beter de huid beschermd is tegen de ultraviolette straling van de zon en de zonnebank. Door zonlicht en zonnebank worden de cellen geactiveerd om extra pigment te maken. De meeste pigmentcellen zijn gelijkmatig over de huid verdeeld. Als de cellen dicht bij elkaar zitten ontstaat een plek die donkerder is dan de omgeving. Dit heet een moedervlek. Waarom moedervlekken ontstaan is onbekend. Hormonen blijken invloed te hebben op de pigmentvorming. Tijdens puberteit, zwangerschap en bij gebruik van bepaalde medicijnen kan het aantal moedervlekken toenemen en kan de kleur donkerder worden. Verschijnselen In sommige families komen meer moedervlekken voor dan in andere families. Slechts één op de miljoen moedervlekken wordt kwaadaardig. Moedervlekken hebben een zeer klein risico om te ontaarden in een melanoom. Een melanoom is een agressieve vorm van huidkanker die in een vroeg stadium kan uitzaaien. Wanneer het melanoom op tijd ontdekt wordt kan uitzaaiing worden voorkomen. De overlevingskansen zijn dan goed. De kans op kwaadaardige verandering wordt vergroot door blootstelling aan overmatig zonlicht. Mensen die veel buiten zijn voor hun werk (boeren, vissers) en mensen die veel zonnebaden (zon en zonnebank) lopen meer risico. Naar de dokter Moedervlekken zijn gewoonlijk ongevaarlijk. Ze horen gewoon bij de normale huid. Bij de volgende veranderingen van een moedervlek is het verstandig om contact op te nemen met de huisarts. - Als een moedervlek donkerder wordt of meerdere kleuren krijgt. - Als een moedervlek groter wordt of een andere vorm krijgt - Als de randen of de omgeving van een moedervlek rood worden - Als een moedervlek gaat jeuken of steken, als er een korstje op komt of gemakkelijk gaat bloeden Behandeling/zelfzorg - Om de kans op een kwaadaardige verandering van een moedervlek te verkleinen is verstandig zonnen belangrijk. Daarvoor zijn de volgende adviezen; - niet zonnen tussen 11 uur en 15.00 uur. De zon is dan het sterkst. Water, strand en sneeuw weerkaatsen de zon. Verbranding treedt daar sneller op. - wie wil zonnebaden om bruin te worden kan het best met korte periodes (20 tot 30 minuten) beginnen. - gebruik een zonnebrandcrème om de huid te beschermen. Hoe hoger de beschermingsfactor hoe langer men in de zon kan blijven. Het is verstandig de huid om de twee uur in te smeren. Smeer niet te dun want dan werkt het niet. Er zijn ook waterbestendige zonnebrandcrèmes. - de inwerking van de zon gaat na het zonnen nog een tijdje door. Daarom is het goed, om ook na het zonnen de huid met een crème in te smeren. - een zonnebank kuur beschermt niet tegen verbranding. De zonnebank geeft wel een bruin kleurtje, maar de huid wordt niet dikker. - Roken verhoogt de gevoeligheid van de huid voor zonnestraling. Verbranding treedt eerder op en is heftiger bij rokers dan bij niet-rokers. - Er bestaan geen behandelingen of medicijnen tegen moedervlekken. Als een vlek erg ontsierend is, overleg dan met uw huisarts of deze verwijderd kan worden. Obstipatie We spreken van obstipatie, hardlijvigheid of verstopping wanneer de ontlasting minder vaak komt. Ook wanneer de ontlasting hard en droog is, zodat u moet persen heet dat verstopping. Er bestaat niet zoiets als een 'normale' stoelgang. Sommige mensen moeten drie keer per dag, anderen niet meer dan drie keer per week. Een goede stoelgang betekent dat u zo vaak naar de wc gaat als voor u gewoon is en dat de ontlasting gemakkelijk komt, zonder persen. Oorzaak Obstipatie is vrijwel altijd het gevolg van één van de volgende oorzaken: - verkeerde toiletgewoonten. Het is belangrijk wanneer u aandrang hebt ook naar het toilet te gaan. Door het uitstellen om naar de wc. te gaan, onderdrukken mensen de normale aandrang. De ontlasting blijft daardoor langer in de darm, waardoor er meer vocht aan onttrokken wordt. Ook wordt het gevoel van aandrang minder als het uiteinde van de darm regelmatig vol is. - gebrek aan lichaamsbeweging. Door een zittende levenswijze verslappen de buikspieren. De darmen worden door gebrek aan beweging te weinig geprikkeld tot activiteit. - vezelarme voeding. Het is belangrijk dat er voldoende vezels in de voeding aanwezig zijn. Vezels stimuleren de darmwerking waardoor de ontlasting sneller wordt getransporteerd. - vochttekort. Wanneer men niet genoeg drinkt komt er te weinig vocht in de ontlasting. De ontlasting wordt hard en er ontstaat obstipatie. - spanning. Bij verdriet, boosheid of te veel hooi op de vork, raken we gespannen. De spieren staan strakker. Dat kan zich uiten in bijvoorbeeld spanningshoofdpijn of een stijve nek. Ook de spieren van de dikke darm kunnen op spanning reageren en verkrampen. Verstopping kan het gevolg zijn. - geneesmiddelen. Medicijnen kunnen als bijwerking obstipatie veroorzaken. Het kan onder andere voorkomen bij ijzertabletten, antidepressie middelen, codeïne tabletten en bloeddrukverlagende middelen. Vreemd genoeg veroorzaken ook laxeermiddelen bij langer gebruik obstipatie (dit geldt ook voor middelen op kruidenbasis). Dat komt omdat de darm lui wordt door het gebruik van laxeermiddelen. De darm heeft steeds meer prikkels nodig om te werken. Een soort verslaving dus. Verschijnselen Veel mensen met obstipatie hebben alleen moeite de ontlasting kwijt te raken. Er zijn geen andere klachten. Anderen hebben pijn bij de stoelgang. Obstipatie kan ook gepaard gaan met een zwaar en/of pijnlijk gevoel in de buik, een opgeblazen gevoel en winderigheid. Door te harde ontlasting en persen kunt u last van aambeien krijgen. Er kan ook een scheurtje in de anus ontstaan waardoor het nog pijnlijker is om ontlasting te produceren. Naar de dokter Voor obstipatie hoeft u in het algemeen niet naar de dokter. Het is wel van belang de huisarts te raadplegen wanneer er naast obstipatie andere klachten zijn zoals pijn, vermagering, koorts of bloed bij de ontlasting. Ook wanneer het normale ontlastingspatroon (hardheid en/of frequentie) om onbekende redenen over langere tijd verandert is een bezoek aan de huisarts noodzakelijk. Ga ook naar de huisarts wanneer u denkt dat de obstipatie mogelijk een bijwerking is van een geneesmiddel dat u gebruikt. Behandeling/zelfzorg - stel bij aandrang een bezoek aan de wc niet uit - zorg dagelijks voor ruime lichaamsbeweging in de vorm van sport, lange wandeling of fietstocht - gebruik een vezelrijke voeding: volkoren brood, roggebrood, zilvervliesrijst, muesli, rauwkost en vers fruit - gebruik zonodig zemelen: 6 eetlepels per dag, vermengen met yoghurt, soep, gehakt of omelet - drink 's ochtends een glas lauw water op nuchtere maag en drink gedurende de hele dag minstens 2 liter - probeer in uw dagritme een goede balans te vinden tussen spanning en ontspanning. Als er problemen zijn praat erover. - gebruik dagelijks droge gewelde pruimen. Oorpijn Het oor bestaat uit het buitenoor, middenoor en het binnenoor. De oorschelp en de gehoorgang vormen het buitenoor. Buitenoor en middenoor worden door het trommelvlies gescheiden. De buis van Eustachius verbindt het middenoor met de neusholte. Geluiden komen als trillingen de gehoorgang binnen. Hierdoor gaat het trommelvlies trillen. Het geluid wordt versterkt door de botjes die achter het trommelvlies in het middenoor liggen. Vanuit het middenoor gaat het vervolgens naar het slakkenhuis. Hier worden de trillingen omgezet in zenuwprikkels. Als dat gebeurd is horen we geluid. Oorpijn is vrijwel altijd het gevolg van een ontsteking in het middenoor of een ontsteking van de uitwendige gehoorgang. Middenoorontsteking komt vooral voor bij kinderen, uitwendige gehoorgangontsteking vooral bij volwassenen. In dit artikel gaat het over de middenoorontsteking. Oorzaak Middenoorontsteking ontstaat bijna altijd tijdens of vlak na een verkoudheid. Door de verkoudheid zwelt het slijmvlies in de neus en in de buis van Eustachius op. Bovendien wordt er extra slijm geproduceerd. Behalve de neus raakt ook de buis van Eustachius verstopt. Daardoor is er geen open verbinding meer met de neusholte. Het gevolg is een opeenhoping van slijm in het middenoor. Wanneer zich hierin ook nog bacteriën ontwikkelen is er een infectie met pus. Door de druk op het trommelvlies ontstaat pijn. Omdat de buis van Eustachius bij kinderen korter is dan bij volwassenen kunnen bacteriën uit de neus gemakkelijk het middenoor bereiken. Dat is de reden dat middenoorontsteking vaak bij kinderen voorkomt. Verschijnselen Oorpijn kan aan één kant of aan beide oren optreden. De pijn gaat bijna altijd samen met koorts, hangerigheid, vaker huilen, nachtelijke onrust en een gebrek aan eetlust. Een klein kind dat nog geen pijn kan benoemen grijpt soms naar één oortje of rolt opvallend op één kant. Bij kleine kinderen kunnen ook algemene verschijnselen als buikpijn, braken en diarree wijzen op pijn in het oor. Een middenoorontsteking bij een gezond kind kan geen kwaad. Binnen 3 dagen zijn de klachten weer op zijn retour. Soms ontstaat er door de druk een gaatje in het trommelvlies. De pus loopt dan uit de gehoorgang. Vaak is dan er na het slapen een gele vochtplek op het kussen te zien. Na het doorbreken van het trommelvlies is de pijn meestal een stuk minder of soms over. Het lichaam lost dit probleem meestal binnen 2 weken zelf weer op. Ook het gaatje in het trommelvlies sluit zich spontaan . Tijdens en na een middenoorontsteking kan het kind doof zijn. Ook dat herstelt zich binnen 3 maanden vanzelf. Oorontstekingen zijn voor sommige kinderen en hun ouders zeer hinderlijk. Kinderen groeien er echter altijd overheen. Bij het ouder worden groeit ook de buis van Eustachius, waardoor er minder snel middenoorontstekingen optreden. Naar de dokter? - nee, een gewone oorontsteking is binnen drie dagen over - ja, wanneer het kind jonger is dan zes maanden - ja, wanneer een kind jonger dan twee jaar langer dan een dag oorpijn heeft - ja, veertien dagen na het begin van een loopoor - ja, wanneer drie maanden na de oorontsteking het kind nog steeds minder hoort Behandeling/ zelfzorg - Xylometazol neusdruppels of neusspray te gebruiken (zonder recept bij drogist of apotheek verkrijgbaar). Zowel zout water, neusspray of xylometazol neusspray verminderen de druk op het trommelvlies. Xylometazol mag niet langer dan een week worden gebruikt. - Omdat de druk op het trommelvlies in liggende houding groter is, helpt het soms om het hoofdeinde wat hoger te zetten. - De oorontsteking gaat er niet van over maar paracetamol helpt wel goed tegen de pijn. Voor kinderen zijn er ook paracetamol zetpillen. De overgang De overgang is een levensfase van de vrouw waarbij de maandelijkse menstruatie onregelmatig wordt en uiteindelijk stopt. Het tijdstip waarop de menstruatie definitief wegblijft heet de menopauze. Nederlandse vrouwen raken gemiddeld rond hun 48e jaar in de overgang. Op vijftigjarige leeftijd heeft de helft van de vrouwen geen menstruatie meer. De vruchtbare periode houdt dan op. Sommige vrouwen hebben daar moeite mee. Anderen zijn blij dat ze niet meer maandelijks ongesteld zijn en zich geen zorgen meer hoeven te maken over zwanger worden. De overgang duurt meestal 5 tot 10 jaar. Oorzaak Tijdens de puberteit worden de eierstokken actief. Het oestrogeen hormoon zorgt ervoor dat er elke vier weken een eicel vrijkomt. Het eitje daalt door de eierstok af naar