Waterhoofd - Erasmus MC

Sophia Kinderziekenhuis
Waterhoofd (Hydrocephalus)
Bij uw kind is de diagnose 'waterhoofd' gesteld. De neurochirurg heeft mogelijk al een afspraak
met u gemaakt voor behandeling. In deze folder kunt u lezen wat het begrip 'waterhoofd'
inhoudt en waaruit de behandeling bestaat.
Onbekend kan heel eng zijn!
Wanneer een kind een onderzoek of een behandeling in het ziekenhuis moet ondergaan,
wint angst het vaak van de normale nieuwsgierigheid. Het is van belang dat u uw kind zo
goed mogelijk vertelt wat er gaat gebeuren. Hiermee zorgt u ervoor dat eventuele angst voor
het onbekende geen kans krijgt of in elk geval vermindert. Zo geeft u uw kind de mogelijkheid zich voor te bereiden op dat wat komen gaat.
Wat is een waterhoofd?
Waterhoofd (hydrocephalus) betekent letterlijk 'te veel water in het hoofd'. In de hersenen
bevinden zich hersenkamers. In deze hersenkamers wordt hersenvocht aangemaakt.
Dit hersenvocht loopt via de hersenkamers naar de ruimte buiten de hersenen, waar het
vocht in de bloedbaan wordt opgenomen. Een waterhoofd wordt veroorzaakt doordat het
vocht niet wegloopt uit de hersenkamers of doordat het onvoldoende wordt opgenomen in
de bloedbaan. Een waterhoofd kan aangeboren zijn, meestal is het dan een aanlegstoornis.
Ook kan een waterhoofd op latere leeftijd ontstaan. Vaak is dat dan het gevolg van een
andere ziekte zoals een hersenbloeding, een hersenvliesontsteking of een hersentumor.
De klachten
De klachten bestaan meestal uit hoofdpijn, misselijkheid, braken, problemen met zien en
tenslotte ook sufheid. Bij hele kleine kinderen, onder de 1 jaar, groeit de schedel te snel
omdat de schedelnaden nog niet dicht zijn.
Het onderzoek
Tijdens het onderzoek wordt een CT-scan van de hersenen gemaakt. Hierbij wordt door
middel van röntgenstralen een dwarsdoorsnede van de hersenen gefotografeerd. Een CTscan geeft ons zicht op de oorzaak van het waterhoofd. In de folder 'CT-scan' vindt u meer
informatie. De neurochirurg laat een MRI-scan maken van de hersenen als de oorzaak van
het waterhoofd onduidelijk blijft na de CT-scan. MRI staat voor Magnetic Resonance
Imaging. Het maken van een MRI-scan is een pijnloze manier om zonder röntgenstralen
beelden te maken. Tijdens de MRI-scan worden signalen gevormd door een sterk magnetisch
veld en radiogolven. Meer informatie vindt u in de folder 'Magnetische Resonantie MRI-scan'.
Bij kinderen onder de 1 jaar is soms een echo-onderzoek voldoende. Afhankelijk van de ernst
van de klachten wordt het onderzoek óf via de polikliniek óf tijdens een opname uitgevoerd.
2
De behandeling
Behandeling is alleen nodig als het waterhoofd bij uw kind ernstige klachten veroorzaakt.
In de eerste plaats proberen we de oorzaak weg te nemen. Als dat niet lukt, wordt een
(ventriculoperitoneale) drain ingebracht. Hiervoor is een kleine operatie nodig. In sommige
gevallen kan het waterhoofd met behulp van een kijkoperatie (ventriculostomie) worden
behandeld.
Specifieke voorbereiding
Zowel voor de kijkoperatie als voor de drainoperatie wordt uw kind een aantal dagen tot één
week in het ziekenhuis opgenomen. Uw kind wordt onder algehele narcose (anesthesie)
behandeld. Voor de operatie heeft u daarom een gesprek met de anesthesioloog (de arts die
uw kind onder narcose brengt). Dit gebeurt op het anesthesie inloopspreekuur op de dag dat
u het spreekuur van de neurochirurg bezoekt of op de afdeling op de dag voor de operatie.
Meer informatie vindt u in de folder ‘Anesthesie en de begeleiding van uw kind'.
De dag van de opname
Eén dag voor de operatie wordt uw kind in het ziekenhuis opgenomen. Behalve kleding en
een pyjama kunt u voor uw kind wat speelgoed en een knuffel meenemen. Op de afgesproken tijd meldt u zich met uw kind bij Bureau Opname, links achter in de centrale hal.
Een gastvrouw/ heer brengt u beiden naar de afdeling Neurochirurgie waar u een gesprek
heeft met de arts of arts-assistent en de verpleegkundige. Wanneer uw kind nog niet naar
het anesthesiespreekuur is geweest, komt de anesthesioloog bij uw kind langs op de afdeling.
De dag van de operatie
Op de dag van de operatie brengt een verpleegkundige u met uw kind naar de anesthesioloog. Als de anesthesioloog van tevoren toestemming heeft gegeven, mag een ouder/
verzorger bij uw kind blijven tot hij/zij slaapt. Zodra uw kind slaapt gaat u terug naar de
ouderkamer op de verpleegafdeling. Hier kunt u een kopje koffie drinken terwijl u op uw
kind wacht. Tijdens de operatie kunt u gerust even naar buiten. U hoeft niet de hele tijd in
het ziekenhuis te blijven. De arts vertelt u hoe lang de operatie duurt. Zodra uw kind na de
operatie wakker is, wordt u naar uw kind gebracht.
