Klik hier

Researchplan
Dit is mijn researchplan waarin ik mijn maatschappelijke thema en vraagstellingen
voor mijn onderzoek aangeef en waarin ik mijn onderzoek werkzaamheden plan.
Onderwerp en hoofdvraag
Mijn onderwerp gaat over de Limburgse cultuur. Onder meer door migratie en
vergrijzing is deze aan het veranderen. Zelf ben ik Limburger, maar ik spreek niet
eens dialect. Moeten we bang zijn dat de Limburgse cultuur verdwijnt? Ik wil dat
graag onderzoeken. Mijn hoofdvraag is: In hoeverre is de Limburgse cultuur aan het
veranderen? Het onderzoek zal voornamelijk interessant zijn voor de Limburger,
omdat het onderzoek over Limburg gaat. Als doelgroep kies ik daarom voor de
lezer van Dagblad de Limburger.
Deelvragen
Voordat ik deze hoofdvraag kan beantwoorden, wil ik antwoord hebben op de
volgende deelvragen:
1. Wat verstaan we onder de Limburgse cultuur?
2. Wat zijn de oorzaken van de verandering van de cultuur?
3. Hoe zit het met de andere Nederlandse provincies (Zeeland, Friesland)?
Verandert de cultuur daar ook? Wat zijn daar factoren waardoor een
cultuur verandert?
4. Wat wordt er tegen gedaan?
5. Nemen mensen die vertrekken hun cultuur mee naar het andere land?
6. Cultuur verandert in de loop der tijd  Is de Limburgse cultuur in de loop
der tijd veranderd?
7. Zo ja, Wat is er veranderd?
8. Vinden Limburgers dat ‘genoemde oorzaken’ invloed hebben op de
Limburgse cultuur? (kan je checken met een poll of tool)
9. Wat zijn de gevolgen voor de Limburgse cultuur?
10. Wat wordt eraan gedaan? Door wie?
11. Zijn er gevolgen op lange termijn? (Voorspellingen voor de Limburgse
cultuur)
Onderzoeksmethode
Mijn onderzoek zal ik eerst vooral richten op Nederland. Ik vergelijk de
verandering van culturen in provincies als Friesland en Zeeland. Daarna zoom ik in
op Limburg.
Mijn onderzoeksmethode zal voornamelijk bestaan uit interviews en het lezen van
literatuur over de Limburgse cultuur. In eerste instantie wil ik de provincies
benaderen om te praten over hoe het zit met de cultuur daar in de provincie.
Verandert de cultuur? Wat zijn de oorzaken? Wat doet de provincie eraan?
Vervolgens kan ik de provincies met elkaar vergelijken. Daarna zoom ik in op
Limburg. Ik wil iemand zoeken die gespecialiseerd is in de Limburgse cultuur en
die mij daar meer over kan vertellen (Yvonne de Vries). Ook wil ik spreken met
Veldeke Limburg, Deze organisatie wil de Limburgse taal en de Limburgse
volkscultuur bevorderen en verder ontwikkelen. Aan Veldeke wil ik onder meer
vragen wat zij doen om de Limburgse cultuur te behouden. Ten slotte wil ik
iemand spreken die een lange tijd vertrokken is uit Limburg, maar zich nog steeds
Limburger voelt; iemand die ergens anders woont en die zijn/haar cultuur in
Limburg heeft achtergelaten; en iemand die in Limburg is komen wonen en de
cultuur helemaal heeft overgenomen.
Daarnaast heb ik bij mijn onderzoek cijfers nodig. Waarschijnlijk voor het in kaart
brengen van de oorzaken van de cultuurverandering (zoals migratie of
vergrijzing). Deze cijfers kun je vaak opvragen of vinden bij de gemeente (site) of
de provincie (site). Ook wil ik via sociale media een enquête uitvoeren. Zo wil ik
een poll of een internet tool (bijvoorbeeld met Riddle) maken om meningen van
Limburgers te peilen over cultuurverandering.
Er zijn verschillende bronnen die ik mogelijk kan gebruiken voor mijn onderzoek.
Hieronder zijn er een aantal aangegeven:
- Odekerken, J. (2011). Limburgse Luuj. Plaats: Maastricht: Mooi Limburgs
Boekenfonds.