de baarmoeder. Wanneer het eitje niet wordt bevrucht volgt de menstruatie. Tijdens de overgang raakt de voorraad eicellen uitgeput. Als er geen eitje meer vrijkomt vermindert de productie van het oestrogeen hormoon. Deze vermindering verloopt vaak schoksgewijs. Door deze onregelmatige afname raakt het lichaam uit balans. Er ontstaan dan zogenaamde overgangsverschijnselen. Verschijnselen In de periode van de overgang verandert er vaak veel op het gebied van werk, relatie en zorg voor de kinderen. Hoewel de overgang gepaard kan gaan met klachten, hebben vier op de vijf vrouwen daar betrekkelijk weinig last van. Sommige vrouwen kunnen er ernstig onder lijden. Het eerste signaal van de overgang is meestal een verandering in de menstruatie. Bloedingen kunnen onregelmatig worden, heviger, of juist minder hevig, korter of langer duren en uiteindelijk uitblijven. Andere signalen kunnen zijn: opvliegers, stemmingswisselingen, moeheid, veranderde beleving van seks, dunner worden van de vagina-slijmvliezen, gewrichtsklachten. Opvliegers zijn aanvallen waarbij men het plots heel warm krijgt en heftig gaat transpireren. Soms zijn er ook hartkloppingen. Opvliegers kunnen elk moment voorkomen. Ze duren gemiddeld 1 tot 3 minuten. Bij sommige vrouwen kan het aantal oplopen tot 6 tot 10 per dag. De vrouw heeft het gevoel dat iedereen het ziet en ’s nachts kunnen de opvliegers zorgen voor slaapstoornissen. Door de afname van oestrogenen in het lichaam wordt de vagina droger en het slijmvlies dunner. Dit kan problemen geven bij het vrijen. Ook kan er eerder ongewenst urineverlies ontstaan of een blaasontsteking. Niet alleen de slijmvliezen, ook de huid wordt droger en dunner en het haar verandert. De vermindering van oestrogenen vergroot het risico op botontkalking en hart- en vaat ziekten. Naar de dokter? De overgang is een levensfase die elke vrouw doormaakt. Het is dus geen aandoening. Voor de overgang is het niet nodig naar de dokter te gaan. Wanneer er echter zoveel klachten zijn dat de kwaliteit van het leven er ernstig onder lijdt, is het verstandig een afspraak bij de huisarts te maken. Voorts is het belangrijk naar de dokter te gaan wanneer de laatste menstruatie langer dan een jaar geleden is en er opnieuw vaginale bloedingen optreden. Behandeling/zelfzorg - Bij een onregelmatige menstruatie blijft er een kans bestaan om zwanger te worden. Wanneer de laatste menstruatie langer geleden is dan een jaar, is het niet meer nodig anticonceptie middelen te gebruiken. - Praat over de veranderingen die gepaard gaan met de overgang. Het maakt voor anderen duidelijk waarom er ander gedrag wordt getoond. Door te praten staat men minder alleen en zijn anderen beter in staat steun te bieden. - Bespreek bij vaginale klachten de lichamelijke veranderingen met de partner. Neem veel tijd bij het vrijen, vooral bij het voorspel, geef goed aan wat je prettig vindt en wat niet. Gebruik zonodig speeksel of een glijmiddel (sensilube is zonder recept in de apotheek verkrijgbaar). - Bij overgangsklachten is het belangrijk dat er een goede lichamelijke conditie is. Dat geldt met name als de menstruatie heftig is en/of vaak komt. Eet gezond. Ijzerrijke voedingsmiddelen zijn: volkoren producten, bladgroenten, vlees. Zorg voor voldoende lichaamsbeweging en ga op tijd naar bed. - De last van opvliegers kan worden verminderd door katoenen kleding te dragen, in meerdere laagjes over elkaar, zodat men eventueel wat kan uittrekken. Opletten met eten (niet te veel kruiden) en drinken (alcohol, koffie en cola kunnen opvliegers uitlokken)kan het aantal opvliegers reduceren. - Om botontkalking te voorkomen is het van belang voldoende te bewegen, niet te roken, alcoholgebruik te beperken en voldoende calcium (kalk) te gebruiken. In het algemeen zijn drie zuivelconsumpties per dag voldoende. - Er is een stichting ‘Vrouwen in de overgang’(VIDO) die goede informatie verstrekt en praatgroepen organiseert. Tel: 030-2341142 Overgewicht Overgewicht is een situatie waarbij er sprake is van een overmaat aan vetweefsel in het lichaam. Andere namen voor overgewicht zijn: obesitas, adipositas en vetzucht. In Nederland is 42% van de mannen en 36% van de vrouwen te zwaar. Er zijn verschillende manieren om te bepalen of er sprake is van overgewicht. De meest eenvoudige manier is het meten van de tailleomtrek. Bij vrouwen spreken we van overgewicht als de taille groter is dan 80 centimeter. Artsen gebruiken als maat vaak de Quetlet index of bodymass index (BMI). Deze wordt berekend door het lichaamsgewicht (in kilogrammen) te delen door de lichaamslengte in het kwadraat (in meters). Bij een Quetlet of BMI hoger dan 27 kg/m2 spreekt men van overgewicht. Oorzaak Overgewicht ontstaat wanneer mensen meer energie wordt uit voedingsstoffen gehaald en verbrand. Wat er over is slaat het lichaam op als reserve in de vorm van vet. Bij vrouwen gaat het vet vooral op de heupen zitten (peervorming) bij mannen rond de buik (appelvorm) Vetstapeling rond de buik geeft meer risico op hart en vaatziekten. Mensen zijn meestal te dik omdat ze te veel eten en/of te weinig lichaamsbeweging hebben. Mogelijk is er een erfelijke component. Er zijn ook aanwijzingen dat dikke mensen een stofwisselingen hebben die minder energie gebruikt. Overgewicht wordt vrijwel nooit veroorzaakt door een lichamelijke ziekte. Verschijnselen Overgewicht wordt door de meeste mensen als onaangenaam ervaren. Door het overgewicht wordt het lichaam extra belast. Dit kan leiden tot het eerder ontstaan van gewrichtsklachten, kortademigheid en hartfalen. Iemand die te zwaar is loopt bovendien aanmerkelijk meer risico om suikerziekte, hoge bloeddruk, galstenen en aderverkalking te krijgen. Naar de dokter? In het algemeen kan men overgewicht goed zelf oplossen. De meeste mensen weten precies wat ze moeten veranderen in hun gedrag om af te vallen. Alles draait daarbij om motivatie en doorzettingsvermogen. De huisarts zal aandringen op gewichtsvermindering wanneer mindering wanneer mensen met overgewicht ook roken, last hebben van hoge bloeddruk, suikerziekte, te hoog cholestrol, hart en vaatziekten. Als iemand te dik is kan 10% gewichtsvermindering een hoge bloeddruk normaliseren, het cholesterol verlagen en een te hoog suikergehalte weer terugbrengen tot normaal. Behandeling/Zelfzorg - mensen met overgewicht blijken meestal al op kinderleeftijd te zwaar te zijn. Het is dus belangrijk juist al bij (jonge) kinderen er voor zorgen dat ze niet te zwaar zijn. - Het accepteren van een zekere mate van overgewicht is gezonder dan het eindeloos vermageren en dan weer aankomen.neem voldoende lichaamsbeweging. Probeer dagelijks minimaal een half uur (stevig) te sporten, wandelen, fietsen of zwemmen. - Het gaat bij vermageren vooral om het gebruik vooral om het gebruik van gezonde voeding in de juiste hoeveelheden. Bij het afvallen kan het helpen om een diëtiste te raadplegen. Ook zijn er allerlei cursussen/ groepen waarbij men onder begeleiding af kan vallen. Recentelijk zijn er steeds vaker particuliere consulenten die mensen individueel begeleiden bij het reduceren van het gewicht. Dit gebeurt altijd door een combinatie van bewegen en verstandig eten. - Wees matig met alcohol. Drink niet meer dan twee glazen per dag en bij voorkeur niet dagelijks. Alcohol bevat veel calorieën. - Het gebruik van medicijnen wordt afgeraden omdat na het stoppen ervan de oude eetgewoontes niet zijn veranderd. Het gewicht is dan weer snel op het oude niveau. Pijn en pijnstillers Er wordt een onderscheid gemaakt tussen pijn van korte duur, ook wel acute pijn genoemd. (bijvoorbeeld een verwonding) en pijn van lange duur (bijvoorbeeld reuma en kanker). We bespreken hier alleen de kortdurende pijn. Oorzaak Pijn kan door verschillende factoren worden opgewekt: verbranding, bevriezing, verwonding, beschadiging of een ontsteking van een lichaamsdeel. Door deze factoren worden pijnzenuwen geprikkeld en worden er elektrische stroompjes naar de hersenen gestuurd. Hier vindt de bewustwording van de pijn plaats. Meestal is de oorzaak van de pijn wel duidelijk, zoals bij menstruatiepijn, kiespijn, hoofdpijn of een verzwikte enkel. Angst, verdriet of zorgen kunnen pijn verergeren. Verschijnselen De aard van de pijn kan verschillend zijn. Een kloppende pijn komt vaak door toegenomen bloeddoorstroming (bijvoorbeeld bij een verwonding). Zeurende pijn kan ontstaan doordat een zenuw wordt afgekneld (hernia). Koliekpijnen zijn het gevolg van krampende bewegingen van de ingewanden (bijvoorbeeld darmen of galblaas). Naar de dokter De meeste oorzaken van pijn zijn tijdelijk en betrekkelijk onschuldig. Het lichaam zorgt er zelf voor dat alles weer goed komt. Hevige pijn die plotseling optreedt in de borst, in het hoofd of in de buik is een reden om de huisarts te raadplegen. Ook bij andere heftige of terugkerende pijn waarvan de oorzaak niet duidelijk is, is contact met de huisarts gewenst. Behandeling/Zelfzorg - Soms kan pijn behandeld worden met koude of warmte. Een warme kruik of warme douche kan verlichting geven bij bijvoorbeeld rugpijn. Koud water helpt bij pijn na verbranding en ijs kan de pijn dempen bij een enkelblessure of blauwe plek. - Pijn kan behandeld worden met pijnstillers. Daarbij is er keus uit drie soorten middelen: paracetamol, aspirine-achtige stoffen en zogenaamde NSAID’s. - De grote voorkeur gaat uit naar paracetamol omdat dit middel effectief de pijn stilt en veruit de minste bijwerkingen heeft. Ook heeft dit middel minder interacties. Dat zijn bijwerkingen die ontstaan als twee of meer middelen tegelijk worden ingenomen. - Paracetamol heeft behalve een pijnstillend, ook een koortsverlagend effect. - Soms is het beter om de paracetamol (tijdelijk) op vaste tijden in te nemen. Door bijvoorbeeld drie keer per dag een tablet te nemen blijft men de pijn voor en is er uiteindelijk minder medicatie nodig. - Aspirine-achtige stoffen (aspro, acetylsalicyl APC) werken pijnstillend en koortsverlagend. Het gebruik kan echter veel bijwerkingen hebben: maagklachten, maagbloedingen, astma en andere serieuze bijwerkingen. Gebruik als pijnstiller wordt daarom ook niet aangeraden. - Pijnstillers genaamd NSAID’s (non steroidol anti inflammamtory drugs). De meest bekende middelen in deze groep zijn: ibuprofen (brufen, nerofen, advil), diclofenac (voltaren) en naproxen (naprosyne, femex). Zij werken pijnstillend en koortsverlagend, maar hebben frequent bijwerkingen als: maagklachten, maagbloeding, astma nierfunctiestoornissen en verstoring van het stollingssysteem. Ook geven ze vaak bijwerkingen als ze in combinatie met andere medicijnen worden geslikt. Er bestaat bij veel mensen een merkwaardige misvatting. Vaak komen mensen bij de huisarts met de opmerking:’ik houd er niet van om bij pijn steeds paracetamol te slikken. Hebt u iets beters voor mij?’ mensen denken dat een recept van de dokter meer veiligheid tegen bijwerkingen biedt. Dit is onjuist! Je kunt beter 6 paracetamol op een dag slikken dan 1 pil die je krijgt van de dokter. Een tweede misvatting is dat mensen denken dat paracetamol een minder sterke pijnstiller is dan een NSAID. Die indruk wordt gewekt omdat paracetamol overal en zonder recept te verkrijgen is. Paracetamol in voldoende hoeveelheid ingenomen doet echter meestal niet onder voor een NSAID. De conclusie is dat bij kortdurende pijn paracetamol de voorkeur heeft boven een NSAID en boven aspirine. Een volwassene mag tot 8 tabletten per dag gebruiken. 