Bekijk de folder - St. Antonius Ziekenhuis

GYNAECOLOGIE
Intra-uteriene
inseminatie
nh
uis
IUI
St
.A
nto
niu
s
Zie
ke
BEHANDELING
Intra-uteriene inseminatie
Bij intra-uteriene inseminatie (IUI) worden de zaadcellen
direct in de baarmoeder gebracht, om zo de kans op een
zwangerschap te vergroten.
uis
In deze folder kunnen u en uw partner de antwoorden vinden
op vragen als:
Wat is IUI nu precies?
•
Voor welke paren is IUI geschikt?
•
Hoe gaat de behandeling?
•
Wat moet ik vóór, tijdens en ná de behandeling doen?
ke
Zie
deling gecombineerd met een hormoonbehandeling.
niu
s
Wat is intra-uteriene
inseminatie?
nh
•
Intra-uteriene inseminatie (IUI) is het
inbrengen (insemineren) van zaadcellen
direct in de baarmoeder (intra-uterien).
In de normale situatie komen na een
zaadlozing in de vagina de zaadcellen in de
buurt van de baarmoedermond. Via het slijm
van de baarmoederhals gaan de zaadcellen
via de baarmoederholte naar de eileiders.
Daar kan een zaadcel een eicel bevruchten.
nto
Bij welke paren kan IUI
werken?
St
.A
De methode van intra-uteriene inseminatie
is gebaseerd op het natuurlijke vermogen
van zaadcellen om een eicel te bevruchten.
Daarom is het belangrijk dat bij de man
voldoende bewegende spermacellen
aanwezig zijn en dat bij de vrouw de
eileiders goed doorgankelijk zijn. Ook de
leeftijd van de vrouw speelt een grote rol
(zie de grafiek). Of de methode voor u geschikt is, heeft te maken met de oorzaken
van verminderde vruchtbaarheid.
Bij IUI worden de beste zaadcellen in het
laboratorium geselecteerd en op de poli
rechtstreeks in de baarmoederholte gebracht. De zaadcellen zijn dan dichter
bij de plaats van bevruchting. Een goede
timing van de IUI is van belang, omdat de
kans op een zwangerschap het grootst is
als IUI wordt uitgevoerd op de dag van de
eisprong. Regelmatig wordt de IUI-behan1
waarbij zo veel mogelijk antilichamen weggewassen worden.
3. Retrograde ejaculatie
Er is sprake van verminderde
vruchtbaarheid als na
een jaar van regelmatige,
onbeschermde gemeenschap
een zwangerschap uitblijft.
uis
De man kan last hebben van een retrograde
ejaculatie. Dat betekent dat het sperma niet
naar buiten komt, maar de blaas instroomt.
Dit kan een gevolg zijn van een lichte beschadiging van de zenuw die de zaadlozing
regelt. Zo’n beschadiging kan bijvoorbeeld
ontstaan zijn door een operatie.
nh
IUI kan een effectieve behandeling zijn bij:
• verminderde vruchtbaarheid van de man
• afweerreactie van de man tegen zijn
eigen sperma
• retrograde ejaculatie
• endometriose
• geen aanwijsbare oorzaak voor het
uitblijven van zwangerschap
• seksuele problemen
4. Endometriose (lichte vorm)
niu
s
Zie
ke
Bij endometriose zit er baarmoederslijmvlies op plaatsen waar dit eigenlijk niet
hoort te zitten, bijvoorbeeld:
• in de eierstokken;
• in de eileiders;
• rond de baarmoeder;
• in de vagina;
• in de blaas;
• in de darmen.
1. Verminderde vruchtbaarheid van
de man
Deze aandoening komt vooral voor bij vrouwen boven de 30 jaar. Er is een aparte folder
over endometriose. Vraag daar gerust naar
als u meer over dit onderwerp wilt weten.
