presentatie ziekte van Parkinson dr Eva Verhellen

Ziekte van Parkinson
Dr. Verhellen Eva
12 mei 2016
Geschiedenis
 1817 James Parkinson
 1868-1881 Trousseau, Gowers, Charcot
o Naamgeving ziekte
o Rigiditeit, bradykinesie
 1911 Levodopa synthese
 1912 Frederic Lewy
o Lewy bodies
 1919 Konstantin Tretiakoff
o Substantia nigra
 1938 Rolf Hassler
 1950 Arvid Carlsson
o Dopamine
o Nobelprijs Physiology
 1967 Levodopa behandeling
 Late 1980 DBS in Grenoble
2
Achtergrond
 Progressieve neurodegeneratieve aandoening
o Dopamine verlies substantia nigra
 100-200/100.000 bij >40-jarigen
o Zeldzaam < 40 jaar
o Toenemende incidentie > 60 jaar
o Gemiddelde leeftijd bij diagnose 70 jaar
 Complexe aandoening
 Primaire vs. secundaire vormen
3
Kliniek
1. Tremor
2. Brady- en
hypokinesie
3. Rigiditeit
4. Posturale
instabiliteit
4
1. Tremor
 Rust tremor
o Unilateraal, hand
o Pilrol tremor
o 3-7 Hz, vnl. 4-5 Hz
o Angst, emotie, stress
o Benen, lippen, kaak, tong, NIET hoofd
 Geen tremor
 Inwendig beven
 Presenterend symptoom bij 70%
5
2. Brady- en hypokinesie
 Veralgemeende traagheid, bewegingsarmoede
 Fijne motoriek
 Initiatie beweging
 Hypomimiek
 Freezing
 Festinatie
6
3. Rigiditeit
 Weerstand bij passieve beweging over gewricht
 Unilaterale onset
 Tandradrigiditeit, toename bij Froment
o Loden-pijp rigiditeit
 Stijfheid, pijn
 Striatale hand
 Verminderde armzwaai, voorovergebogen houding
7
4. Posturale instabiliteit
 Stoornis in centraal gemedieerde posturale reflexen
 Onevenwicht, vallen
 Alarmsymptoom indien vroeg in de ziekte (PSP, MSA)
 Pull test
 Weinig levodopa responsief
8
Subtypes
 Tremor dominante vorm
 Akinetisch-rigiede vorm
 Posturale instabiliteit en gangstoornissen
9
Bijkomende symptomen
Motorisch
Niet-motorisch
Hypomiek
Spraakstoornissen (dysarthrie, hypofonie)
Slikstoornissen
Speekselvloed
Vertraagde oogbewegingen
Bemoeilijkte opwaartse blik
Oogopeningsapraxie
Micrografie
Dystonie
Myoclonus
Voorovergeboden houding
Camptocormie, Pisa syndroom
Moeilijk draaien in bed
10
Diagnose
 Parkinsonisme
o Bradykinesie +
o Rust tremor OF rigiditeit
 Supportieve criteria
o
o
o
o
Rusttremor in een lidmaat
Gunstige respons op dopaminerge therapie
Levodopa geïnduceerde dyskinesieën
Verlies reuk, autonome dysfunctie
11
Parkinson plus syndromen
 Multisysteem atrofie (MSA)
o MSA-p (parkinsonisme type)
+ Parkinsonisme
+ Autonome symptomen
o MSA-c (cerebellaire type)
+ Cerebellaire symptomen : ataxie, coördinatie, dysphagie, dysarthrie
o Anterocollis, stridor, contracturen, Pisa syndroom
o Snellere progressie
 Progressieve supranucleaire paralyse (PSP)
o Vertikale, later horizontale blikparese, starre blik
o Spraak- en slikstoornissen
o Vallen
12
Parkinson plus syndromen
 Corticobasale degeneratie (CBD)
o Cerebrale cortex + basale ganglia
o Parkinsonisme
o Afasie, apraxie
o Alien hand syndrome
13
Caveats
 Exclusie criteria
o
o
o
o
o
o
o
o
Cerebellaire symptomen
Neerwaartse blikparese
Frontotemporale dementie
Parkinsonisme enkel OL
Anti-dopaminerge medicatie
Geen levodopa respons
Corticale symptomen
Normale DAT scan
<Auteur>
 Red flags
o Gangstoornissen bij onset,
vallen eerste 3 jaar
o Geen progressie over 5 jaar
o Vroege bulbaire betrokkenheid
o Stridor
o Autonoom falen eerste 5 jaar
o Anterocollis
o Contracturen handen, voeten
o Afwezigheid non-motor
symptomen na 5 jaar ziekte
o Pyramidale symptomen
o Bilateraal symmetrisch
parkinsonisme
14
<Auteur>
15
Basale ganglia
16
17
Natuurlijk verloop
<Auteur>
18
Behandeling
19
Medicamenteuze behandeling
20
Verloop behandeling
21
Diepe hersenstimulatie
 Gevorderd stadium
ziekte van Parkinson
 Duidelijke levodopa
respons
 Ernstige ON/OFF
fluctuaties
 Stimulatie n.
Subthalamicus
22
23
Take home message
 Complexe aandoening
 Motore, niet-motore en psychische symptomen
 Varianten, red flags
 Medicamenteuze behandeling
 Belang kinesitherapie voor
gangrevalidatie en training posturale stabiliteit
24
25