3 x 2 tabletten is meestal een effectieve dagdosering. Pseudo-kroep Pseudo-kroep is een infectie van het slijmvlies van de keel en de luchtpijp. Pseudo-kroep komt vrijwel altijd in aanvallen. Pseudo-kroep komt voornamelijk voor bij kinderen van zes maanden tot vijf jaar. Een eerste aanval van pseudo-kroep is voor ouders vaak eng om mee te maken. Verschijnselen Een pseudo-kroepaanval verloopt bijna altijd op dezelfde manier. Het kind is niet ziek, soms alleen verkouden. Laat in de avond of vroeg in de nacht wordt het huilend wakker. Het kind is dan benauwd. Het inademen gaat moeilijk en gaat gepaard met een gierend geluid. Het kind heeft een luide blafhoest en is soms hees. De temperatuur is normaal of hooguit rond de 38 graden. Een aanval van pseudo-kroep kan één keer voorkomen of een aantal avonden achter elkaar. Soms zijn er aanvallen met grotere tussenpozen. Pseudo-kroep komt vaker voor jongens dan bij meisjes. Het is er vooral in de herfst en wintermaanden. Oorzaak Pseudo-kroep wordt door een virus veroorzaakt. De slijmvliezen van de stembanden en bovenste luchtwegen raken ontstoken en zwellen op. Daardoor wordt het kind hees, gaat het hoesten en krijgt het moeite met inademen. Angst en huilen maken het ademhalen nog moeilijker. Naar de dokter Een aanval van pseudo-kroep gaat vanzelf over. Binnen enkele uren zijn de verschijnselen verdwenen en kan het kind weer gaan slapen. De volgende dag zijn er nauwelijks klachten meer. Neem contact op als de benauwdheid met de hierna genoemde adviezen niet vermindert. Ook als het kind naast de genoemde klachten hoge koorts (boven de 39 graden) en kwijlt is het belangrijk de huisarts in te schakelen. Behandeling/zelfzorg - Blijf rustig. Wanneer ouders paniekerig worden dragen zij de angst over op het kind, waardoor de benauwdheid kan toenemen. Probeer het kind gerust te stellen en af te leiden, bijvoorbeeld met een knuffelbeest, een boek of een speeltje. - Warme, vochtige lucht vermindert de hoestprikkel. Ga samen met het kind minstens twintig minuten naast de warme stromende douche zitten met de deur van de badkamer dicht. Of richt de warme douche een tijdlang tegen de wand zodat er veel stoom ontstaat. - Geef het kind iets te drinken dat de keel verzacht, bijvoorbeeld warme thee met een paar schepjes honing of suiker. - Voor het kind is het meestal prettiger om te zitten dan om te liggen. Reisziekte Reisziekte is een overgevoeligheid voor passieve bewegingen van het lichaam in een bewegend voertuig. Andere namen voor reisziekte zijn: zeeziekte, luchtziekte, wagenziekte of bewegingsziekte. Reisziekte komt het meest voor bij kinderen tussen de 2 en 12 jaar. Vrouwen hebben vaker last dan mannen. Bij het ouder worden nemen de klachten af. Verschijnselen Reisziekte kan ervoor zorgen dat iemand zich hondsberoerd voelt. Misselijkheid en overgeven komen het meest voor. Maar ook buikpijn, hoofdpijn, zweten, duizeligheid, bleekheid, uitputting, lusteloosheid zijn gebruikelijke verschijnselen van reisziekte. Behalve in een auto, boot, vliegtuig, trein of bus worden sommige mensen ook reisziek in een lift. De gevoeligheid van reisziekte wisselt van persoon tot persoon. Alcoholgebruik en vermoeidheid verergeren de klachten. Oorzaak Reisziekte ontstaat waarschijnlijk doordat de zintuigen tegenstrijdige informatie naar de hersenen sturen. De ogen melden dat het lichaam zich niet verplaatst terwijl het evenwichtsorgaan schommelende bewegingen (van boot, auto, vliegtuig) aan de hersenen doorgeeft. Naar de dokter Het is niet zinvol met reisziekte naar de huisarts te gaan. Hij of zij beschikt over dezelfde informatie als hierna vermeld. Alleen bij de combinatie van antidepressiva of antipsychotica met tabletten tegen reisziekte is overleg met de huisarts gewenst. Er kunnen namelijk vervelende bijwerkingen optreden. Behandeling/zelfzorg - Reisziekte is medisch gezien niet ernstig. De klachten verdwijnen zodra de situatie waarin men ziek wordt ophoudt. - Eet voor vertrek een lichte maaltijd. Neem als er misselijkheid optreedt tijdens de reis, een stukje fruit of droog brood. Gebruik geen alcohol, koffie of koolzuurhoudende dranken. - Als het niet mogelijk is de situatie waarin men ziek wordt te verlaten kan men het best gaan liggen en daarbij bewegingen van het hoofd zoveel mogelijk vermijden. - Het is raadzaam op de minst bewegende delen van boot, vliegtuig of auto plaats te nemen. - Zorg dat de ogen zich kunnen oriënteren. Als de ogen ‘weten’ hoe het lichaam zich verplaatst in de ruimte zal de informatie in de hersenen niet meer conflicteren met die van het evenwichtsorgaan. Ga voor in de auto of bus zitten. Bij een bootreis bij voorkeur midden op het achterdek. - Ook afleiding kan de klachten verminderen. Lezen, schrijven of handwerken zijn echter niet verstandig. In de apotheek en drogist zijn tabeletten tegen reisziekte zonder recept verkrijgbaar. Rode ogen Het oogwit en de binnenkant van de oogleden zijn bekleed met slijmvlies. Dit slijmvlies wordt bindvlies genoemd. Bij iemand met een rood oog is het bindvlies ontstoken. Men spreekt dan van een bindvliesontsteking of oogontsteking. Oorzaak Een bindvliesontsteking wordt meestal veroorzaakt door een virus of een bacterie. Ook een allergie kan de oorzaak zijn. Zo kan hooikoorts een rood oog veroorzaken. Een allergie voor bepaalde stoffen in make up geeft dezelfde oogklachten. Contactlenzen vergroten de kans op oogirritatie en oogontsteking. Vooral wanneer lenzen te lang worden ingehouden kunnen er klachten ontstaan. Soms kan een vuiltje, chloor in zwemwater, hoogtezon of kijken naar lassen de oorzaak zijn van een rood oog. Verschijnselen Een oogontsteking geeft een branderig, soms licht pijnlijk, gevoel van het oog. Het oog is rood en het is net alsof er een vuiltje of zandkorrel in zit. Het oog gaat vaak jeuken en tranen en de oogleden zijn wat opgezet. Omdat het oog bij een infectie vieze prut (pus) afscheidt zitten de oogleden bij het wakker worden vaak aan elkaar geplakt. Overdag kan deze afscheiding het idee geven dat er wazige gordijntjes langs schuiven. Zowel een bacteriële als een virusinfectie kan gelige afscheiding geven. Als een allergie de oorzaak is, is er waterige afscheiding. Een allergie geeft vrijwel altijd verschijnselen aan twee ogen. Een bacteriële of virale ontsteking zit in één oog en kan zich soms uitbreiden naar het andere. Een door bacteriën of virussen veroorzaakte bindvliesontsteking is besmettelijk. De besmetting vindt vooral plaats door direct contact (via handen). Maar ook via handdoeken, deurknoppen etc. Baby’s zijn heel gevoelig voor bindvliesontstekingen. Dit komt doordat de afvoer van traanvocht nog niet goed is geregeld. De klachten bij baby’s kunnen wekenlang duren en zijn ongevaarlijk. Naar de dokter Een bindvliesontsteking is niet gevaarlijk. Meestal geneest het zonder behandeling binnen een week en is een bezoek aan de dokter niet nodig. Als er sprake is van een allergie blijven de klachten bestaan zolang de oorzaak daarvan aanwezig blijft. Het is verstandig om contact op te nemen met de huisarts als - er een plotselinge afname is van het gezichtsvermogen - er heftige pijn is in het oog - het vermoeden bestaat dat er iets in het oog zit - de klachten na vijf dagen niet zijn afgenomen. behandeling/zelfzorg - Als er pus in het oog zit of de oogleden vastgeplakt zitten kan men het oog schoonmaken met een gaasje of watje dat natgemaakt is in lauw kraanwater (eerst koken is niet nodig). Strijk altijd van de buitenste naar de binnenste hoek. Ook kan babyshampoo gebruikt worden om het oog los te weken of schoon te maken. - Draag geen lenzen als het oog rood of ontstoken is - Liever geen make up gebruiken als het oog ontstoken is. Make up kan de oorzaak zijn van de ontsteking maar ook de genezing vertragen. - Een oogontsteking die veroorzaakt wordt door een virus of bacterie is besmettelijk. Vooral voor kinderen. Het is beter om dan aparte washandjes en handschoenen te gebruiken. - Bescherm de ogen tegen te fel zonlicht met een zonnebril. Gebruik een beschermde bril bij het zonnen onder de zonnebank en een lasbril bij het lassen - Er is geen medische reden om een kind met een bindvliesontsteking thuis te houden van school of dagverblijf. Stoppen met roken Roken is slecht voor de gezondheid. Het geeft een verhoogd risico om ziek te worden en vroegtijdig dood te gaan. Roken is slecht voor hart- en bloedvaten, het veroorzaakt astma, bronchitis en longkanker. Bovendien verhoogt roken het risico op allerlei andere vormen van kanker. Verder heeft roken een nadelige invloed op de vruchtbaarheid en bij mannen kunnen potentieklachten ontstaan. In Nederland overlijden elk jaar 30.000 rokers voortijdig ten gevolge van ziekten die door roken worden veroorzaakt. Dat zijn twee volle autobussen per dag. Oorzaken Stoppen met roken is niet gemakkelijk. Dat komt door het verslavende effect van nicotine. Op twee manieren is roken verslavend. De lichamelijke verslaving ontstaat doordat het lichaam gewend raakt aan nicotine. Als de nicotine niet wordt aangevuld ontstaat een onbehaaglijk gevoel, dit noemt men ontwenningsverschijnselen. Door te roken verdwijnt dit onbehagelijke gevoel snel. De geestelijke verslaving ontstaat doordat de roker gewend raakt aan de gewoonte van het roken. In allerlei situaties geeft hij/zij zich een houding door te roken. Het wegvallen van de sigaret geeft dan voortdurend een gemis, waardoor het roken steeds meer de gedachte bepaalt. Verschijnselen Iemand die meer dan 10 sigaretten per dag rookt is verslaafd. Wanneer men dan stopt met roken kunnen er uiteenlopende ontwenningsverschijnselen ontstaan: humeurigheid, rusteloosheid, ongeduld, hoofdpijn, slapeloosheid concentratieverlies, koude rillingen, tintelingen in handen en voeten, hoesten, obstipatie en de eetlust kan toenemen. Naar de dokter? Nee, ontwenningsverschijnselen zijn vervelend maar kunnen geen kwaad. De klachten verdwijnen binnen twee maanden vanzelf. Behandeling/zelfzorg - vertel anderen over het besluit te stoppen met roken. De omgeving kan dan ondersteunend werken en rekening houden met humeurigheid en dergelijke. - Afleiding en ontspanning helpen om de periode met ontwennings-verschijnselen te overbruggen. - Er zijn trucjes om momenten waarop het niet roken moeilijk is, goed door te komen: drink een glas water, eet een stuk fruit, ga hard aan de slag met iets dat veel aandacht vraagt, maak even een praatje of bel iemand op. - Zorg voor voldoende lichaamsbeweging, ga bijvoorbeeld sporten, wandelen, fietsen. Dit kan ook een mogelijke gewichtstoename beperken. - Gebruik vezelrijke voeding en drink veel water (minstens 1,5 liter per dag) dat voorkomt obstipatie. - Er zijn verschillende nicotinehoudende middelen (kauwgom, pleisters, tabletten) die ervoor zorgen dat er minder ontwenningsverschijnselen optreden. Met behulp van deze middelen kan de roker eerst de gewoonte van het roken afleren (geestelijke verslaving). Dan kan daarna worden gewerkt aan de nicotine afbouw (lichamelijke verslaving). - De thuiszorg en de GGD organiseren cursussen “stoppen met roken”. Onder deskundige