beijing - Centrum voor Mondiaal Onderwijs

BEIJING
PEKING—HOOFDSTAD VAN CHINA
Een informatiepakket voor een werkstuk of spreekbeurt
COLOFON
Tekst: Herman Bosman
Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, fam. Van Gorp, P. Koopman, A. Gemzies.
De inhoud is met zorg samengesteld. Mocht u van mening zijn dat inbreuk is gedaan
op uw auteursrechten of beeldrechten, dan verzoeken wij u vriendelijk contact met
ons op te nemen via [email protected].
Centrum voor Mondiaal Onderwijs
Postbus 9108
6500 HK Nijmegen
tel. 024-3613074
e-mail: [email protected]
http://www.cmo.nl
De Scriptieservice Nieuwe Stijl is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van Kerk en
Wereld en door een solidariteitsbijdrage van de gezamenlijke religieuzen in Nederland via de
commissie PIN.
© Centrum voor Mondiaal Onderwijs, Nijmegen, 2008
II
INHOUD
Beijing - megastad
pag. 1
Beijing in het kort
Ligging en stadsplan
Landschap en klimaat
pag. 2
pag. 2
pag. 3
Beijing of Peking?
pag. 4
Nederlanders in Beijing
Huwelijksreis naar Beijing
Onno
Correspondent in Beijing
pag. 5
pag. 5
pag. 6
pag. 7
Dagelijks leven in Beijing
Vrije tijd
Grote-stadszorgen
Huwelijksmarkt in een park
Beijing leert fatsoen
pag. 8
pag. 8
pag. 9
pag. 10
pag. 11
Tradities en westerse invloed
Eten en drinken
Hutongs
Vervoer
Uitgaan in Beijing
pag. 12
pag. 12
pag. 15
pag. 16
pag. 18
Reis door stad en tijd
De Pekingmens
Toen Beijing nog geen hoofdstad was
Beijing als keizerlijke verblijfplaats
Oproer, oorlog en revoluties
De grote verbouwing van Beijing
pag. 19
pag. 19
pag. 19
pag. 20
pag. 21
pag. 23
Aantekeningen
pag. 25
Meer op internet
pag. 27
III
IV
BEIJING - MEGASTAD
Beijing is de hoofdstad van China; daar zetelt de
regering van het land. En niet zomaar een land!
China is hard op weg om één van de machtigste
en rijkste landen ter wereld te worden. Beijing is
ook de stad van de Olympische Zomerspelen van
2008.
Beijing heeft net als andere steden last van vuile
lucht en overvolle wegen. Daar weten we hier in
Nederland alles van. Maar hoe is het om daar te
zíjn? Hoe zou je dan zelf merken dat Beijing de
hoofdstad is van een land dat steeds rijker en
machtiger wordt? Dat laten we je zien door je
rond te leiden door de stad.
Het logo en de mascotte van de
Olympische Spelen in Beijing 2008
Maar waarom juist Beijing? Er zijn zoveel andere
interessante steden om te bezoeken. Beijing is
één van de grootste steden ter wereld. Daarom
wordt de stad ook wel een megastad genoemd.
Je ziet daar fraaie paleizen, tempels en parken.
Die zijn gemaakt toen lang geleden de keizer van
China daar werkte en woonde. Ook toen was Beijing de hoofdstad van China.
Je leert er zaken kennen die typisch Chinees zijn,
het eten en drinken bijvoorbeeld.
In oude woonwijken leven Chinezen zoals ze van
oudsher gewend zijn, dicht op elkaar en in kleine,
armoedige huisjes. Maar Beijing lijkt toch ook
steeds meer op grote steden als Londen en Parijs. In hoog tempo schieten winkelcentra, kantoren en flatgebouwen de grond uit. Soms maakt
een oude wijk plaats voor nieuwbouw. Ook legt
men steeds meer autowegen, busbanen en metrolijnen aan. Beijing heeft voor ons Nederlanders
ook iets heel vertrouwds: naast auto’s rijden er
ook talloze fietsen rond. En soms kun je in de
metro en in taxi’s betalen met een ov-chipkaart.
Je maakt kennis met de stad en zijn omgeving
(pag. 2). Nederlanders die daar zijn (geweest),
vertellen over de stad (pag. 5). Je ziet wat stadsbewoners in hun vrije tijd doen en waar ze zich
zorgen over maken (pag. 8). Beijing is een mengelmoes van Chinese tradities en gewoontes en
zaken die typisch westers zijn. Je kunt er Pekingeend eten, maar ook hamburgers (pag. 12).
Ten slotte tonen we je plekken in de stad die vertellen over de geschiedenis van Beijing en van
China (pag. 19).
1
Een van de dertig McDonalds in Beijing
BEIJING IN HET KORT
Kom je voor het eerst in Beijing, dan valt je
vast op hoe groot de stad is. Beijing is veel
groter dan Amsterdam of Rotterdam. De stad
wordt een megastad genoemd omdat er
meer dan 10 miljoen mensen wonen. Volgens een schatting uit 2005 wonen er 15 miljoen mensen in Beijing. Maar het kunnen er
ook 16 miljoen zijn of zelfs 18 miljoen. Er
wonen misschien meer mensen in Beijing
dan in Nederland.
Ligging en stadsplan
Je kunt spreken van de stad Beijing en de
gemeente Beijing.
De stad is 4.567 km2 groot, ongeveer zo
groot als de provincie Utrecht. Daar wonen
de meeste inwoners van de gemeente.
De gemeente is bijna half zo groot als Nederland, namelijk 16.800 km2.
In Beijing is niet een burgemeester de baas,
zoals je misschien denkt, maar een gouverneur. Hoe komt dat? China heeft net als Nederland provincies. Iedere provincie wordt
bestuurd door een gouverneur. Een gouverneur is dus net zoiets als een Commissaris
van de Koningin, de baas van een Nederlandse provincie. Vier grote gemeenten in China
tellen als provincies. Die hebben elk een gouverneur. Één van die vier gemeenten is Beijing.
De gemeente Beijing ligt in het noordoosten
van China. Ga je vanuit de stad naar het
zuidoosten, dan kom je bij een grote rivier
uit: de Yangtze. In het westen en noordwesten zijn bergen. Er stromen twee kleinere
rivieren langs Beijing, de Yongding en de
Tsjaobai.
Midden in de stad Bejing is een plek waar
eerst keizers hebben gewoond en waar nu de
huidige regering van China zit. Daar zijn de
straten recht en lopen ze noord-zuid of oostwest. Daar staan paleizen en gebouwen van
de overheid, en er zijn zakenwijken en oude
woonwijken. Daaromheen liggen fabrieken
en nachtverblijven van arbeiders (die ver van
huis zijn en niet even heen en weer kunnen).
2
Aan de rand van deze gebieden vind je
groentetuinen, boomgaarden en kassen.
Daar komt veel van het verse fruit en de
groenten vandaan die de bewoners van Beijing dagelijks eten. Ga je dit gebied uit, dan
ben je buiten de stad. Je ziet dan akkers en
boerderijen, fabrieken en nieuwe wijken.
Landschap en klimaat
In en rond Beijing vind je stukken natuur.
Vooral in de bergen ten westen en noordwesten van de stad kun je door bossen wandelen. Daar groeien vooral eiken, berken en
naaldbomen. In vlakkere gebieden zijn ook
plekken met struikgewas. Daar zijn vroeger
ook bossen geweest, maar die zijn gerooid.
