Reisverslag van de reis Israël in rustig tempo Donderdag 16 mei 2013 Om drie minuten voor twaalf (’s nachts) schrik ik wakker. Heb ik me verslapen? Nee gelukkig niet. Maar ik durfde niet weer te gaan slapen, want als ik nu weer diep in slaap viel, dan werd ik ongetwijfeld te laat wakker. Dus bleef ik wakker tot kwart over één en daarna lekker een douche gepakt. Laatste spullen in de tas en koffer en maar wachten tot om kwart over twee de taxi arriveerde. Deze was netjes op tijd dus we konden vertrekken. Alleen was ik helaas al om kwart voor drie op Schiphol. Daar een aantal malen heen en weer gelopen tussen de verzamelplaats en de incheckbalie. Behalve wat rondhangende voetbalsupporters was daar niet veel te beleven. Om kwart over vier kwam er echter leven in de brouwerij. Paren en individuen druppelden binnen, maar niemand had Piet nog gesignaleerd. En ja hoor precies om half vijf voegde ook hij zich bij de groep. Dus konden we naar de incheckbalie die pas om kwart voor vijf open ging. Na de incheck en de paspoortformaliteiten lekker een bak koffie gedronken en gekletst met Eva. Zo het eerste contact voor deze groepsreis was gelegd. Om half zeven begon het boardinggebeuren. Tegen half acht vertrokken we richting Zurich. In het vliegtuig zit ik in de buurt van mensen die nog nooit gevlogen hadden. Dat was genieten van de reacties op alles wat er gebeurde. In Zurich begonnen we aan de eerste wandeling. Omdat we van het ene naar het andere gebouw moesten gingen we met een soort uitgeklede metro. (He ik was weer terug in de roots?) Deze bracht ons in een enorme vaart naar de internationale vertrekhal. Bij de goede gate aangekomen stapten we in een Airbus 340 waar we mee naar Tel Aviv vlogen. Onderweg lekker gepraat met Klaas. Dat brak de tijd aardig. En in een paar uur landden we in Tel Aviv. Daar ontmoetten we de gids en chauffeur Ines en Omar. Zij brachten ons naar ons eerste hotel. Hotel Prima Galil in Tiberias. Na de verdeling van de kamers en diner was er nog een dagsluiting en daarna taaiden allen af na deze vermoeiende en vooral ook lange dag. Vrijdag 17 mei Na een goede nachtrust en een lekker ontbijt begonnen we aan de eerste excursiedag. We stapten in de bus en reden eerst naar Tiberias om geld te pinnen. Nadat we allen (bijna allen) van contanten waren voorzien liepen we een stuk door Tiberias en daarna langs het meer van Gallilea (Meer van Tiberias). Daarna was iedereen hard aan koffie toe, dus maakten we een koffiepauze aan de boulevard langs het meer. Vooral de cappuccino was hier erg lekker. Op krachten gekomen stapten we weer in de bus, die ons naar de Golanhoogte bracht. Onderweg pikten we de lunchpakketten op. Baguettes met omelet of kaas en een aantal flessen frisdrank. De lunch werd verorberd op de Golanhoogte. Onder het genot van het fraaie uitzicht over Gallilea en Syrië. De Golanhoogte was vroeger Syrisch grondgebied, maar hoort al een flink aantal jaren bij Israël. In de verte konden we het gerommel van de bombardementen op Syrië horen. Nadat de lunchpakketten op waren en we nog met een flinke dosis informatie door Ines waren gevoed, begon de afdaling met de bus richting meer. Hier maakten we een mooie vaartocht. Nadat we aan boord waren hees de schipper de Nederlandse vlag en zette de muziek van het Wilhelmus op. Natuurlijk werd dat door ons uit volle borst meegezongen. Piet las het verhaal voor uit de Bijbel, waar Jezus over het water naar de boot liep en later de storm tot stilte maande. Na het aanleggen van de boot stond Omar al weer te wachten