leiding kan gewerkt worden aan het stoppen met roken. - De universiteit van Maastricht geeft in samenwerking met de stichting Volksgezondheid en Roken een persoonlijke stoppen met roken advies. Er moet daarvoor een vragenlijst worden ingevuld. Wanneer deze lijst is opgestuurd krijgt men een advies op maat. Het adres is: Antwoordnummer 1268, 1110 WB in Diemen. - Sinds kort zijn er ook tabletten (buproprion) zonder nicotine die stoppen met roken ondersteunen. Dit middel is alleen op recept verkrijgbaar. Omdat er nog geen zekerheid bestaat over de mogelijke bijwerkingen gaat de voorkeur uit naar andere middelen. Rugklachten De rug bestaat uit wervels en spieren. De wervelkolom is samengesteld uit 24 wervels. Tussen twee wervels in zit een schijf die uit elastisch weefsel bestaat. Met elkaar vormen de wervels een kanaal waarin het ruggenmerg loopt. Het ruggenmerg bestaat uit zenuwbanen die informatie van en naar de hersenen vervoeren. Tussen elke twee wervels , verlaten zenuwbanen het ruggenmerg om informatie van en naar alle delen van het lichaam te vervoeren. De wervelkolom kan middels de rugspieren in allerlei richtingen buigen. De houding van de rug wordt in belangrijke mate door deze spieren bepaald. Oorzaak Rugklachten worden meestal veroorzaakt door een verkramping van de spieren. Dit kan het gevolg zijn van een verkeerde belasting of een overbelasting van de rugspieren. Ook een slechte lichaamshouding kan aanleiding geven tot rugklachten. Psychische problemen, zoals spanningen op het werk of thuis, kunnen eveneens invloed hebben op het spierstel en rugklachten geven(Hij gaat gebukt onder zijn problemen). In veel gevallen echter, zijn er voor rugklachten geen duidelijke oorzaken te vinden. Verschijnselen Rugklachten bestaan uit pijn en stijfheid. De klachten zitten vrijwel altijd onder in de rug. Men spreekt van lage rugklachten. Het wordt ook wel spit genoemd. De pijn kan plotseling ontstaan, maar soms is er een geleidelijk begin. De klachten kunnen aan één of aan beide kanten van de wervelkolom zitten. Vrijwel alle bewegingen zijn pijnlijk. Opstaan uit een stoel, uit bed komen, bukken en weer opstaan doen allemaal zeer. Rugpijn is vervelend maar wijst zelden op iets ernstigs. Het gaat bijna altijd vanzelf weer over. Geleidelijk aan nemen de klachten af. De meeste mensen zijn binnen een week weer zonder pijn. Soms kunnen de klachten enkele weken duren. Naar de dokter ? - nee, rugklachten gaan in een tot enkele weken vanzelf over. Rugklachten zijn vervelend maar zelden ernstig. - ja, wanneer er behalve rugpijn ook klachten zijn in een of beide benen. De klachten kunnen zijn: pijn, gevoelloosheid, krachtsverlies, tintelingen - ja, wanneer de klachten steeds terugkomen of langer dan zes weken duren - ja, wanneer de rugklachten samen gaan met andere klachten die u niet kunt plaatsen. Behandeling/ Zelfzorg - Zorg voor een juist lichaamsgewicht. Een dikke buik trekt de wervelkolom voortdurend naar voren, waardoor rugklachten kunnen ontstaan. - Rugklachten kunnen te maken hebben met, of het gevolg zijn van problemen thuis of op het werk. Ga daarom bij uzelf na of er bepaalde dingen zijn die spanningen oproepen die ‘te zwaar op uw rug drukken’. Praat er een over met anderen. - Zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Rusten doet rugklachten vaak toenemen terwijl ze door voortdurende lichte lichaamsbeweging meestal verminderen. Bij rugklachten kan wandelen, fietsen en zwemmen een wezenlijke bijdrage leveren aan het herstel. Bedrust is alleen nodig als het niet anders kan. Wanneer u de rug niet intensief hoeft te belasten, bestaat er geen bezwaar tegen werken. Uit onderzoek blijkt dat dit de rug niet schaadt en het herstel niet vertraagt. - Warmte heeft een gunstige invloed op rugpijn. U kunt de warmte toedienen door warme kleding te dragen, een infra-rode lamp op de blote rug te laten schijnen of door een rubber kruik of warme compres op de pijnlijke plaats te leggen. Ook een warme douche of een warm bad werkt verlichtend. - Wanneer de pijn met de bovenstaande adviezen niet voldoende vermindert kunt u een pijnstiller nemen. Paracetamol heeft de voorkeur. Een volwassene kan tot zes maal per dag 500 mg. paracetamol nemen. Een pijnstiller vermindert niet alleen de pijn. U kunt ook weer gemakkelijker en soepeler bewegen. Daardoor doorbreekt u de cirkel van pijn-spanning-pijn. - Uit onderzoek is gebleken dat fysiotherapie bij kortbestaande rugklachten geen bijdrage levert aan een sneller herstel van de klachten. Slapeloosheid Ons normale leven vraagt om regelmatige periodes van rust na een bepaalde hoeveelheid lichamelijke en geestelijke inspanning. Deze natuurlijke rust is ingebouwd in de vorm van de slaap. In het algemeen onderscheidt men bij het slapen drie fasen. De eerste fase is de lichte slaap. Deze slaap is aanwezig als men net in slaap is gevallen. Het is dan nog gemakkelijk om wakker te worden. De tweede fase noemt men de diepe slaap. In deze fase is het minder gemakkelijk om te worden gewekt. In de derde fase gaat men dromen. Hoewel men zich meestal de droom niet kan herinneren, droomt iedereen. In deze fase maakt men (met gesloten oogleden) snelle bewegingen met de ogen. Bij een gezonde slaap komen alle drie genoemde soorten slaap 4 tot 5 keer per nacht voor en steeds in dezelfde volgorde: lichte slaap, diepe slaap en droomslaap. De diepe slaap en de droomslaap zijn het belangrijkste om zich uitgerust te voelen. Verschijnselen. Men spreekt van slapeloosheid als iemand uren wakker ligt of te vroeg in de ochtend wakker wordt en daardoor overdag klachten heeft. Deze klachten kunnen bestaan uit: vermoeidheid, slaperigheid, prikkelbaarheid, concentratieverlies. Er zijn ook mensen die voor hun gevoel 'geen oog dicht doen', maar overdag geen klachten hebben. Deze mensen slapen wel, maar niet zo lekker als ze zouden willen. Dit noemt men geen echte slapeloosheid. Het aantal uren slaap dat men nodig heeft is voor iedereen verschillend. De normale slaapduur varieërt van 5 tot 10 uur per etmaal. Ook is het normaal om 's nachts 2 of 3 maal wakker te worden. Af en toe een periode met slaaptekort is niet slecht voor je gezondheid. Kinderen hebben meer slaap nodig dan volwassenen. Ouderen kunnen vaak met minder slaap toe. Oorzaak. Slapeloosheid wordt zeer zelden veroorzaakt door ziekte. Er kunnen lichamelijke aandoeningen zijn die slaapverstorend werken: pijn, jeuk, hoesten, plasdrang, verstopte neus, benauwdheid. Ook alcohol, nicotine, koffie en bepaalde medicijnen of een ongeregelde leefwijze kunnen de slaap verstoren. In een klein aantal gevallen kan slapeloosheid deel uit maken van een depressie. Meestal is slapeloosheid echter het gevolg van spanningen en zorgen. Het kan daarbij bijvoorbeeld gaan over problemen in het gezin, op het werk, of in relaties. Slapeloosheid is dan een signaal. Lichaam en geest zijn dan niet meer in staat om zich voldoende te ontspannen Naar de dokter ? - nee wanneer men denkt dat hij of zij altijd behandelt met pillen - ja wanneer er lichamelijke klachten zijn die het slecht slapen veroorzaken - ja wanneer onderstaande adviezen niet voldoende helpen Behandeling/ Zelfzorg - Breng regelmaat aan in uw slaaptijden. Doe geen - Ga pas naar bed als u slaap hebt. Sta op wanneer u niet bijvoorbeeld lezen. middagdutjes. kunt slapen en ga - Gebruik later op de avond geen koffie, thee, cola, nicotine, alcohol, of zware maaltijden. Zij kunnen de - slaap verstoren. Neem voor het naar bed gaan een uurtje de tijd om te ontspannen. Stop tijdig met lichamelijk werk en kijk niet naar spannende films. Een warme douche, rustige muziek of een avondwandeling kan u de nodige rust geven. - Zorg voor een frisse (niet koud, niet warm) slaapkamer en kies voor een goed bed en losse nachtkleding. - Praat met uw partner, vrienden of kennissen over problemen die mogelijk de achtergrond vormen van uw gespannenheid en slapeloosheid. - Kies eventueel voor yogalessen, een cursus ontspanningsoefeningen of ga een sport beoefenen. Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) Geslachtsziekten Tegenwoordig spreken we eerder over seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) dan over geslachtsziekten. SOA zijn besmettelijke ziekten die worden overgebracht via seksueel contact. In Nederland krijgen per jaar 110.000 mensen SOA. Daarvan zijn er 60.000 mensen met een chlamydia infectie, 6000 mensen met gonorroe en 500 nieuwe gevallen met AIDS. Andere veel voorkomende geslachtszieken zijn: herpes, genitale wratten, syfilis en hepatitis B. Oorzaken Chlamydia, gonorroe en syfilis worden door een bacterie veroorzaakt. Herpes, AIDS, hepatitis B en genitale wratten door een virus. Deze bacteriën en virussen leven in het bloed, het sperma en het vaginaal vocht. Door onveilig vrijen kunnen de ziekteverwekkers van de ene persoon naar de andere overgaan. Overbrenging van SOA vindt niet alleen plaats via onbeschermd contact tussen vagina en penis. Alle vormen van vrijen waarbij mond, anus, penis of vagina betrokken zijn kunnen besmetting met SOA geven. Verschijnselen Er zijn uiteenlopende verschijnselen die kunnen wijzen op SOA. - zweertjes of wratten op de penis, in de vagina, op de schaamlippen of in de anus. - Pijn bij het plassen of pijn in de anus - Ongebruikelijke afscheiding uit de penis, de anus of de vagina - Geelzucht Niet iedereen merkt een besmetting met SOA. Vooral een chlamydia infectie verloopt zonder merkbare verschijnselen. Met name vrouwen hebben soms opmerkelijk weinig klachten Alle SOA hebben ernstige gevolgen als ze niet op tijd worden behandeld. Bij mannen kan SOA zaadbalontsteking geven. Bij vrouwen kan er ontsteking van eierstokken en eileiders ontstaan. Dat kan onvruchtbaarheid tot gevolg hebben. De meeste SOA zijn goed te behandelen. Voor herpes en aids geldt dit in mindere mate. Naar de dokter Het is verstandig om naar de dokter te gaan als er klachten zijn die wijzen op SOA. Ook wanneer er seksueel contact is geweest met iemand die besmet is, is onderzoek bij de huisarts gewenst. Bij te lang uitstellen ontstaan er serieuze gezondheidsrisico’s. Bovendien kan men bij uitstel anderen besmetten. Een SOA gaat nooit vanzelf over. Ook niet als de klachten al verdwenen zijn. Behandeling/zelfzorg - Door veilig te vrijen kan SOA worden voorkomen. Dit betekent dat bij geslachtsgemeenschap altijd een condoom moet worden gebruikt. Condooms geven bescherming tegen de virussen en bacteriën die SOA overbrengen. - Knuffelen, (tong)zoenen, strelen, tegen elkaar aanliggen en elkaar met de hand bevredigen geven geen risico op geslachtsziekten. - Meer informatie over SOA is te krijgen bij de GGD Rivierenland. Tel: 0344-698700. De Rutgerstichting. Tel: 0900-9398. De AIDS/SOA infolijn (gratis) 24 uur per dag. Tel: 0900-2042040 Snurken Snurken is het tijdens de slaap produceren van geluid. Vaak is het een zagend, ronkend of brommend lawaai vanuit de keel. Het snurken kan soms een geluidsniveau van 90 decibel bereiken. Dit staat gelijk aan het geluid van een voorbij scheurende brommer. Snurken komt voor bij de helft van alle mannen en een kwart van de vrouwen. Oorzaak Snurken ontstaat doordat het achterste deel van het gehemelte tijdens de slaap gaat meetrillen met de luchtbewegingen van de ademhaling. Dit effect kan toenemen wanneer