De gemeente Beijing heeft een landklimaat.
Dat wil zeggen: de winters zijn koud en de
zomers heet. De gemiddelde temperatuur is
12 graden Celsius. In Nederland is dat 10
graden. In januari is het in Beijing het
koudst. Het is dan gemiddeld -4 graden. De
winter is koud, omdat de wind dan meestal
uit het noordwesten komt, uit Mongolië en
Siberië waar het nog een stuk kouder is.
De warmste maand van het jaar is juli. Dan
is het gemiddeld 26 graden. Gemiddeld valt
er 625 millimeter neerslag. Dat is ongeveer
driekwart van wat er in Nederland jaarlijks
valt. De meeste neerslag valt in juni, juli en
augustus. Juli is met gemiddeld 230 millimeter de natste maand van het jaar.
Na de winter volgt een korte lente. Dan waait
het vaak hard en wordt het snel warmer.
In de lente voert de wind soms veel stof
mee. Dan daalt er een dikke mist van stof in
de straten neer. Veel mensen krijgen het er
benauwd van. Het stof komt van gebieden
die kaal zijn geworden, omdat alle bomen
zijn gerooid. Planten kunnen er niet meer
groeien, omdat het nog maar zelden regent.
De bovenste laag van de bodem wordt niet
langer goed vastgehouden door wortels van
bomen en planten. Telkens als het hard
waait, wordt een deel van de bodem weggeblazen. Dan komt er veel stof in de lucht te
zitten. Soms blaast de wind dat stof naar
Beijing. Het gemeentebestuur legt buiten de
stad gordels van nieuwe bossen aan. Die
moeten het stof tegenhouden voordat het in
de stad terechtkomt.
3
BEIJING OF PEKING?
De naam ‘Beijing’ is een samenvoeging
van de woorden bei en jing. ‘Bei’ betekent ‘noord’ en ‘jing’ betekent ‘hoofdstad’. ‘Beijing’ betekent dus letterlijk:
‘noordelijke hoofdstad’. In Nederland
werd de stad vroeger altijd Peking genoemd. Pas sinds enkele jaren duikt de
naam Beijing op. Hoe komt dat?
De Chinezen spreken de naam van de
hoofdstad van hun land uit als ‘Peikjing’.
Met een ‘p’ zoals in ‘pot’ en met ‘kj’ in
het midden. Nederlanders spraken het
ook zo uit, maar dan zonder de ‘i’ en
zonder de ‘j’: Peking.
Het Chinees is een taal met 12.000 karakters.
De meeste Chinezen kennen er vierduizend.
Hier staat in het Nederlands: ‘Niet storen!’
De laatste jaren lezen en schrijven veel
Nederlanders teksten in het Engels. Dat
heeft ertoe geleid dat we de Engelse benaming hebben overgenomen: Beijing.
Dat spreek je uit als ‘Bejzjing’.
Je kunt zowel met Beijing als met Peking
googlen als je meer wilt weten over de
hoofdstad van China. Als je op ‘Peking’
zoekt, vind je 15 miljoen hits. Als je op
‘Beijing’ zoekt, krijg je 71 miljoen hits.
Chinees is voor ons een moeilijke taal.
Andersom is Engels een moeilijke taal
voor Chinezen. Mune’ moet ’menu’ zijn.
Je mag beide namen gebruiken als je
een werkstuk over de hoofdstad van China schrijft of een spreekbeurt houdt. Zolang je ze maar niet door elkaar gaat gebruiken!
Een tweede voorbeeld. Dit verkeersbord
waarschuwt tegen autorijden met te veel
drank op. In het Engels had er moeten
staan: ’No drunken driving’. Er staat
echter: ’Do drunken driving’ dat zoiets
betekent als: ’Ga dronken autorijden’!
In dit informatiepakket gebruiken we de
naam Beijing. Dat heb je inmiddels wel
gezien.
Een bekend gerecht uit de Chinese
keuken is de ‘Pekingeend’. Die blijft
zo heten. ‘Beijingeend’ hoor je niet vaak.
4
NEDERLANDERS IN BEIJING
Beijing heeft toeristen veel te bieden. Denk bijvoorbeeld maar aan fraaie paleizen,
tempels en parken. Ook vinden buitenlanders werk in Beijing. Ze gaan daar wonen
met hun familie. Onder de toeristen en nieuwe bewoners zijn ook Nederlanders. We
laten er enkele aan het woord. Ze vertellen waarom ze daar naartoe zijn gegaan en
wat ze daar zien en meemaken.
Huwelijksreis naar Beijing
Anita en Henry van Gorp zijn 25 jaar getrouwd.
Om dat te vieren, gaan ze met hun zonen Thijn
en Daan op vakantie naar Beijing. Tijdens de reis
houdt Anita een dagboek bij. Ze verwonderen
zich vooral over veel zaken die anders zijn dan in
Nederland.
Thijn en Daan van Gorp
“De eerste indrukken waren geweldig. Alles leeft,
en er lopen toch een hoop Chinezen rond. Het
valt wel op dat er regelmatig door zowel vrouwen als mannen een flinke fluim op de grond
wordt gespuugd. Dat is echt smerig. Daarentegen is het overal wel schoon, er wordt continu
geveegd overal en ook met een mop de grond
schoongepoetst. Wel raar om zo bekeken te worden, wij zijn voor hen net zo’n bezienswaardigheid als zij voor ons.
In het park kwamen we ook weer een klein Chineesje tegen met een open broek, ziet er heel
lief uit zo´n klein bloot kontje, ze hebben ook
meestal geen pamper aan. Als ze moeten plassen of poepen worden ze in hurkhouding op
straat gezet om hun behoefte te doen.”
Over het verkeer: “Dit was een rit om nooit meer
te vergeten, hotseknotsend, het leek wel of de
bus geen vering had, toeterend, een grote hobby
van de chauffeur net als telefoneren met zijn
mobieltjes. Hij had er maar liefst 3 bij zich. Als
zijn mobieltje afging, klonk er een geinig Chinees
muziekje en hij nam op met ‘WAH’, leuk om te
horen. Het motto is hier, wie het eerst toetert
heeft voorrang, verkeersregels hebben ze niet.”
Een lekkernij: krekels op satéstokjes
Over het eten: “Het stonk verschrikkelijk maar
was schitterend om te zien. Links en rechts een
soort houten stalletjes met allerlei eten, rauwe,
levende diertjes geprikt aan lange satéstokken,
bijvoorbeeld zeesterren, zeepaardjes en krekels.
Ze werden gebakken in olie waar jezelf bij stond,
nou van de lucht alleen al ging je over je nek,
laat staan als je eraan dacht wat je opat, bah!”
5
Onno
Onno verhuist in augustus 2004 met
zijn familie van Nederland naar Beijing.
Dan is hij 10 jaar. Zijn vader heeft daar
een baan gekregen. Onno weet al veel
van China, bijvoorbeeld dat het land
een lange geschiedenis heeft. Daar is
nog heel wat van te zien. “Alleen al in
Beijing heb je prachtige gebouwen van
de vroegere keizers zoals de Verboden
Stad en het Zomerpaleis. Vroeger
mochten de mensen daar niet komen,
alleen de keizer en zijn gevolg. Nu heeft
China geen keizer meer maar een president.”
Onno
Onno heeft gemerkt dat sommige mensen in Beijing erg arm zijn. “Op straat
zie je veel bedelaars. De bedelaars gebruiken soms kinderen om te bedelen.
