farmacotherapie/polyfarmacie

PSYCHOFARMACA ↔ SOMATISCHE MEDICATIE
ANTIDEPRESSIVA
PIJNMEDICATIE
BENZODIAZEPINEN
W.Garenfeld
12122011 en 15122011
CASUS Mw. J. ; 72 JARIGE DAME
• VERWEZEN IVM DEPRESSIEVE STEMMING EN PANIEKKLACHTEN
• PSY-VG: BLANCO
• SOCIAAL: ECHTGENOOT IN VERPLEEGHUIS VANWEGE DEMENTIE
• A/ SINDS ENKELE MAANDEN DEPRESSIEVE STEMMING
GENIETEN↓; "OPGEBRAND"; EETLUST ↓; GEWICHT ↓; SLAPEN ↓;
HUILBUIEN ; SUICIDALITEIT: SINDS 3 WEKEN TOENEMEND ANGST/PANIEK , GEJAAGDHEID, TREMOREN,
HARTKLOPPINGEN, OPVLIEGERS, TRANSPIREREN
• SOMATIEK: COXARTROSE ; PIJN ↑
• R/ CITALOPRAM 20MG, SINDS 3 WEKEN VERHOOGD NAAR 30MG
R/ TRAMADOL 2DD50MG
DISCUSSIE
• WAT IS UW WAARSCHIJNLIJKHEIDSDIAGNOSE ?
• WAT VINDT VAN DE KEUZE VOOR CITALOPRAM ?
• WAT VINDT U VAN DE DOSERING ?
•
WAT VINDT U VAN DE COMBINATIE MET TRAMADOL ?
SEROTONINE GERELATEERDE BIJWERKINGEN
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
GEJAAGDHEID
ANGST
AGITATIE
OVERMATIG TRANSPIREREN
MISSELIJKHEID, DIARREE
URINE INCONTINENTIE
BLOEDRUKWISSELINGEN, VERSNELDE HARTSLAG
VERSNELDE ADEMHALING
BEWEGINGSONRUST, SPIERSTIJFHEID, MYOCLONIEËN
DESORIENTATIE, VERWARDHEID, HALLUCINATIES
CONVULSIES
BEWUSTZIJNSDALING, COMA
NOCICEPTIEVE PIJN
• PARACETAMOL
• NSAID'S (Ibuprofen, Diclofenac [+ misoprostol], Naproxen)
• COX-2-REMMERS (Celecoxib, Etoricoxib)
• TCA's (Chronische pijn)
• ZWAKKE OPIAAT-Agonist (Codeïne ; Tramadol)
• STERKE OPIAAT-Agonist (Morfine, Oxycodon , Fentanyl)
NEUROPATHISCHE PIJN
• AD: TCA (Amitriptyline); SNRI (Duloxetine)
• ANTICONVULSIVA (Carbamazepine, Gabapentine, Pregabaline)
• ANTIPSYCHOTICA (Haloperidol)
• TRPV1-Agonist (Capsaïcine) (Lokale desensibilisatie)
• OPIAAT-Agonist (Tramadol, Oxycodon , Methadon)
• GABA-B-Agonist (Baclofen)
Folmer H, et al Farmacother. voor de huisarts.2009
UPCM (Univ Pijncentr Maastricht. 2011)
Farmacotherapeutisch Kompas .2011
ARACHIDONZUUR METABOLISME
Naar: Totten J. 2006
ENKELE OPMERKINGEN M.B.T. PIJNSTILLERS I.C.M. PSYCHOFARMACA
• NSAID's : o.a. Cardio-, Nefro-, Hepato-toxische effecten ; Trombo-aggregatie ↓
• (Ibuprofen blokkeert bloedplaatjesremmende werking van acetylsalicylzuur)
• NSAID + SSRI: Trombo-aggregatie ↓
• Diclofenac + Misoprostol → Diarree → Absorptie ↓
• NSAID + Lithium: Lithiumspiegel ↑↑
• COX-2 Remmers: Cardiovasculaire risico's ; Geen invloed op trombo-aggregatie
• OPIAAT-ANTAGONISTEN
- Demping CZS
- Potentiëring Benzodiazepinen
- Afhankelijkheid
- Serotonine-heropname ↓↓ ; Noradrenaline heropname ↓
- Tramadol niet combineren met SSRI's of MAO-remmers
VERWANTSCHAP ANALGETICA, ANTIARITMICA, ANTIEMITICA, ANTIPSYCHOTICA
ALGEMENE FARMACOLOGIE
FARMACOKINETIEK
• ABSORPTIE
• DISTRIBUTIE
• METABOLISERING
• EXCRETIE
FARMACODYNAMIEK
• FARMACON -> RECEPTOR -> EFFECT
ABSORPTIE / TOEDIENINGSROUTE
• ORAAL (POEDER,TABLET,DRAGEE,CAPSULE,DRANK,MATRIX,OROS)
• SLIJMVLIEZEN (BUCCAAL,SUBLING.,NASAAL,OOGSLIJMVLIES,OOR)
(SPRAY,SPOELING,DRUPPELS)
• INHALATIE (AEROSOL,NEVEL,GAS) [2μm - 100 μm]
• DERMAAL (STROOIPOEDER,ZALF,PASTA,CREME,LOTION)
• TRANSDERMAAL (PLEISTER,POUR-ON) (LIPOFIELE STOFFEN)
• RECTAAL (ZETPIL,RECTIOLE,KLYSMA)
• INJECTIE (S.C, I.M, I.V.)
