Cybersecurity en privacy zijn hot issues TVVL, meer

Cybersecurity en privacy zijn hot issues
De recente ransomware-aanval maakt alweer
duidelijk dat veel bedrijven en systemen kwetsbaar
zijn. Ver van ons bed? Hoe zit dat dan bij ons in de
gebouwautomatisering en domotica? En wat kunnen
we eraan doen ook in het kader van nieuwe
wetgeving rondom veiligheid en privacy.
Jan praat u tijdens deze interactieve sessie bij over de
oplossingen die we kunnen vinden in de architectuur
van onze systemen en ons eigen gedrag.
Jan Kerdèl
Kerdèl Business Development
Consultancy en Management ondersteuning voor
gebouwautomatisering en energie-innovatie
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
13 juni 2017
1
TVVL, meer dan een halve eeuw bundeling van kennis
• Opgericht in 1959, en op dit moment
1.000 persoonlijke leden en 500 bedrijfsleden
• Kennisknooppunt voor technologische innovatie in de
sector van gebouw-gebonden installaties en met
aandacht voor de mens en zijn omgeving
• TVVL verenigt adviseurs, installateurs, onderzoekers,
architecten en fabrikanten, eigenaren en gebruikers
van gebouwen, en óók studenten
• Kennisdeling, kennisontwikkeling en kennisoverdracht
www.tvvl.nl
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
13 juni 2017
2
Eerste groep Systeemarchitecten bestormt de markt
• Eerste leergang Systeemarchitect
Gebouwautomatisering oogst 9
geslaagden en 4 certificaten
• Gebouwautomatisering speelt een
essentiële rol in elk gebouw. De invloed
op de levensduurkosten (TCO) is zeer
hoog. Daarom moet
gebouwautomatisering een volwaardige
discipline worden
• Initiatief van de Brancheorganisatie
Gebouw Automatisering en TVVL
• HBO+ gecertificeerd
Meer info: https://www.tvvl.nl/cursussen/sa
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
Industroyer
13 juni 2017
3
NOS 12 juni 2017
Nieuw computervirus kan
stroomnetwerken platleggen. Daarvoor
waarschuwt ESET, die het virus 'Industroyer'
hebben gedoopt.
In december legden hackers het
stroomnetwerk van de stad Kiev deels plat.
ESET vermoedt dat deze malware is
gebruikt. Het virus is in staat industriële
systemen aan te vallen zoals
oliecentrales, transportnetwerken en
sluizen.
ESET zegt te hopen dat energieleveranciers en
andere beheerders van industriële systemen
maatregelen nemen om te voorkomen dat het virus zijn
gang kan gaan
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
13 juni 2017
4
Nederlands bedrijfsleven leert niets van WannaCry
• Weinig schade in NL
• Organisaties maken het
cybercriminelen vandaag de dag nog
steeds makkelijk om hun systemen
binnen te dringen
• Toch geen leereffect
•
•
•
•
WannaCry vrijdag 12 mei 2017
• Wereldwijde ransomware-aanval gestart
• Volgens Europol grootste omvang ooit
• Volgens Gartner ruim 150 landen getroffen
door de aanval. Volgens het NCSC in NL nog
geen slachtoffers bekend
Laag bedrag losgeld
NL niet hard getroffen
Waarschuwingsvermoeidheid
Gedreven door wet- en regelgeving
Bron: 15 mei 2017 Computable Eric Remmelzwaal
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
13 juni 2017
5
13 juni 2017
6
Security trends
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
Nationaal Cyber Security Center (NCSC)
• NCSC draagt bij aan het gezamenlijk
vergroten van de weerbaarheid van
de Nederlandse samenleving in het
digitale domein, en daarmee aan een
veilige, open en stabiele
informatiesamenleving door
• het leveren van inzicht
• het bieden van
handelingsperspectief
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
13 juni 2017
7
13 juni 2017
8
NCSC Afgehandelde incidenten
(Responsible disclosure)
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
Brede doelgroep voor het grijpen…
• 80% van de meldingen die het
NCSC in het verleden heeft
ontvangen betreft
‘kwetsbare
ICS/SCADA/GBS-systemen’
• Organisaties weten niet dat
systemen verbonden zijn
• Onvoldoende bewust van de
risico’s
• Zijn vaak geen ICT-experts
• Risico neemt toe door het Internet
of Things (IoT)
• Black fora verkopen “toegang”
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
13 juni 2017
9
Architectuur IoT |Alle componenten verbonden
Open platform tbv
aansturing Techniek
Any glass device
Beheer PC HVAC
Bedien PC HVAC
Cloud diensten
Datanet (IP)
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
13 juni 2017
10
Architectuur IoT | Smart tussenlaag noodzakelijk
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
13 juni 2017
11
Gebouwautomatisering “de stand van zaken”
• Toegang
• System default passwoorden
blijven bestaan
• Het standaard password is 12345
• Passwords hergebruiken
• Zelden sterke passwords
• Password wordt na oplevering
zelden tot nooit gewijzigd
• Password wordt doorgegeven
• Zelden apart inlog-account per
gebruiker
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
• Meerdere accounts soms
niet mogelijk
• Categorieën gebruikers vaak niet
groter dan twee
• Account wordt niet geblokkeerd
als iemand de organisatie verlaat,
dus geen onderhoud op accounts
10 issues
13 juni 2017
12
Gebouwautomatisering “de stand van zaken”
• Netwerkverbindingen van buiten
• Niet versleutelde
internetverbindingen
(http in plaats van https)
• Virtual Private Networks (VPN)
weinig gebruikt
• Rechtstreeks inloggen op
Modbus, KNX, BACnet, M-bus ed.