Dat is niet zo leuk om te zien. Je kunt
ze beter geen geld geven maar bijvoorbeeld eten, omdat er vaak een man is
die de baas is van een groep bedelaars.
Ze moeten aan hem het geld afgeven
en het eten kunnen ze dan zelf opeten.”
Net als zijn leeftijdgenoten gaat Onno
naar een basisschool. Maar het is niet
zomaar een basisschool. “Ik zit op de
International Academy of Beijing, een
Amerikaanse school. Het is een leuke
school en ik krijg les van verschillende
leraren. Alle lessen zijn in het Engels, ik
ben het enige Europese kind op deze
school.” De meeste leerlingen komen
uit Amerika of Zuid-Korea.
Een jonge bedelares in Beijing
“Chinees is een heel moeilijke taal omdat het een klanktaal is. Dat betekent
dat een woord op vier verschillende manieren uitgesproken kan worden en ook
vier verschillende betekenissen kan
hebben. Dus als je de toon verkeerd
hebt, zeg je totaal iets anders dan wat
je wilt zeggen.”
Ten slotte heeft Onno goede raad voor
andere kinderen die naar China willen
gaan: “Je moet ingeënt zijn tegen ziektes die in China voorkomen, zoals buiktyfus. Verder is het een heel mooi en
heel leuk land.”
Wat oudere leerlingen van de
International Academy of Beijing
6
Correspondent in Beijing
Bettine Vriesekoop (geboren in 1961) is een Nederlandse tafeltennisster. In 1980 gaat ze voor
het eerst naar China. Daar traint ze met Chinese
tafeltennisspelers en doet ze mee aan een toernooi. Ze ziet op het Plein van de Hemelse Vrede in
Beijing honderden kinderen tafeltennis spelen.
Het is in China één van de populairste sporten. Ze
raakt geboeid door China. Ze schrijft er twee boeken over. Ook studeert ze Chinese taal, geschiedenis en cultuur aan de universiteit van Leiden.
Bettine Vriesekoop in 1988 en in 2008
Tafeltennistafels in het park
In 2002 zet ze een punt achter haar sportloopbaan. Vier jaar later wordt ze correspondent van
NRC Handelsblad in China. Dan gaat ze met haar
zoon Tymo in Beijing wonen. Ze houdt bij wat er
in Beijing en in de rest van China gebeurt. Daar
schrijft ze over in haar weblog en in NRC Handelsblad.
Zo begint op 16 oktober 2007 in Beijing een grote
vergadering van de Communistische Partij van
China. Die partij is de baas in China. Afgevaardigden van de partij uit heel China komen bijeen in
de Hal van het Volk. Dat gebouw staat aan het
Plein van de Hemelse Vrede. De vergadering vindt
om de vijf jaar plaats. Tevoren heeft het stadsbestuur de stad schoon en netjes gemaakt. Vriesekoop beschrijft in haar weblog hoe dat is gegaan:
De top van de Communistische Partij
“De straten zijn schoongeveegd, daklozen en
zwervers van straat gehaald.” Zolang de vergadering duurt, mag je in Beijing geen vlieger oplaten.
Dan mogen er geen vliegende voorwerpen in de
lucht worden gezien. “Rokers, en dat zijn er niet
weinig in Peking, deponeerden hun peuken de afgelopen weken zelfs in de afvalbak.”
Sommige demonstraties worden wel met
geweld uit elkaar geslagen. Deze demonstranten tonen hun verwondingen
Het stadsbestuur wil ook niet dat er mensen gaan
demonstreren op straat. “Actievoerders, demonstranten en burgers met klachten zijn de afgelopen weken de stad uitgejaagd of monddood gemaakt.” Monddood wil zeggen: je hebt niet de
kans om te zeggen wat je denkt. Vriesekoop laat
zien wat er met je gebeurt als je tóch gaat demonstreren: “Vanmorgen om acht uur werden
aan de overkant van het Plein achter dranghekken
een groep monniken en een paar bejaarden opgepakt. Terwijl de afgevaardigden op hun gemak
een kopje thee dronken, werden de demonstranten opgepakt en afgevoerd. Omstanders keken
gelaten toe; de politie trad ferm op maar gebruikte geen grof geweld.”
7
DAGELIJKS LEVEN IN BEIJING
Wat doen bewoners van Beijing in hun vrije tijd? Wat zijn hun dagelijkse zorgen? Hoe
vinden ze daar een man of vrouw waar ze mee willen trouwen? Dat kun je hier lezen.
Ook laten we zien hoe bewoners van Beijing nieuwe fatsoensregels leren en waarom.
Vrije tijd
In Beijing kun je een grote dierentuin bezoeken. Die is wereldberoemd omdat daar reuzenpanda’s wonen.
Stadsbewoners brengen een groot deel van
hun vrije tijd in een park door. Daar doen ze
aan Chinees boksen. Of ze doen aan taiji.
Dat is een soort gymnastiek waarbij mensen
trage bewegingen maken. Om dat goed te
doen, moet je daar je aandacht goed bij houden en het geeft je rust. Je ziet in parken
ook mensen kaart spelen of met elkaar praten. Stadsbewoners doen aan vliegeren, en
niet alleen overdag:
“We liepen terug door deze leuke Chinese
wijk en gingen richting Plein van de Hemelse
Vrede. We gingen voor ‘Tiananmenplein by
night’. Dit was ook weer prachtig om te zien,
alles mooi verlicht, veel mensen die op het
immense plein aan het vliegeren waren. Vliegers in alle soorten en maten ook hele lange
met verlichting, grote in draakvorm, ze werden ook tot vervelens toe te koop aangeboden.”
Uit: Reisverslag van Anita van Gorp (zie ook
pag. 5)
Andere hobby’s van stadsbewoners zijn thee
drinken in een theehuis en eten in een restaurant. Het bereiden van maaltijden en het
eten ervan doen ze met veel toewijding. Ten
slotte lezen bewoners van Beijing veel en
kijken ze steeds vaker naar de televisie.
8
Grote-stadszorgen
Maar leven in Beijing brengt ook ongemakken en zorgen met zich mee. Vooral
tijdens de ochtend- en avondspits is het
erg druk in de stad. Dan ontstaan er
enorme verkeersopstoppingen en is er
veel lawaai. Ook is op sommige dagen
de lucht erg vuil door uitlaatgassen van
auto’s, stof en rook. Deze grotestadsproblemen kennen we ook in Nederland. In de Randstad bijvoorbeeld
hebben mensen soms last van verkeersdrukte en luchtvervuiling.
File tijdens de spits in Beijing
Sommige bewoners van Beijing zijn
bang dat hun huis of winkel wordt afgebroken. Die wonen in hutongs. Dat zijn
smalle stegen met kleine huizen die
dicht tegen elkaar staan. Het stadsbestuur wil de meeste hutongs afbreken.
Een bewoner van een huis in een voormalige ‘hutong’,
die zich een tijd lang met succes heeft verzet tegen
afbraak. Alle andere huizen om hem heen zijn al afgebroken. Uiteindelijk is ook dit huis afgebroken.
Deze ongelukkige hond zal het helaas niet overleven...