- Dichtbij.nl (2015, 29 September). Limburgse Taal in Gevaar. Geraadpleegd op 9
maart 2016, van http://www.dichtbij.nl/roermond/regionaalnieuws/artikel/4149659/limburgse-taal-in-gevaar.aspx
Vrije Ruimte
Ten slotte; de Vrije Ruimte. Het lijkt me erg leuk om voor mijn Vrije Ruimte in te
gaat op de persoonlijkere input. Ik wil de ‘pro’-Limburgers en de ‘anti’- Limburgers
tegenover elkaar zetten. Ik wil dit graag doen in een geschreven vorm, aangevuld
met tools en infographics.
- Wat verstaan we onder de Limburgse cultuur?
- In hoeverre is de Limburgse cultuur in de loop der tijd veranderd?
- Wat zijn de oorzaken van de verandering van de cultuur?
- Hoe zit het met de andere Nederlandse provincies (Zeeland,
Friesland)? Veranderen die culturen ook?
- Zit er een verband in cultuurveranderingen?
- Wat wordt er tegen cultuurverandering gedaan?
- Zijn er gevolgen op lange termijn?
Veldonderzoek
In het veldonderzoek wordt door middel van het beantwoorden van deelvragen op
zoek gegaan naar een antwoord op de hoofdvraag.
1. Wat verstaan we onder de Limburgse cultuur?
Cultuur
Voor we de betekenis van de Limburgse cultuur wordt uitgelegd, moet eerst
duidelijk zijn wat cultuur in het algemeen betekent. In dit onderzoek wordt
vastgehouden aan de betekenis uit het boek Moderne Sociologie (1959),
geschreven door J.A.A. van Dooren en C.J. Lammers. Het boek beschrijft cultuur als
specifieke waarden, normen, doeleinden en verwachtingen die een volk
kenmerken.
Limburgse cultuur
De Limburgse cultuur, de eigen Limburgse mentaliteit, is voor een belangrijk deel
gevormd door de monopolypositie van de Rooms-Katholieke Kerk en de vele
grensveranderingen uit de Limburgse geschiedenis. Doordat Limburg de vorm
heeft van een soort poot, dus in de lengte ligt, is het onmogelijk om het noorden en
het zuiden een gemeenschappelijke cultuur te noemen. Bovendien worden in
Limburg regionale banden vaak sterker gevoeld dan provinciale banden. Tot op de
dag van vandaag bestaat de provincie Limburg in de beleving van veel Limburgers
uit drie regio’s: zuid, midden en noord. (Knotter, 2009)
Volkskarakter
Volgens Knotter zijn over de Limburgers en hun volkskarakter veel
wetenschappelijke en populaire boeken geschreven. In de meeste literatuur wordt
met name veel verteld over het verschil tussen Noord- en Zuid-Limburgers. De
Noord-Limburgers zijn afkomstig van arme grond, worden gekenmerkt als
spaarzaam, vasthoudend, bedachtzaam, een doorzetter en een goede organisator.
Daartegenover staan de Zuid-Limburgers. Zij zijn afkomstig van de rijke lössgrond,
ze zijn grilliger, impulsiever en mondainer, meer een toneelspeler dan een
ondernemer, een levenskunstenaar. (Knotter, 2009)
Er is wel een rode draad
Volgens Kitty Jansen, antropologe en conservator stedelijke historie van museum
Het Domein in Sittard, vallen feesten, rituelen, taal en waarden en normen onder
cultuur. “Limburgs Schuttersfeest, de vasteloavend, het eten van asperges of het
luisteren van Lei Meisen op de radio, dan zijn dat blijkbaar typisch Limburgse
zaken. Zij vormen de Limburgse cultuur”, schrijft ze in een artikel in de Trompetter
uit (1999). Ze zegt dat deze culturele verschijningsvormen niet onveranderbaar
zijn en dat niet voor iedere Limburger dezelfde culturele vormen gelden. (Knotter,
2009)
Vereniging Veldeke Weert zet zich jarenlang in voor het behoudt van het Weerter
dialect en de volksculturen. Jan Feijen is voorzitter en hij zegt ook dat er geen
specifieke Limburgse volkscultuur is. Feijen: “In de Limburgse cultuur gaat om
typische Limburgse dingen, maar elke streek heeft zijn eigen historie. Er is
natuurlijk een rode draad, bijvoorbeeld het vieren van carnaval. Maar elke stad
heeft verschillende manieren het te vieren. In Weert heb je het boerenbal en in
Valkenburg en Sittard het Auw Wieverbal (oud wijvenbal).”