de tong bij het liggen op de rug naar achteren zakt. Soms ontstaat snurken door een neusverstopping, neuspoliepen of vergrote amandelen (meestal bij kinderen). Verkoudheid, griep of allergie kunnen het snurken versterken. Sommige wetenschappers stellen dat snurken vroeger voor de (slapende)mens van belang was om te overleven. Door het snurkgeluid zouden wilde dieren worden afgeschrikt. Verschijnselen Snurken is meestal niet het probleem van de snurker maar van de partner en in sommige gevallen ook van andere huisgenoten. Het kan aanleiding geven tot relatieproblemen. Ook kan het nachtelijk geluid overlast geven op campings, in hotels en voor buren. Naar de dokter? Snurken is een onschuldige aandoening. De huisarts Kan niet meer doen dan de adviezen geven die hieronder volgen. Gaat snurken echter gepaard met door de partner waargenomen lange adempauzes tijdens de slaap en onbegrepen vermoeidheid/ slaperigheid overdag dan is het verstandig de huisarts te raadplegen. Er kan dan sprake zijn van het zogenaamde slaapapneu syndroom. Behandeling /zelfzorg - de geluidsoverlast wordt erger bij het toenemen van gewicht. Afslanken werkt soms gunstig op het snurken. - Vermijd slapen op de rug. Door bepaalde trucjes kan voorkomen worden dat de snurker tijdens de slaap op zijn rug draait. Zo wordt wel een tennisbal in de rug van de pyjama genaaid. - Door roken, alcohol en bepaalde medicijnen (slaapmiddelen, kalmeringsmiddelen) kunnen de klachten toenemen. Minderen of stoppen is de moeite van het proberen waard. - Het gaan slapen met een volle maag zou bij sommigen het snurken versterken. Het zou zinvol zijn om ’s avonds niet te laat en te zwaar te tafelen. - Er zijn tientallen hulpstukjes verkrijgbaar die in de mond of neus moeten worden geplaatst om het resoneren van gehemelte en tong te verminderen. In de praktijk is er maar een beperkt effect te constateren. Spugen bij kinderen Misselijkheid is een onplezierig gevoel in de buik dat vaak gepaard gaat met (een neiging tot) braken. Normaal wordt alles wat wij eten en drinken door de spieren van de slokdarm en de maag in de richting van de darmen vervoerd. Bij spugen wordt het voedsel in omgekeerde richting verplaatst. Dit gebeurt door krachtige samentrekkingen van de buikspieren. Wat in de maag zit komt in golven naar buiten. Verschijnselen Voordat een kind gaat braken is er vaak een misselijk gevoel, kokhalzen en veel speekselafscheiding. Soms ziet het kind opvallend bleek. Spugen is onaangenaam maar in veel gevallen is het voor het lichaam van belang om de irriterende stoffen kwijt te raken. Het overgeven wordt vaak als een opluchting ervaren. De kleur op het gezicht van het kind komt terug en de maag en darmen komen daarna weer geleidelijk tot rust. Oorzaak Spugen is vaak het gevolg van een infectie van maag en darmen. Zo’n infectie wordt meestal door een virus en soms door een bacterie veroorzaakt. Mensen kunnen elkaar besmetten. Ook besmet water of bedorven voedsel kan deze klachten geven. Andere oorzaken voor spugen zijn: - Infecties: bij kinderen kunnen niet alleen maagdarm ontstekingen de oorzaak zijn van misselijkheid en braken. Ook allerlei ontstekingen elders in het lichaam, zoals infecties van oren, urineweginfecties hersenvliesontstekingen kunnen deze reactie geven. - Psychische problemen: braken kan het gevolg zijn van ernstige spanningen of angsten. Ook in grote mate tegen iets opzien, bijvoorbeeld school kan aanleiding vormen tot regelmatig braken. Kinderen met anorexia en boulemia roepen opzettelijke braakreacties op. - Andere oorzaken kunnen zijn: wagenziekte, migraine, hersenschudding en bijwerkingen van geneesmiddelen. Baby’s en jonge kinderen braken snel. Het is niet ongewoon dat jonge kinderen bij een hoestbui overgeven. Ook komt het vaak voor dat zuigelingen rumineren, steeds mondjes voedsel teruggeven of steeds wat braken zonder daar nadelen van te ondervinden. Wanneer dit braken abnormale vormen aanneemt kan de slokdarm ontstoken raken doordat het slijmvlies wordt beschadigd door de terugvloed van maagzuur. Bij gezonde kinderen ouder dan twee jaar kan spugen in het algemeen geen kwaad. De klachten duren een tot vier dagen. Uitdroging zal bij spugen alleen niet gauw plaatsvinden. Wanneer er ook verschijnselen zijn van diarree, koorts en weinig drinken wordt de kans op uitdroging groter. Dit geldt vooral voor kinderen onder de twee jaar en bij ouderen. Naar de dokter - Wanneer spugen samengaat met heftige buikpijn - Als spugen samengaat met suf zijn, of verwardheid - Wanneer iemand spuugt na een val op zijn hoofd - Wanneer spugen langer duurt dan 3 à 4 dagen - Bij dreigende uitdroging. Signalen die kunnen wijzen op uitdroging zijn: minder natte luiers, droge mond en ogen (een kwijlend kind of huilend kind met dikke tranen is niet uitgedroogd), sufheid, verminderde huidspanning (bij het opnemen van een stukje buikhuid tussen duim en wijsvinger, veert de huid niet meteen terug, blijft even staan). - Bij aanhoudend spugen van zuigelingen moet dezelfde dag contact worden opgenomen met de huisarts. Behandeling/ zelfzorg - Bij een paar keer overgeven rustig afwachten tot de maag weer tot rust is gekomen. Wanneer het overgeven dagen duurt en vaker voorkomt, is het belangrijk dat er vocht binnenkomt. Elke vijf tot tien minuten een slokje water/ thee drinken is van belang om slapte en uitdroging te voorkomen. Overigens is het niet zo belangrijk wat men drinkt. Bij een slap gevoel zal men zich vaak beter voelen bij bouillon of een zout/suiker oplossing. Dit zout/suiker mengsel is kant en klaar in zakjes te koop bij drogist of apotheek. Het heet ORS (oral rehydration solution) en is onder verschillende namen (Dioralyte, Orisel, Frisomed, Elotrans) verkrijgbaar. - Gaat het wat beter dan kan de hoeveelheid vocht geleidelijk worden opgevoerd en kan weer eten worden toegevoegd. - Medicijnen zijn bij een paar dagen spugen niet nodig, zelfs ongewenst, omdat zij verhinderen dat de irriterende stoffen uit het lichaam verdwijnen. - Bij zuigelingen kan spugen veroorzaakt worden door te snel drinken, door het inslikken van lucht of te veel drinken. Soms kan het bij kinderen die flesvoeding krijgen helpen om een stevige speen of speen met kleinere opening te gebruiken. - Bij zuigelingen die vaak wat spugen na de voeding zonder daar nadelen van te ondervinden kan het soms helpen om het hoofdeinde van het bedje iets hoger te zetten. Spugen bij volwassenen Spugen, braken, overgeven, kotsen, het zijn allemaal benamingen voor hetzelfde. Normaal wordt alles wat wij eten en drinken door de spieren van de slokdarm en de maag in de richting van de darmen vervoerd. Bij spugen wordt het voedsel in omgekeerde richting verplaatst. Dit gebeurt door krachtige samentrekkingen van de buikspieren. Wat in de maag zit komt in golven naar buiten. Voorafgaand aan het overgeven is er meestal een misselijk gevoel. Oorzaak Spugen is vaak het gevolg van een infectie van maag en darmen. Zo’n infectie wordt meestal door een virus en soms door een bacterie veroorzaakt. Mensen kunnen elkaar besmetten. Ook besmet water of bedorven voedsel kan deze klachten geven. Andere oorzaken voor spugen zijn: psychische spanningen, zwangerschap, migraine, evenwichtstoornissen en een hersenschudding. Overgeven is natuurlijk ook bekend bij reisziekte (zeeziekte/ wagenziekte). De oorzaak is dan een overprikkeling van het evenwichtsorgaan. Baby’s en jonge kinderen braken snel. Het is niet ongewoon dat jonge kinderen bij een flinke hoestbui overgeven. Verschijnselen Spugen kan in de meeste gevallen geen kwaad. Het is lastig maar voor het lichaam van belang om irriterende stoffen kwijt te raken. Het overgeven wordt vaak als een opluchting ervaren. De maag en darmen komen daarna weer geleidelijk tot rust. Overgeven wordt dus meestal veroorzaakt door een infectie. Dikwijls gaat dit samen met diarree, soms is er ook koorts. De klachten duren één tot vier dagen. Overgeven en diarree kunnen vele malen per dag voorkomen. Wanneer braken langer duurt, en zeker wanneer het gepaard gaat met diarree en koorts, verliest het lichaam veel vocht. Om uitdroging te voorkomen is extra vocht inname gewenst. Vooral bij baby’s en ouderen dient men alert te zijn tot uitdroging. Naar de dokter ? - nee, voor gewoon een paar dagen spugen hoef je niet naar de dokter. - Ja, wanneer spugen samen gaat met heftige buikpijn - Ja, als spugen samengaat met suf zijn, of verwardheid - Ja, wanneer iemand spuugt na een val op zijn hoofd - Ja, bij dreigende uitdroging. Uitdroging zal alleen bij spugen niet gauw plaats vinden. Wanneer er ook verschijnselen zijn van diarree, koorts en weinig drinken wordt de kans op uitdroging groter. Dit geldt vooral voor kinderen onder de twee jaar en bij ouderen. - Ja, wanneer spugen langer duurt dan 3-4 dagen. Behandeling/ zelfzorg - Bij een paar keer overgeven, rustig afwachten tot de maag weer tot rust komt. - Wanneer het overgeven dagen duurt en vaker voorkomt, is het belangrijk dat er vocht binnenkomt. Elke 5 tot 10 minuten een slokje water/ thee drinken is van belang om slapte en uitdroging te voorkomen. - Gaat het wat beter dan kan de hoeveelheid vocht geleidelijk worden opgevoerd en kan weer eten worden toegevoegd. - Medicijnen zijn bij een paar dagen spugen niet nodig en zelfs ongewenst omdat zij verhinderen dat de irriterende stoffen uit het lichaam te verdwijnen. Stress Iedereen is wel eens zenuwachtig, bezorgd of gespannen. Het geeft aan dat je leeft. Angsten, zorgen en problemen zijn (in beperkte mate) in het dagelijkse leven noodzakelijk om plezier, ontspanning en rust intensief te ervaren. Wanneer echter de zorgen, angsten en spanningen het leven gaan beheersen is het evenwicht verbroken. We spreken dan van ‘stress’ of zenuwen. Wanneer deze stress lang duurt of te vaak voorkomt kan iemand ‘overspannen raken’ of ‘over zijn toeren zijn’. Het zijn allemaal woorden die aangeven dat de spanningen in het dagelijkse leven groter zijn dan de draagkracht van de desbetreffende persoon. Oorzaak Wanneer iemand zegt: ‘ik denk dat het allemaal stress is’, dan bedoelt hij of zij daarmee dat de lichamelijke en/of geestelijke klachten het gevolg zijn van allerlei spanningen in de leefsituatie. We noemen deze spanningen ook wel stressfactoren. Daarmee worden situaties bedoeld die op een bepaald moment het gezonde evenwicht tussen spanningen en ontspanning kunnen verstoren. Voorbeelden van stressfactoren zijn: te hoge werkdruk, moeilijkheden op het werk, op school, huwelijksproblemen, onderwaardering, ziekten, verlies van een dierbaar persoon. Stressfactoren zijn meestal niet op een simpele manier op te lossen. Voor de één is een bepaalde situatie wel een stressfactor, terwijl iemand anders hierdoor in het geheel niet uit zijn evenwicht wordt gebracht. Ook zal een bepaalde gebeurtenis op een rustig moment een heel andere uitwerking kunnen hebben dan een voorval in een periode waarin u toch al veel moeilijkheden te verwerken heeft. Zo kan een griepje of een ogenschijnlijk klein probleem ervoor zorgen dat het lijntje breekt. Niet de griep of het probleempje is dan de belangrijkste stressfactor, maar de opgehoopte moeilijkheden die daaraan voorafgingen. Verschijnselen Vergeetachtigheid, concentratiestoornissen, chagrijnigheid, toegenomen prikkelbaarheid, verminderd