9
Anita van Gorp vertelt waarom:
“De Chinezen zijn erg trots dat de Olympische Spelen van 2008 hier worden gehouden, maar helaas moeten hiervoor
wel veel hutongs worden afgebroken om
er hotels en kantoren voor in de plaats
te bouwen. De bewoners moeten naar
een flatgebouw. Als je ziet wat sommige
voor spullen buiten hebben staan, vraag
je je af of dat allemaal wel zo soepeltjes
zal gaan en dan wordt hen nog niet eens
gevraagd of ze wel willen, ze moeten
gewoon. Er blijft maar 25% van de hutongs bestaan zodat de toeristen toch
nog enigszins kunnen zien hoe Beijing er
vroeger uitzag. Door alles wat er wordt
afgebroken gaat er toch veel historie
van Beijing verloren, helaas.”
Het hebben van een hond is in Beijing
niet makkelijk. Je mag maar één hond
hebben, die niet hoger mag zijn dan 35
centimeter. Die regel is ingevoerd omdat
veel mensen klaagden over hondenpoep
op straat en honden die mensen of dieren aanvielen en beten of luidruchtig
blaften. Honden die niet zijn opgegeven,
worden -als ze ontdekt worden- door de
politie doodgeslagen. Het gemeentebestuur van Beijing steunt op deze manier
de regering van China met het bestrijden van hondsdolheid.
Huwelijksmarkt in een park
In Nederland mag je meestal zelf uitmaken met wie je trouwt, niet je ouders. In
China is het gewoon dat ouders voor hun
kinderen een partner zoeken. Wel vragen
sommige ouders hun kinderen daarvoor
eerst toestemming. In het Zhongshanpark, vlakbij het Plein van de Hemelse
Vrede, komen tweemaal per week mensen van middelbare leeftijd bij elkaar op
een soort huwelijksmarkt. Correspondent
Vriesekoop is er een keer bij.
De mensen komen bij elkaar aan de oever van een riviertje dat door het park
stroomt. Ze dragen een touwtje om hun
nek met daaraan foto’s of een bord met
daarop een levensbeschrijving van hun
zoon of dochter. Sommigen hebben een
doos met foto’s bij zich, een plakboek of
een familiealbum.
Vriesekoop maakt een praatje met enkele ouders. Mevrouw Liu heeft haar dochter gevraagd of ze een partner voor haar
mag zoeken. Dat mag ze, maar makkelijk gaat dat niet.
Vader op zoek naar een vrouw voor zijn dochter
“Ik kom hier nu al meer dan een half
jaar, maar ik heb nog steeds niet de juiste man voor mijn dochter gevonden. Mijn
dochter is vijfentwintig. Voor veel mannen is dat al te oud.”
Een moderne bruiloft
Ook meneer Feng merkt dat een geschikte partner niet zomaar gevonden is.
“Mijn zoon is 1,65 meter lang en al vijfendertig. Hij moet nodig aan de vrouw.”
Een traditionele bruiloft
Een opblaasbare ‘huwelijksboog’
voor de woning van het bruidspaar
Tenslotte vertelt nog een van de mannen aan Vriesekoop waarom hij een man zoekt voor zijn dochter. Hij vertrouwt het niet als ze zelf een partner
zoekt en vindt via internet of in een café.
“Iedereen kan elkaar belazeren. Mijn toekomstige
schoonzoon zal een belangrijke rol spelen in mijn
leven. Wat is er mooier dan zelf de ouders van je
kleinkind te kunnen uitkiezen.”
10
Beijing leert fatsoen
Het gemeentebestuur van Beijing wil dat
de stad een nette indruk maakt op de
sporters die aan de Olympische Spelen
van 2008 meedoen. Ook de mensen die
naar de Spelen komen kijken, moeten
die indruk krijgen. De straten, parken en
pleinen moeten schoon zijn. Iedereen in
de stad moet zich keurig gedragen als er
mensen van buiten de stad in de buurt
zijn. In augustus 2007 start het bestuur
een fatsoenscampagne met als motto:
‘Een schone stad, schone lucht en schone woorden’. Het gemeentebestuur
roept stadsbewoners op allerlei dingen
te laten die ze gewend zijn te doen. Je
mag niet meer op straat spugen. Je
moet je neus snuiten in een papieren
zakdoek. Daarna moet je die in een afvalbak gooien. Voordringen in een rij
mag niet meer. Roekeloos rijden is
voortaan taboe.
Op het billboard staat: niet spugen,
geen afval op straat gooien
Ook politieagenten moeten er betere
manieren op na gaan houden. Als ze aan
het werk zijn, om het verkeer te regelen
bijvoorbeeld, mogen ze niet roken, kletsen en eten. Als ze dat toch doen, bezorgen ze de politie een slechte naam,
zegt Jia Chunming, een medewerker van
de stadspolitie. Zie je een agent roken,
kletsen of iets eten, dan mag je een
kliklijn bellen om dat aan de overheid te
vertellen.
De pinguïn is het symbool van
de niet-voordringen-campagne
Ten slotte moeten de menukaarten in
restaurants er netter uitzien. Schunnige
woorden en uitdrukkingen mogen daar
niet meer op te lezen zijn. Eerst vind je
op veel menukaarten namen van gerechten als ‘pissoep’. In 2008 mag dat
niet meer. Ook mogen op menukaarten
geen fouten meer zitten in Engelse namen van Chinese dranken en gerechten
(zie ook pag. 5).
Iemand die op straat heeft gespuwd,
krijgt op z’n kop van een agent in burger
Moeders laten hun kinderen openlijk op straat
plassen en poepen. Voor veel westerse toeristen een raar gezicht, maar hier wordt nog niet
tegen opgetreden in de fatsoenscampagne.
11
TRADITIES EN WESTERSE INVLOED
Beijing is een mengelmoes van typisch Chinese en typisch westerse zaken. Je kunt er
traditionele Chinese gerechten en dranken krijgen, maar ook gerechten en dranken
die je in een Nederlandse snackbar kunt kopen. Tussen wijken met moderne flats,
kantoren en fabrieken liggen oude wijken die hutongs heten. Je kunt net zo makkelijk
en snel met het openbaar vervoer door Beijing reizen als bijvoorbeeld door Rotterdam.
Ten slotte biedt Beijing allerlei vermaak, van Chinese opera tot Hollywoodfilms en
popconcerten.
Eten en drinken
“Toen diende ze nog een hele gebakken vis op,
best lekker, maar kennelijk deden we het niet
helemaal zoals het hoorde (was ook best
moeilijk zo´n gare vis met stokjes eten) want
de serveerster kwam niet meer bij van het lachen. Ze vertelde iets aan de andere serveersters, maar wat? Dat wisten we natuurlijk niet,
ze kwamen niet meer bij!”
Uit: Reisverslag van Anita van Gorp
Eten met stokjes is niet het enige aan eten dat
anders is dan in Nederland. Dat merk je vooral
als je bij iemand thuis mag aanschuiven.
Een complete Chinese maaltijd bestaat uit
koude voorgerechten, warm vlees met groenten, soep en rijst of noedels.
In Nederland ben je gewend om uit je eigen
bord te eten. Je schept je eten op uit pannen
en schalen die op tafel staan. Is je bord leeg
en heb je nog trek, dan schep je nog eens
eten op je eigen bord op. Chinezen gebruiken
geen eigen bord, maar eten samen uit borden
en schalen die midden op tafel staan.
Wie bij een Chinees thuis mag eten, moet er
op bedacht zijn dat hij veel eten voor je klaarmaakt. Daar zit van alles bij in allerlei smaken.
Als Chinezen uit eten gaan met mensen die ze
kennen, maar die geen echte vrienden zijn,
bestellen ze één maaltijd meer dan er eters
zijn. In Nederland kennen we deze gewoonte
niet.