.A
nto
De man kan verminderd vruchtbaar zijn
doordat:
• er te weinig zaadcellen in het sperma
zitten;
• de zaadcellen onvoldoende beweeglijk
zijn;
• de zaadcellen een afwijkende vorm
hebben.
5. Geen aanwijsbare oorzaak
St
Soms worden zowel bij de man als bij de
vrouw geen aanwijsbare oorzaken gevonden
voor de verminderde vruchtbaarheid. Dit is
bij ongeveer 30% van de paren het geval. We
spreken dan van onverklaarde verminderde
vruchtbaarheid. Vaak heeft het paar nog
een goede kans op een spontane zwangerschap. Deze kans kunnen we berekenen. De
behandeling is pas zinvol als de kans om via
IUI zwanger te raken groter is dan de kans op
een spontane zwangerschap.
2. Afweerreactie van de man tegen
zijn eigen sperma
Bij sommige mannen reageert hun afweersysteem op het eigen sperma alsof het
ziekteverwekkers zijn. Het maakt antilichamen aan die zorgen dat de zaadcellen aan
elkaar vastklitten en niet goed meer kunnen
zwemmen. Bij IUI wordt het sperma bewerkt
2
Hoe groot is de kans op
een zwangerschap bij
IUI?
Timing
IUI leidt gemiddeld bij 1 op de 10 behandelingen tot een zwangerschap. Na zes
behandelingen is de kans dat u zwanger
bent geraakt ongeveer 30 tot 40 procent.
De IUI-behandeling geeft daarmee geen garantie op een zwangerschap, aangezien de
meeste vrouwen na 6 behandelingen nog
niet zwanger zijn. De leeftijd is van belang
voor de kans op een zwangerschap.
Echoscopie
uis
Om de kans op bevruchting zo groot
mogelijk te maken, moet de IUI plaatsvinden
in de vruchtbare periode, dichtbij het moment van de eisprong.
Dit wordt timing genoemd. Om dit moment vast te stellen zijn er verschillende
methoden, die soms in combinatie worden
gebruikt.
Zie
ke
nh
Inwendige echoscopie maakt het mogelijk
om het aantal en de groei van de follikels
(eiblaasjes) te beoordelen totdat de follikels
groot genoeg zijn. Echoscopie kan gecombineerd worden met bloedonderzoek naar
het hormoon estradiol. Soms zijn hierbij
meerdere controles per week nodig.
niu
s
Urinetesten/ovulatietesten
Figuur 1
Ongeveer 24 tot 36 uur voor de eisprong
maakt een kleine klier onder de hersenen
(de hypofyse) korte tijd luteïniserend
hormoon (LH) aan. Dit hormoon komt ook
in de urine terecht. Dit is te meten met een
ovulatietest. Wanneer de ovulatietest
positief is, kan de volgende dag de IUI
plaatsvinden. Er zijn verschillende ovulatietesten op de markt. Deze testen dient u
zelf aan te schaffen. Ze zijn onder andere te
koop via de poli.
Het afnemen van de vruchtbaarheid met het toenemen
van de leeftijd van de vrouw.
St
.A
nto
Uw arts zal in dat geval met u en uw partner
een nieuwe afweging maken: doorgaan met
IUI, overstappen op een andere behandeling, bijvoorbeeld IVF (reageerbuisbevruchting) of stoppen met behandelen.
Het aantal behandelingen
Bij IUI zijn meestal meerdere behandelingen
nodig. In principe wordt een IUI-behandeling maximaal 6 keer gedaan. De behandeling kan plaatsvinden in de natuurlijke
cyclus of in een cyclus die met hormonen
gestimuleerd moet worden. Uw arts bespreekt met u welke behandeling hij of zij u
adviseert.
HCG/LH-injectie
Als bij echoscopie follikels worden gezien
die groter zijn dan 17 mm, kan de eisprong
ook worden opgewekt met een injectie
(kunstmatige LH-piek). 36-40 uur na deze
hormooninjectie vindt de eisprong plaats.