Omdat het moeilijk is een specifieke Limburgse Volkscultuur te beschrijven, staan
in het onderzoek een aantal tradities centraal: het dialect, carnaval en het Oud
Limburgs Schuttersfeest.
Carnaval
Het carnaval (vasteloavend) heeft een speciale plaats in de Limburgse cultuur. De
Limburgse mentaliteit, die sterk beïnvloed is door een Rooms-Katholieke
levenshouding van vreugde, zorgeloosheid en genietend van de goede dingen van
het leven, wordt verklaard als een goede voedingsbodem van het carnavalsfeest.
(Knotter, 2009)
Doordat carnaval wordt gekenmerkt als een echt volksfeest waar alle lagen van de
bevolking aan meedoen, wordt een beroep gedaan op het saamhorigheidsgevoel
van de Limburgse feestvierders. Dit gemeenschapsgevoel komt duidelijk tot uiting
in het dialectgebruik, dat in overvloed wordt gesproken tijdens de carnavalsdagen.
De grenzen van saamhorigheidsgevoel vallen in de carnavalswereld in eerste
instantie samen met de grenzen van de eigen stad of het eigen dorp. Maar
tegenover de rest van Nederland, profileert het Limburgse carnaval zich als
eenheid, als een katholiek-zuidelijk traditioneel feest tegenover het moderne
Hollandse carnaval. (Knotter, 2009)
OLS
Het Oud Limburgs Schuttersfeest is een jaarlijks feest in Limburg en Belgisch
Limburg. Het staat in Limburg voor een schietwedstrijd, optocht en een weerzien.
Limburgse schutterijen en schuttersgilden schieten met de zware buks. Het
Volgens Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed
betekent het een verbroedering en een symbool voor de Limburgse identiteit. feest
is ontstaan in de negentiende eeuw. De basis van het feest is dezelfde gebleven,
maar er zijn wel andere wedstrijden en activiteiten bijgekomen, zoals het ‘KinjerOLS’ (kinder OLS). In 2014 is het feest op de Nationale Inventaris Immaterieel
Cultureel Erfgoed in Nederland geplaatst. (Nederlands Centrum voor Volkscultuur
en Immaterieel Erfgoed, 2014)
Mentaliteit
Limburg zou een mentaliteit hebben die anders zou zijn dan die in de rest van het
land. De Limburger zou een bourgondische levensgenieter zijn, die van het leven
houdt. Hij doet niet moeilijk over wie de regels niet volgt (of corrupt is). Daarnaast
zou de Limburger een persoon zijn die vriendelijk is, maar het niet rechtstreeks
zegt als iets hem niet bevalt. Limburgers zouden in zichzelf gekeerd zijn, behalve
tijdens carnaval. Daar kunnen ze hun jaarlijkse masker opzetten en vinden
opgehoopte emoties door alcohol en dans de uitweg. (Hautema, 2013)
Jean Jacobs, was wethouder van 2002 tot 2010 Cultuur en Financien in Maastricht.
In het artikel van Hautema bevestigt hij de vooroordelen: “Ik ben als wethouder
veel dingen tegengekomen die niet pluis waren, zoals bij de afgravingen langs de
Maas. Altijd als er vergunningen moeten worden afgegeven, zie je van alles
gebeuren. Winterland (een meerdaags massa-evenement met veel drank) hier op
het Vrijthof, dat hangt van corruptie aan elkaar.” Maar hij is er niet over uit of
corruptie en vriendjespolitie kenmerkend is voor Limburg. Hij zag soortgelijke
gevallen in Alphen aan de Rijn.
Radiopresentator van L1, schrijver en dialectzanger Frans Pollux voegt daar een
aantal opmerkingen aan toe. Hij zegt dat Limburgers inderdaad gesloten zijn en dat
deze mentaliteit wordt bevestigd door gebeurtenissen als ontvolking, het
schandaal rondom wethouder Jos van Rey en de opkomst van de PVV. (Hautema,
2013)
Maar Pollux geeft ook aan dat er niet alleen negatieve aspecten aan deze
mentaliteit zitten. Het leidt volgens hem onder meer tot mooi vrijwilligerswerk en
vastelaovend. Daarnaast geeft Pollux aan dat er verschillen zijn tussen Noord- en
Zuid-Limburg. “Als ik een klusjesman moet inhuren, kies ik altijd voor iemand uit
het noorden, daar kun je afspraken mee maken.” (Hautema, 2013)
2. In hoeverre is de Limburgse cultuur in de loop der tijd veranderd?
Dialect
“Steeds vaker worden jongere woorden uit het Nederlands op zijn ‘dialects’
uitgesproken”, zegt Feijen. “Bijvoorbeeld het Nederlandse woord ‘ofschoon’.
