Paragraaf 5.3 Johari-window

© 2009 Noordhoff Uitgevers bv
Paragraaf 5.3 Johari-window
Toelichting op de vier vensters:
A: bekend aan jou en aan je omgeving
Het is waarschijnlijk dat deze beelden niet helemaal hetzelfde zijn.
Vergelijk dit eens met een spiegel: zoals jij jezelf in een spiegel
ziet, is anders dan zoals anderen jou zien. Dat valt direct op als je
jezelf op video ziet. Ook als je weet dat jij – bijvoorbeeld – een
harde werker bent en jij weet dat anderen jou ook een harde
werker vinden, kan het zijn dat de oordelen daarover uiteenlopen.
Jij vindt het bijvoorbeeld eigenlijk heel normaal dat je hard werkt
maar sommigen vinden jou misschien een uitslover. In hun ogen
werk jij harder dan prettig is, want nu voelen zij zich daardoor
gedwongen ook hard te werken. Uit studies van de Amerikaanse
sociologen Roethlisberger en Dickson is al decennia terug gebleken,
dat werknemers het prettig vinden als hun collega’ s zich niet meer
inspannen dan zijzelf. Doet een enkeling dat toch, dan remmen zij
die uitslover met zachte en desnoods met harde hand af. Dat is het
effect van groepsdruk (zie paragraaf 5.5).
B: Je blinde vlekken: bekend aan anderen, niet aan jou
Blinde vlekken wegwerken is niet eenvoudig. Het is makkelijker je
ogen te sluiten voor je minder aangename persoonskenmerken, ze
te negeren of te ontkennen dan er iets aan te doen. Misschien is het
een onbewust mechanisme om sommige dingen van jezelf niet te
zien. Dan weet je het echt niet. Voor je omgeving is het ook lastig
om je op je tekortkomingen te wijzen. Behalve als ze een hekel aan
je hebben! Maar in dat geval ben je misschien ook geneigd de
verwijten niet serieus te nemen.
Het komt ook voor dat je zelf je positieve eigenschappen niet ziet,
terwijl anderen die wel zien. Sommige mensen vinden het moeilijk
positieve waardering te accepteren. Zegt iemand bijvoorbeeld: ‘Ik
vind dat jij steeds van die creatieve, goede ideeën hebt’, dan wil het
antwoord nog wel eens zijn: ‘Nou, dat valt wel mee hoor, ik ben
helemaal niet creatief!’, in plaats van dit compliment in dank te
aanvaarden: ‘Vind je? Ik ben blij dat je dit zegt. Zelf was ik er
helemaal niet zo van overtuigd dat ik wel goede ideeën heb, maar
nu geloof ik het ook!’
Om blinde vlekken te zien en weg te werken heb je dus eerlijke
feedback nodig. Vraag om feedback, luister naar die feedback,
verwerp de waarnemingen niet en bedenk wat je kunt doen om
(nog) beter te functioneren.
De effectieve projectgroep
1
© 2009 Noordhoff Uitgevers bv
C: Geheimen en frustraties: wat jij wel weet maar wat anderen niet
zien
Je geheimen hoef je niet prijs te geven. Zelfs iets wat je in
vertrouwen aan een ander vertelt loopt grote kans niet geheim te
blijven. Ga eens na welke geheimen in vak C zitten. Bedenk wat je
ermee wint door ze aan de anderen te vertellen. Is dat nodig om
zelf beter te functioneren? Draagt het ertoe bij dat de groep als
geheel beter functioneert?
Een voorbeeld: stel dat jij altijd ontzettend zenuwachtig bent als je
een presentatie moet houden, maar dat anderen dat nooit merken.
Iedereen vindt dat jij prima een presentatie kunt houden; ze
bewonderen dat vermogen. Als een groepslid zegt op te zien tegen
het houden van een presentatie en er ontzettend zenuwachtig van
wordt, zou je kunnen overwegen te zeggen dat jij ook zenuwachtig
bent maar dat het vanzelf verdwijnt als je je gewoon op je
presentatie concentreert. Daarmee help je vermoedelijk die ander
zonder jezelf schade te doen. Maar sommige presentatoren gaan zo
ver, dat ze zelfs hun publiek vertellen dat ze erg zenuwachtig zijn.
Ze hopen daarmee begrip te kweken voor eventueel gehaspel. Het
risico is echter, dat het publiek meer gaat letten op tekenen van
zenuwachtigheid dan op de inhoud van het verhaal. Wat de spreker
het meest vreest wordt daardoor werkelijkheid. Vertel dit geheim
dus niet aan je publiek, concentreer je op de inhoud!
Je frustraties moet je zien kwijt te raken. Ga eens na welke
frustraties in vak C zitten. Bedenk hoe je ze aan anderen kunt
vertellen. Is dat nodig om zelf beter te functioneren? Draagt het
ertoe bij dat de groep als geheel beter functioneert? Neem opnieuw
het voorbeeld van presenteren. Stel dat jij op de middelbare school
een aantal uitstekende presentaties hebt gehouden maar dat
anderen in jouw groep dat niet weten en dat jij te bescheiden bent
om het te vertellen. Dan kan het gebeuren dat anderen de
presentatie gaan doen. Misschien doen ze het net zo goed als jij dat
kunt, maar jij had willen schitteren! Vertel daarom waar jij goed in
bent en wat jij wilt doen om dit te laten zien. Dat houdt niet in dat
jij voortaan alle presentaties moet doen, help bijvoorbeeld ook
anderen hun presentatietechnieken te verbeteren!
D: Onbekend aan jou en aan je omgeving
Een aantal persoonlijke kenmerken en kwaliteiten komen pas aan
het licht als je ze nodig hebt. Om ze te ontdekken moet je dus zeer
verschillende situaties meemaken. In de opleiding heb je die kans
door in verschillende projecten verschillende taken en rollen op je te
nemen. Experimenteer daarmee. Let ook op je kwaliteiten in andere
situaties, zoals in lessen (de mate waarin je informatie kunt
opnemen en verwerken), bij tentamens (de snelheid van vragen
begrijpen en adequaat behandelen) en in andere groepsactiviteiten.
2