werkplezier, zijn de eerste signalen waaruit blijkt dat uw leven te zwaar belast is met stress. Bij een verdere toename van stress ontstaan er vaak verschijnselen als: slapeloosheid, sterk wisselende gevoelens, huilen om alles/niets en depressiviteit. Vaak zijn er ook allerlei lichamelijke klachten: hartkloppingen, hyperventilatie, hoge bloeddruk, zweten, diarree, hoofdpijn. Vele andere soorten klachten zijn mogelijk. Wanneer de stress te heftig of te lang duurt kan overspannenheid het gevolg zijn. Bij overspannenheid is het lijntje gebroken. Werken lukt niet meer. De situaties die u anders gemakkelijk afgaan zijn nu te veel geworden. U bent opgebrand. U kunt het leven niet goed meer aan. Naar de dokter ? - ja, als u lichamelijke klachten hebt die u niet vertrouwt - ja, als u de problemen niet meer zelf kunt hanteren Behandeling/ Zelfzorg - Probeer een dagboek bij te houden. Schrijf de dingen op die u elke dag bezig houden: uw eigen gedachten over de spanningen, op welke tijdstippen u het meest gespannen bent, wat er dan gebeurt en of er sprake is van een bepaald ritme. Noteer ook of u zich zorgen maakt over bepaalde situaties die met uw stress te maken kunnen hebben. - Voelt u zich gestresst dan is het voor uzelf belangrijk om erachter te komen hoe dat komt. Eén van de beste manieren daarvoor is om erover te praten met mensen die u vertrouwt en waarbij u zich veilig voelt. Probeer open eerlijk de dingen op een rijtje te zetten. Soms werkt praten met mensen die in een gelijksoortige situatie verkeren ontspannend en verhelderend. - Zorg dat naast de situaties die spanningen bij u oproepen er voldoende mogelijkheden zijn om te ontspannen: hobby’s, uitgaan clubs. - Sporten, fietsen, wandelen, lichamelijk intensief in beweging zijn, zorgt voor een aanmerkelijke afname van de stress. - Stress is vaak het gevolg van een overbezet bestaan. Doe het rustiger aan. Schrap delen uit uw dagprogramma. Lukt dit niet dan is het verstandig uzelf regelmatig tijden met rust op te leggen. - Geef u op voor cursus ontspanningstechnieken, autogene training, omgaan met stress of ga op yoga. - Het gebruik van kalmeringsmiddelen is onverstandig. U lost er de problemen niet mee op en u kunt er verslaafd aan raken. Ze verminderen bovendien het vermogen om iets te veranderen aan de situatie die de stress veroorzaakt. Urineverlies Ongewenst urineverlies of incontinentie voor urine wil zeggen dat iemand de plas niet goed kan ophouden. Veel mensen schamen zich voor ongewenst urineverlies. De urine wordt in de nieren geproduceerd, loopt via de urineleiders naar de blaas en wordt daar opgeslagen. De uitgang van de blaas wordt door een sluitspier afgesloten. De bekkenbodemspieren ondersteunen de blaas. Bij het verzamelen van urine wordt de blaas opgerekt. Bij ongeveer driehonderd milliliter vulling ontstaat er aandrang om te plassen. Door het aanspannen van de spieren in de blaaswand en het ontspannen van de sluitspier kan men plassen. Bij urine-incontinentie werken de kringspier, de bekkenbodemspieren of de blaas niet goed. Verschijnselen Er worden twee vormen van urine-incontinentie onderscheiden: inspanningsincontinentie en aandrangincontinentie. Inspanningsincontinentie treedt op bij inspanning die een verhoogde druk in de buikholte geeft. Hoesten, niesen, lachen, tillen, traplopen of springen veroorzaakt dan ongewild urineverlies. Bij aandrangincontinentie is er vaak plotselinge aandrang en kan men de plas niet goed ophouden. Het gevolg kan zijn dat men het toilet niet op tijd haalt. Sommige mensen hebben last van beide vormen van incontinentie. Oorzaak Inspanningsincontinentie wordt vaak veroorzaakt door verslapping van de bekkenbodemspieren. Soms kan er aanleg zijn voor incontinentie door een bepaalde lichaamsbouw. Door zwakte van de bekkenbodemspieren kan de sluitspier van de blaas geen weerstand bieden aan de druk vanuit de blaas. Bij overgewicht en bij toegenomen druk in de buik verliest men dan urine. Aandrangincontinentie wordt veroorzaakt door een plotseling samentrekken van de spieren in de blaaswand, waardoor urine uit de blaas wordt geperst. Het plotseling samentrekken van de blaasspieren kan een psychische oorzaak hebben. Het kan ook door een aandoening van de blaas of van het zenuwstelsel ontstaan. Soms is het een bijwerking van medicijnen. Ook alcohol en koffie kunnen een rol spelen. Bij mannen komt deze vorm van incontinentie (vaak)voor na een prostaatoperatie. Naar de dokter Ja, in het algemeen is het goed om met deze klachten naar de dokter te gaan als eigen oplossingen niet voldoende werken. Behandeling/ Zelfzorg - Bij bukken door de knieën gaan. Bij bukken komt de blaas in de knel en treedt urine verlies op. - Sommige vrouwen kunnen urineverlies voorkomen tijdens het sporten door een tampon in te brengen. Een tampon vangt de urine niet op, maar kan helpen om de blaas beter af te sluiten. - Via (zwangerschaps)gym, yoga, fitness, fysiotherapie of thuiszorg kan men speciaal aandacht besteden aan training van de bekkenbodemspieren. Dit is vaak opvallend effectief. - Bij de fysiotherapeut of bij de huisarts is een trainingsschema op te vragen om incontinentie te behandelen. - Incontinentiematerialen nemen de geur van de urine weg en houden de huid droog. Informeer hiervoor bij uw drogist of apotheek. Vergeetachtigheid We spreken van vergeetachtigheid wanneer het geheugen minder goed werkt dan iemand van zichzelf gewend is. Verschijnselen Iemand merkt bijvoorbeeld dat afspraken vaker worden vergeten en dat het moeilijker is om telefoonnummers te onthouden, of eenmaal boven aan de trap, weet iemand niet meer wat hij/zij ging doen. De grote zorg bij vergeetachtigheid is of het geen voorbode is van een beginnende dementie. Dementie is echter iets anders dan vergeetachtigheid. Dementie is een ziekte terwijl vergeetachtigheid een normaal verschijnsel is dat vrijwel iedereen met de jaren treft. Dementie is meer dan alleen vergeetachtigheid. Het lukt niet meer om nieuwe dingen te leren. Men vergeet wat kortgeleden is gebeurd of gezegd. Handelingen zoals koken of koffiezetten gaan niet meer vanzelf. Iemand met dementie verliest snel het overzicht en raakt gauw de weg kwijt. Het denken gaat trager, organiseren en plannen maken lukt niet meer. Oorzaak Elk mens vergeet wel eens wat. Bovendien heeft niet iedereen een even goed geheugen en gaat het bij iedereen met de jaren achteruit. De helft van alle mensen boven de vijftig klaagt over zijn of haar geheugen. Vergeetachtigheid kan erger worden in tijden van spanningen en ingrijpende gebeurtenissen (ontslag, overlijden van een naaste). Er zitten dan zoveel gedachten in het hoofd dat er als het ware geen plaats meer is om dingen te onthouden. Vergeetachtigheid maakt mensen onzeker. Schaamte en angst voor dementie kunnen het zelfvertrouwen ondergraven. Mensen letten voortdurend op de geheugenmissers waardoor de vergeetachtigheid toeneemt. Onzekerheid over het geheugen is een belangrijke oorzaak van vergeetachtigheid. Het geheugen kan ook afnemen door depressiviteit of bij het gebruik van bepaalde medicijnen. Naar de dokter? Bij vergeetachtigheid is het niet nodig naar de dokter te gaan. Wanneer er tekenen zijn van dementie of wanneer met onderstaande adviezen geen acceptabele situatie wordt bereikt, is het goed een afspraak bij de huisarts te maken. Behandeling/Zelfzorg - Het is goed om gedurende enkele weken dagelijks op te schrijven wat men vergeet. Uit zo’n geheugendagboek wordt meestal duidelijk dat er een bepaald patroon in zit. Vaak gaat het steeds om dezelfde voorvallen van vergeetachtigheid. Bijvoorbeeld spullen kwijt zijn. Met behulp van een geheugen-dagboek krijgt men een beter beeld van de eigen “vergeetachtigheid”. Er kan dan gericht naar oplossingen worden gezocht. - Het zoekraken van sleutels en brillen zijn bekende voorbeelden van vergeetachtigheid. De oplossing is simpel. Bedenk vaste plekken en gebruik die ook consequent. Vaste gewoontes en regelmaat ontlasten bovendien het geheugen, waardoor er meer ruimte komt om andere dingen te onthouden. - Leg dingen op een vreemde of opvallende plaats zodat ze niet vergeten kunnen worden: een brief die gepost moet worden op de deurmat, iets wat naar boven moet op de trap etc. Ook de knoop in de zakdoek is een van de mogelijkheden waardoor iemand aan iets herinnerd wordt. - Schrijf dingen die niet vergeten mogen worden op in een dagboek of agenda. Leg deze aantekeningen op een vaste plaats en kijk er regelmatig in. Andere mogelijkheden om iets op te schrijven zijn: een prikbord, zelfklevende memobriefjes op de koelkast, een elektronische agenda. - Bespreek zorgen en problemen met anderen. Dat lucht op en kan helpen de gedachten te ordenen. Het geheugen krijgt dan meer ruimte om te werken. - Maak steeds onderscheid tussen wat wel en wat niet nuttig is om te onthouden. - Informatie wordt beter onthouden naarmate men er meer tijd en aandacht aan besteedt. Zorg dus voor voldoende concentratie en motivatie bij dingen die niet vergeten mogen worden. - Blijf activiteiten plannen. Zorg voor een optimale voeding en voldoende beweging. Ook is het belangrijk een goede balans te vinden tussen spanning en ontspanning. - Het eindeloos bezig zijn met geheugenspelletjes (hersengymnastiek) verbetert het geheugen niet. - De thuiszorg verzorgt op vele plaatsen cursussen voor geheugentraining. Iedereen die lid is kan zich daarvoor opgeven. Vermoeidheid Het is een ware levenskunst overeind te blijven in een samenleving die steeds verandert en waarin zoveel dingen tegelijk op je af komen. Veel mensen worden er moe van. Vermoeidheid is dan ook geen ziekte. Het is een teken dat de dagelijkse belasting en dat wat iemand aankan niet meer met elkaar in balans is. Vermoeidheid kan ook heel gezond zijn en als plezierig worden ervaren. Zo zijn heel wat mensen heerlijk moe na een uurtje intensief sporten of een stevige wandeling. Oorzaak Spanningen thuis, op het werk of op school, te hard werken, te weinig slaap, depressieve gedachten, angst en zorgen voor dingen die om je heen gebeuren zijn factoren die een voortdurende belasting vormen in ons bestaan. Wanneer deze belasting groter is dan wat iemand aankan (belastbaarheid) ontstaat er overbelasting. Vermoeidheid is hiervan het gevolg. Ook lichamelijke factoren kunnen de oorzaak zijn van vermoeidheid. Ziekte kan het lichaam verzwakken waardoor de belastbaarheid vermindert. Vermoeidheid is dan een signaal dat er lichamelijk iets aan de hand is. Vermoeidheid kan het gevolg zijn van bijvoorbeeld een infectieziekte, aandoeningen van hart en longen, tumoren en bijwerkingen van geneesmiddelen. Ook wordt bloedarmoede vaak aangegeven als oorzaak van vermoeidheid. In de praktijk blijkt dit echter zelden een oorzaak te zijn. Hoewel veel mensen zich zorgen maken over de lichamelijke oorzaken van vermoeidheid is dit zelden het geval. Meestal is vermoeidheid het gevolg van spanningen, depressieve gedachten, zorgen of werkzaamheden die te zwaar zijn geworden. Verschijnselen Vermoeidheid kan op verschillende manieren worden ervaren. Het vermoeide gevoel kan hoofdzakelijk in de benen zitten of onder in de rug. Ook kan iemand zich in het hele lichaam moe voelen. Verder wordt er verschil gemaakt tussen vermoeidheid die 's morgens het ergst is