Tegenwoordig wordt er ‘ofschoen gezegd, terwijl het in het dialect ‘almer’ is”, zegt
Feijen. Hij vindt de verandering een verarming van de taalcultuur. “Voor sommige
woorden, heb je hele Nederlandse zinnen nodig om de betekenis ervan uit te
leggen. Soms is zelfs geen uitleg mogelijk.”
Volgens Feijen wordt het dialect als tweederangs taal neergezet. Hoe dat komt,
daar weet hij niet goed een antwoord op te geven. “Het zijn persoonlijke
opvattingen. Je hebt nou eenmaal mensen die erfgoed niet zo belangrijk vinden.
Waarom? Dat weet ik niet. Ik denk dat het hetzelfde is als dat de ene persoon van
voetbal houdt en de ander van hockey”, zegt Feijen.
Carnaval
Het aantal mensen dat carnaval viert neemt af. Dit blijkt uit een enquête in
opdracht van Dagblad de Limburg en Vastelaovend in Limburg door het
Maastrichtse onderzoeksbureau Flycatcher in 2015. Meer dan 500 Limburgers
ouder dan 18 jaar deden mee. Uit de enquête blijkt dat van de Limburgers die nu
niet aan carnaval doen 44 procent het feest tien jaar geleden wel nog vierde. Ook
blijkt voornamelijk 50-plussers geen belangstelling meer tonen voor het
volksfeest. 39 procent daarvan viert nog carnaval. Bij jongeren tot en met 29 jaar is
er nauwelijks spraken van verval en zit het aantal carnavalsvierders tussen de 70
en 75 procent. (Dagblad de Limburger, 2015)
Mentaliteit
Tijdens de veldverkenning werd niet duidelijk in hoeverre de Limburgse
mentaliteit verandert. Mogelijk is deze nog hetzelfde.
3. Wat zijn oorzaken van de verandering van de cultuur?
In het uitvoeringsprogramma van 2015 tot en met 2017 van Provincie Limburg
wordt vermeld dat maatschappelijke ontwikkelingen de cultuursector verandert.
Denk hierbij aan vergrijzing-ontgroening-krimp, individualisering, verstedelijking
en globalisering, digitalisering, decentralisatie en marktontwikkelingen als gevolg
van de economische crisis. Een aantal punten, waarover in de literatuur iets te
vinden was, zijn hieronder dieper uitgewerkt.
Migratie
In onderstaande tabel is de daling van de bevolking in Limburg te zien.
Jan Feijen, Veldeke Weert: ““Vroeger had je veel autochtonen in de omgeving.
Tegenwoordig komen meer mensen uit andere landstreken en zelfs uit andere
Europese landen. Zij hebben van nature niet het dialect meegekregen en zeggen
daarom: dat Weerts versta ik niet, dus daar doe ik niks mee. Maar als je je best doet
kan dat wel. Dialecten liggen dicht bij elkaar. Niet alleen in Limburg. Ook voor de
Belgische sprekers en de dialecten in de Achterhoek. Je moet het alleen willen
verstaan. Waarom mensen het toch niet doen? Ik denk dat het de gewoonte is dat
als iemand jouw dialect niet spreekt, je Nederlands tegen elkaar praat.”
Vergrijzing-ontgroening-krimp
Als tweede oorzaak voor cultuurverandering speelt vergrijzing een rol. Nederland
vergrijst sinds 1950 steeds meer. Medio vorige eeuw was nog een op de drie
volwassenen vijftigplusser. Het CBS verwacht dat in 2019 de helft van de
Nederlandse bevolking ouder is dan 50 jaar.
