1. Veelvraten in MS Daphne Vogel, promovendus, afdeling

VUmc MS-Informatiedag
PROGRAMMA KENNISCAFÉ
Zaterdag 6 oktober 2012
Tijd: 12.15 – 14.00 uur
1. Veelvraten in MS
Daphne Vogel, promovendus, afdeling moleculaire celbiologie en
immunologie
Mijn onderzoek richt zich op de rol van macrofagen (Grieks voor
veelvraten) bij MS. Macrofagen maken onderdeel uit van ons
immuunsysteem en ruimen abnormale cellen op, zoals
kankercellen of dode cellen. Ze zijn erop gebouwd om normale,
gezonde cellen met rust te laten. In MS spelen macrofagen een
dubbele rol; ze zijn in staat zowel schade te veroorzaken als herstel te bevorderen. Uit
eerder onderzoek blijkt dat macrofagen verschillend kunnen ‘opgroeien’ en dat ze
afhankelijk daarvan een positieve of negatieve functie kunnen hebben. Hopelijk
kunnen we binnenkort de ‘goede’ macrofagen onderscheiden van de ‘slechte’ en deze
inzetten bij het ontwikkelen van een nieuw medicijn tegen MS.
2. Goed begonnen is half gewonnen?
Gijs Nagtegaal, promovendus, afdeling radiologie
Van alle patiënten met Clinical Isolated Syndrome krijgt 65% later
MS. CIS betekent zoveel als: een op zichzelf staande, op MSlijkende littekenverharding (laesie), op één specifieke locatie met
een bijbehorende opflakkering als symptoom. Als we in dit
voorstadium al medicatie geven, kan dat later bij de ‘openbaring’
van MS, positieve effecten opleveren. Deze behandeling is echter
mentaal en fysiek erg zwaar en bovendien duur. In mijn onderzoek gebruik ik MRI
beelden om patroonmatige afwijkingen in het hersenweefsel te ontdekken, die
typerend zijn voor wie wel of niet MS krijgen na een CSI. Zo hoeven mensen niet
onnodig te worden behandeld en zijn we er op tijd bij om juist die mensen te
behandelen die er later voordeel bij hebben. Deels een kosten-batenanalyse maar
eigenlijk meer nog een ‘lasten’-batenanalyse.
3. Worm, redder in (ontstekings)nood?
Irma van Die, afdeling moleculaire celbiologie en immunologie
In ontwikkelingslanden komen aandoeningen als MS bijna niet
voor, daarentegen komen we wel veel infecties met wormen tegen.
Deze worminfecties lijken te beschermen tegen verschillende
chronische (ontsteking)ziekten, zoals bv. aandoeningen van de
darmen (Crohn). Er zijn aanwijzingen dat wormen ook kunnen
helpen bij MS. Aangezien het niet erg aantrekkelijk is om mensen
te behandelen met levende wormen, wordt onderzocht welke delen (stoffen) van de
worm invloed hebben op het tegengaan van ontstekingen bij MS.
4. MS beter in beeld met nieuwe MRI technologie
Martijn Steenwijk, promovendus, afdeling radiologie
De hersenen worden grofweg in twee gebieden verdeeld, de witte en
de grijze stof. Bij MS wordt meestal gedacht aan ontstekingen in de
witte stof, terwijl dit type ontsteking ook in de grijze stof wordt
gevonden. Intussen is duidelijk dat ook de grijze stof dus een
belangrijke rol speelt. Ik onderzoek met de nieuwste MRI-technologie
waarom ook de grijze stof in de hersenen van mensen met MS ziek
is. Veroorzaakt schade in de grijze stof ontstekingen in de witte stof, of juist
andersom? Heel belangrijk om te weten, omdat met deze kennis gewerkt kan worden
aan een betere behandeling.
5. Geheugenfunctie bij MS: wat ‘ziet’ de MRI scan?
Hanneke Hulst, promovendus, afdeling radiologie
Geheugen, aandacht- en concentratiestoornissen (cognitieve
problemen) komen vaak voor bij mensen met MS. Het voorkomen
van deze stoornissen is enorm belangrijk, maar voordat we zover
zijn, moeten we eerst begrijpen wat er nu eigenlijk mis gaat in de
hersenen. Als mensen met MS in de MRI scanner een cognitieve
taak uitvoeren, kan ik precies zien welke hersengebieden ‘aan’ of ‘uit’
staan en hoe dat verschilt van gezonde mensen. Deze resultaten
geven aanknopingspunten voor het verfijnen van cognitieve therapie.