Als een Chinees mensen uitnodigt voor een
maaltijd met wie hij zaken doet, zet hij zijn
gasten een grote berg voedsel voor, méér dan
ze kunnen opeten.
12
Wie met Chinezen aan tafel zit, moet
enkele dingen beslist niet doen. Het is
onbeleefd om níet van een gerecht te
eten. Als je tóch van een bepaald gerecht niets wil eten, kun je daar beleefd voor bedanken.
Het is onbeleefd om eetstokjes rechtop
in een schaal met rijst te zetten. Dat
doet Chinezen denken aan een doodskist met daarop een schaal met zand
of rijst waar twee wierookstokjes
rechtop ingestoken zijn. Je Chinese
tafelgenoten denken dan dat je iemand
aan tafel dood wenst!
Wat je ook moet laten is de theepot zó
neerzetten dat de tuit naar een tafelgenoot wijst. Tik ten slotte nooit met
je eetstokjes tegen een schaal op tafel.
Dat doen bedelaars op straat namelijk
ook om de aandacht te trekken van
voorbijgangers.
Wie in Beijing uit eten wil gaan, heeft
ruime keus. In sommige restaurants
kun je gerechten eten die typisch voor
Beijing zijn. Tijdens hun vakantie in
Beijing maken de Van Gorps kennis
met de beroemdste hiervan:
“Toen kwam ons laatste avondmaal
met het groepje, Pekingeend, dat moet
je natuurlijk wel gegeten hebben. De
kok kwam de eend in ons bijzijn ontdoen van zijn vel en vet, sneed hem in
stukken en diende hem op. Er werd
voorgedaan hoe we de eend moesten
eten volgens Chinees gebruik. Eerst
pakte ze een soort kleine Chinese pannenkoek, hierop smeerde ze een soort
zwart pruimenpapje, daarop kwam een
hoopje gesneden prei, hierop kwamen
wat in plakjes gesneden eend, toen
werd het pannenkoekje als een envelopje dichtgevouwen en zo werd het
opgediend, en dit alles met behulp van
2 stokjes. Ze had het gelukkig bij mij
zo voorgedaan maar toen mochten die
anderen aan de slag, dat was lachen.
Het smaakte wel, maar de rest van de
gerechten die we hadden waren veel
lekkerder, wel leuk om geproefd te
hebben.”
Uit: Reisverslag van Anita van Gorp
Een korte cursus: ‘Hoe houd
ik mijn eetstokjes vast?’
Pekingeend
13
Het eendenvlees wordt boven een vuurtje geroosterd. Als het mals is en bedekt met een
knapperige korst die glimt van olie wordt het
opgediend, zoals Anita van Gorp het vertelt.
Toeristen mogen Pekingeend met de hand
eten als het ze niet goed lukt om dat met eetstokjes te doen.
Andere, dure restaurants serveren gerechten
die oorspronkelijk alleen door de keizer en zijn
hofhouding werden gegeten. Je kunt in Beijing
ook snacks krijgen zoals een vreemd smakende, groenachtige bonenpap die dou zhi heet.
Verder zijn er restaurants die gerechten serveren uit een bepaalde streek in China. Dat zijn
bijvoorbeeld hotpot-gerechten uit buurland
Mongolië of de provincie Sichuan. Die bevatten
schapenvlees gekookt in soep.
Het proberen waard is ook chao lao rou. Dat is
geroosterd en gekruid schapenvlees. Je kunt
het eten in restaurants van Oejgoeren die in
Beijing wonen. Oejgoeren komen oorspronkelijk uit de streek Xinjiang (in het westen van
China).
Tenslotte vind je in Beijing net als in Nederland snackbars en restaurants waar je friet,
hamburgers en andere soorten fastfood kunt
krijgen.
Thee is in China, dus ook in Beijing, dé nationale drank. Maar je kunt in Beijing ook iets
anders drinken dan thee. Als je daar samen
met Chinezen bier of een andere drank met
alcohol gaat drinken, is het handig om te weten dat Proost! in het Chinees Gan Bei! is. Dat
betekent letterlijk: ‘Maak je glas (van binnen)
droog’.
Bij een Chinese maaltijd hoort altijd bier dat in
China gebrouwen is, zeker als je bij iemand
thuis eet. Yanjing is een Chinese biersoort die
in Beijing gedronken wordt. Ook kun je in Beijing een Chinese graanjenever drinken die bai
jiu heet. Daar zijn vele soorten van, elk met
een eigen naam. Een populair soort in Beijing
is Er Guo Tou. Die heeft niet minder dan 56%
alcohol. In gewone Nederlandse graanjenever
is dat rond 35%. Maar wil je geen bier of sterke drank hebben, dan zeg je wo bu hui je jiu
(= ‘ik drink geen alcohol’). Je kunt dan om
thee vragen of om … cola. Deze Amerikaanse
frisdrank is in Beijing, en elders in China net
zo ingeburgerd als bij ons.
14
Chao lao
rou
Een hutong-wijkje van bovenaf gezien
Hutongs
“Volgens de overlevering zijn die hutongs (zie
ook pag. 9) ontstaan doordat mensen hun huizen met muren aan elkaar verbonden. Zo zijn
ook de vele smalle straatjes ontstaan. Mensen
met dezelfde namen woonden vaak bij elkaar in
een bepaalde hutong, die dan ook naar hen
werd vernoemd. Zo woonden in de wasserijhutong mensen die de kleren van de keizer wasten. Andere hutongs werden genoemd naar bepaalde families of naar de vorm die ze hadden.
De broeken-hutong begint als een laan die zich
verderop in twee´broekspijpen’ splitst. In de
hutongs staan veel oude huizen met een binnenplaats vaak verscholen achter een muur
langs de hutong. Je gaat er via een houten deur
naar binnen en moet bij het betreden om een
zogenaamde geestesmuur heen. We wandelen
wat door de straatjes en zijn verbaasd over wat
we allemaal zien, onvoorstelbaar hoe die mensen hier leven. Een klein hokje van 3 bij 3, met
‘n stapelbed waarin een moeder met een kind
lag, een eenpersoonsbed en een salontafel met
een groot schaakbord erop waar de vader bij zat
te kijken, dit was hun woning. Een cel bij ons
ziet er nog luxer uit! Ze hebben een gezamenlijke openbaar toilet dat je al op afstand kon ruiken, zo smerig, hierbij is ook de douche. Bij een
bekende familie van Mickey (= de gids) gingen
we lunchen, heel speciaal was dit, het was wel
een ‘rijke’ familie; ze hadden zelfs tv en de kamer was ruimer dan we tot nu toe hadden gezien. Het zag er wel sober uit en een likje verf
had ook wel gemogen. Deze hutong is door de
regering beschermd en hoeft dus niet voor de
komende Olympische spelen die in 2008 in Beijing worden gehouden, te worden afgebroken.”
Uit: Reisverslag van Anita van Gorp
Een werkplaats in een hutong-wijk
Oorspronkelijk heeft Beijing duizenden hutongs.
Die liggen rond de Verboden Stad. In hutongs
vlakbij de oost- en de westkant van de Verboden stad wonen leden van de keizerlijke hofhouding en edelen. In andere hutongs noordelijk en
zuidelijk van de Verboden Stad wonen kooplui
en andere gewone burgers.