In Limburg slaat de vergrijzing het minst hard toe in Maastricht. Daar is bijna 46
procent van de bevolking 50-plus. Dat het minder hard gaat in Maastricht heeft
voornamelijk te maken met het grote aantal studenten dat in de stad woont. Ook
Roermond is een stad waar het aantal vijftigplussers nog net niet boven de vijftig
procent ligt. Verder ligt het in alle andere Limburgse gemeenten boven de vijftig
procent. (L1, 2014)
De vergrijzing wordt gezien als een oorzaak van de teruglopende belangstelling
voor carnaval. “Op een gegeven moment gaat het fysiek nou eenmaal niet meer zo
gemakkelijk”, zegt socioloog en carnavaloog Theo Fransen uit Venlo in een artikel
op vasteloavendlimburg.nl (2015) . “En dan gaan mensen alles bij elkaar optellen:
het comfort van de bank thuis voor de televisie, het feit dat je ‘buiten’ in de drukte
2,50 euro betaalt voor een glas bier terwijl je thuis een krat uit de supermarkt hebt
staan voor twee kwartjes per flesje.” Daarnaast is de veranderende muziekkeuze
voor de 50-plussers een reden om geen carnaval te vieren. Uit een enquête van
Dagblad de Limburger blijkt dat 20 procent van de deelnemers aangeeft de
toenemende (harde) feestmuziek in plaats van carnavalsmuziek vreselijk te
vinden. (Dagblad de Limburger, 2015)
Media
Mensen vormen via Facebook-contacten een nieuwe band, gelegenheidskoren,
flashmobs etc. Contacten worden gelegd, zonder dat er een herkenbare structuur
is. De keuzemogelijkheden voor recreatieve activiteiten (onder meer culturele
activiteiten) zijn groter dan voorheen. Versnippering treedt op en dit heeft invloed
op de cultuur. (Trendrapport Limburg, 2015)
4. In hoeverre verandert de cultuur in andere Nederlandse provinies?
Onder meer in Brabant is de cultuur ook aan het veranderen. Jos Swanenberg, is
medewerker van erfgoed Brabant. Hij zegt: “Globalisering, schaalvergroting,
ontkerkelijking, verbeterde infrastructuur, onderwijs en economie, toename van
immigratie zijn oorzaken voor cultuurveranderingen. Wat gebruiken en
gewoonten van Brabanders aangaat, is er heel veel veranderd in de laatste
decennia. In Noord-Brabant wordt door de jongste generaties nauwelijks nog
lokaal dialect gesproken en worden nauwelijks nog kinderen in het dialect
opgevoed. Er blijven wel veel dialectwoorden in gebruik en de meeste mensen
hebben een duidelijk Brabants accent, maar echt dialect is iets van de ouderen. Ook
veel tradities (vaak Katholiek van oorsprong) zijn aan het verdwijnen. Het vieren
van carnaval wordt echter niet minder populair. Er wordt redelijk wat
streektaalmuziek gemaakt en sommige tradities zijn nog heel levendig, zoals
metworstrennen in Boxmeer).”
In de tabel hieronder zie je dat de bevolking in meer provincies daalt. Ook in
Friesland, Drenthe en Zeeland daalt het aantal inwoners. Link naar tabelvorm
5. Wat wordt er tegen de cultuurverandering gedaan?
Provincie Limburg
Provincie Limburg heeft een uitvoeringsprogramma (2015 t/m 2017) waarin ze de
cultuur willen behouden. Provincie Limburg (2015): “Cultuur draagt bij aan de
sociale cohesie, economie, aantrekkelijkheid en de regionale identiteit van
Limburg. Cultuur is daardoor van belang voor het behoud en de verbetering van de
kwaliteit van het leef- en vestigingsklimaat in Limburg.“
Volgens Provincie Limburg vormen volksculturele tradities, zoals dialecten,
carnaval, fanfares, harmonieën en beoefenaars van de amateurkunsten een
belangrijke voedingsbodem voor de talentontwikkeling in Limburg. Daarom
investeert provincie Limburg onder meer in cultuureducatie bij kinderen en
jongeren. Hiermee willen ze cultuurparticipatie en hun binding met Limburg
versterken.
Van 2013 tot 2016 zijn kinderen en jongeren al in aanraking gebracht met cultuur
door cultuureducatie, zowel binnen- als buitenschools. Met name op de
basisscholen. In die tijd is er gewerkt aan de ontwikkeling van doorlopende
leerlijnen, vakinhoudelijke deskundigheidsbevordering, samenwerking onderwijs
culturele veldgemeenten en de ontwikkeling van een kwaliteitstoets.
(Provincie
Limburg, 2015)
Budget
Voor de uitvoering van het Uitvoeringsprogramma Cultuur zijn verschillende
budgetten beschikbaar gesteld. Acht miljoen is op basis van het coalitieakkoord
voor Cultuur vrijgemaakt. Het wordt verdeeld over 2016 en 2017. Tien miljoen
euro is een deel van de EGKS-middelen (Euregionale gemeenschap Kultuur en
Samenleving). Dit beschikbare budget wordt ingezet over de jaren 2015, 2016 en
2017.