met de bus. Hij bracht ons weer terug naar het hotel. Omdat de Golanzaal, waar wij de avondsluitingen hielden, deze avond niet beschikbaar was hielden we de avondsluiting buiten. Een mooie afsluiting van de dag in een mooie omgeving. Na zonsondergang was de Sabbat begonnen. Omdat de Joden tijdens de Sabbat geen machines mogen bedienen (lees geen knopjes mochten indrukken) stond een van de liften op de Sabbatstand. Dat betekende dat hij overal stopte en niet met de hand te bedienen was. Het was net de appelmoes van Toon Hermans. Je moest wachten tot hij voorbij kwam. Na het eten moest ik even naar de kamer voor mijn medicijnen. Dat duurde dus wel even omdat ik eerst naar de 12e moest en bij terugkomst eerst moest wachten tot de lift weer voorbij kwam en vervolgens weer op alle etages stopte. Na eindelijk weer beneden te zijn aangekomen, nog een tijdje op het terras gezeten met een groep. Dat was erg gezellig. Om een uur of half elf stapte ik mijn bed in. Zaterdag 18 mei Na een goede nachtrust en een lekkere omelet bij het ontbijt vertrokken we naar de berg van de Bergrede, waar Jezus de zaligsprekingen uitsprak. Piet las de zaligsprekingen uit de Bergrede en we wandelden wat rond in de kerk en in het park rondom de kerk. We zetten de reis voort naar de volgende kerk. De kerk van de broodvermenigvuldiging. Natuurlijk werd ook hier het Bijbelverhaal gelezen. Ook deze kerk werd van binnen bekeken en ook het park erom heen en de binnenplaats was erg mooi. Wonderlijk hoe zo’n warm land zo groen en kleurrijk kan zijn. Na een tijdje vertrokken we naar een kibboets voor koffie. Daarna leidde Ines ons rond door de kibboets en vertelden ons veel over het leven in de kibboets nu en vroeger. Daarin was na de jaren 80 van de vorige eeuw veel veranderd. De lunch werd gehouden aan het meer en we aten hier de specialiteit van het restaurant. De Sint Petrusvis. Je kon kiezen of je hem in zijn geheel wilde (met kop en staart) of als filet. Ook kip behoorde tot de mogelijkheden en dat alles aangevuld met een saladebuffet. Toen iedereen was gevuld met deze heerlijke lunch reden we naar Kapernaüm. In deze plaats woonde Petrus met zijn moeder. We konden de oude resten van zijn woning nog zien. Boven dit huis was een hypermoderne kerk gebouwd. Na deze te hebben bekeken bezochten we nog de ruïnes van de synagoge van Kapernaüm. Hierna reden we naar de Yerdenit. Dit is een doopplaats in de Jordaan. Hiervan wordt geclaimd dat Jezus hier gedoopt zou zijn. Maar dit verhaal werd door Piet hevig ontkracht. De Bijbel werd weer tevoorschijn gehaald en het verhaal van de doop van Jezus werd gelezen. Daarna werden we vrijgelaten en konden we met eigen ogen aanschouwen dat op deze plaats nog steeds gedoopt wordt. Een fraai en vooral ook vrolijk schouwspel. In de bus terug naar het hotel kregen we de eerste tegenslag te verwerken. We moesten afscheid nemen van Omar. Zijn baas had een andere klus voor hem en wij moesten het vanaf maandag maar met een andere bus en chauffeur doen. We namen dus met een groot applaus afscheid van Omar. Om zeven uur verzamelden we weer buiten voor de avondsluiting om vervolgens om half acht aan te schuiven bij het diner. Na het diner nog geruime tijd gezeten op het terras. Hierna schoven we allen in onze bedjes. Zondag 19 mei Zondag is bij Goed Idee vaste prik een vrije dag. We mochten dus uitslapen. Om tien uur verzamelden we ons in de Golanzaal. We vieren met elkaar Pinksteren. De pinksterviering begon met een droevige mededeling. Na de viering hielden we een rondje voorstellen