De eerste hutongs ontstaan tijdens de Mongoolse Yuan-dynastie (= reeks opeenvolgende vorsten uit dezelfde familie) van 1206 tot 1368. Ze
ontstaan omdat stadsbewoners muren bouwen
om hun huizen met elkaar te verbinden of hun
huizen aan elkaar te bouwen. Ze doen dat om
indringers uit hun buurt te houden.
Hutong = smalle steeg
15
In hutongs staan siheyuan. Dat zijn groepen
van vier woonhuizen die rondom een binnenerf staan, omringd door een muur of hek.
Binnen de afscheiding staat een geestesmuur. Die moet boze geesten tegenhouden.
In de regel woont er één familie in een siheyuan. Hoe groter een siheyuan is, hoe rijker de bewoners ervan zijn en hoe meer
aanzien ze hebben. Veel woningen staan met
hun voorkant naar het zuiden. Daardoor krijgen ze meer daglicht binnen. De grotere hutongs lopen van oost naar west. Daartussendoor lopen kleinere hutongs van noord naar
zuid.
Tussen 1911 en 1949 raken veel hutongs in
verval. Dan wonen er meerdere families in
één siheyuan. Na 1949 worden sommige hutongs hersteld, maar worden andere gesloopt om plaats te maken voor nieuwe wijken. In hutongs die nog niet zijn gesloopt,
vind je marktplaatsen, kraampjes en kiosken
waar je onder meer kranten kunt kopen.
Vervoer
Eerst hebben de meeste stadsbewoners een
fiets en geen auto. Maar als de welvaart toeneemt, kopen steeds meer stadsbewoners
een auto. Daardoor wordt het verkeer steeds
drukker en ontstaan er steeds meer files,
vooral tijdens de ochtend- en avondspits.
Om daar wat aan te doen, laat het gemeentebestuur meer autowegen aanleggen en gelijkvloerse kruisingen met stoplichten vervangen door viaducten. Nu heeft Beijing vijf
ringwegen (Amsterdam één en Antwerpen
twee). Maar nog steeds raken wegen vaak
verstopt. Sommige stadsbewoners laten
daarom hun auto soms staan en nemen de
fiets of het openbaar vervoer.
Naarmate er meer auto’s rondrijden, wordt
de lucht vuiler. Die is al vuil door rook omdat
veel woningen verwarmd worden met walmende kolenkachels. Ook komt er op plekken waar gesloopt of gebouwd wordt veel
stof in de lucht te zitten. Dat verspreidt zich
over de stad.
In augustus 2007 roepen autoclubs, milieuverenigingen en leiders van bedrijven mensen op minder vaak de auto te nemen. Dan
zou de lucht minder vuil worden. Veel stadsbewoners geven gehoor aan de oproep.
16
Moderne hutong
Ook houdt het gemeentebestuur van 17 tot 20
augustus van dat jaar een proef. Op de ene
dag mogen alleen auto’s met een even kentekennummer de straat op, op de andere dag
alleen auto’s met een oneven kentekennummer. De proef slaagt. De lucht wordt inderdaad schoner.
Maar ook zonder auto of fiets kun je je makkelijk in Beijing verplaatsen. Er lopen bijvoorbeeld vier metrolijnen door de stad en het metronetwerk wordt nog uitgebreid. Op een van
de lijnen kun je betalen met een Beijing-versie
van de OV-chipkaart, de Yikatong-kaart. Die
kaart kun je bij de gemeente krijgen.
Metro
Het stadsbestuur legt lightrail-lijnen aan tussen de binnenstad en buitenwijken van Beijing. En ook banen voor stadsbussen. Daardoor hoeven deze bussen niet altijd moeizaam
hun weg te zoeken door het drukke stadsverkeer.
Ten slotte kun je in Beijing de taxi nemen.
Daar rijden er duizenden van rond. Soms kun
je een taxirit met een Yikatong-kaart betalen.
Light-rail zweeftrein
Toch is en blijft Beijing een stad van fietsen.
Dat begint tijdens het bewind van Mao Zedong
(1949-1976). Dan kopen veel Chinezen hun
eerste fiets. Hiermee kunnen ze naar hun werk
en terug gaan en boodschappen doen. Met de
auto kan dat ook, maar dan kunnen de meeste
mensen nog geen auto betalen. Nu kunnen
veel mensen dat wél. Toch zijn er in Chinese
steden nog steeds veel fietsen op straat te
zien. In Beijing zijn het er zelfs enkele miljoenen! Ook zijn daar vooral in hutongs kleine
fietsenwinkels en werkplaatsen waar fietsen
worden gerepareerd. In die werkplaatsen hebben fietsenmakers vaak niet meer dan enkele
stukken gereedschap, spullen om banden te
plakken, een emmer en een krukje om op te
zitten. Je kunt daar ook zadeldekjes, fietsbellen en andere artikelen voor fietsen kopen.
Voor mensen van buiten de stad is Beijing ook
makkelijk te bereiken. Er zijn verschillende
vliegvelden en de stad is een echt spoorwegknooppunt.
17
Uitgaan in Beijing
Je kunt je in Beijing op westerse én op Chinese manieren vermaken. In sommige musea kun je kennismaken met typisch Chinese kunst. Beijing is tijdens de Mingdynastie befaamd geweest om zijn schilderkunst en calligrafie (= schoonschrijven).
In andere musea kun je kunstwerken zien
van artiesten die zich laten inspireren door
westerse invloeden.
Toegangspoorten bij een
complex van Ming-graven
Je kunt in de bioscopen naar westerse of Chinese films. Je kunt concerten bijwonen
waar Chinese of westerse muziek wordt gespeeld. In 1998 bijvoorbeeld wordt in de
Verboden Stad de opera Turandot van Puccini uitgevoerd. Sindsdien vindt daar jaarlijks een opvoering van een westerse opera plaats.
Jingxi-zangers en -acteurs
Een bijzondere belevenis is een opvoering van een Chinese opera in Beijing. China
kent vele soorten opera. Van de soorten die bij Beijing horen is Jingxi het meest bekende. Jingxi is ook de bekendste soort opera in China. Het is een mengsel van muziek en toneel. Er treden acteurs in op in speciale kostuums en met speciale make-up.
De muziek is anders dan de muziek waar je aan gewend bent. Als je dat voor het
eerst hoort, denk je misschien: ‘Wat is dit nou voor herrie!’ Tijdens de voorstelling
voeren acteurs ook spectaculaire balletten en acrobatische toeren op. Jinqxi is ontstaan in de 19e eeuw. Eerst mochten alleen de keizer en zijn familieleden Jinqxivoorstellingen bijwonen. Nu mag iedereen in Beijing er naartoe.
Aan een reis naar Beijing mag een bezoekje aan een Jingxi-voorstelling eigenlijk niet
ontbreken!
18
REIS DOOR STAD EN TIJD
We maken een reis door de geschiedenis van Beijing en China als geheel. Daartoe bezoeken we vijf plekken in of rond de stad die er een grote rol in hebben gespeeld.
De Pekingmens
Eerst bezoeken we de Heuvel van de
Drakenbeen. Die plek ligt vlakbij het
dorp Zhoukoudian. Dat ligt zuidwestelijk
van de binnenstad van Beijing op een
afstand van 50 kilometer. Op deze plek
zijn in 1918 voor het eerst overblijfselen
gevonden van mensen die daar 500.000
of misschien wel 700.000 jaar geleden
leefden. Die mensen zagen er anders uit
dan mensen van nu. Ze heten Pekingmensen omdat de vindplaats niet ver van
Beijing (Peking) af ligt. In 1929 is zelfs
een compleet schedeldak van een Pekingmens gevonden. Vanaf 1930 zijn op
dezelfde plek resten gevonden van mensen die daar eveneens in de oertijd leefden, maar niet zo lang geleden als de
Pekingmens. Op deze plek staat nu een
museum met resten van de Pekingmens
en van dieren uit de oertijd.