6. Internetcursus ‘Minder Zorgen’ tegen somberheid
Rosa Boeschoten, promovendus, GGZinGeest
Veel mensen met MS krijgen op een zeker moment te maken met
depressies. Dat psychotherapie werkt, weten we. Omdat mensen MS
echter vaak kampen met vermoeidheid, is het moeilijk om wekelijks
naar de bijeenkomsten te gaan.
Een behandeling via internet zou de oplossing hiervoor kunnen zijn.
Er wordt gekeken naar somberheid en/of depressieve klachten die
kunnen optreden bij MS. Ook worden nieuwe behandelingsmogelijkheden onderzocht.
Zo kunnen mensen met de diagnose MS en somberheidsklachten, deelnemen aan
een 5-weekse zelfhulpcursus via internet.
Er wordt onderzocht of de therapie via internet inderdaad goed werkt. Deelnemers die
de cursus volgen worden vergeleken met deelnemers op een wachtlijst. Voor en na de
cursus vinden metingen plaats. Zo wordt onder andere gekeken naar de mate van
somberheid, angst en de impact van MS op de kwaliteit van leven. Resultaten van
eerdere pilotstudie zijn veelbelovend.
7. MS-laesies beter ‘zichtbaar’ met hoogveld 7 Tesla MRI
Iris Kilsdonk, arts-onderzoeker afdeling radiologie
Met een 7 Tesla (T) - de meest gevoelige MRI-scanner op dit moment
- kunnen we meer details van het brein zien dan met een standaard
1.5T of 3T scanner. In mijn promotieonderzoek onderzoek ik het brein
van mensen met MS. We kijken dan naar het verschil tussen de
beelden en resultaten van een 7T- t.o.v. de 3T-.
De nieuwe 7T MRI scanner moet het verschil tussen MS laesies en laesies van
mensen met vaatafwijkingen zichtbaar beter in beeld brengen. Op standaard MRIbeelden lijken dit type laesies dusdanig veel op elkaar dat ook de patiëntengroepen
niet meer van elkaar te onderscheiden zijn.
8. Vroegtijdige signalering psychosociale problematiek bij Multiple
Sclerosis
Kim Bakker, MS-verpleegkundige, afdeling neurologie
Psychosociale problemen komen vaak voor bij mensen met Multiple
Sclerose (MS). Vermoeidheid, geheugen, aandacht- en
concentratiestoornissen zijn meestal voor de buitenwereld niet zichtbaar
maar hebben wel een grote impact op het fysieke functioneren, het
sociale leven en daarmee het ‘dagelijkse’ leven. Om de psychosociale
gevolgen hiervan tijdig te herkennen, onderkennen en te behandelen, is een
screeningsinstrument ontwikkeld in de vorm van een vragenlijst. Deze wordt gebruikt
om - tijdens gesprekken met de MS-verpleegkundige - problemen zo vroeg mogelijk in
kaart te brengen. Verbetering van de kwaliteit van leven met MS is het uitgangspunt.
Ook wordt gekeken naar verbetering van de efficiency van het verpleegkundig
spreekuur.
9. Nrf-2, held tegen zuurstofradicalen
Jamie Lim, promovendus, afdeling moleculaire celbiologie en
immunologie
Er zijn verschillende stoffen verantwoordelijk voor schade in de
hersenen bij MS. Eén van deze stoffen zijn reactieve zuurstofdeeltjes beter bekend als ‘vrije radicalen’ - die ‘normaal’ gesproken in een
gezond lichaam worden bestreden door antioxidanten. Mijn onderzoek
richt zich op de invloed van deze zuurstofradicalen bij de ontwikkeling en
het verloop van MS. Bij MS vindt een overproductie plaats aan vrije radicalen in het
zenuwstelsel. Ik probeer uit te vinden wat hieraan vooraf gaat en of we met behulp
van lichaamseigen antioxidant de hersenen (therapeutisch) kunnen beschermen tegen
deze zuurstofradicalen. We weten in ieder geval dat een bepaalde stof nodig is, Nrf-2
genaamd, om grote hoeveelheden antioxidant aan te maken. Hoe dit precies werkt,
wordt onderzocht.