In de tabellen hieronder is aangegeven hoe de € 8 en € 10 miljoen worden
ingezet.
Uit die budgetten is niet op te maken welke geld wordt gebruikt voor het
behoud van de volkscultuur. Volgens Provincie Limburg (2015) kan tussen 2015
en 2017 kan nog met de budgetten worden geschoven.
De € 8 miljoen intensiveringsmiddelen Cultuur worden als volgt ingezet.
(De dikgedrukte budgetten kunnen mogelijk worden gebruikt voor behoud van
volkscultuur.)
Inzet voor
2016
2017
totaal
philharmonie zuidnederland
-
1.750.000
1.750.000
diversen zoals SIEN, DOOR!,
talentontwikkeling, popmuziek, lobby,
matching nationale regelingen/ fondsen
1.750.000
1.750.000
3.500.000
subsidieregelingen
1.325.000
1.325.000
2.650.000
Voordekunst
-
100.000
100.000
totaal
3.075.000
4.925.000
8.000.000
De € 10 miljoen EGKS-middelen (Euregionale Gemeenschap voor Kultuur en
Samenleving) worden als volgt ingezet. (De dikgedrukte budgetten kunnen
mogelijk worden gebruikt voor behoud van volkscultuur).
Inzet voor
2015
2016
2017
totaal
buitenkansen
425.000
850.000
425.000
1.700.000
subsidieregeling
150.000
300.000
300.000
750.000
infrastructuur
2.500.000
2.000.000
500.000
5.000.000
opdrachten
-
125.000
125.000
250.000
creatieve industrie
-
1.000.000 waarvan
500.000 voor film
1.000.000 waarvan
500.000 voor film
2.000.000 waarvan
1.000.000 voor film
intensivering
museabeleid
100.000
100.000
100.000
300.000
totaal
3.175.000
4.375.000
2.450.000
10.000.000
Huis voor de Kunsten
In de regeling ‘Ondersteuning besturen’ uit de Motie Limburgse Volkscultuur
organiseert het Huis voor de Kunsten Limburg in 2016 workshops en
werkbijeenkomsten om verenigingsbesturen te steunen bij hun activiteiten.
Motie Limburgse volkscultuur is een motie van de PVV van het provincie bestuur.
De Provinciale Staten hebben deze op 4 november 2011 aangenomen om
harmonieën, fanfares, schutterijen en zangkoren in stand te houden en te
behouden voor de volkscultuur. In totaal wordt vijf miljoen extra geld besteed aan
de Limburgse volkscultuur. Het Huis voor de Kunsten moet toezien op een goede
regeling van het geld.
In de motie staan vier onderdelen centraal:
1. Voor vier jaar wordt jaarlijks € 250.000 euro beschikbaar gesteld aan het Prins
Bernhard Cultuurfonds (PBCF) om te investeren in Instrumentarium en
uniformen.
2. Voor opleiding en talentontwikkeling wordt voor de koepelorganisaties en hun
bijbehorende verenigingen voor vier jaar 3.000.000 euro ter beschikking gesteld.
Dit geld wordt opgenomen in de bestaande subsidiestructuur bij het Huis voor de
Kunsten.
3. De regeling ‘Ondersteuning besturen’ stelt geld beschikbaar voor workshops die
de bestuurskracht versterken. Voor vier jaar word teen bedrag van 300.000 euro
beschikbaar gesteld. Dit geld wordt opgenomen in de bestaande subsidiestructuur
bij het Huis voor de Kunsten. Volgens verenigingen en koepels moet er aandacht
besteed worden op het gebied van PR, (digitale) communicatie, fondenswerving en
ledenwerving. De bestuurskracht is erg belangrijk om de Limburgse volkscultuur
te beschermen.
4. Voor vier jaar wordt 700.000 euro ter beschikking gesteld voor de organisatie
van evenementen en faciliteiten die nieuwe beoefenaars stimuleren mee te doen
aan de verenigingen en die uitdaging bieden voor de actieve leden. (HK Limburg,
2016)
Veldeke Limburg
Veldeke Limburg wil de Limburgse taal en de Limburgse volkscultuur bevorderen
en verder ontwikkelen. De vereniging doet dit door het uitvoeren van activiteiten
en het ondersteunen van initiatieven van anderen. Veldeke heeft op dit moment elf
kringen in Limburg. Elke kring werkt vanuit een bepaalde regio in Limburg.
