pag. 23 Waarom hebben vrouwen vaak zulke koude

WAAROM?
Tekst: Joop van de Leemput
Beeld: Levien Willemse
LICHAAMSTEMPERATUUR
Ing. Sjoerd Niehof (30),
onderzoeker bij het
Pijnbehandelcentrum:
“
at veel vrouwen vaak koude
handen, en trouwens ook
koude voeten hebben, kan
ik wel bevestigen. Ik zie het
onder meer hier op onze
afdeling: bijvoorbeeld secretaressen
die veel typen, hebben meetbaar
koude handen. Ik heb in medische
databanken gezocht naar wetenschappelijke publicaties hierover,
maar er is opvallend weinig over te
vinden. Het hebben van koude handen is weliswaar lastig, het is meestal
geen gevolg van een ziekte. Daarom
heeft de geneeskunde er weinig oog
voor.”
D
“We moeten gissen naar de oorzaken.
Een mogelijke verklaring is de manier
waarop vrouwen en mannen in de
loop der tijd zijn geëvolueerd. Het
kan zijn dat het basale regelmechanisme van mannen anders afgesteld
is. Hun ‘ingestelde thermometer’ staat
mogelijk op een hogere stand.
Mannen stonden heel lang geleden
tijdens het jagen bloot aan sterk
wisselende buitentemperaturen. Het
was van belang dat ze hun armen,
benen, voeten en handen daarbij
goed konden blijven gebruiken. Hun
bloedvaten passen zich daarom waarschijnlijk anders aan dan bij vrouwen
bij wisselende omgevingstemperatuur: ze worden in diameter groter of
kleiner om de temperatuur in de handen en voeten beter te behouden.
Vergelijk het met de centrale verwarming thuis: als je de radiatorknop
Waarom hebben vrouwen
vaak zulke koude handen?
opendraait, stroomt er meer warm
water de leidingen in, met als resultaat een hogere temperatuur.”
“Uit de medische literatuur is bekend
dat vrouwelijke geslachtshormonen
‘Iceman’ kent toch wel kou
• Buitensporter en ‘ijsman’ Wim Hof demonstreerde eerder dit jaar in het centrum van
•
•
•
•
Rotterdam zijn vermogen om extreem lage temperaturen te doorstaan. Gekleed in een
sportbroekje verbleef hij lange tijd in een glazen bak vol ijsklonten
Medewerkers van het Pijnbehandelcentrum en de afdeling Plastische Chirurgie van
Erasmus MC hebben van de demonstratie met een ‘thermo-camcorder’ temperatuuropnamen gemaakt. Ze waren benieuwd naar de dalende en zich herstellende lichaamstemperatuur
Hun opnamen maakten duidelijk dat de huidtemperatuur van de ijsman na zijn ijsbad
tot een zeer laag niveau daalde: op z’n buik 10 graden. Ook herstelde de ijsman snel,
de temperatuur in bijvoorbeeld zijn kuiten steeg opvallend rap
Niet vastgesteld kon worden of ijsman Wim Hof een afwijkende temperatuurregeling
en doorbloeding heeft, of simpelweg mentaal gehard is. Wim Hof zegt zijn geestelijke
kracht tegen extreme kou te ontlenen aan een boeddhistische techniek
Inmiddels heeft de extreemsporter in korte broek en sandalen de Mount Everest
beklommen. Na 7400 meter, een nieuw record, moest hij terugkeren: iceman kreeg te
kampen met bevriezingsverschijnselen aan zijn tenen.
Voor een verslag van zijn avonturen, zie op internet www.depers.nl/iceman/
bij postmenopauzale vrouwen een
markante vaatverwijding kunnen veroorzaken. Bij jongere vrouwen van
wie ik wekenlang de handtemperatuur heb gemeten, zag ik de maandelijkse cyclus duidelijk gereflecteerd.
Van wielrenster Leontien van Moorsel
is bekend dat ze haar laatste werelduurrecord op de baan heeft gereden
toen haar hormoonspiegel het hoogste was.”
“Vrouwen hebben een hoger percentage lichaamsvet dan mannen, maar
die beschermende laag resulteert juist
niet in warmere handen. Kan de kou
te wijten zijn aan de anatomie van de
handen? Ook dat is misschien een
deel van de verklaring. De spieren
zijn over het algemeen bij vrouwen
wat kleiner dan bij mannen. Daardoor is de totale doorbloeding bij
vrouwen minder.”
“Nee, met het gebied in de hersenen
dat de lichaamswarmte reguleert,
hebben koude handen en voeten
niets te maken. Dan zou de lichaams-
temperatuur bij vrouwen in het algemeen lager moeten zijn, en dat is niet
het geval. De kou zit in de ‘extremiteiten’, de uitersten van de ledematen.”
“Een enkele keer wordt aan patiënten
met het complex regionaal pijnsyndroom (CRPS1) vaatverwijders voorgeschreven, maar in het algemeen doe
je dat niet. Als een patiënt één koude
hand of één koude voet heeft, duidt
dit waarschijnlijk wel op pathologie,
vaak een ontsteking of zenuwletsel.
Op temperatuurfoto’s zien we meteen
welk deel kouder is: de vingers hebben een lage temperatuur, vertaald in
de kleur blauw, terwijl de rest van de
hand geel of rood is. Het verschil tussen handen en voeten bedraagt soms
wel vijf, zes graden.”
“Het beste wat je tegen koude handen
en voeten kunt doen, is bewegen en
sporten. Dat zorgt voor een betere
doorbloeding. En het slechtste is
roken, want de wisselende vaatverwijding en -vernauwing is op de langere termijn funest voor de doorbloeding.” ■
MONITOR
juni/juli 2007
23