en in de loop van de dag afneemt en vermoeidheid die 's ochtends nog betrekkelijk licht is, maar in de loop van de dag toeneemt. Vermoeidheid die 's morgens het ergst is, heeft vaak psychische en maatschappelijke problemen als oorzaak. Ook kan er dan sprake zijn van een depressie. Vermoeidheid die toeneemt in de loop van de dag en na lichamelijke inspanning, is vaak het gevolg van lichamelijke problemen. Soms steekt vermoeidheid de kop op bij het vallen van de bladeren of in de lente. Men spreekt dan van najaars- of voorjaarsmoeheid. Naar de dokter ? - nee, in het algemeen lukt het om zelf de oorzaak op te sporen - ja, wanneer vermoeidheid samengaat met hoesten, vermagering of - ja, wanneer vermoeidheid langer duurt dan een maand zonder dat iemand pijn zelf de oorzaak weet Behandeling/ Zelfzorg - Maak een dagboek en schrijf dagelijks op wat u dwarszit, wat u zwaar valt of waarover u piekert. Kijk of u verband vindt met uw vermoeidheid. - Praat over de problemen of zorgen die u bezig houden met mensen in uw omgeving. Het geeft vaak een beter gevoel en soms aanwijzingen voor een oplossing van uw vermoeidheid. - Lichamelijke beweging in de vorm van fietsen, wandelen, sporten, in de tuin werken is een mogelijkheid om van uw vermoeidheid af te komen. - Besteed aandacht aan uw voeding. Eet volwaardig voedsel. Vitaminetekorten komen in Nederland vrijwel niet voor. Het gebruik van vitaminen en tonica heeft geen zin. - Zorg voor een evenwichtige indeling van de dag. Als u het te druk hebt, laat dan een aantal taken weg. Ga op tijd naar bed. Begin de dag niet gehaast. Neem zonodig een of twee keer per dag een half uur voor uzelf. Voedselvergiftiging We spreken over voedselvergiftiging wanneer na het nuttigen van bepaald voedsel ziekteverschijnselen optreden. De diagnose is zeker wanneer meerdere mensen na het eten van hetzelfde voedsel ziek worden. Verschijnselen Verschijnselen van voedselvergiftiging treden op, enkele uren tot enkele dagen na het eten van “bedorven” voedsel. Soms is er alleen diarree, vaak ook overgeven en buikkramp. De ernst van de klachten, de snelheid waarmee het zich ontwikkelt en de duur van de klachten hangen af van de oorzaak van de voedselvergiftiging. Gemiddeld duren de verschijnselen drie dagen. Daarna zijn er vaak nog een paar dagen dat men zich slap voelt. Oorzaak Meestal is voedselvergiftiging het gevolg van het eten van voedsel dat besmet is met bepaalde bacteriën. Slechte hygiëne en tropische temperaturen zorgen ervoor dat bacteriën zich gemakkelijk kunnen vermenigvuldigen. Niet altijd zijn bacteriën de oorzaak van de vergiftiging. De klachten kunnen ook het gevolg zijn van toxinen (gifstoffen) die geproduceerd worden door bacteriën. In de top tien van producten met de meeste voedselvergiftigingen staan: gebak met slagroom, onverpakt ijs, zelfgemaakte soepen en sauzen, tapbier en onverpakte frisdrank. Diarree ontstaat nogal eens op reis. Dit heet reizigersdiarree. Lang niet altijd gaat het dan om besmet voedsel. Het ligt vaak aan de warmte en voedingsgewoonten waaraan de darm niet gewend is. De klachten ontstaan door besmetting met bacteriën waartegen de plaatselijke bevolking een natuurlijke afweer heeft. Als wij het zelfde voedsel eten worden wij ziek. Naar de dokter Diarree en spugen moeten in het algemeen gezien worden als een nuttige reactie van het lichaam. Gifstoffen en bacteriën worden zo naar buiten gewerkt. Wanneer de klachten echter gepaard gaan met ernstig ziek zijn, hoge koorts of regelmatig bloed bij de diarree, is het belangrijk contact op te nemen met een arts. Ook wanneer er tekenen zijn van uitdroging is medische consultatie gewenst. Vooral jonge kinderen en bejaarden lopen risico op uitdroging. Ook wanneer de klachten langer aanhouden dan 3 tot 4 dagen is het goed om met de huisarts te overleggen. Behandeling/zelfzorg - De verschijnselen van voedselvergiftiging zijn vrijwel altijd zelflimiterend, ze houden vanzelf op. - Het is belangrijk om het vochtverlies zo veel mogelijk aan te vullen. Drink vaak, het geeft niet wat. Bij overgeven is het verstandig steeds kleine beetjes te drinken. - De eetlust is meestal minder bij diarree en overgeven. Dat kan geen kwaad. Later haalt u dat wel weer in. - Bij heftige diarree en/of spugen is bij de apotheek een speciaal oplospoeder te koop. Dit middel is een zout-suikermengsel. Het vermindert de kans op uitdroging. Bij heftige diarree kan loperamide (imodium, diacure) worden gebruikt. Het is zonder recept verkrijgbaar bij drogist en apotheek. Het is verstandig om beide middelen mee te nemen naar landen met een lage hygiëne standaard. - Drink op vakantie in warme streken mineraalwater tenzij het kraanwater te vertrouwen is. Ook thee, gekookt water of ongeopende flesjes fris zijn betrouwbaar. Gebruik geen ongekookt en rauw voedsel, geen salades of onvoldoende doorbakken vlees. Neem geen schepijs, softijs of ander onverpakt ijs. Bewaar geen restjes eten buiten de koelkast en was regelmatig de handen. Voetschimmel Schimmels zijn eigenlijk hele kleine plantjes. Alleen onder de microscoop zijn ze te zien. Voetschimmel wordt ook wel zwemmerseczeem genoemd. Dit is echter een onjuiste benaming omdat het niet om eczeem maar om een schimmel van de huid gaat. Oorzaak Schimmels zitten bijna overal. Vooral in zwembaden, tropische zwemparadijzen en doucheruimtes zijn ze te vinden. De huid komt dus regelmatig met schimmels in aanraking. Dat is niet erg want een gezonde huid heeft een droog en vrij hard bovenlaagje dat tegen schimmels beschermt. Maar als deze bovenlaag zacht wordt door vocht of zweet kunnen schimmels de huid binnendringen. Door zwemmen en bij het laten dragen van sportschoenen of rubber laarzen kan de huid zacht worden. Ook het gebruik van zeep en achterblijvende zeepresten maken de verdediging van de huid tegen schimmels zwakker. Verschijnselen Klachten ontstaan wanneer schimmels zich uitbreiden over de huid. De schimmels vermeerderen zich gemakkelijk in de broeierige omgeving van de voeten vooral tussen de kleinste tenen. Zij kunnen blaasjes, velletjes en kloofjes veroorzaken die jeuken of pijn doen. Voetschimmels kunnen ook de teennagels ingroeien. De nagels worden dan witgeel. Naar de dokter? Nee, voetschimmel kan geen kwaad. Met onderstaande adviezen onderstaande adviezen kunt u bij klachten zelf behandelen. Ja, als de huid rond de schimmel rood, warm en pijnlijk wordt. Mogelijk is er dan een ontsteking van een bacterie die er bijkomt. Behandeling /zelfzorg - was de voeten dagelijks, liefst zonder zeep. Goed afdrogen is belangrijk, vooral tussen de tenen. - Trek dagelijks schone, liefst katoenen of wollen sokken aan; die nemen het beste zweet op. - Draag goed ventilerend schoeisel. Zo mogelijk open schoenen. Laat na het sporten de sportschoenen goed drogen. - Om zo weinig mogelijk schimmels op de voet te krijgen is het goed om in zwembaden en openbare doucheruimtes plastic slippers te dragen. - Jodium werkt goed tegen schimmels. Gebruik jodium waarin 10% povidonjood zit. Breng de jodium twee keer per dag op de plekken aan, laat het na het aanbrengen drogen. - Mocht dit niet helpen dan is een anti schimmelcreme zonder recept verkrijgbaar bij de apotheek. Deze creme moet nog een week na het verdwijnen van de klachten worden doorgesmeerd. - Er wordt veel reclame gemaakt voor tabletten tegen kalk- of schimmelnagels. Omdat schimmelnagels in het algemeen vrijwel nooit klachten geven en geen medisch risico vormen is het gebruik van deze tabletten in het algemeen niet aan te raden. De voordelen wegen niet op tegen de nadelen. - Eventueel kan nagellak op de nagel worden aangebracht. Voorhoofdsholte-ontsteking De bijholten zijn holle ruimtes achter de neus, in de bovenkaak en in het voorhoofd. De ruimtes staan via kleine kanaaltjes in verbinding met de neus. Het slijmvlies dat de neus van binnen bedekt loopt via de verbindingskanaaltjes door in de bijholten. Men spreekt van sinusitis of bijholte ontsteking wanneer het slijmvlies van één of meer ruimtes is ontstoken. Zelden blijft de ontsteking beperkt tot één holte, meestal zijn er meerdere aangedaan. De bijholten die het meest zijn aangedaan zijn de kaakholten. Hoewel de term voorhoofdsholte ontsteking vaak wordt gebruikt zijn de voorhoofdsholten meestal niet ontstoken. Zowel de arts als de patiënt zeggen al gauw dat er sprake is van een sinusitis. Uit onderzoek blijkt echter dat het hierbij in de meeste gevallen gaat om een flinke verkoudheid. Oorzaak Meestal ontstaat een sinusitis in aansluiting op een verkoudheid. Door de verkoudheid is het neusslijmvlies gezwollen. De zwelling zet zich door in de afvoerkanaaltjes van de bijholten. De slijmvliezen kunnen daardoor hun afval-produkten niet kwijt. De weerstand van de slijmvliezen vermindert, virussen en bacterieën kunnen toeslaan en er ontstaat een ontsteking. Verschijnselen. Pijn in het voorhoofd, bovenkaken of achter de ogen zijn de belangrijkste verschijnselen. Ook kan er een drukkend gevoel of vol gevoel zijn in het hoofd en de kiezen kunnen pijnlijk zijn bij het kauwen. Voorts is er meestal een verstopte neus, al of niet met geel-groen slijm. Dit slijm kan ook achter in de keel terecht komen waardoor men gaat hoesten. De pijn is vooral 's ochtends aanwezig en verergert bij voorover bukken (alsof er een blok naar voren valt). Iemand met een sinusitis kan koorts hebben en zich ziek voelen. De werkzaamheid van antibiotica bij sinusitis is onvoldoende aangetoond. Daarom zal de huisarts terughoudend zijn met deze middelen. Alleen bij ernstige klachten die langer duren dan een week kunnen antibiotica worden overwogen. Naar de dokter ? - in het algemeen nee, de klachten gaan vanzelf binnen een week over - ja, wanneer er ernstige klachten zijn die langer duren dan een week - ja wanneer men denkt aan een allergie (niezen, helder slijm, seizoen gebonden) Behandeling/ Zelfzorg Gebruik neusdruppels of neusspray om de neus zo goed mogelijk open te houden. Neusdruppels of neusspray is in de vorm van zout water of xylometazol (otrivin) te koop bij de drogist of apotheek. Stomen is een goede maatregel bij sinusitis. Breng uw gezicht boven een pan kokend water. Leg een handdoek over hoofd en pan, zodat de damp niet ontsnapt. Adem de damp in door de neus. Toevoegen van menthol, kamille en dergelijke hebben geen extra effect. Gebruik zonodig een pijnstiller, bij voorkeur een paracetamol. Niet roken ! Witte vloed In de vagina zitten van nature allerlei schimmels en bacteriën die zorgen voor een normale afscheiding. Een aantal bacteriën produceert in de vagina melkzuur. Deze zure omgeving is een goede verdediging tegen ziektekiemen. Een verstoring van het zure milieu heeft tot gevolg dat schadelijke bacteriën en schimmels de kans krijgen om zich in de vagina te nestelen. De schadelijke bacteriën en schimmels vormen irriterende stoffen die de slijmvliezen meer vocht doen afscheiden. Deze abnormale vaginale afscheiding noemen we witte vloed. Oorzaak De samenstelling van het normale vaginavocht kan verstoord raken door verschillende oorzaken. - antibiotica (penicilline) bestrijden bacteriën in het lichaam. Ook de melkzuur reducerende bacteriën in de vagina worden daarbij opgeruimd. Het gevolg is dat het zure milieu in de vagina wordt verstoord. - zwangerschap en pilgebruik