Veldeke Weert werkt bijvoorbeeld in de regio Weert. Deze vereniging geeft onder
meer cursussen dialect voor volwassenen en declamatiewedstrijden op
basisscholen. Maar de vraag ernaar wordt minder. Op middelbare scholen komt de
vereniging zelfs nauwelijks binnen. “Dialect wordt vaak als minderwaardig, een
tweederangs weg neergezet. Je hebt zelfs scholen in Zuid-Limburg waar het
verboden is dialect te spreken”, zegt Feijen. “Je hebt geluk als een docent
Nederlands geïnteresseerd is in de streektaal. Velen zeggen: ‘dialect dat is niks;
Nederlands moeten ze leren’.” “Vaak geven ze ook als excuus dat ze geen tijd
hebben om aandacht aan het dialect te besteden”, vult Jan Moonen, secretaris van
Veldeke Weert, aan.
Daarnaast organiseert Veldeke Weert 4 juni 2016 een theatershow om het dialect
te promoten. Veldeke Limburg heeft het jaar 2016 uitgeroepen tot ‘Het jaar van de
Limburgse dialecten’. Volgens Feijen is dit een reden om eens wat anders te doen
en een theatershow te organiseren.
OLS 2016
Daarnaast treed tijdens het Oud-Limburgs Schuttersfeest (OLS) op 9 juli 2016 de
meidengroep K3 op. Volgens nieuwssite 1Limburg is dat bijzonder, omdat het OLS
een feest is waar het draait om folklore en traditie. Het OLS is een jaarlijks feest
(sinds 1876) waarbij schutterijen uit Belgisch en Nederlands Limburg
samenkomen.Volgens burgemeester Raf Terwingen van Maasmechelen is een
optreden van K3 een manier om de jeugd kennis te laten maken met het OLS.
6. Vinden Limburgers dat ‘genoemde oorzaken’ invloed hebben op de
Limburgse cultuur? (kan je checken met een poll of tool)
Bart Sentjes hield voor zijn profielwerkstuk een enquête met de hoofdvraag: Het
Limburgse dialect: heeft het voor u nog de waarde het te spreken? In 15 dagen
vulden ongeveer 380 mensen (voornamelijk tussen de 15 en 30 jaar) de enquête
in. Onder meer voelt 37 procent zich echt Limburger en vindt 55 procent dat het
Limburgs dialect niet gelijk gesteld moet worden aan het Nederlands.
7. Zijn er gevolgen op lange termijn?
De gesproken bronnen vinden het moeilijk voorspellingen te doen over
verandering van de volkscultuur op lange termijn. Volgens Yvonne de Vries,
voormalig voorzitter van Veldeke Volkscultuur en inmiddels secretaris van
Veldeke Limburg, is cultuurverandering een heel normaal proces. “Mensen
veranderen en de cultuur verandert met hen mee. Er ontstaan nieuwe tradities
zoals oktoberfeesten, Halloween, geboorteborrels, stille tochten, rommelmarkten
en kindermiddagen bij de vastelaovend.” Ze zegt dat je die cultuurveranderingen
ook in andere Nederlandse plaatsen hebt. “Je ziet cultuurverandering overal. In
Twente, Zeeland, Texel. De uitwerking is verschillend. Dat hangt af van de ligging,
de natuurlijke omgeving, de rijkdom (economie) en religie.”
Feijen is het met De Vries eens. Hij is er van overtuigd dat het Limburgse dialect
niet zal verdwijnen. “Dat de taal verandert is niet te voorkomen en is altijd zo
geweest. Die klanken van het dialect, zitten er bij de mensen in. Het kan wel dat
meer Nederlandse woorden worden op zijn dialect uitgesproken worden. “Je kunt
je dan afvragen of dat dan nog dialect is, maar dialect is en blijft een streektaal en
dat herkent. Dezelfde vraag kun je bij de Nederlandse taal stellen: is het
Nederlands dat wij nu spreken over twintig jaar nog hetzelfde Nederlands.
Waarschijnlijk is het een taal waarin nog meer Engelse woorden in het Nederlands
zijn opgenomen of op zijn Nederlands worden uitgesproken.”
Conclusie
De conclusie is een antwoord op de onderzoeksvraag: In hoeverre is de Limburgse
volkscultuur aan het veranderen?