U kunt uw kind vertellen dat
-
hij/zij naar het ziekenhuis gaat voor een operatie en een aantal dagen moet blijven
-
u er zo vaak mogelijk bent om voor hem/haar te zorgen
-
hij/zij in het ziekenhuis op een speciale manier gaat slapen en de nacht en ochtend voor
-
de speciale slaap ervoor zorgt dat hij/zij niets van de operatie merkt
-
hij/zij na de operatie misschien nog een dagje niet mag eten en drinken
de operatie niet meer mag eten en drinken
3
Drainoperatie
Een drain is een soepel plastic buisje dat in de hersenkamers wordt ingebracht. De drain
voert het hersenvocht via een onderhuids klepje en een onderhuids slangetje naar de buik af.
In de buik wordt het hersenvocht door het buikvlies opgenomen. Om de drain in te brengen
worden twee kleine sneden gemaakt, één achter het oor en één in de buik.
Nazorg
Zes weken na de operatie wordt uw kind voor de eerste controle op de polikliniek verwacht.
Omdat een drain meestal voor het leven is, blijft uw kind jaarlijks of tweejaarlijks onder
controle.
Complicaties na een drainoperatie
-
De drain kan ontstoken raken. Meestal genezen de wondjes dan niet mooi en in
sommige gevallen is er sprake van koorts. De ontsteking kan in de eerste weken of
maanden na de operatie optreden. Een enkele keer gebeurt dit ook later.
-
Een drain kan verstopt raken, breken of naar de buik glijden. U merkt dit doordat de
klachten van voor de operatie opnieuw optreden. Dit kan tot jaren na de operatie
voorkomen.
-
De drain kan te snel lopen. Vooral bij zitten en staan gaat dit gepaard met hoofdpijn die
juist minder is tijdens het liggen.
Als deze complicaties ontstaan tijdens de opname worden zij verholpen voordat uw kind uit
het ziekenhuis wordt ontslagen. Als uw kind thuis is en u vermoedt een probleem met de
drain, neemt u contact op met uw huisarts. Hij of zij beoordeelt op welke termijn uw kind
door de neurochirurg moet worden onderzocht.
4
Wat uw kind kan en mag met een drain
Een drain betekent niét dat uw kind niet meer kan sporten. Alleen bij sporten met intensief
lichaamscontact zoals judo of rugby moet uw kind voorzichtig zijn. Kinderen met een drain
krijgen gemakkelijk hoofdpijn, bijvoorbeeld bij lichamelijke inspanning of bij drukte. Uw
kind hoeft deze situaties niet te vermijden, als uw kind zich er maar bewust van is. Geef uw
kind bij warm weer of inspanning voldoende te drinken. Het reizen per vliegtuig is geen
enkel probleem. Tijdens de controle op de polikliniek kan de arts u hierover meer vertellen.
Kijkoperatie
Deze ingreep wordt toegepast als het hersenvocht niet langs de gebruikelijke weg naar
buiten kan, maar wel voldoende in de bloedbaan wordt opgenomen. Via een snede en gaatje
in het hoofd wordt een kijkbuisje ingebracht in de hersenkamers. Door dit kijkbuisje maken
wij in de bodem van de derde hersenkamer met behulp van een opblaasbaar ballonnetje een
gaatje. Het overtollige vocht loopt vervolgens via het gaatje weg naar de ruimte buiten de
hersenen. Uw kind krijgt na de operatie eventueel een ruggenprik om de nieuwe afvoer op
gang te brengen.
Nazorg
Zes weken na de operatie wordt uw kind voor de eerste controle op de polikliniek verwacht.
Complicaties na een kijkoperatie
-
Het gaatje in de bodem van de hersenkamer kan onvoldoende functioneren of verstopt
-
Het hersenvocht kan na de kijkoperatie onvoldoende in het bloed worden opgenomen.
-
Er kunnen bloedingen, geheugen- en hormonale stoornissen optreden. Gelukkig komt dit
raken. Indien nodig wordt het tijdens een tweede operatie groter gemaakt.
Er wordt dan alsnog een drain ingebracht.
soort complicaties zelden voor.
Als uw kind erg suf is, waarschuwt u onmiddelijk de dienstdoende arts van de afdeling
Neurochirurgie. Het telefoonnummer is 010 - 704 0 704.
Tot slot
Wanneer een kind een tijdje in het ziekenhuis moet doorbrengen is dat een spannende,
meestal nieuwe ervaring. Wij houden hiermee zo veel mogelijk rekening. We doen ons best
uw kind op zijn gemak te stellen en het verblijf in Erasmus MC-Sophia zo kort en aangenaam
mogelijk te maken.
5
Nog vragen?
Wij kunnen ons goed voorstellen dat u nog iets te vragen heeft voordat uw kind wordt
opgenomen. U kunt hiervoor terecht bij de behandelend neurochirurg op telefoonnummer
010 - 703 65 71.
Ook kunt u contact opnemen met BOSK, vereniging van motorisch gehandicapten en hun
ouders (o.a. kinderen met een waterhoofd).
BOSK
Postbus 3359
3502 GJ Utrecht
tel: 030 - 245 90 90
[email protected]
www.bosk.nl
6
7
© Erasmus MC - Patiëntencommunicatie - 02/12
6002755
Erasmus MC - Sophia
Dr. Molewaterplein 60
3015 GJ Rotterdam
Tel (010) 704 0 704
www.erasmusmc.nl