is mogelijk
• Gebruik van standaard poorten
voor toegang
• Samen met office netwerk
• VLAN te weinig gebruikt
• Op verzoek een poortje open
zetten naar een ander VLANsegment (en niet registreren)
6 Issues
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
13 juni 2017
13
Gebouwautomatisering “de stand van zaken”
• Onderhoud en instandhouding
• ICT-onderhoud GBS wordt vrijwel
niet gedaan
• Back-ups worden niet regelmatig
gemaakt
• PC wordt geblokkeerd voor
automatische Windows-updates
• Opdrachtgever/eigenaar niet of
nauwelijks bewust dat GBS
onderdeel wordt van zijn ICTsysteem
• Drivers in een GBS-PC worden niet
vernieuwd
• Gemiddelde leeftijd van een GBSPC is negen jaar bij vernieuwing
• Vrijwel niemand sluit een SLA af
voor software onderhoud aan het
GBS
• bij slecht onderhoud de zwakste
schakel
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
7 Issues
13 juni 2017
14
23 Issues
Herkenbaar
90%
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
Zelf meegemaakt
40%
13 juni 2017
15
Hulpmiddelen: SHODAN
• SHODAN indexeert de
bannerinformatie van systemen
• Op eenvoudige wijze kwetsbare
servers en routers vinden
• Voor iedereen toegankelijk
• Droom en tegelijk Nachtmerrie
• In 2009 ontwikkeld door John
Matherly om TCP poorten,
waaronder 80, 21 en 23 te
scannen
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
https://www.shodan.io/
https://youtu.be/XB-vjRCwa9E
13 juni 2017
16
Hulpmiddelen: SHODAN
• SHODAN vindt
Open devices (o.a. camera’s)
Open routers
Open FTP services
Open MySQL
Open SCADA
Open Modbus, NetBios, SNMP,
KNX, BACnet
• Open Modus + internet broadcast
• Webservers op poort 80 met
inlogscherm en naam Admin
•
•
•
•
•
•
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
13 juni 2017
17
Hulpmiddelen: Have I been Pwnd
• Controle of een email adres bij
een inbraak betrokken is
geraakt. Vaak het is e-mail adres
één van vele die zijn gestolen bij
een grote service provider
• Alert is mogelijk wanneer
e-mail adressen opduiken in een
gehackte database
https://haveibeenpwned.com/
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
13 juni 2017
18
Een echte structuur ISO 27001
• ISO 27001 is een standaard
voor informatiebeveiliging
• Beschrijft hoe informatie-beveiliging
procesmatig ingericht zou kunnen
worden
• In Nederland is het vastgesteld
als NEN norm NEN-ISO/IEC 27001:2005
en verplicht gesteld voor Nederlandse
overheden door het College
standaardisatie
• De structuur komt nu overeen met de in
2015 geïntroduceerde 'High Level
Structure'
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
• Van toepassing op alle typen organisaties
(bijvoorbeeld commerciële-, overheidsinstanties, non-profit).
• De norm specificeert het vaststellen,
implementeren, uitvoeren, controleren,
beoordelen, bijhouden en verbeteren van een
gedocumenteerd Information Security
Management System (ISMS)
• De norm specificeert eisen voor de
implementatie van
13 juni 2017
19
Het is net zo goed de zorg van je klant
• De eindgebruikers-organisatie moet
beschikken over een securitybeleid
dat ook van toepassing is op de
ICS/SCADA/GBS-systemen
• Ofwel rekening houden met de
verschillen tussen de kantoor- en
procesomgeving
• Of zien als twee aparte omgevingen
• Is toegang via internet noodzakelijk
• Actueel overzicht van alle systemen
die met internet (en het interne
netwerk) verbonden zijn
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
13 juni 2017
20
Checklist technische/operationele maatregelen
• Aparte netwerkinfrastructuur voor
gebouwautomatisering
• Koppelingen met internet en andere
netwerken terughoudend
• Voorzieningen om aanvallen te detecteren
• Fysieke toegangsbeveiliging tot systemen en
locaties
• Wachtwoordbeleid
• Integriteit van uw configuraties kunnen
garanderen
• Beleid voor gebruik van verwijderbare media
• Beveiligde externe verbindingen (VPN)
• Volg de principes van ‘defense in depth’
(meerdere verdedigingslagen)
• Richt patchmanagement in
• Onderhoud van systemen
• Beleid voor het aansluiten van mobiele
apparatuur
20170613_1 TVVL (KIEN Technodag CyberSecurity)
13 juni 2017
21