De definitie van ‘Limburgse volkscultuur’ is breed en kan door velen op
verschillende manieren geïnterpreteerd worden. Het varieert van het eten van
Limburgse asperges tot het vieren van vastelaovend en het spreken van het
Limburgse dialect. Daarnaast heeft elke Limburgse stad haar eigen historie,
tradities en normen en waarden waardoor het moeilijk is een Limburgse
Volkscultuur te definiëren.
Wat wel duidelijk is, is dat de gebruiken die Limburgse steden hebben veranderen.
Dit heeft verschillende oorzaken, zoals vergrijzing, migratie en de media. Onder
meer het Limburgse dialect neemt daardoor woorden over uit de Nederlandse taal
en jongeren leren nieuwe muziekstijlen kennen die ze omzetten in – voor hen –
carnavalsmuziek.
Toch blijven ook een aantal dingen hetzelfde, zoals de Limburgse mentaliteit, van
het ons-kent-onsgevoel en corruptie. Door actuele gebeurtenissen, zoals het
corruptieschandaal rondom Jos van Rey en ontvolking, wordt het feit dat de
mentaliteit er nog is bevestigt.
Culturele veranderingen treden op in heel Nederland en zijn normaal.
Veranderingen hoeven niet per definitie slecht te zijn en er voor te zorgen dat een
culturele traditie verdwijnt. Doordat de organisatie van het Oude Limburgse
Schuttersfeest (OLS) bijvoorbeeld K3 laat optreden tijdens de volkstraditie, wil
men jeugd betrekken bij de schutterij. Ze laten de jongeren kennis maken met een
stukje Limburgse cultuur en zorgen er zo voor dat de traditie behouden blijft. En
dat is het belangrijkst.
Bronnenlijst
-
-
-
-
-
Bijna overal in Limburg meerderheid inwoners boven 50 jaar. (2014, 15
september). Geraadpleegd op 20 mei 2016, van
http://www.l1.nl/nieuws/267769-bijna-overal-limburg-meerderheidinwoners-boven-50-jaar
Dagblad de Limburger. (2015). Aantal afhakers carnival onder Limburgers.
Geraadpleegd op 20 mei 2016, van
http://www.vastelaovendinlimburg.nl/2015/01/26/aantal-afhakerscarnaval-groeit-onder-limburgers/
Dooren Van, J.A.A. & Lammers, C.J. Moderne Sociologie (1959). Utrecht: Het
Spectrum
Feijen, Jan, voorzitter vereniging Veldeke Weert
Huis voor de Kunsten. (2016). Motie Limburgse Volkscultuur. Geraadpleegd
op 20 mei 2016, van http://www.hklimburg.nl/disciplines/muziek/motielimburgse-volkscultuur.html
Houtema, A. (2013, 3 december). Us kint Us. Geraadpleegd op 04-06-2016,
van http://www.volkskrant.nl/archief/us-kint-us~a3555353/
Knotter, A. Dit is Limburg! Opstellen over de Limburgse identiteit (2009).
Zwolle: Waanders Uitgevers
Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed. (2014).
Oud Limburgs Schuttersfeest erkend als Immaterieel Erfgoed. Geraadpleegd
op 20 mei 2016, van https://www.perssupport.nl/persbericht/81892/oudlimburgs-schuttersfeest-erkend-als-immaterieel-erfgoed
Provincie Limburg. (2015). Uitvoeringsprogramma Limburg Culturele
Werkplaats. Maastricht
Provincie verdeelt subsidies volkscultuur. (2012, 5 maart). Geraadpleegd op
20 mei 2016, van http://www.l1.nl/cultuur/173262-provincie-verdeeltsubsidies-volkscultuur
Redactie L1. (2016). K3 komt Oud Limburgs Schuttersfeest opschudden.
Geraadpleegd op 20 mei 2016, van http://www.1limburg.nl/k3-komt-oudlimburgs-schuttersfeest-opschudden
Swanenberg, Jos, medewerker van erfgoed Brabant
Urlings, G. (2015). Het vuur van vastelaovend dooft met de jaren.
Geraadpleegd op 20 mei 2016, van
http://www.vastelaovendinlimburg.nl/2015/01/28/het-vuur-vanvastelaovend-dooft-met-de-jaren/
Vries de, Yvonne, voormalig voorzitter van Veldeke Volkscultuur en
inmiddels secretaris van Veldeke Limburg,