3
IUI in de spontane
(natuurlijke) cyclus
Als de test positief is, neem dan contact op
met de poli om een afspraak te maken voor
een IUI op de volgende dag.
De behandeling vindt plaats in de natuurlijke
cyclus, zonder dat er extra hormonen worden toegediend. De IUI gebeurt vlak vóór
de eisprong. Om het juiste moment van de
IUI te bepalen, wordt er allereerst een echo
gemaakt. Als blijkt dat er een eitje aan het
uitrijpen is (op de echo wordt een eiblaasje/
follikel groter dan 12 mm gezien), adviseren
we u om thuis ovulatietesten te doen.
U krijgt alvast het formulier en een potje
voor de opvang van het zaad mee.
Het moment waarop de echo gedaan wordt,
is afhankelijk van de lengte van de cyclus.
Bij een cyclus van 28 dagen maken we de
echo op cyclusdag 11 à 12. De echo kan ook
op een eerder tijdstip (bij een korte cyclus)
of op een later tijdstip (bij een lange cyclus)
plaatsvinden. Vraag uw arts wat voor u de
juiste cyclusdag is voor de echo.
De ovulatietesten moeten 1 x per dag,
‘s ochtends (met de tweede plas, dus niet
met de ‘nachturine’) worden uitgevoerd.
Als de ovulatietest positief is, dan zal de
eisprong 20 tot 30 uur later plaatsvinden.
Zie
ke
nh
uis
U krijgt te horen hoe laat uw partner op de
dag van de behandeling het zaad moet inleveren bij het Afgifte Laboratorium. Het zaad
mag dan niet ouder zijn dan één uur. Als dat
niet lukt (bijvoorbeeld door de reistijd), dan
kan uw partner het zaad in een herenkamer
in het ziekenhuis produceren. Dit moet u
vermelden als de IUI wordt ingepland. Het
laboratorium heeft ongeveer 1,5 uur nodig
om het zaad te bewerken. Dit betekent dat
1,5 uur nadat het zaad is ingeleverd, de IUI
plaatsvindt bij het St. Antonius Vruchtbaarheidscentrum.
niu
s
IUI in een gestimuleerde
cyclus
.A
nto
Bij een gestimuleerde cyclus wordt de groei
van de eiblaasjes gestimuleerd met
hormonen. Deze moet u zelf inspuiten.
Wij leren u hoe u zichzelf deze onderhuidse
injecties kunt geven.
St
De injecties bevatten het hormoon FSH
(follikel stimulerend hormoon). Dit is het
hormoon dat het lichaam van de vrouw
aanmaakt om de uitrijping van een eicel te
stimuleren. Door de injecties krijgt u meer
van dit hormoon in uw lichaam dan normaal.
Daardoor kunnen er meerdere eicellen per
maand uitrijpen.
Bij twee uitgerijpte eicellen is de kans op
zwangerschap groter, maar is er ook een
risico op een meerling. Dit risico ligt in ons
ziekenhuis tussen de 5 en 10%. Bij 3 of
In de bijsluiter van de test
staat hoe u kunt zien of de test
positief is. Lees deze bijsluiter
goed.
4
Drie belangrijke
tijdstippen
meer rijpe eiblaasjes kan het raadzaam zijn
geen IUI te verrichten.
In het St. Antonius Ziekenhuis vinden 7
dagen per week IUI-behandelingen plaats.
Wanneer de IUI ingepland wordt, krijgt u een
kaartje mee met daarop 3 tijdstippen:
1 Het tijdstip van de HCG-hormoon
injectie (indien nodig).
2 Het tijdstip waarop het potje met zaad
ingeleverd moet worden bij het
laboratorium.
3 Het tijdstip waarop de inseminatie zal
plaatsvinden.
Voor de echocontroles tijdens de IUIbehandeling kunt u terecht in het St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein en Utrecht.