en vertelde iedereen iets over zichzelf. Daarna stond de koffie (o, was het koffie??) voor ons klaar. Na de lunch lekker geluierd op het terras van het hotel en gezwommen in het zwembad. Rond zes uur verzamelden wij ons om naar de Schotse kerk te gaan. Wij gingen met een taxi, maar de meesten liepen. Dat was twintig minuten lopen. Ons was verteld dat dat ongeveer 25 Shekels zou kosten. Nou die taxichauffeurs doen ook maar wat. Wij moesten 30 Skeles afrekenen en de andere chauffeur rekende zelfs 35 Shekels. Het was een klein knus kerkje. De voorganger stond ons al op te wachten. De dienst begon en er werden veel liederen gezongen uit onze Goed Idee liedbundel. Aan het eind van de dienst werd op mijn verzoek het “Stilte over alle landen” gezongen. Buiten onze groep waren er nog twee andere bezoekers in de kerk aanwezig. Maar goed dat wij er waren. Anders had “als er twee of drie in mijn naam bijeen zijn” wel erg letterlijk geweest. Na de kerkdienst weer met de taxi terug naar het hotel. Nu was Teus zo slim om te vragen of de chauffeur ons voor 25 Shekels naar het hotel wilde brengen. En dat lukte. Na terugkomst in het hotel weer diner en daarna nog een aantal uurtjes buiten gezeten. Maandag 20 mei We moesten vroeg op, want om acht uur zouden we vertrekken. Er was inderdaad een andere bus gekomen en we maakten kennis met Djamal, onze nieuwe chauffeur. De eerste bestemming van deze maandag was Safed. Hier brachten we een bezoek aan de synagoge. Ines praatte honderd uit over van alles en nog wat; de stoel van Elia, de tabernakels, de arken en zo verder en zo verder. Toen we buiten de Synagoge kwamen klonk er muziek in de verte. Er zou een Bar Mitsva zijn. Het feest waarop Joodse jongetjes voor het eerst uit de Thora mogen lezen. We genoten van dit stukje Joods folklore. Nadat we dit hadden bekeken was het koffietijd. Een gezellig terrasje midden in Safed. Na de koffie togen we naar de bus en reden naar Akko. Hier bezochten we de Ridderhallen, die deden terugdenken aan de kruistochten. Hierna had Ines weer een pittoresk plekje gevonden om te lunchen. De broodjes shoarma waren erg lekker. Er was ook nog iets anders, vegetarisch maar ik weet niet meer hoe dat heette. En het saladebuffet stond op de tafels uitgestald. Met gevulde lichamen reden we helemaal naar het noordelijkste stukje van Israël aan de Middellandse zee en bij de grens van Libanon. Hier bezochten we Rosh Hamigra. Mooie grotten. Met de kabelbaan daalden we af en later weer terug. Omdat we pas laat aankwamen bij het hotel, werd de avondsluiting in de bus gehouden. Na korte tijd om ons op te frissen, gingen we aan tafel. We lieten ons het eten weer goed smaken en bleven nog wat bij elkaar zitten om over van alles en nog wat te praten. Dinsdag 21 mei Weer vroeg op (Hoezo rustig tempo??) We vertrokken om acht uur naar Nazareth. De voorstelling van een klein knus dorpje bleek niet op te gaan. Nazareth is een grote stad. Midden in deze stad staat de kerk van de aankondiging van de geboorte van Jezus aan Maria. De fraaie kerk had ook nog eens een mooie akoestiek. Na een rondwandeling was het tijd voor koffie. Het restaurant schonk ook granaatappelsap, dat door velen werd uitgeprobeerd. Na de koffie trokken we naar Nazareth Village, Dit deed denken aan het Archeon in Alphen aan de Rijn. Dit dorpje was gebouwd in de stijl dat moest weergeven hoe Nazareth eruit gezien moet hebben in de tijd van Jezus. Na een klein rollenspel en een bezoek aan de nagebouwde synagoge verlieten we dit dorpje. Bij de uitgang ontdekte ik nog dat