Toen Beijing nog geen hoofdstad
was
Van de volgende plek geeft Anita van
Gorp de volgende beschrijving:
“We konden kiezen de berg op lopen om
bij de muur te komen of met de kabelbaan. Gezien de warmte en de nog te
lopen kilometers op de muur zelf, kozen
we voor de kabelbaan. Daar stonden we
dan, op de Chinese Muur, een magisch
idee vonden we; een prachtig uitzicht
hadden we vanaf hier. We konden maar
niet genoeg krijgen van het foto´s maken; steeds weer zagen we een ander
adembenemend plaatje om vast te leggen, dit ging gelukkig prima want hier
waren inderdaad weinig toeristen. We
liepen over de muur, ook hier was het
vaak erg steil, bergafwaarts met of zonder trap dat ging prima, maar helaas we
moesten ook weer terug omhoog. Al bij
al was het toch een bijzondere ervaring
hier zo met je gezinnetje over de muur
te lopen.”
Uit: reisverslag van Anita van Gorp
19
Dit deel van de Chinese Muur staat ongeveer 50
kilometer van de stad Beijing af. De Chinese Muur
staat langs de noordgrens van China. De muur is
gebouwd om invallen vanuit Mongolië en Siberië
tegen te houden. De bouw ervan begint in de 5e
eeuw voor Christus. In 221 v. Chr. brengt Shihuangdi heel China onder zijn gezag. Hij roept zichzelf tot keizer uit en neemt de naam Chin aan. Onder zijn bewind, dat tot 206 v. Chr. duurt, wordt
de Chinese Muur voltooid.
In die tijd bestaat Beijing nog niet. Wel wordt
meermalen vlakbij de plek waar Beijing nu ligt een
stad gebouwd en na verloop van tijd verwoest.
Het graf van Shihuangdi wordt bewaakt
door een leger van terracotta beelden
Beijing als keizerlijke verblijfplaats
De derde plek is eveneens bezocht door de familie
van Gorp.
“Mickey (= de gids) vertelde nog van de dieren op
de hoeken van de daken van de gebouwen: hoe
meer draken, hoe belangrijker het gebouw. De
keizerlijke gebouwen hadden meestal minimaal 10
draken. Het was prachtig om te zien, de gebouwen, maar ook de Chinezen zelf.” Die verkopen
boeken, vlaggetjes, petjes, speldjes en een heleboel andere dingen aan toeristen. “We liepen verder en zagen ook het gebouw met de troon van de
keizer en het scherm waar vanachter door de keizerin-moeder en de vrouw van de voormalige keizer werd gezegd tegen de kleine, jonge keizer wat
hij allemaal moest doen en hoe hij moest regeren.” Dit gebouw heet Paleis van de Hemelse Zuiverheid.
Uit: reisverslag van Anita van Gorp
In de 13e eeuw veroveren de Mongolen onder leiding van Dzjenghis Khan China. Dan begint de Yuan-dynastie. Chang’an (nu Xi’an) wordt de hoofdstad van China. In 1267 laat Kublai Khan, één van
de opvolgers van Dzjenghis Khan, een nieuwe stad
bouwen op de plek waar Beijing nu ligt. Vijf jaar
later krijgt de stad de naam Dadu. Dat betekent
Grote Hoofdstad. Dan wordt deze stad de hoofdstad van China.
In 1271 komt de Italiaanse handelsreiziger Marco
Polo in de stad wonen. Hij werkt aan het hof van
Kublai Khan. In 1292 keert Polo naar Italië terug.
Buiten de stad Beijing ligt een brug over de rivier
Yongding die naar hem genoemd is.
In 1368 komt de eerste Ming-keizer in China aan
de macht. Die maakt van Nanjing de hoofdstad
van China en Dadu wordt omgedoopt tot Beiping
(= Noordelijke Vrede).
20
Hoek van een dak van
een keizerlijk gebouw
Paleis van de Hemelse Zuiverheid
Schilderij van een Chinese schilder dat
de oude stad Beiping moet uitbeelden
In 1403 krijgt Beiping de naam Beijing en in 1421 wordt de stad weer de hoofdstad
van China. Daarna laten de Ming-keizers de Verboden Stad bouwen. Dit stadsdeel
heet zo omdat alleen de keizer, zijn familie en zijn hofhouding daar mogen komen.
Voor andere mensen is het verboden terrein.
Rondom de Verboden Stad verrijzen vier tempels: de Hemeltempel in het zuiden, de
Zonnetempel in het oosten, de Maantempel in het noorden en de Aardetempel in het
westen. Tussen de Verboden Stad en het Plein van de Hemelse Vrede in komt de Poort
van de Hemelse Vrede te staan. Tijdens de Qing-dynastie verrijst ten noorden van de
stad een nieuw gebouw, het Zomerpaleis.
De Verboden Stad
Oproer, oorlog en revoluties
We verlaten de Verboden Stad aan de zuidkant via de Poort van de Hemelse Vrede en
betreden het Plein van de Hemelse Vrede. Dit is het hart van Beijing. Anita van Gorp
schrijft er onder meer dit over:
“Hier was in 1989 de grote studentenopstand die zeer bloedig eindigde en waar [in
2004] nog steeds studenten voor vastzitten. Ook staat hier het monument voor de
helden van het volk, de soldaten die stierven in de strijd voor het communisme. We
gaan eerst kijken naar het Mausoleum, een groot gebouw met daarin het gemummificeerde (= gebalsemde) lichaam van Mao (waardoor het behouden blijft). Er staan elke
dag duizenden mensen in de rij om een glimp op te vangen voor de voormalige leider
Mao. De mensen, voornamelijk Chinezen, stonden uren in de rij; 2 minuten later, nadat ze Mao gezien hadden, stonden ze weer buiten.”
Uit: reisverslag van Anita van Gorp
Het plein is het toneel geweest van een aantal grote protestacties en revoluties waarbij een zittende regering plaatsmaakte voor een nieuwe. Wat is er dan wel zoal gebeurd in Beijing, en in China?
21
Het begint al in de 19e eeuw. China wordt getroffen door hongersnoden en overstromingen. Dat
brengt veel ellende in het land. Daar komt nog bij
dat Groot-Brittannië, Rusland, Japan en andere
landen steeds meer te vertellen hebben in China.
Veel Chinezen vinden dat daar een eind aan moet
komen. Ze verwijten de keizer dat hij een slecht
bestuurder is.
Dit alles leidt driemaal tot een grote opstand. Bij
de derde, in 1911, verjaagt de nationalistische
beweging van Sun Yatsen de laatste keizer van de
Qing-dynastie. Sun roept de Republiek China uit.
Maar daarmee heeft hij niet het hele land in zijn
macht. Enkele delen van China vallen in handen
van krijgsheren waarvan er één zich tot keizer
uitroept. Bovendien hebben Japan en Europese
landen nog steeds veel te vertellen in China.
Op 4 mei 1919 betogen studenten uit Beijing op
het Plein van de Hemelse Vrede. Ze eisen dat China een democratisch en modern land wordt en dat
andere landen zich niet meer met China bemoeien. Nog steeds herdenkt China ieder jaar op 4
mei deze betoging. 4 Mei is uitgeroepen tot de
Dag van de Jeugd.