Het zaad moet u inleveren bij het Afgifte
Laboratorium in het St. Antonius Ziekenhuis
Utrecht. De inseminatie vindt plaats bij het
St. Antonius Vruchtbaarheidscentrum in het
St. Antonius Ziekenhuis Utrecht.
niu
s
Zie
ke
nh
uis
Het gebruik van de FSH-hormonen kan
soms zorgen voor bijwerkingen zoals stemmingswisselingen, hoofdpijn, een misselijk
gevoel en een opgezette buik. Op de plaats
van de prikken kan wat roodheid ontstaan.
De behandeling start met een uitgangsecho
op cyclusdag 2, 3 of 4. Op dat moment
wordt bepaald of u met de hormooninjecties kunt beginnen. Als dat zo is, dan maakt
u een afspraak voor een echo 1 week later.
Tot die afspraak injecteert u zichzelf 1 x per
dag (in de avond) met de hormonen. Let
goed op de aangegeven dosering.
Bij de echo kijken we hoeveel eiblaasjes
(follikels) er zijn waarin de eitjes uitrijpen,
en hoe groot ze zijn. U blijft de hormonen
gebruiken totdat de eiblaasjes de juiste
grootte bereikt hebben. Dan zijn de eicellen
in de eiblaasjes rijp genoeg om bevrucht te
worden.
nto
Opwerken van het
sperma
.A
Sperma bestaat voor het grootste gedeelte
uit vloeistof waarin de zaadcellen zitten.
Voor de inseminatie zijn alléén de zaadcellen nodig; deze worden in het laboratorium
gescheiden van de vloeistof. Dit heet het
opwerken van het sperma. Hierbij vermindert het aantal zaadcellen maar blijven de
beste over. Deze bewerking duurt ongeveer
anderhalf uur. IUI is alleen zinvol als er na
bewerking meer dan 2 miljoen beweeglijke
zaadcellen zijn overgebleven.
Op de dag van de IUI moet de man door
masturbatie sperma produceren. Dit kan
St
Het is ook mogelijk om de
eisprong op te wekken met
behulp van een injectie met het
HCG-hormoon. Na deze injectie
duurt het 36 tot 40 uur voordat
de eisprong plaatsvindt. De IUI
wordt dan 32 tot 40 uur na de
injectie gepland.
HCG-hormoon kan als
bijwerking pijnlijke borsten,
buikpijn en een misselijk gevoel
geven.
5
thuis of in het ziekenhuis. Om het beste
sperma te kunnen verkrijgen, raden wij u
aan om de onthoudingsperiode niet korter
dan 1 dag en niet langer dan 3 dagen te
laten duren.
bellen. Deze vindt u in het adreskader
achter in deze folder.
Weekend
Als het maken van een afspraak niet kan
wachten tot na het weekend, kunt u in het
weekend hetzelfde nummer bellen. Dit
nummer is in het weekend bereikbaar tussen 10.00 - 11.30 uur.
Als u niet gaat menstrueren
Zie
ke
nh
Als de menstruatie uitblijft, kunt u 2,5 week
na de IUI een zwangerschapstest doen.
Dit mag in het ziekenhuis maar u kunt het
natuurlijk ook thuis doen. De eerste echo
van de zwangerschap zal plaatsvinden op
dezelfde poli als de echo’s tijdens de IUIbehandeling. U mag hiervoor een afspraak
maken als u ongeveer 7 weken zwanger
bent (5 weken na de IUI).
niu
s
De IUI vindt plaats bij het St. Antonius
Vruchtbaarheidscentrum. Er wordt een
speculum (spreider) in de vagina gebracht
om de baarmoedermond in beeld te brengen. Dan wordt een dun slangetje door de
baarmoedermond in de baarmoederholte
geschoven waardoor het bewerkte sperma
wordt ingebracht. Meestal hebt u hierbij
geen pijn, al kan er heel soms een licht
krampend gevoel in de onderbuik
ontstaan.
uis
Hoe verloopt de
inseminatie?