de YMCA ook op dit adres gevestigd was. Het was de bedoeling om de dag voort te zetten met een bezoek aan de berg Karmel en Caeserea. Maar helaas. De luchtvering van de bus begaf het. Ines ging naar een nabij gelegen bakker om koekjes te kopen en regelde bij een kantoor dat we het toilet konden gebruiken, Toen het leek dat het wel langer ging duren ging Piet op onderzoek uit en kwam terug met de mededeling dat er een restaurantje in de buurt was. Daar hebben we toen de lunch gebruikt. Voor de verandering hadden ze hier Shoarma met saladebuffet. We lieten het ons goed smaken. Om half drie kwam het signaal dat de bus was gerepareerd. Djamal durfde de klimtocht naar de berg Karmel niet aan, dus reden we terug naar het hotel. De gemiste excursies werden naar woensdag verzet. Helaas moesten wij onze vrije dag daarvoor inleveren. Woensdag 22 mei Alweer de laatste dag in Gallilea. Helaas niet zwemmen maar weer in de bus naar de berg Karmel. Hier bezochten we de plek waar Elia de priesters van Baäl ontmoette. Hier hebben we vooral van het uitzicht kunnen genieten en Ines heeft met de kaart erbij aangeduid wat waar te zien was. Na de lunch ging de reis verder naar Caeserea. Hier bezochten we een film en konden we rondwandelen langs ruïnes en over het strand. Dit alles werd afgesloten op een lekker terrasje met een nog lekkerder pilsje. Daarna was het de hoogste tijd om weer naar Tiberias terug te rijden. Aan het eind van de dag konden we de conclusie trekken, dat we geluk hadden dat we gisteren (volgens Ines) in panne waren gevallen. Donderdag 23 mei Er is een tijd van komen en er is een tijd van gaan. Vandaag namen we afscheid van Hotel Prima Galil. Na een dankwoord voor het personeel van Piet, wat door ons werd bekrachtigd met een luid applaus stapten we in de bus en gingen op pad naar Jeruzalem. De eerste stop, na een uurtje rijden, was Gan HaShelosha. Hier zijn warmwaterbronnen, waar we ruim de tijd kregen om lekker te zwemmen. Dat was pas Rustig Tempo. Deze plaats is ook de plek waar Gideon zijn mankrachten selecteerden om tegen de vijand te vechten. Na het zwemmen werd ook het betreffende Bijbelverhaal gelezen en vertrokken we verder op onze weg naar Jeruzalem. De volgende stopplaats was bij Bethanië. Hiervan deze plek is het waarschijnlijk dat Jezus werd gedoopt door Johannes. Ook vandaag was er een doopplechtigheid van Russisch orthodoxe Christenen. In de hitte van veertig graden in de schaduw We hadden weer onderweg broodjes opgehaald en die werden ter plaatse opgegeten. De mensen die een broodje kaas hadden konden daar zo een tosti van maken. Ook moest je opletten bij het beetpakken van de leuning naast de trap. Die was namelijk van metaal en dus ppppfffffffffffff bloedheet. Na de lunch weer in de lekker koele bus, verder op weg naar de heilige stad Jeruzalem. Voor we Jeruzalem konden zien reden we door een lange tunnel. Rotterdammers zouden zeggen, we gingen een tunnel onderdoor. Aan het eind van de tunnel zongen we over Jeruzalem, wij treden uw poorten in. We reden naar de Olijfberg waar we gelijk bestormd werden door straatventers. Veertig ansichtkaarten voor 1 euro. Deze bleken ook nog eens een keer heel mooi te zijn. We genoten daar van het weidse uitzicht over de stad. De bus bracht ons daarna naar de tuin en kerk van Gethsemané. Hier begaf de bus het voor de tweede maal. Na geruime tijd was er een andere bus aangekomen en konden we naar het hotel. In het hotel aangekomen werden de kamers weer verdeeld en door de call boys werden de koffers, die inmiddels met onze