Sun Yatsen
Mao Zedong
In 1921 richten Mao Zedong en enkele andere
communisten de Communistische Partij op. Eerst
werken die met de nationalisten samen. In 1925
sterft Sun en neemt Chiang Kaisjek de leiding
over van de nationalisten. Dan keert de Communistische Partij zich tegen de nationalisten. In
1928 wordt Nanjing de hoofdstad van China en
wordt Beijing weer Beiping genoemd.
In 1931 valt Japan China aan en bezet Mantsjoerije, een gebied ten noorden van Beijing. In 1936
besluiten de nationalisten en de communisten samen tegen Japan te vechten. De oorlog tegen Japan eindigt in 1945. Dan beginnen de communisten en de nationalisten weer tegen elkaar te vechten. In 1949 vlucht Chiang Kaisjek met veel van
zijn aanhangers naar Taiwan.
Op 1 oktober van dat jaar roept Mao, staande op
een balkon van de Poort van de Hemelse Vrede,
de Volksrepubliek China uit. Beiping wordt herdoopt tot Beijing en wordt weer de hoofdstad van
China. De nieuwe regering neemt zijn intrek in de
Zhongnanhai (keizerlijk park), niet in de Verboden
Stad. Die wordt opengesteld voor het publiek en
de Zhongnanhai wordt verboden gebied.
22
Zhongnanhai
Mao wordt de nieuwe leider van China.
Hij en zijn partij hebben het helemaal
voor het zeggen in zijn land. Of deftig
gezegd: hij voert een dictatoriaal bewind. Na zijn dood in 1976 wordt hij
bijgezet in het mausoleum dat op pagina 21 genoemd wordt.
Drie jaar lang strijden leiders van de
partij om de macht. In 1979 komt Deng
Xiaoping als overwinnaar uit de bus. Hij
wordt president van China. Hij wil het
land moderniseren. Hij nodigt buitenlandse bedrijven uit om fabrieken en
kantoren te bouwen in zijn land. Dit beleid heeft succes, want steeds meer
mensen krijgen een baan en leven in
welvaart.
Deng Xiaoping
Wel is het bewind van Deng net zo dictatoriaal als dat van Mao. Steeds meer
mensen willen daar verandering in zien.
In 1989 gaan studenten en arbeiders in
Beijing de straat op. Studenten willen
meer vrijheid, arbeiders zijn ontevreden
over wat de regering van Deng met de
Chinese economie doet. Één van de
partijleiders, Hu Yaobang, steunt het
protest van de studenten. Daardoor
krijgt hij ruzie met andere leiders van
de partij. Op 15 april 1989 sterft hij.
Dan bezetten studenten het Plein van
de Hemelse Vrede. Ze rouwen om Hu
en eisen meer vrijheid.
Op 4 juni maakt het Volksbevrijdingsleger een einde aan deze protestactie. De
legertanks rollen het plein op en soldaten van het leger jagen de betogers op
bloedige wijze het plein af. Leiders van
de protestactie worden opgepakt en
verdwijnen voor lange tijd in de gevangenis. Het bewind van Deng en zijn opvolgers blijft niet-democratisch.
Een beroemde foto: een student houdt in zijn eentje
de tanks tegen. Later wordt hij toch opgepakt.
De grote verbouwing van Beijing
De laatste plek die we bezoeken is het
Vogelnest, het grootste sportstadion dat
voor de Olympische Spelen van 2008 is
gebouwd. Het is een uitzonderlijk gebouw zoals je op de foto hiernaast kunt
zien. Het stadion biedt plaats aan
80.000 toeschouwers.
Het ‘Vogelnest’
23
Veranderingen
Het gemeentebestuur van Beijing wil dat de straten en wegen er netjes bij liggen en
dat de lucht schoon is. Ook wil het dat iedereen makkelijk in en naar Beijing in kan
reizen.
Op talloze bouwplaatsen zijn dag en nacht bouwvakkers in touw. Dankzij deze verbouwing vinden veel stadsbewoners werk in de bouw. De lonen zijn laag, maar dat is geen
probleem voor de werkgevers. Er zijn namelijk veel plattelandsbewoners naar de stad
gekomen op zoek naar werk. De veiligheidsvoorschriften worden niet altijd nageleefd.
Er zijn al tientallen mensen bij de verbouwing van de stad omgekomen.
Het ‘Vogelnest’
tijdens de bouw
Door de verbouwingen verandert de stad van uiterlijk. Steeds meer hutongs en andere
oude buurten gaan tegen de vlakte. Daarvoor in de plaats komen flatgebouwen, winkelcentra, boulevards, autowegen en bedrijfsterreinen. En niet te vergeten: het Olympisch Dorp en sportstadions en sportzalen voor de Olympische Spelen.
De gemeente wil de oude buurten kwijt omdat ze er vaak armoedig en vuil uitzien én
omdat het er vaak stinkt. Daardoor zouden ze buitenlandse bezoekers een slechte indruk van Beijing krijgen. Toch kun je ook ná de Olympische Spelen een hutong bezoeken. Enkele blijven staan en worden ingericht als openluchtmuseum.
Zo raken honderdduizenden stadsbewoners hun huis of winkel kwijt omdat de gemeente die wil slopen. Bewoners kunnen niet tegen de sloop in beroep gaan, omdat
alle grond in Beijing (en elders in China) eigendom is van de overheid. In Nederland
ligt dat anders, daar is veel grond eigendom van de burgers. Als in Nederland de overheid iets wil bouwen op een stuk grond dat eigendom is van een burger, moet die
grond eerst worden gekocht of onteigend. Dat duurt soms maanden of zelfs jaren.
De bewoners krijgen wel een nieuwe woning aangeboden, maar die ligt vaak ver buiten het centrum. En wie wil er een huis verruilen voor een flatje tien hoog achter?
Het goede van alle veranderingen is dat stadsbewoners en bezoekers merken dat de
lucht in Beijing minder vaak vervuild is, want het bestuur pakt de luchtvervuiling aan.
De gemeente laat bijvoorbeeld steeds meer woningen aansluiten op aardgas. Daarbij
gaat de kolenkachel de deur uit. Aardgas is een schonere brandstof dan kolen.
24
AANTEKENINGEN
25
26
MEER OP INTERNET
Op de website van het Centrum voor Mondiaal Onderwijs vind je nog meer
informatie die je kan helpen bij je werkstuk of spreekbeurt.
Je vindt daar tips over hoe je het beste een werkstuk kunt opzetten of hoe je
het beste je spreekbeurt kunt inkleden.
Ga naar www.cmo.nl of www.maak-een-werkstuk.nl.
27
SCRIPTIESERVICE
De Scriptieservice Mondiaal Onderwijs richt zich op leerlingen vanaf 10 jaar. In de
reeks zijn meer dan 85 onderwerpen opgenomen over Derde Wereld, Vrede, Milieu
en Mensenrechten.
Elk pakket bestaat uit 24 pagina's tekst, foto's, tekeningen, strips en/of cartoons.
Op de website van het CMO staat een handleiding voor het maken van een scriptie/
werkstuk.
De versie op papier is te bestellen bij:
Centrum voor Mondiaal Onderwijs
Postbus 9108
6500 HK Nijmegen
tel. 024-3613074
e-mail: [email protected]
http://www.cmo.nl