• INFUSIE
• ABSORPTIE
• T(Max)
: AFH. VAN VOEDING , LAXANTIA, ETC.
: AFH. VAN TOEDIENINGSROUTE
DISTRIBUTIE
• VERDELINGSVOLUME
• LICHAAMSGEWICHT
• HARTMINUUTVOLUME
• EIWITBINDING
• BLOED-WEEFSEL-BARRIERES
• BLOED-HERSEN-BARRIERE
• ENDOTHEEL-CELMEMBRAAN-PERMEABILITEIT
• DIFFUSIE (LIPOFIELE STOFFEN !)
• ACTIEF TRANSPORT
• SPECIFIEKE TRANSPORT-EIWITTEN
• TRANSCYTOSE (FAGOSOOM-LYSOSOOM)
• ENDOCYTOSE (RECEPTOR-ENDOSOOM)
METABOLISERING (BIOTRANSFORMATIE)
VNL. IN DE LEVER (endoplasmatisch reticulum)
MOEDERSTOF / PRO-DRUG
↓ FASE 1: FUNCTIONALISERINGSREACTIES
(HYDROLYSERING; OXIDATIE; REDUCTIE; (DES)ALKYLERING)
(CYP-450-ENZYMEN)
(IN)ACTIEVE METABOLIET
↓ FASE 2: CONJUGATIEREACTIES
(KOPPELING AAN GLUCURONZUUR / ZWAVELZUUR)
WATEROPLOSBARE STOF
CYTOCHROOM P450 ENZYMEN
CELLULAIRE GEKLEURDE ENZYMEN (HAEM-GROEP)
MONOXYGENASE (OXIDATIE-HYDROXYLASE) REACTIE
CYP450-Fe3+ → CYP450-Fe2+
SUBSTRAAT + O2 + 2H+ + 2e- → SUBSTRAAT-OH + H2O
EXCRETIE
• LEVER / DARMEN
• NIEREN
• HUID
• LONGEN
REKENING HOUDEN MET:
• LF-STOORNISEN
• NF-STOORNISSEN
• DIURETICA
• NSAID's
FARMACODYNAMIEK
FARMACON > RECEPTOR > EFFECT
• KLINISCH EFFECT
• FARMACODYNAMISCHE BIJWERKINGEN
• FARMACODYNAMISCHE INTERACTIES
METABOLISME
BIJWERKINGEN:










Potentiering van centraal dempende stoffen
Stapeling bij metabolieten / Lange T½
Oversedatie / Overmyorelaxatie / Valgevaar
Ademdepressie
Nadelige cognitieve effecten
Retrograde amnesie
Paradoxale reacties / Rebound reacties
Tolerantie / Verslaving (m.n. bij korte T½ )
Zopiclon  Bittere Smaak
Dromen / Psychotische symptomen
CYTOCHROOM P450 INTERACTIES:
METABOLISERING VIA CYP3A4 :
DIAZEPAM
(VALIUM ; STESOLID)
MIDAZOLAM
(DORMICUM)
TRIAZOLAM
(HALCION)
ZOLPIDEM
(STILNOCT)
ZOPLICON
(IMOVANE)
ALPRAZOLAM
(XANAX)
REMMING VAN CYP3A4:
AZOOLANTIMYCOTICA (MICONAZOL ; KETOCONAZOL; ITRACONAZOL)
CIMETIDINE
ERYTROMYCINE
GRAPEFRUITSAP
HIV-PROTEASE-REMMERS
GEEN CYTOCHROOM P450 INTERACTIES:
TEMAZEPAM (NORMISON)
LORAZEPAM (TEMESTA)
LORMETAZEPAM (LORAMET)
OXAZEPAM (SERESTA)
ANTIDOTUM: FLUMAZENIL (ANEXATE)
Titreren I.V. in stapjes van 0.1mg. Max 1mg
LET OP: T½ = 1uur  Risico op Re-Intoxicatie !