eigen bus waren gearriveerd, naar boven gebracht. Prima service. Het diner was weer even wennen, andere buffetten en andere plekken. Maar de smaak was er niet minder om. Na het eten nog een wandeling gemaakt naar een nabij gelegen supermarkt en naar de pinautomaat. Er was namelijk een flink gat geslagen in de voorraad Shekels. Daana op de kamer de koffer uitgepakt en lekker onder de dekens gekropen. Vrijdag 24 mei Vandaag stond Jeruzalem op het programma, maar te voet. Omdat ik het niet zag zitten om de hele dag door de stad te sjokken had ik ervoor gekozen om ’s morgens in het hotel te blijven. Ik had toen mooi de tijd om wat administratie te ordenen en een moment voor mezelf te hebben. Om kwart over 12 bracht een taxi ons (er was nog iemand in het hotel gebleven) naar de Jaffapoort. Piet stond ons daar al op te wachten en bracht ons naar een restaurantje waar we de lunch gebruikte. Een lekkere pizza vandaag. Om half drie begonnen we aan de rondwandeling door oud Jeruzalem. Trapjes en stoepjes en veel smalle straatjes. Ines liet ons van alles zien, ook oude archeologische vondsten onder de stad. We liepen naar de Klaagmuur. Daar overkwam mij een kleine ramp. In de horde mensen, was ik achter de verkeerde groep aangelopen. Stond ik me daar alleen bij de Klaagmuur. Ik voelde me natuurlijk knap radeloos en na een tijdje besloot ik maar terug te lopen. En wie kwam daar aanlopen? Ines. Gelukkig ik kon me weer verenigen met de groep. Ik vertelde later het voorval aan Petra (onze Benjamin in de groep) en haar ouders, en dat had later nog een staartje. Na de Klaagmuur liepen we naar de graftuin. De groep wandelden langs de plaatsen die het kruis en het graf van Jezus gedachten. Ik was echter te moe om nog een voet voor de andere te zetten. Ik bleef dus in de buurt van de ingang op een bankje in de schaduw zitten. Opeens was daar Petra. Zij had me gemist en was me gaan zoeken. (Lief he). Na de graftuin terug naar het hotel. Dit was een hele zware dag. Zaterdag 25 mei Vandaag weer een hoogtepunt en een dieptepunt op het programma. De Dode Zee. Een hoogte punt omdat het heel bijzonder is om mee te maken en een diepte punt omdat dit het laagste punt van de aarde is. Eerst rijden we door Jeruzalem en zien veel Joden in traditionele kledij. Het was immers Sabbat. Na ruim een uur stopten we bij Ein Gedi. We zagen steenbokken en een mooie waterval. Na deze plaats reden we naar de Massada. Met de kabelbaan naar boven en daar maakten de enthousiastelingen een wandeling. Ik zocht met een aantal anderen een plekje in de schaduw. Na een klein uurtje verzamelden we weer en gingen met de kabelbaan weer terug naar beneden. Zoals op veel toeristisch plaatsen ontkwam je hier niet aan de souvenirwinkel. Buiten aangekomen zag ik de bus aankomen en zag vervolgens een stoepje over het hoofd. Na een aantal ongeruste medereizigers gerust te hebben gesteld stapten we weer in de bus en reden naar hotel Lot aan de Dode Zee. Hier mochten we het koude buffet van de lunch gebruiken en daarna konden we drijven op het zoute water van de Dode Zee. 30% zout gaf een enorme opwaartse druk. (Wet van Archimedus) Je moest dus meer moeite doen om weer te gaan staan, dan om te drijven. En bah wat was die zee warm. Na overdreven te hebben doken we in het zwembad dat ook bij het hotel hoorde. Dat was een stuk lekkerder van smaak en temperatuur. Er werden zelfs plannen gesmeed om de klok te negeren. Als we immers allemaal weigerden kon Piet, noch Ines iets beginnen. Uiteindelijk was iedereen toch keurig op tijd in de