Het gebruik van een wiki als CMS in een educatieve context.

Het gebruik van een wiki als CMS in een
educatieve context.
Vraagstelling/Probleemstelling
Omschrijving:
De hieronder beschreven casus behandelt de uitwerking van een heel specifiek probleem op
microniveau.
Bij het opleidingsonderdeel “Methodiek van de individuele en artistieke
bewegingsactiviteiten”, binnen de opleiding “Master in de bewegingswetenschappen” van
UGent, werd de opleiding geconfronteerd met een wildgroei aan verschillende sport
specifieke methodologiëen.
Tijdens het op elkaar afstemmen van deze verschillende methodieken (bij de verschillende
sportdisciplines) werd de instelling bewust van de noodzaak van het overzichtelijk kunnen
houden van lesinhouden, zonder dat de leerwinst en de informatieoverdracht verminderde.
De oplossing bestond eruit om vanuit een gemeenschappelijke basis, waarin het
theoretische kader, doelstellingen en werkwijze vervat zitten, verder te werken via sport
specifieke trajecten (zie figuur 1.).
Elk traject wordt omwille van de sport specifieke vereisten door de lesgevers uitgewerkt met
de gemeenschappelijke basis tot doel.
Na dit traject wordt van de studenten verwacht dat ze over voldoende kennis (theoretisch
en praktisch uitvoering) beschikken om hun leerproces in latere opleidingsonderdelen op
een zelfstandige manier verder te ontwikkelen.
In dit kader kunnen de gemeenschappelijke basis, de verschillende onderdelen binnen een
sport specifiek traject en de latere opleidingsonderdelen beschouwd worden als taakklassen
waarbij de mate van zelfstandigheid en moeilijkheidsgraad van de opdrachten stijgen, terwijl
de begeleiding door de lesgever steeds daalt.
1
Het specifieke traject, zoals hieronder omschreven, handelt over de methodologie van de
sporttak “Oriëntatiesporten”.
Fig.1 Structuur van het opleidingsonderdeel.
2
Doelstelling van het sportspecifiek traject:
Oriëntatiesport als sporttak bestaat uit verschillende subdisciplines, waarbij steeds gebruikt
gemaakt wordt van oriëntatievaardigheden (al dan niet met kaart) om een op voorhand
vastgesteld parkoers in een zo’n kort mogelijke tijd te overbruggen. De deelnemer aan deze
sporttak wordt bij het zoeken naar posten binnen zijn parkoers geconfronteerd met
succesbelevingen en vooral met spelbelevingszin. Dit laatste is een belangrijk aspect binnen de
methodologie van deze sporttak.
We kunnen stellen dat studenten in staat moeten zijn om een goede methodologie te
combineren met hun organisatorische kwaliteiten om de sport specifieke doelstellingen te
behalen. Op deze basis (en in dit traject) verwerven de studenten de benodigde kennis
betreffende de specifieke sportdiscipline.
Om het geheel zo efficiënt mogelijk te organiseren werd beslist om dit traject uit te werken via
het integreren van een wiki.
De sportspecifieke opdracht luidt: “Breng, in groep, een domein in kaart, en verwerk je kaart in
een oriëntatie gerelateerde lesopdracht.”
De algemene eindopdracht bestaat eruit: “Het correct kunnen hanteren en maken van een wiki
in het leerproces ifv de specifieke sportdiscipline.”
Deelopdrachten:







Leren werken met de verschillende onderdelen van de wiki.
Implementatie van bronmateriaal in wiki’s.
Organisatie visualiseren in de wiki (ifv rapportering)
Ontwerpen van een kaart
Ontwerpen van een methodologie
Leren observeren
Leren omgaan met feedback: geven en ontvangen.
De studenten worden bij dit alles begeleid naar een steeds grotere zelfstandigheid.
Betrokken instellingen:
Universiteit Gent Faculteit “Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen” - Vakgroep
“Lichamelijke Opvoeding & Bewegingswetenschappen”.
Huidig doelpubliek:
Studenten in de opleiding van 3e Bachelor of Science in de Lichamelijke Opvoeding en de
Bewegingswetenschappen.
Aanpak:
Omschrijving (volgens de terminologie van instelling)
3
In het verleden werd deze opdracht uitgewerkt in groepsverband waarbij er momenten door de
lesgevers georganiseerd werd waarop de verschillende groepen en hun observatoren samenkwamen
om feedback uit te wisselen. Om de leerefficiëntie & -winst te vergroten, werd besloten om dit
proces onder te brengen in een wiki.
Management:
De hoofdstructuur is opgezet door de lesgever. Tevens werd een wiki-sjabloon voor
studentenpagina’s voorzien.
Daarnaast zijn een aantal sjablonen uitgewerkt ifv specifieke inhoudelijke aspecten:




Lesvoorbereiding
Observatie
Feedback
Reflectie
Elke groep van studenten is verantwoordelijk voor het aanmaken, beheer en opvolging van de
eigen pagina.
De lesgever voorziet een overzichtslijst en inhoudstafel van de verschillende groepsopdrachten.
De uitwerking van de opdracht verloopt in verschillende fasen:
In een 1ste fase (face-to-face lessen) wordt de opdracht en een aantal initiërende werkmethodes
verklaard. Tevens wordt een initiatie les betreffende het gebruik van de specifieke software
ingericht. In een opvolgmoment wordt de progressie van de studenten geëvalueerd, en wordt
hun zelfstandigheid beoordeeld. Waar problemen zich voordoen, kan de lesgever alsnog
remediëren.
De volgende fase doet een beroep op een aantal praktische competenties van de studenten. Er
worden nu enkel contactmomenten op afspraak en ondersteuning via mail, wiki (via
commentaar van de lesgever in de groepspagina) voorzien.
Bij de laatste fase (praktische realisatie) wordt er van de studenten verwacht dat ze in staat zijn
om via hun groepspagina te rapporteren, feedback te geven op andere opdrachten en in staat
zijn om dit te verwerken in een reflectieverslag.
Begeleiding in taakklassen:
In het volledige traject zorgt de lesgever steeds voor feedback, die gaandeweg, gedurende de
volledige opdracht zal verminderen in volume, en waarvan de klemtoon van face-to-face
contacten verlegd wordt naar afstandscontacten. Binnen elke taakklasse en op het einde van
het traject wordt steeds gestreefd naar een grotere zelfstandigheid van de (mede)student.
Mogelijkheden tot feedback door de leerkracht:


Contactmomenten
Online (mail, wiki)
4
Mogelijkheden tot feedback door de medestudenten:


(in)formele contactmomenten
Online (wiki): dit wordt gestimuleerd op basis van evaluatie
Rapportering:
De wiki wordt gebruikt om elke vordering op te nemen. Op de groepspagina worden alle
feedback en observaties opgenomen. Ook de reflectie krijgt hier een plaats. Zodoende wordt de
groepspagina tegelijkertijd een tool om verslaggeving van zowel het doorlopen proces en het
uiteindelijke product in op te nemen. Op basis van dit rapport wordt het mogelijk om alle
noodzakelijke elementen als apart onderdeel, maar ook in zijn geheel te evalueren.
Parallel met 4C/ID–model
De opdracht werd niet ontworpen met het 4C/ID model in gedachten. Er komen echter een paar
duidelijke parallellen tot uiting. Deze worden hieronder omschreven.
De complexe opdracht wordt in het begin meegegeven. Deze wordt systematisch opgebouwd.
Elke taakklasse vormt een specifiek onderdeel, terwijl het 4C/ID model vertrekt vanuit een
'whole-task practice' werd hier gekozen om de opdracht sequentieel op te bouwen.
In fig. 1 blijkt dat het volledige leerproces (betreffende methodologie) in 5 taakklassen kan
onderverdeeld worden. Taakklassen 2, 3 en 4 vormen samen het sport specifieke traject, terwijl
taakklas 1 de voorbereidende en gemeenschappelijke stam omvat. Taakklas 5 stelt de opvolging
in een ander opleidingsonderdeel voor. Deze taakklassen hebben geen sequentiële opvolging,
het tijdstip van begin en einde van de taakklassen overlappen elkaar.
De opdracht wordt per taakklasse steeds moeilijker en vereist meer zelfstandigheid van de
studenten. Binnen een taakklasse zijn er echter (afh. van de opdracht) steeds verschillen tussen
de hoeveelheid en de vorm van ondersteuning en feedback. Op het einde van een taak klasse
moet de student in staat zijn om de opdracht zelfstandig te verwerken, en uit te werken.
Taakklasse 2 (= ontwerpen van een kaart) wordt, gezien de aard, de moelijkheidsgraad en de
hoeveelheid voorkennis bij deze opdracht veelvuldig begeleid door de leerkracht. Bij de start
van de opdracht voorziet de leerkracht de nodige Face-to-Face ondersteuning voor elke
student. Bij een volgende periode wordt Face-to-Face begeleiding voorzien op afspraak, en in
de laatste fase kan de student gebruik maken van online begeleiding (via mail / Wiki). Pas op
het einde van deze opdracht zijn de studenten in staat om feedback/begeleiding aan elkaar te
geven. Bij het uitwerken van deze taakklasse wordt in het begin veelvuldig gebruik gemaakt van
drill-oefeningen.
Bij taakklasse 3 (= LV: lesvoorbereiding) hebben de studenten een gedegen theoretische basis
om dit zelfstandig tot stand te brengen. De leerkracht voorziet echter eenmalig feedback
waarna ze hun LV verder kunnen herwerken. Feedback door de studenten wordt geduren de het
volledige proces sterk gestimuleerd.
5
Taakklasse 4 omvat het praktisch realiseren van de LV (in een veilige omgeving: peer -tutoring)
waarbij observatie en feedback op het einde van de realisatie vanuit de leerkracht tot stand
komt. Ook de peers worden gemotiveerd om aan dit proces deel te nemen. Enkele dagen na de
opdracht wordt er van de evaluatoren verwacht dat zij hen feedback (via de wiki) aan de
organiserende studenten bezorgen. De student dient deze info te verwerken in zijn zelfreflectie.
Het einddoel bestaat eruit dat de student in staat moet zijn om zijn eigen leerproces te
evalueren en bij te sturen waar nodig. Deze taakklasse is in deze sport specifieke opdracht van
cruciaal belang gezien de studenten hierdoor in staat zijn om hun eigen, theoretisch denkproces
(bij het uitwerken van hun LV) in praktijk toe te passen. Bij het opmerken van bepaalde
“probleem”- factoren kunnen ze bij een volgende LV met deze factor rekening houden,
waardoor een volgende LV efficiënter tot stand kan komen. Het correct leren inschatten en het
voorzien van een oplossing voor deze factoren dient de student voor te bereiden op de 5 e
taakklasse (nl. de stage van de lerarenopleiding). Een gedegen zelfreflectie is bijgevolg de
trigger om dit ervaringsgebaseerd leerproces tot stand te brengen. De opleiding reikt de
studenten een sjabloon (structuur) aan om hun zelfreflectie tot stand te brengen.
Informatie:



Ondersteunende informatie:
 cursusmateriaal: “methodiek”.
 uitwerken van een LV.
 Sjabloon “Zelfreflectie”.
procedurele (automatisatie):
 opbouwen van een kaart..
 uitleg van het principe oriëntatie.
 kader om praktische opdrachten te ontwerpen.
Deeltaakoefeningen:
 Ontwerpen van symbolen bij het opbouwen van een kaart.
 kaartontwerpen (TK2): van eenvoudige symbolen via een eenvoudige kaart naar
een complexe kaart.
Gebruikte technologie:
Basistechnologie:
1. CMS: Minerva
2. Specifieke software
Aangeboden hulpmiddelen:
3. Informatie: cursuswebsite, literatuurlijst
4. Communicatie:
a. Wiki
6
b. Mail
Balans/conclusie:
Positieve zaken




Arbeidsgerichte vaardigheden kunnen getraind worden.
Er wordt vertrokken vanuit een vaste structuur, terwijl het systeem flexibel blijft.
Praktisch gezien zijn er veel meer mogelijkheden om interactie en feedback mogelijk
te maken, wat bijgevolg zijn weerslag heeft op leerwinst.
Feedback en observatie verlopen nu parallel naast het ontwikkelen van de
lesvoorbereiding. Samenwerken en rapporteren verloopt efficiënter en intensiever.
Problemen & uitdagingen




Voor veel personen is dit een “nieuwe” manier van studeren en leren omgaan met
een nieuwe tool
Het proces vraagt een grotere zelfstandigheid van de studenten
Het sturen van het eigen leerproces, feedback, enz… is niet eenvoudig te
implementeren voor iedereen.
Een dergelijk systeem vraagt minder contacturen, maar des te meer tijdsinvestering
betreffende ondersteuning.
Potentieel doelpubliek:
Gezien het opstellen van een wiki een belangrijk aspect bij deze opdracht vormt, kan dit
voorbeeld tot inspiratie leiden bij elke situatie waarbij een complexe leeromgeving door een
wiki ondersteunt kan worden.
Effectiviteit:
De structuur en de aard van de opdracht zorgt ervoor dat de zelfstandigheid van de studenten
met betrekking tot de doelstelling van de opdracht duidelijk toeneemt.
Het zelfsturend vermogen aan de hand van een wiki werd dit jaar aan de opdracht toegevoegd
en kan dus nog niet gemeten worden.
De 1ste resultaten wijzen echter op een toegenomen zelfstandigheid, toegenomen feedback
door de peers en bijgevolg op een efficiënter leerproces van de betrokken studenten. Het
gebruik van een wiki is een duidelijke meerwaarde aan de opdracht.
7
Fig.2 Structuur van de opdracht.
www.kuleuven-kortrijk.be/cbl
8