veroorzaken hormoonveranderingen. Daardoor wordt het vocht in de vagina minder zuur en ontstaat er gemakkelijk een schimmelinfectie. - veel vrijen kan ook de oorzaak zijn van witte vloed. Door meer vochtafscheiding in de vagina en door het ontstaan van kleine wondjes krijgen bacteriën en schimmels eerder een kans. - zeep kan het zure milieu van de vagina verstoren waardoor schimmels en bacteriën in aantal kunnen toenemen. - een algemeen verlaagde weerstand door gebrek aan slaap, griep, of psychische spanning kan ook de afweer in de vagina verminderen waardoor eerder witte vloed optreedt. Verschijnselen Alle vrouwen scheiden vocht en slijm af vanuit de slijmvliezen die de binnenkant van de vagina vormen. De afscheiding is helder of een beetje melkachtig. Opgedroogd ziet het er geelachtig uit. Afscheiding heeft van nature geen geur of ruikt een beetje zuur. Bij sexuele opwinding en tijdens de eisprong( halverwege twee menstruaties) ontstaat extra vaginaal vocht. De ene vrouw produceert weinig afscheiding, de ander wat meer. Bij witte vloed is er meer afscheiding dan normaal. De afscheiding kan brokkelig zijn, een andere kleur hebben of anders ruiken. De slijmvliezen van de vagina en de schaamlippen zijn bij witte vloed vaak rood. Soms zijn er kleine rode vlekjes te zien. Er is meestal jeuk en een branderig gevoel. Ook vaker plassen of pijn bij het plassen kan het gevolg zijn van witte vloed. Omdat de slijmvliezen geïrriteerd zijn kan het vrijen pijnlijk zijn. Naar de dokter ? - nee, de klachten verdwijnen meestal binnen vier weken - ja, wanneer er behalve de witte vloed pijn in de onderbuik is - ja, wanneer de klachten langer duren dan vier weken of erg hinderlijk zijn Behandeling/ Zelfzorg Met de volgende aanwijzingen kunt u klachten voorkomen en behandelen. - De anus, de vagina en het plasgaatje liggen dicht bij elkaar. Bacteriën die in de darm thuis horen kunnen door de kleine afstand gemakkelijk de vagina of de plasbuis infecteren. Daarom is het belangrijk na het poepen van voren naar achteren af te vegen. - In het algemeen ontstaan klachten eerder door te veel dan door te weinig hygiëne. Het is niet goed om de vagina steeds met zeep te wassen. Zeep kan het zure milieu verstoren. Gebruik geen vaginaal sprays, deodorants of zaaddodende pasta’s. - Inlegkruisjes kunnen irriteren en daardoor mogelijk witte vloed veroorzaken. - Bij witte vloed is vrijen geen bezwaar. Witte vloed bij de vrouw geeft zelden klachten bij de man. - Bij oudere vrouwen kan witte vloed ontstaan doordat de slijmvliezen van de vagina te droog worden. Dit is het gevolg van een veranderend hormoonevenwicht na de overgang. Vrijen kan de slijmvliezen irriteren. Maak dan gebruik van speciale crèmes die de vaginawand soepeler maken.(verkrijgbaar bij apotheek en drogist) - Spoelen van de vagina met een melkzuuroplossing kan in een aantal gevallen de vaginale irritatie verminderen en een nare geur laten verdwijnen. Wormen Door onze relatief luxe leefomstandigheden zijn er nog maar weinig worminfecties. Zo komen spoelwormen en lintwormen bij Nederlanders nog maar sporadisch voor. Aarsmaden (medische naam: oxyuren) zijn echter nog regelmatig te gast, met name bij kinderen. Verschijnselen Aarsmaden zijn wormpjes van ongeveer een centimeter lang en wit van kleur. Ze zijn zichtbaar in de ontlasting als beweeglijke witte draadjes. Soms ziet men ze kruipen bij de anus. De meest voorkomende klacht is jeuk, vooral ’s nachts, rond de anus. Bij meisjes kan er ook jeuk rond de vagina zijn. De jeuk wordt veroorzaakt door rondkruipende wormpjes. Ze komen vooral ’s nachts naar buiten om eitjes te leggen. Niet iedereen met wormen heeft klachten. Aarsmaden veroorzaken geen buikpijn en geen vermagering. Oorzaak De besmetting met aarsmaden gaat altijd via het inslikken van eitjes. De eitjes zijn zo klein dat ze met het blote oog niet zichtbaar zijn. De eitjes worden vooral door kinderhandjes verspreid. De wormpjes zelf leven in de darmen. Ze leggen hun eitjes op de vingers en onder de nagels. Via de handen gaan de eitjes naar deurknoppen, speelgoed of direct naar een ander kind of volwassene. Als zo iemand de vinger aan de mond brengt kan besmetting plaatsvinden. Een kind kan zichzelf telkens opnieuw besmetten door eitjes van zichzelf in te slikken. Naar de dokter? Nee, de jeuk kan vervelend zijn maar aarsmaden zijn geheel ongevaarlijk. Ja, wanneer er sprake is van andersoortige wormen dan de hier besproken aarsmaden. Behandeling/Zelfzorg - een goede hygiëne verkleint de kans op besmetting. Handen wassen na elk toiletbezoek, nagels kortknippen en elke dag een schone handdoek op het toilet is verstandig. - Dagelijks een schone onderbroek. Aparte handdoeken voor boven- en onderlichaam gebruiken. - Regelmatig deurknoppen, wc bril en speelgoed schoonmaken - Kinderen kunnen zichzelf telkens opnieuw besmetten. Leg uit dat het belangrijk is niet te krabben rond de anus en dat goede hygiëne belangrijk is. - Koop bij de apotheek of drogist een wormenkuur (Mebendazol). Het zijn twee tabletjes die met 14 dagen tussentijd moeten worden ingenomen. De eerste tablet doodt de wormen en niet de eitjes. De tweede tablet is belangrijk omdat die bedoeld is voor de wormen die nog uit de eitjes zijn gekomen. Kinderen vanaf 2 jaar en volwassenen krijgen dezelfde dosering. Zwangeren mogen de tabletten niet gebruiken. - Als de wormpjes steeds weer terugkomen moeten alle huisgenoten behandeld worden. Wratten Wratten,(medische naam: verruca vulgaris) zijn kleine eeltachtige uitwassen op de huid. Ze hebben een ruw oppervlak. Wratten zitten meestal op de handen. Voetwratten zijn wratten die in het eelt van de voetzool zijn gelopen. Door het lopen worden ze plat. Oorzaak Wratten worden veroorzaakt door het humaan papilloma virus (HPV). Naast infectie met dit virus is verzwakking van de plaatselijke huidafweer, door bijvoorbeeld kleine wondjes, een oorzakelijke factor. Verder bouwen mensen in de loop van hun leven een immuniteit op tegen wratten. Dat is de reden dat wratten bijna alleen bij schoolgaande kinderen optreden en weinig bij volwassenen. Wratten zijn niet erg besmettelijk. Besmetting via zwembaden of handgeven is niet uitgesloten maar nooit bewezen. Verschijnselen Wratten geven meestal geen klachten. Ze kunnen ontsierend zijn of er vies uitzien. Voetwratten zijn soms pijnlijk en kunnen last geven bij het lopen. Het is niet bekend waarom de een wel wratten krijgt en de ander niet. Heeft iemand een wrat dan komen er gemakkelijk meer bij. Peuteren of bijten kan verspreiding in de hand werken. Als een kind zuigt op duim of vinger waarop een wrat zit, komen er rond die plaats vaak meer wratten. Ongeveer 80% van de wratten geneest zonder behandeling binnen twee jaar. Het is onbekend waarom de één er snel vanaf is en de ander niet. Behalve gewone wratten zijn er ook zogenaamde waterwratten (medische term: mollusca contagiosa). Het zijn gladde, doorschijnende, kleine bolletjes met een deukje erin. Ze zitten in grote groepen bij elkaar en komen vooral bij jonge kinderen voor. Waterwratten zijn meer besmettelijk dan gewone wratten, maar ze gaan sneller weg. Zonder behandeling zijn ze meestal na één winter verdwenen. Ze laten geen littekens na. Naar de dokter - nee, wratten zijn onschuldig en verdwijnen vanzelf - Ja, als wratten pijn doen, of wanneer iemand het storend of vies vindt. Behandeling/ zelfzorg Mogelijk neemt de kans om voetwratten te krijgen af door schoenen of slippers te dragen in zwembad en gymzaal. Omdat peuteren, bijten, zuigen oorzaak kan zijn voor het uitbreiden van wratten kan men dit beter achterwege laten Wratten verdwijnen soms door ze aan te stippen met wrattentinctuur. Dit is te koop bij de drogist. Het uitproberen van middelen uit de volksgeneeskunst is prima. Op het bestrijken met ochtendspeeksel, aanraken met aardappelschil of binnenkant van een tuinboon is niets aan te merken. Misschien helpt deze suggestie net zo goed als hypnose waarvan is bewezen dat het effectief is bij de behandeling van wratten. Wanneer uw eigen behandelingen van wratten niet succesvol zijn kunt u ze door de huisarts laten aanstippen met stikstof (N2). De meeste van ons hebben daarvoor een speciale dag of tijd. Even bellen van tevoren is verstandig. Waterwratten kunnen het best onbehandeld blijven omdat behandeling pijn en extra irritatie geeft. Bovendien ontstaan er dan soms littekens. Ze gaan altijd snel vanzelf weer weg. Zonnebrand Zonnebrand is een verbranding van de huid door overmatige blootstelling aan zonlicht. Verschijnselen Een lichte verbranding geeft een rode en pijnlijke huid. Bij een ernstige verbranding ontstaan blaren en is de huid rood, gezwollen en pijnlijk. Na enkele dagen drogen de blaren in en vervelt de huid. Bij een ernstige verbranding van een groot deel van de huid kan men zich ziek voelen. Soms zijn er daarbij koude rillingen, koorts, misselijkheid, hoofdpijn of hartkloppingen. Oorzaak Zonnestralen stimuleren de vorming van pigment. Dit is een kleurstof die de huid bruin kleurt. Het bruine pigment beschermt het lichaam tegen de zonnestralen. Hoe bruiner de huid hoe groter de bescherming. Wanneer iemand met een bleke huid te lang gaat zonnen krijgt de huid geen kans zijn beschermende werking op te bouwen. Verbranding is het gevolg. Mensen met van nature een lichte huidskleur, rood/blond haar en blauwe ogen zijn het gevoeligst voor zonnebrand. Ook sommige medicijnen maken de gebruiker gevoeliger voor zonlicht. Naar de dokter Nee, verbranding door de zon is pijnlijk. Na twee tot vijf dagen heeft de huid zich echtre weer hersteld. Ja, wanneer er sprake is van uitgebreide verbranding met blaren en betrokkene zich ziek voelt, koude rillingen, koorts of andere algemene ziekteverschijnselen heeft. Veel zon is slecht voor de huid. Het veroorzaakt een snellere veroudering van de huid en het vergroot de kans om huidkanker te krijgen. Behandeling/zelfzorg - Koelen met natte doeken vermindert de pijn - Blaren kunnen het beste heel worden gelaten. Zolang ze niet vanzelf open gaan beschermen ze de huid tegen infecties. - Bij veel pijn kan paracetamol worden gebruikt - Een verbrande huid mag niet aan de zon worden blootgesteld. Bescherm verbrande delen met kleding. - Niet zonnen tussen 11 uur en 15.00 uur. De zon is dan het sterkst. Water, strand en sneeuw weerkaatsen de zon. Verbranding treedt daar sneller op. - Wie wil zonnebaden om bruin te worden kan het best met korte periodes (20 tot 30 minuten) beginnen. - Gebruik een zonnebrandcrème om de huid te beschermen. Hoe hoger de beschermingsfactor hoe langer men in de zon kan blijven. Het is verstandig de huid om de twee uur in te smeren. Smeer niet te dun want dan werkt het niet. Er zijn ook waterbestendige zonnebrandcrèmes. - De inwerking van de zon gaat na het zonnen nog een tijdje door. Daarom is het goed, om ook na het zonnen de huid met een crème in te smeren. - Een zonnebankkuur beschermt niet tegen verbranding. De zonnebank geeft wel een bruin kleurtje, maar de huid wordt niet dikker. - Roken verhoogt de gevoeligheid van de huid voor zonnestraling. Verbranding treedt eerder op en is heftiger bij rokers dan bij niet-rokers. Bron: Bovenstaande zelfzorg richtlijnen zijn ook gepubliceerd in de serie “Dokteren tussen Maas en Waal” in weekblad “De Toren”.