lobby van het hotel aangekomen en konden we terugreis aanvangen. Rond kwart over zes kwamen we weer in Hotel Jerusalem Gate aan. Na de avondsluiting in de synagoge van het hotel schoven we aan voor het diner. Na het eten werd er nog wat nagepraat in de hotelbar en daarna gingen wij weer te bed. Zondag 26 mei Over deze dag is niet echt veel te schrijven. Het was een vrije dag en die werd door mij geheel in het hotel doorgebracht. ’s Morgens eerst vroeg wezen ontbijten, want de rest van de groep (niet iedereen) zou naar de kerk gaan. Na het ontbijt eerst eens lekker languit in bad gelegen. Daarna heb ik de speeches geschreven voor het afscheid op dinsdag van de groep en van Piet. De rest van de ochtend het ik lekker lui gedaan. Om kwart voor twee kwam de groep terug uit de kerk. De lunch stond al geruime tijd op ons te wachten. Deze werd weer met veel smaak gebruikt. De middag wat rond gehangen in en rond het hotel. Best lekker zo’n dagje niets hoeven. Om zes uur had Piet een Sing In geregeld. Een bijzondere avondsluiting. Na een stukje uit de Bijbel een overdenking en een gebed hebben we veel gezongen. Daarna heb ik nog het gedicht van de voetstappen in het zand voorgelezen. Een gedicht wat best heel bekend is, maar dat ik zo mooi vind dat ik het met de groep wilde delen. Piet vertelde nog over het Goede doel, dat dit jaar door Goed Idee gedaan wordt. Voor een kinderhuis in Sri Lanka konden machtigingskaarten worden ingevuld. De achterliggende gedachte was, dat wij het allemaal zo goed hebben, dat het best fijn is om anderen daar ook wat in te mogen laten delen. Na de Sing In schoven we aan voor het diner. Dat was voor de verandering op een andere etage, omdat er een bruiloft was in het normale restaurant van het hotel. Toen wij het eten genuttigd hadden, konden we nog meegenieten van alle bruiloftsactiviteiten. Dat was een lust voor het oog. Voor we weer in bed stapten, werd er nog wat nagepraat in de bar van het hotel. Maandag 27 mei 2013 Vandaag was alweer de laatste excursiedag. Om negen uur vertrokken we naar de oude stad. Bij de Klaagmuur zou vandaag Bar Mitsva plaatsvinden. Het was echter niet één Bar Mitsva maar het waren allemaal kleine plechtigheden. Wij mannen mochten alles van zeer dichtbij bekijken. De dames moesten echter vanachter een schutting kijken. Een enorme drukte op het plein bij de Klaagmuur. De herrie werd mede veroorzaakt, door sloop en breekwerkzaamheden aan de gebouwen rond het plein. Toen we alles hadden gezien konden we kiezen tussen winkelen of koffiedrinken. Voor de koffie werd volgens Ines een poel van rust in de drukke stad gezocht. Normaal was dat terras inderdaad erg rustig, ware het niet dat ze juist toen wij daar kwamen de rioolputten leeg gingen zuigen. Naast een enorme stank, veroorzaakte dat ook nog een hoop herrie. Gelukkig duurde dat niet al te lang, dus konden we toch nog van de rust genieten. Grenzend aan het terras was nog een klein kerkje. Toen Klaas de akoestiek wilde testen was dat buiten te horen. (nee dat was na de rioolherrie). Tegen twaalf uur reden we naar ons lunchadres. Eerst kon hier iedereen zijn lunch halen en opeten, daarna liepen we met Ines naar een punt waar we een mooi uitzicht over Bethlehem hadden. Hier werd het kerstevangelie gelezen. Vreemd hoor bij een temperatuur van ruim dertig graden. Hierna bracht de bus ons naar het holocaustmuseum Yad Vashem. Dit museum is ter nagedachtenis aan wat er is gebeurd met de Joden in de 2e wereldoorlog. Het meest aangrijpende was het kinderpaviljoen. Hier branden constant 5 