Sta even stil…
Na de IUI
Proberen zwanger te raken heeft niet alleen
met uw lichaam te maken, maar doet ook
veel met uw emoties. Het is belangrijk dat u
daar voldoende aandacht aan schenkt.
.A
nto
Mocht u thuis koorts krijgen of last hebben
van onverklaarbare buikpijnen, neem dan
contact op met het Vruchtbaarheidscentrum.
In een serie van IUI-behandelingen kunt u
altijd een maand pauze nemen als u daar
behoefte aan hebt.
Als u weer gaat menstrueren
St
Als u niet zwanger wordt duurt het 10 tot
14 dagen voordat de menstruatie op gang
komt. Als dat gebeurt, moet u ons bellen
voor een nieuwe afspraak om de volgende
behandelcyclus op te starten.
De mogelijkheid bestaat altijd, om tijdens
de IUI-behandelingen een afspraak te
maken met uw behandelend arts voor een
tussentijdse evaluatie.
Werkdagen
Op maandag t/m vrijdag van 08.00 tot
16.30 uur kunt u het telefoonnummer van
het St. Antonius Vruchtbaarheidscentrum
6
Vragen
Sinds 1993 krijgen alle vrouwen die
zwanger willen worden het advies om
foliumzuurtabletten te gebruiken.
Foliumzuur zorgt er niet voor dat u
gemakkelijker zwanger wordt, maar het
verkleint de kans op afwijkingen aan het
zenuwstelsel van het ongeboren kind.
Foliumzuur is een B-vitamine die van
nature voorkomt in onder andere groente,
fruit en volkorenproducten. Men vermoedt
sterk dat vrouwen aan het begin van hun
zwangerschap een verhoogde behoefte aan
foliumzuur hebben. U kunt meer informatie
krijgen bij de apotheek of uw arts.
Hebt u vragen? Neem dan gerust contact
met ons op. U vindt ons telefoonnummer
in het grijze adressenkader achter in deze
folder.
Zie
ke
nh
uis
Foliumzuuradvies
Digitale Poli
St
.A
nto
niu
s
Het St. Antonius Vruchtbaarheidscentrum
biedt, naast de gebruikelijke zorg ook een
Digitale Poli op de website van mijnzorgnet.
nl. De Digitale Poli is een besloten, online
ontmoetingsplek voor patiënten, partners
en zorgverleners van het St. Antonius
Vruchtbaarheidscentrum. Hiermee willen
we de zorg nog beter afstemmen op uw
wensen en daarnaast de communicatie tussen u en het behandelteam verder verbeteren. We nodigen u van harte uit om u aan te
melden.
Als u meer wilt weten over de Digitale Poli,
vraag dan naar de flyer.
Afspraak maken
U kunt een afspraak maken met het
St. Antonius Vruchtbaarheidscentrum bij
de balie of via de telefoon.
7
8
niu
s
nto
.A
St
uis
nh
ke
Zie
St. Antonius Ziekenhuis
T 088 - 320 30 00
E [email protected]
www.antoniusziekenhuis.nl
uis
Spoedeisende Hulp
088 - 320 33 00
ke
nh
St. Antonius Vruchtbaarheidscentrum
088 - 320 62 50
Ziekenhuizen
Zie
Locaties en bezoekadressen
Poliklinieken
St. Antonius Polikliniek
Utrecht Overvecht
Neckardreef 6, Utrecht
niu
s
St. Antonius Ziekenhuis Utrecht
Soestwetering 1, Utrecht
(Leidsche Rijn)
St. Antonius Polikliniek Houten
Hofspoor 2, Houten
nto
St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein
Koekoekslaan 1, Nieuwegein
St
.A
St. Antonius Spatadercentrum
Utrecht-De Meern
Van Lawick van Pabstlaan 12,
De Meern
9
Meer weten?
Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl
GYN 11 / 09-‘16
St
.A
nto
niu
s
Zie
ke
nh
uis
Dit is een uitgave
van St. Antonius Ziekenhuis