kaarsjes. Door middel van spiegels vormen die kaarsen anderhalf miljoen sterretjes. Onder het doorlopen van dit paviljoen, waar je dus verder niets ziet, hoorde je doorlopend namen noemen van Joodse kinderen, die in de oorlog zijn omgekomen. Dat waren er dus anderhalf miljoen. En als dan bij het vertellen erover de gids vol schiet, dan kun je niet anders dan huilen. Heel stilletjes van binnen of juist heel luid. Na het bezoek aan het kinderpaviljoen was het dan ook doodstil in de groep. Later realiseerde ik me dat dit het meeste indruk op me heeft gemaakt van alle dertien dagen. En wat me nog het meeste intrigeerde, was dat je zo vanuit deze harde herinneringen gewoon weer een vrolijke souvenirwinkel in loopt. In deze winkel vond Willemien voor mij het gedicht van de voetstappen in het Engels daarnaast in het Hebreeuws. Dit gebaar raakte me, en hierdoor kwam ik weer een beetje uit de dip waarin in gezakt was. Na dit museum reden we weer terug naar het hotel. Vanavond geen avondsluiting maar een lichttour door Jerusalem. Na het diner stapten we om acht uur weer in de bus en reden langs een aantal bezienswaardigheden in de stad. De eerste stop was op de Olijfberg, waar Ines de groep op wijn trakteerden. Terug in de bus reden we weer een stuk door de stad. Daarna werd nog een wandeling gemaakt door de stad. Het leven in Jeruzalem gaat 7 keer 24 uur door, ook bij de Klaagmuur. Na de wandeling bracht de bus ons terug naar het hotel, waar we even na half elf aankwamen. En toen oogjes dicht en snaveltjes toe. Dinsdag 28 mei Na het inpakken van de koffers en het ontbijt, voor sommigen in omgekeerde volgorde moesten we plotsklaps afscheid nemen van Djamal. Zijn baas had een aantal dagen geen werk voor hem, dus mocht hij naar huis. Een andere chauffeur zou ons naar Tel Aviv brengen. Na een toespraak van Piet, een luid en applaus en de gebruikelijke envelop namen wij afscheid. Zelf hadden we om half tien een reisafsluiting. Na een Bijbellezing en overdenking zongen we samen nog wat. Namens de groep had ik de eer om Piet met passende woorden te bedanken. Dat deed ik dan ook graag, en maakte van de gelegenheid gebruik om ook de groep te danken voor hun saamhorigheid. Dit alles vatte ik samen met de woorden “stralend, je geloof vertalend”. Om onze erkentelijkheid te bewijzen hadden we een kaart met dankwoorden en een goed gevulde envelop voor Piet geregeld. Na dit overhandigd te hebben nam Piet weer het woord. Ines was ondertussen ook binnengekomen en zij werd door Piet toegesproken. Hij prees haar om haar onmetelijke kennis, haar eerlijkheid en het feit dat zij naast gids ook liet merken dat ze mens was. Geen geautomatiseerde informatiemachine, maar een mens met zoveel liefde voor dit land. Ook hadden we voor Ines een kaart met alle amen erop van de groep, die haar door ons jongste groepslid werd overhandigd. Natuurlijk werd haar door Piet ook de gebruikelijke envelop ter hand gesteld. Na de reisafsluiting hadden we nog even de tijd voor het opleveren van de kamers. Die moesten om elf uur leeg zijn. Daarna nog wat rondhangen in de hal van het hotel en nog wat napraten en koffie drinken. Om twaalf uur vertrok de bus en werden we vergezeld door Ines naar het vliegveld gebracht. De terugvluchten en het overstappen in Zürich verliepen zeer voorspoedig en om half elf ’s avonds landden we op Schiphol. Bij de gate namen we afscheid van elkaar. De taxi bracht mij snel naar huis en om twaalf uur stak ik thuis de sleutel in het sleutelgat. Dat was het einde van 13 dagen Israël in rustig tempo.